lerste ziekenhuisplan
nog een experiment
■Illll
if
O
llllll
llllll
I
m
é)L
llllll
Historische bijeenkomst
in Dordtse Grote Kerk
irtretvan Samkalden
'Epifanie' moeilijk
stuk van Berio
erbert von Karajan
ivert mooie konijnen
t lege hoeden
Succes van de opera
l'Ormindo herhaald
Uitvoering Antony
and Cleopatra:
effectvol toneel
fiTlT"
Prins 61 jaar
Soft Machine niet in
Holland-Festival
EVEN PUZZELEN
Romy Schneider in nieuwe filmrol
^W/KWARTET DONDERDAG 29 JUNI 1972
Ttiiincnlnnd Kunst TI'OZI SD IIIII.I I
Stuyt bij installatie nieuw college
2CHT De tot nu toe gehanteerde vuistre- gels bij de ziekenhuisplanning zullen moeten wor-
ervangen door meer gedifferentieerde normen. Er moet nog veel onderzoek worden verricht
er werkelijk objectieve en wetenschappelijke gefundeerde planningscriteria opgesteld kunnen
•n. Omdat voldoende objectieve criteria op dit ogenblik nog ontbreken, zal het eerste landelijke
ïhuisplan het karakter van een proefplan dragen.
de minister van volksgezond-
milieuhygiëne, dr. L. B. J.
gisteren in Utrecht bij de in-
e van het college voor zieken-
irzieningen. Hij zei dat het
lan de gelegenheid zal geven,
g op te doen met de plannings-
«k, terwijl intussen meer in-
can worden verkregen in de
achtergronden en factoren die bij de
planning in aanmerking moeten wor
den genomen. Totdat het eerste lande
lijke plan gereed is zal het nieuwe
college zich ook bezighouden met de
beoordeling van Individuele bouwpro
jecten.
Ook kan nu al worden begonnen met
de planning van bepaalde soorten bij-
io Samkalden, de nieuwe vice-president van de Raad van State
op 10 augustus 1912 in Rotterdam geboren. Hij doorliep de
zijn geboortestad en ging op 18-jarige leeftijd indologie stu-
aan de Rijksuniversiteit van Leiden. Zes jaar later deed hij
•aal examen en op 11 maart 1938 promoveerde hij op het proef -
t 'Het college van gedelegeerden uit de Volksraad'.
ember 1938 vertrok dr. Samkal-
aar Indonesië, waar hij werd
nd tot aspirant-controleur bij
menlands bestuur in Soerabaja
oardjo. Tijdens de Japanse be-
van 1942 tot 1945, was hij in
llende kampen geïnterneerd,
uari 1946 teruggekeerd in Ne-
^d, werd hij gedetacheerd bij de
jche afdeling van het departe-
jvan overzeese gebiedsdelen. In
Bber 1946 werd hij benoemd tot
aris van de Commissie-Generaal
■federlands-Indië. In juli van het
(jaarop werd hij assistent bij de
»el staatsrecht aan de Leidse
Ilsiteit.
lanuari 1948 werd dr. Samkalden
van de afdeling wetgeving en
|che zaken van het ministerie
pdbouw, visserij en voedselvoor-
g. Op 1 februari 1952 werd hij
Bid tot hoogleraar in de rechts-
ptswetenschappen aan de Land-
fcgeschool in Wageningen.
litieke loopbaan van dr. Samkal-
fegon in 1954, toen hij lid werd
van de provinciale staten van Gelder
land voor de PvdA, van welke partij
hij in 1946 lid was geworden. Van
1956 tot 1958 was hij minister van
justitie in het vierde kabinet-Drees.
Als lid van de Tweede Kamer werd
hij in 1959 benoemd tot buitengewoon
en in 1960 tot gewoon hoogleraar in
de faculteit der rechtsgeleerdheid aan
de Leidse universiteit. In laatstge
noemd jaar verhuisde dr. Samkalden
van de Tweede naar de Eerste Kamer.
In 1965 werd hij voor de tweede maal
minister van justitie, ditmaal in het
kabinet-Cals, dat in 1966 ten val werd
gebracht. Met ingang van 1 augustus
1967 werd hij benoemd tot burge
meester van Amsterdam. Op 21 augus
tus van dat jaar werd hij als zodanig
geïnstalleerd.
