Schelfhout:
géén aanslag
op vrijheid
onderwijs
Boek van de Maand:
Tot 2 juli 10.-
staffunktionaris
afdeling administratie
Beroep op partijen in
conflict-Peiger bindend
advies te aanvaarden
Zolang de voorraad strekt
(daarna 18-90)
taatssecretaris (gegriefd door kritiek)
lijft bij plannen voor 'tertium'
Felix de Nobel
neemt afscheid
van Kamerkoor
Ontvoering in Venezuela
Bakkenist wordt
commissaris VMF
Statenlid: laat provincie
bij Peiger bemiddelen
Landmacht kan
met bijna 3700
man minder uit
H OUW/KWARTET ZATERDAG 3 JUNI 1972
Binnenland/knnst T9/K9
,eoor Aukje Holtrop
IN HAAG 'De betekenis van het bijzonder onderwijs verklein
niet in 't minst. Mijn hele levensloop kan, dacht ik, bewijzen dat
terzake een stellige overtuiging bezit. En er is geen sprake van
it ik tekort zou doen aan de grondwet die vrijheid van onderwijs
irandeert. Ik heb gezworen op de grondwet. Ik heb alleen maar
vraag gesteld of er naast het bijzonder en het openbaar onderwijs
et een derde groep diezelfde vrijheden zou moeten hebben'. Die
rde onderwijszuil waarover staatssecretaris mr. C. E. Schelfhout
n onderwijs spreekt, is het tertium.
Mr. C. E. Schelfhout: ik heb gezworen op de grondwet
it is een nieuwe onderwijsvorm die
het bijzonder en het openbaar
derwijs instaat: een school die geza-
ni ;nlijk door burgers en overheid be-
erd en bestuurd wordt en tot haar
sentiële doelstellingen rekent 'uit-
]ukkelijke zorg te besteden aan de
ndsdienstige dimensie in de opvoe-
ng\
at de levensloop van mr. Schelfhout
treft: voordat hij staatssecretaris
30»rd in het kabinet-Biesheuvel, was
onder meer directeur van het
traal bureau voor katholiek onder
is en algemeen secretaris van de
derlandse Katholieke Schoolraad.
het ogenblik is het tertium als
■en rechtsfiguur niet mogelijk. De
>ndwet heeft het over twee soorten
derwijs: openbaar en bijzonder,
rnsen die een andere vorm willen,
llen hun ideeën juridisch moeten
rwezenlijken via het openbaar of
t bijzonder onderwijs. En in die
uatie wil de staatssecretaris van
derwijs verandering brengen. Daar
left hij twee redenen voor. Een
aktische: er zijn drie aanvragers
atjor maar één school. Die ene school
3tekennen aan één van de drie (pro-
aiftants, katholiek of openbaar onder-
an|js) doet de andere aanvragers te-
J. rt.
oUridisch
i.
t tweede reden is een juridische:
recht van mensen die een terti-
school willen. Als mensen die plu-
enorme school willen, moeten daar
in de wet mogelijkheden voor
Dl1
ds staatssecretaris Schelfhout het
;ium officieel op het tapijt ge-
cht heeft, zijn vooral van confessi-
(ele zijde de reacties niet mis ge
est. Het bijzondere onderwijs vatte
plan van Schelfhout op als een
Lval op het bijzonder onderwijs en
de vrijheid van onderwijs die de
-ndwet garandeert. Over sommige
beet en van die kritiek voelt Schelf -
Jut zich erg gegriefd. 'Ik zou gezegd
'ben dat het bijzonder onderwijs
n toekomst meer heeft. Dat heb ik
e joit gezegd en dat zou ik zelfs nooit
'ben kunnen zeggen, omdat het
iijjn mening volstrekt niet is.'