Van 1954 tot 1956 was dr. Samkalden
lid van de SER en van 1959 tot 1965
directeur van het Europa-instituut
van de Leidse universiteit. Sinds 1938
is hij getrouwd met Olga Judith Meij-
ers. Het echtpaar Samkalden heeft
twee zoons en een dochter.
iet was alleen de bezoekers in
.ivolle Concertgebouwzaal ver-
'on Karajans befaamde afdaling
rode trap in alle glorie als een
;elijk voorspel mee te maken,
geen van de andere concertzalen
Vn trap. Die afdaling: behoed-
legant, als overweldigd door de
van een zo uitgebreid en
rijd publiek, en met iets van
id en wie-ben-ik-dat-ik hier -
fmag-optreden, komt de mae-
torgvuldig gekept, slank in de
gesneden rok, stapje voor
naar beneden, enkele malen
hand aan de leuning stilstaand
izaam links en rechts hijgend
iet publiek. Dan stelt hij zich
lidden van zijn, al even correct
orkestleden, als één van hen
ijk niveau, en blijft daar enkele
|ikken verwijlen alvorens zich
in kwieke stap op het dirigen-
lium enkele (noodzakelijke)
len centimeters boven zijn men-
verheffen. Het applaus is dan
roeid tot een sterkte die al alle
;enen in zich heeft van de
welke aan het slot van de
minutenlang over de nog altijd
en zich dan óók nederig
zijn mensen opstellende won-
igent zal uitstorten,
in heeft men inmiddels aan de
ingen van Strawinsky's 'Apol-
isagête' en van Richard Strauss'
feldenleben' kunnen ervaren dat
Herbert von Karajan nog niets
n wonderlijke capaciteiten als
[leider verloren heeft. Misschien
fe wat zwoele en zware visie van
tarajan op Strawinsky's neo-klas-
Apollon wat tegen; misschien
let ook omdat daarin alleen de
irs maar aan het woord zijn. In
èval kwa mde volledige en on
ordelijke overgave van het pu-
ian alles wat deze dirigent met
\est kan uithalen pas na de
in Strauss' 'Heldenleben.' Het
;n voor onze begrippen onge-
stuk orkestbeheersing met die
1 expansieve klankgolven die de
irspoelden maar waardoorheen
"end de details tot in de per-
gewerkt te horen waren. Men
met open mond en oren bij,
sd over een zo volstrekt feilloos
ide orkestmachine die bij alle
I nt idswisselingen. alle kleurschake-
Dben cn alle dynamische nuancerin-
an het kleinste pianissimo tot
«otste fotissimo nog echt mooi
rïait pel bli)ft functioneren. Het gaat
iet als bij het 12-jarige wonder-
i woiilit Campel. niet meer om het
'aar om het hoe. En dat is dan
geval van Von Karajan met
>ijzoi Icing tot Ein Heldenleben geen
t Br omdat het 'wat' toevallig een
eerbaar stuk muziek is. en om-
25 hoe' de vrucht is van een in
Pp der jaren vervolmaakt vak-
"NC*iap jat by wjj2e van spreken
levende konijnen uit lege muzi-
oge hoeden tobert. Met behulp
m apparaat dat, mede door dit
Dr. L. B. J. Stuyt
zondere voorzieningen waarvoor inge
volge de wet ziekenhuisvoorzieningen
eveneens een vergunning nodig is. Dr.
Stuyt noemde in dit verband centra
voor kunstnierbehandeling en nier
transplantatie, centra voor behande
ling van gezwelsziekten en traumato-
logische afdelingen. Hij zal het colle
ge op korte termijn advies vragen
óver de uitvoering van het wetsartikel
dat de mogelijkheid biedt, een vergun
ning te eisen voor bepaalde medische
verrichtingen en voor de aanschaf van
kostbare apparatuur.
Vergunning
Het college voor ziekenhuisvoorzienin
gen heeft als voornaamste taak het
ontwerpen van het landelijk zieken
huisplan en het advieseren over
bouwvergunningen, die op grond
daarvan verleend zullen worden. Het
bestaat uit vertegenwoordigers van de
ziekenhuizen en de medewerkers in
de ziekenhuizen, vijf van de zieken
fondsen, een uit de kring van de
ziektekostenverzekeraars en een verte
genwoordiger van de organen die de
ziektekostenregeling voor ambtenaren
uitvoeren, twee vertegenwoordigers
van de maatschappij geneeskunst,
twee van de provincies en een van de
gemeenten, alsmede twee leden die
door de stichting van arbeid zijn
aangewezen. Voorzitter is. dr. ir. J. H.
E. Hessels. terwijl prof. C. A. van den
Beid van het Centraal planbureau
optreedt als onafhankelijk deskundige.
Ombuiging
Dr. Hessels stelde, dat het ongestoord
laten verlopen van de groeitrend van
de kosten in de toekomst tot onmo
gelijke situaties zou leiden. De over
tuiging wint steeds meer veld. zei hij,
dat bij een gelijkblijvend en zelfs
kwalitatief beter niveau van de ge
zondheidszorg een zekere ombuiging
van de kostenlijn bereikt moet kun
nen worden. Het belang van de door
deskundige aangeduide mogelijkheden
daartoe is tot dusver echter nog nau
welijks kwantitatief berekend, terwijl
met de verwezenlijking ervan ook nog
maar amper een begin is gemaakt.
Het particulier initatief ('gezien het
miljarden-stuwmeer van aanvragen
voor nieuwe bouwprojecten nog duide
lijk aanwezig') zal volgens dr. Hessels
bereid moeten zijn, zich in nieuwe
patronen te voegen. Juist omdat het
particulier initiatief werkt met de
miljarden die de premiebetalers op
grond van in hoofdzaak wettelijke ver
plichtingen opbrengen, moet van be
sturen, directies en medische staven
een grote mate van collectieve verant
woordelijkheid worden verwacht die
nodig is om tot meer optimale struk-
turen te komen.
UTRECHT 'Epifanie', de drieëntwintigste (of vierentwintigste,
want je raakt de tel kwijt) compositie van Luciano Berio in het vijf
entwintigste Holland Festival, werd dinsdagavond onder leiding van
Francis Travis door het U.S.O. in Tivoli te Utrecht uitgevoerd.
Prins Bernhard viert vandaag
zijn 61ste verjaardag
DEN HAAG Nu de ziekte van
drummer John Marshall aanhoudt,
gaat het optreden van de Engelse
groep 'Soft Machine' op de eerste
serie popconcerten in het Holland
Festival niet door.
Daardoor zullen de popconcerten, die
al van zes tot drie waren verminderd,
verzorgd worden door louter Neder
landse ensembles. Eerder liet de En
gelse groep 'It's a beautiful day' het
afweten, wat volgens het Holland Fes
tival contractbreuk inhoudt.
De opnieuw samengestelde program
ma's voor de drie concerten, die wel
doorgaan, vermelden thans voor 30
juni in De Doelen in Rotterdam:
Focus, CCC, Alquin en Sail, voor 1
juli in het Circustheater in Scheven-
ingen: Super Sister en Alquin, en
voor 2 juli in het Concertgebouw in
Amsterdam: Focus, Alquin en Sail.
BERLIJN Nederland is in Berlijn
voor de eerste keer vertegenwoordigd
met speelfilms op een internationale
filmmarkt, die gehouden wordt bij
gelegenheid van het Internationale
Filmfestival van Berlijn.
ffERDAM Driemaal kan men Herbert von Karajan met zijn
jns Philharmonisch Orkest in dit Holland Festival horen: na het
e concert woensdagavond in het Amsterdamse Concertgebouw
zij, met weer andere programma's, vanavond (donderdag)
erdam en morgenavond in Scheveningen.
vakmanschap en zijn overgegeven re
actie daarop, gevormd is en in condi
tie gehouden wordt. Kortom wie van
bijna niet meer in deze tijd passend
geperfectioneerd orkestspel wii genie
ten moet dit Berlijns Philharmonisch
Orkest zoals het nu is samengesteld,
en zoals het nu onder Von Karajan
speelt, gaan horen.
R. N. DEGENS
Horizontaal: l. zwaardlelie, 8. welaan,
9. grond, 10. boom, 12. aansporing, 13.