;t tertium moet mogelijk worden
gens de staatssecretaris. 'Als twee
:ners moeten samenwerken, dan is
een onredelijk offer om te eisen
één van de twee zijn identiteit
ijsgeeft. Dat probleem speelt in Til-
iejrg bijvoorbeeld. De katholieke leer
gangen hebben van mijn voorganger
Grosheide die net als ik uit het
bijzonder onderwijs vandaan kwam,
de eis te horen gekregen dat ze als
m.o.-opleiding zullen moeten samen
werken met twee katholieke én met
een rijksinstelling voor wetenschappe
lijk onderwijs. Door die eis was de
identiteit van het katholieke onder
wijs in het geding gekomen. Dat is
heel moeilijk. Er moet ooit eens een
Brabantse universiteit komen. Maar
het is voor mij niet vanzelfsprekend
dat dat een katholieke universiteit zal
zijn. Het is overigens .net zo min
vanzelfsprekend dat het een rijksuni
versiteit zal moeten zijn.'
In Tilburg is nog geen oplossing ge
komen voor dit probleem. Schelfhout
heeft bij het jubileum van deze leer
gangen (waarvan hij vroeger curator
was) voor het eerst het tertium ter
sprake gebracht. Maar de kwestie was
er dus eigenlijk al eerder.
Ook bij scholen
Bij scholen speelt het probleem ook:
Schelfhout heeft dat ervaren met een
mts in Amersfoort, waarvoor drie aan
vragen bij het departement binnen
kwamen, terwijl maar één school ge
sticht zou kunnen worden op grond
van het te verwachten aantal leerlin
gen. 'De overheid kon niet tot een
rechtvaardige oplossing komen en
toen zijn de drie aanvragers tot over
eenstemming gekomen. De mts zou
een bijzondere school worden, waarin
de overheid zou participeren. Maar
hoewel de plaatselijke protestanten
wel wilden samenwerken, heeft hun
landelijke organisatie het plan afge
wezen en is tegen de beslissing van
de staatssecretaris in beroep gegaan.'
Wanneer één of twee van de drie
aanvragers hun zin krijgen, gaat dat
altijd ten koste van de derde aanvra
ger. 'En wie van de drie dat nou is,
ik vind dat er dan een groot offer
gevraagd wordt. Er zijn geen moge
lijkheden om aan het probleem te
ontkomen, al kan men er voor uitwij
ken. Het bijzonder onderwijs kan ge
woon een stichting of vereniging op
richten en samen kunnen ze dan een
aanvraag indienen. Meestal zullen ze
dan wel een meerderheid hebben.
Maar het is geen goede oplossing
omdat'je toch een groep mensen te
leurstelt. Daar komt bij dat katholie
ken en protestanten elkaar niet mak
kelijk vinden.'
Voor die mensen die welbewust een
samenwerkingsschool willen (en vol
gens de staatssecretaris zijn dat er
genoeg; bij het openbaar onderwijs
wordt al sinds de oorlog over dit
soort dingen gepraat: 'De christenen
hebben geen oog gehad voor het
christelijke element in de openbare
school'); moet de wet mogelijkheden
scheppen. De huidige wet geeft die
mogelijkheden niet en zal dus gewij
zigd moeten worden. De vrijheid van
onderwijs wordt door zo'n wijziging
niet aangetast, maar uitgebreid. Die
vrijheid komt er nu ook voor anderen.
De samenwerkingsscholen zullen zwa
re eisen stellen aan het bijzonder
onderwijs. 'Protestanten en katholie
ken hebben altijd gestreefd naar on
derwijs voor de eigen kring en nog
nooit de mogelijkheden van een sa
menwerkingsschool onderzocht. Die
school zal uit pedagogisch oogpunt
heel moeilijk zijn. Wat ontbreekt is
een goede analyse van de school van
vandaag en de toekomst. Waar zijn
we met z'n allen heen op weg? Wat
voor eisen met betrekking tot de
opvoeding is de toekomst ons aan het
stellen? Voor een bewindsman is dat
een moeilijk punt.'