Europeaan, 15. noorse god, 17. plaag
geest, 19. familielid, 21. romeins kei
zer, 23. uniek, 24. afk. van nummer,
25. zilt vocht, 26. scheik. element, 27.
bloem, 29. teken dat in de psalmen
voorkomt, 31. grondsoort, 32. woon
boot, 34. keurig, 35. bloeiwijze, 37.
zangstem, 39. muzieknoot, 41. geurig
heid, 43. water in Friesland, 44. eer
biedwaardig.
Verticaal: 1. bevel, 2. lokspijs, 3. jon
gensnaam, 4. titel (afk.), 5. rivier in
Duitsland, 6. onderricht, 7é scheik.
element, 8. tinfoelie, 11. stemming,
12. voorzetsel, 14. denkbeeldige in
houdsmaat, 16. broeikas, 18. wijnmaat,
20. duizend, 22. godin van de over
vloed, 23. priem, 28. g odin van de
toorn, 30. loot, 32. glijvoertuig, 33.
rivier in Rusland, 36, voorzetsel, 38.
werkplaats (afk.), 40. als volgt (afk.),
42. afk. van oude rekening, 43. oude
lengtemaat.
Oplossing:
Hor. 1. roes. 4. deel, 7. lam. 8. leeg,
10. e.k. 12. Edam. 14. ever, 16. Anna,
18. oele, 20. na, 21. aren. 23. ets. 25
Arno, 27. Aare, 29. ora, 30. maki, 32.
Ne, 34. Peel, 36. saté, 38. J*ree, 40.
gier. 42. Aa, 43. stee, 45. eed, 47. tets,
48. toss.
Vert. 1. ra, 2. omen. 3. sla, 4. de, 5.
egel. 6. lee. 7. laan, 9. emoe, 11. kris.
13. Daan. 15. veer, 17. naar. 19. enak,
22. Rome, 24. tent, 26. rapé, 28. aise,
29. orka, 31. alge, 33. eend, 35. eest,
37. Arcs. 39 rat 41 iet. 44. t.s. 46. es.
Dr. M. Troostwijk, burgemeester van
Amersfoort en expert op het gebied
van de bestuurlijke organisatie, zei
dit gisteren op de ter herdenking van
de eerste vrije statenvergadering (juli
1572) in de Grote Kerk van Dordrecht
gehouden gecombineerde vergadering
van provinciale staten van Noord- en
Zuid-Holland.
Deze bijzondere zitting werd bijge
woond door koningin Juliana, minis
ter Geertsema, de commissarissen van
vrijwel alle provincies, de burgemees
ters van de twaalf statenleden (die in
1572 vertegenwoordigers naar de vrije
statenvergadering zonden) en vele
grominente genodigden,
e heer Troostwijk bepleitte handha
ving van de driedeling: rijk, provin
cies en gemeenten. Hij vond het ech
ter ondenkbaar dat de meer dan 800
gemeenten hun taak in het nationale
bestel kunnen vervullen. Evenzeer is
het ondenkbaar dat grotere en grote
gemeenten nationaal bezien hun taken
op eigen draagkracht aankunnen.
In elkaar nabijheid liggende gemeen
ten moeten elkaar completeren en dat
eist samengaan, maar niet met weinig
doorzichtige gemeenschappelijke rege
lingen. In feite ook niet met gewesten
omdat ontwikkelingen en taakstellin
gen in de verschillende delen van het
land niet dezelfde zijn.
UITDIEPING
Omdat de gemeente een vaste plaats n
de harten van de burgers heeft is
uitdieping van de mogelijkheden van
de derde bestuurslaag gewenst. De
honderd gemeenten zullen niet alle
binnen de bestaande provinciegrenzen
blijven en dus zullen die grenzen niet
kunnen worden ontzien. De heer
Troostwijk dacht dat er voldoende
taken voor de provincie overblijven
mits de centrale overheid bereid
wordt gevonden taken af te stoten.
Hij zag in zijn conceptie echter geen
plaats meer voor elf provincies,
Het Eerste kamer en Statenlid mr. H.
van Riel gaf een historische beschou
wing over de eerste vrije statenverga
dering ten beste. Hij noemde bij
eenroeping van de staten staatsrechte
lijk een nieuwe daad van rebellie,
maatschappelijk gezien niet omdat het
feitelijke gezag bleef bij de groep
waar het was, al werden dan de
koningsgezinden vervangen.
Historisch gezien was het een door de
omstandigheden geboden constructieve
daad. een wijze en moedige conserva
toire maatregel om in een situatie
van maatschappelijke en staatkundige
ontbinding een nieuw centrum te vor
men. Het was volgens hem de massa,
die de doorslag gaf. De motieven
zullen door elkaar hebben gelopen,
Wat de publieke belangstelling be
treft wordt het verhaal eentonig,
want ook muzikaal Utrecht was be
paald niet uitgelopen om te komen
luisteren naar Berio; zelfs de voor de
pauze geprogrammeerde Fairy Queen-
muziek van Purcell, en de Militaire
Symfonie van Hqydn bleken niet in
staat meer dan een paar handenvol
publiek in de zaal te krijgen, zodat
ook met de versterking van een aan
tal vaste Berio-gangers, weer een
trieste aanblik bood.
Nu behoort 'Epifanie' (Verschijnin
gen) niet tot die werken waarmee
Berio een breed publiek zou kunnen
bereiken, dacht ik. Het is een van die
stukken die hij na diverse bewerkin
gen gebaseerd heeft op vroegere com
posities; in dit geval de instrumentale
'Quaderni', waaraan hij in 1961 vijf
vocale fragmenten toevoegde op tek
sten van o.a. Proüst, Joyce, Brecht en
Sanguineti, waarvan de volgorde en
de plaatsing in de instrumentele en
tourage niet vast staan, maar uit een
tiental daartoe door de componist
aangegeven mogelijkheden gekozen
moeten worden. Dit is typerend voor
de muziekvan Berio die hij nooit als
een afgerond, gefixeerd geheel wil
presenteren, maar die steeds in wor
ding is; die ook bij iedere uitvoering
maar het volk was in elk geval fel
gekeerd tegen de vervolging van an
dersdenkenden en onrustig door wat
watergeuzen en vreemde huursoldaten
in het overigens welvarende Holland
aan onzekerheid en armoede hadden
teweegebracht.
Niet de besluiten van de statenverga
dering waren het belangrijkste de
prins moet per slot van rekening
nog lang op de hem toegezegde finan
ciële steun wachten maar het insti
tutionele begin en het door niemand
voorziene gevolg die de machtsover
dracht voor de gehele Nederlandse
ontwikkeling heeft gehad.
Na de bijeenkomst in de Grote Kerk
gebruikte de koningin op het stads
kantoor de lunch. Even voor haar
aankomst daar was telefonisch een
bommelding binnengekomen. De poli
tie vond geen termen er serieus op in
te gaan.
De Koningin bezocht voorts de ten
toonstelling 'Opstand en onafhanke
lijkheid' (die tot oktober in de Au
gustijnenkerk wordt gehouden) en
het gerestaureerde gebouw met de
refter van het Augustijnenklooster in
het Hof, waar onder leiding van Mar-
nix van St. Aldcgonde de historische
vergadering van de staten van Hol
land is gehouden.
weer geheel anders kan zijn, met be
houd van de onmiskenbare eigen
identiteit overigens.
Zijn 'Epifanie', zoals die ditmaal on
der de kundige leiding van Francis
Travis werd uitgevoerd, is er welis
waar een duidelijk verband in sfeer
en stemming tussen het instrumentale
en het vocale, maar het ontbeert de
sterk dramatische bewogenheid waar
mee vele andere vocaal-instrumentale
werken van hem een rechtstreekse
weerklank bij de luisteraar vinden.
Er was voor de fijnproevers genoeg te
genieten van de zeer verfijnde, rote
rende klankstructuren waarmee het
orkest de nu eens gezongen dan weer
gesproken teksten omspeelt, inkapselt
en langzaam weer vrijgeeft. En dat
vocale gedeelte wrd uiteraard door de
onvervangbare Cathy Berberian met
de onbegrensde mogelijkheden van
haar stem weer zeer suggestief ver
tolkt. Maar met dat al blijft, 'Epifa
nie' in deze versie (van 1965) toch
een stuk waarmee Berio naar mijn
mening moeilijker de door hem te
recht nagestreefde communicatie met
een zo groot mogelijk publiek van
muziekliefhebbers tot stand kan bren
gen, dan met andere werken, waarvan
de Sinfonia in dit opzicht nog altijd
het meest sprekende voorbeeld is.
Door Adr. Hager
DEN HAAG Het succes dat de
Nederlandse Opera Stichting in de
cember 1970 behaalde met de oorstel
ling van L'Ormindo van de Italiaanse
17de-eeuwse componist Francesco Ca-
alli. was voor de leiding van het
Holland Festial aanleiding deze ope
ra bij het zilveren jubileum te betrek
ken. Na een voorstelling in de Haagse
Koninklijke Schouwburg en een her
haling in hetzelfde theater op 2 juli
a.s„ komt l'Ormindo op 30 juni in
Eindhoven en op 4, 6 en 8 juli in
Amsterdam.
Cavalli, die de naam van zijn be
schermheer, de gouverneur van Cre
mona aannam, was maestro di capella
aan de San Marco te Venetië. Het
aantal muziekwerken dat hij schreef
is bijzonder groot, hij componeerde
onder andere 42 opera's, waarbij hij
in de traditie van de Venetiaanse
opera een meer emotioneel element
inlaste. De kracht van zijn opera's is
de uitbeelding van de karakters van
de personages. Niet voor niets bezat
hij in zijn tijd grote faam als theater
componist. Evenals in 1970 stond de
voorstelling onder leiding van de nog
jonge in Belfast geboren Kenneth
Montgomery, leerling van onder ande
re Boult. Men had. en dat is toch wel
een opmerkelijk feit, kans gezien de
tien solistische rollen met slechts één
'wijziging over te nemen. Die wijzi
ging was in de rol an de koningin
Erisbe, destijds gezongen door Anne
Howells en nu door Rosanne Cref-
field.
Men moet aan de aanduiding an deze
opera 'drama in musica' niet te zwaar
tillen. Het komische element ont
breekt in dit werk, dat in 1637 in
première ging, zeker niet. Het erhaal
van de twee jonge mannen die beide
verliefd zijn op de gehuwde koningin
Erisbe geeft aanleiding tot allerlei
luchthartige situaties. De muziek van
Cavalli. in een bewerking van Ray
mond Leppard. is een van de voor
beelden van de nog grotendeels ten
onrechte onbekende composities uit
de 17de eeuw.
Men kan het erover eens zijn dat
l'Ormindo onder ideale omstandighe
den tot klinken is gebracht. Muzikale
leiding, regie, decors en costuums wa
ren van een niveau, een festival waar
dig. Daarbij kan het aandeel van het
Nederlands Kamerorkest zeker gepre
zen worden. Zeven van de tien vocale
rollen werden vertolkt door Neder
landse solisten. Cora Canne Meijer in
de rol van Miranda spande de kroon,
doch daarna moeten onmiddellijk ge
noemd worden Peter van der Bilt,
Ans Philippo, Hanneke van Bork,
Emmy Gregcr, Pieter van den Berg
en Marco Bakker.
Eric Tappij vervulde op voortreffelij
ke wijze de titelrol. Rosanne Creffield
als koningin was niet alleen char
mant, doch tevens wist zij ook qua
kwaliteit te bekoren. Natuurlijk wist
Michel Senechal allies uit de rol van
oudste voedster te halen. Deze zanger
is werkelijk onvervangbaar. Al met al
een opera om te gaan zien!
Romy Schneider als Elisabeth van Oostenrijk en Helmut Berger als koning Ludwig II van Beieren zijn de
hoofdrolvertolkers in de film 'Ludwig' van Visconti. Op de foto Romy Schneider en Helmut Berger.
Van een onzer verslaggevers
DORDRECHT Om aan de huidige en toekomstige behoeften van het Nederlandse volk te kunnen vol
doen moet op allerlei gebied gepland worden. De lagere organen en vooral de gemeenten zullen de po
tentie moeten hebben de nationale doelstellingen te helpen verwezenlijken. Dat kan echter alleen door
een schaalvergroting, die van de nu nog bestaande 873 hooguit 100 gemeenten maakt.
AMSTERDAM Citizens Theatre van Glasgow speelde, dinsdag
avond voor het eerst in de Stadsschouwburg, Antony and Cleopatra,
in een vervoerde, bijna bezeten, vorm en een exotische, barbaarse
sfeer, alsof het niet meer om Shakespeare en het oude Rome ging,
maar om een heldensage van een vreemde, wilde stam, met onbe
kende rituelen.
Weer eens wat anders, een bijzonde
re belevenis, boeiend om te zien, in
het begin, en in het, nogal gerekte en
hevig uitgespeelde, tweede deel toch
niet zo pakkend of ontroerend, dat ik
het een voorbeeldige nieuwe manier
van Shakespeare spelen zou willen
noemen.
Marcus Antonius, van het drieman
schap dat de vermoorde Julius Cae
sar opvolgde, rukte zich nog wel los
uit zijn weelderig liefdeleven met Cle
opatra, om Rome te helpen redden
en, na de overwinning op Pompejus.
zijn macht en 'de wereld' te delen met
Octavianus en Lepidus. Hij huwde,
om zijn positie, zelfs Octavianus' zus
ter, maar verviel daarna weer in zijn
'liefdeswaanzin' met de Egyptische ko
ningin Zodat Octavianus, om de on
trouw te. wreken, en om alleenheerser
te worden, tegen hem optrok en hem
tweemaal versloeg in een zeeslag. Met
zijn macht verloor Antonius zijn
vrienden en aanzien.
Cleopatra beschuldigde hij, niet ge
heel ten onrechte, van verraad. Zij
liet hem haar dood melden, om te
weten hoe hij dat opnam. Vertwijfeld
stortte hij zich in het zwaard. En
Cleopatra liet zich doden door gifslan
gen, om zich met hem te verenigen in
het graf en om geen buit van over
winnaar Octavianus te zijn.
Grootte
Het is een liefdestragedie, maar ook
het drama van heersers, die al te
menselijk zijn voor hun bijna onmen
selijke grootte, en daardoor ten onder
gaan. Dat heeft Giles Havergal, de
regisseur en leider van het jonge
Citizens Theatre, er blijkbaar toe be
wogen het spel in een vreemde
symbolieke en mystieke stemming te
verwerken. Philip Prowse ontwierp
daan-oor een prachtig decor, van
touwwerk, en bizarre kostuums, die
aan een Afrikaanse oude cultuur doen
denken. Gerry Jenkinson zorgt voor
stemmige, geheimzinnige belichtingen.
Trommels, belletjes, een fluit en wie
rook helpen mee aan de vlucht uit
het westen.
Shakespeares drama is ervoor be
werkt. Vele figuren zijn verdwenen
en vervangen door enkelen, die optre
den als een koor uit een Griekse
tragedie.
Echte vrouw
Cleopatra wordt gespeeld door Jona
than Kent. een jonge man. nauwelijks
in travestie, om onduidelijke redenen.
Weliswaar werden in Shakespeares
tijd alle vrouwenrollen door jongens
gespeeld, maar Cleopatra mag in onze
tijd best een echte vrouw zijn, want
zij gedraagt zich ernaar. En dat kon
Kent niet waar maken; met al zijn
mooie gevoeligheden en losgelaten,
maar dan toch weer gestyleerde. harts
tochten niet. John Duttine is Antoni-
us, ook hevig en geladen, maar in
deze opvatting toch meer een (be
schilderde) wilde krijger, waarmee
het niet goed afloopt, dan een verval
lende grote staatsman van het Ro
meinse Imperium.
Mike Gwilym is wel een krachtige,
zelfbewuste Octaviia, en doordat hij
zichzelf mannelijk in de hand mocht
houden, speelde hij de sterkste rol.
Opvallend was dan nog Cheryl Camp
bell, om haar tekstbehandeling (en
eerst ook even door haar topless
kostuum). Giles Havergal is wel een
regisseur, die weet wat hij wil, en het
met veel zorg en moeite voor elkaar
krijgt ook, al zijn de spelers nog te
jong om alles op te brengen. Met de
overgegeven inzet vergoeden zij veel.
Zij brengen bijzonder toneel, maar
wel met effekten om het effekt. En
daarmee heeft het Citizens Theatre
uit een vervallen buurt in Glasgow,
dan toch in een paar jaar tijd een
Europese vermaardheid bereikt.