Crisis
'Het zou ons te denken moeten geven
dat we niet gespaard zijn gebleven
voor een ingrijpende crisis in het
geloofsleven, ondanks het feit dat het
bijzonder onderwijs tot nog toe onbe
lemmerd heeft kunnen bestaan. De
onkerkelijkheid is in de afgelopen
tien jaar gestegen van 17 pet tot 23
pet. Ik ontmoet veel bezorgdheid over
de vraag, waarom het christendom
zijn greep op het leven verliest. Maar
een analyse van de mogelijke oorza
ken, zeker wat het onderwijs betreft,
moet nog gemaakt worden.'
'Het is mijn taak niet een oordeel uit
te spreken. Maar op grond van erva
ringen in mijn gezin, twijfel ik wel
eens aan de homogeen-confessionele
school. Ik kan me heel goed voorstel
len dat mensen een homogene school
willen waar dat kan. Het gemeen
schappelijke klimaat is belangrijk en
er zijn tienduizenden ernstige mensen
die er naar streven het zo perfect
mogelijk te doen. Ik betwist niemand
het recht op een bijzondere school en
ik ga ook uit van het onverkorte
behoud van de mogelijkheden die de
grondwet nu biedt.'
Dat het bijzonder onderwijs zo fel
heeft gereageerd op het tertium vindt
Schelfhout niet helemaal onbegrijpe
lijk. 'De verhardingen in het christe
lijk volksdeel zijn periodiek. Dan kan
het gevoel van verantwoordelijkheid
leiden tot een soort Gideonshouding,
zo van: als we 't schip maar behou
den, dan desnoods maar zonder de
lading. Maar ik heb wel met die
mensen te maken die zo reageren. We
zullen ernstig moeten studeren over
de vraag hoe het nu verder moet. De
start is niet erg gunstig geweest.'
Gevolgen
(ADVERTENTIE)
Ter uitbreiding van de staf van onze
afdeling administratie zoeken wij kontakt
met een administrateur, minstens 30 jaar
oud, in het bezit van het diploma MBA
en beschikkende over een grondige,
veelzijdige administratieve ervaring.
De gegadigde voor deze funktie,
die als een'"positie" mag worden gezien,
dient als algemeen assistent van de leiding
van de afdeling te kunnen optreden en
gewend te zijn met een grote mate van
zelfstandigheid werkzaamheden te
verrichten. Kennis van geautomatiseerde
administratiesystemen is gewenst.
Uw sollicitatie met relevante gegevens, die
met diskretie wordt behandeld zien wij
gaarne tegemoet op onderstaand adres.
Een psychotechnisch onderzoek zal deel
uitmaken van de selektieprocedure.
VAN DIEN CO - AFD. PERSONEELSZAKEN
4 Fi^EAUSTRMT 2 - AMSTERDAM-O - TEL. 020 - 910111
Va onze kunstredactie
AMSTERDAM Na meer dan dertig
jaar het Nederlands Kamerkoor, dat
hij heeft opgericht, te hebben geleid,
gaat Fel lx de Nobel zijn koor verla
ten.
De Nobel, die vorige maand 65 werd,
vond het wenselijk de leiding in han
den van een jongere kunstenaar te
leggen, met name omdat het meest
recente repertoire vokale en andere
eisen stelt, die zijns inziens nauwe
lijks met de tradities van de koorzang
stroken. Vast overtuigd evenwel, dat
ook deze werken behoren te worden
uitgevoerd, heeft hij er de voorkeur
aan gegeven, op dit moment zijn taak
te beëindigen en zijn plaats ter be
schikking te stellen.
Zijn opvolger per 1 september is Hans
van den Hombergh (48) die reeds
vele functies in de Nederlandse mu
ziekwereld heeft vervuld en eerst ver
leden jaar nog dirigent werd van het
gewestelijk orkest van Zuid-Holland
te Delft. Door het optreden als leider
van het Nederlands Kamerkoor zal
aan de activiteiten van Van der Hom-
burgh te Delft een einde komen
Het zal wat moeilijk zijn ,het Kamer-
Hans van den Hombergh
koor van Felix' zoals vrijwel iedereen
het ensemble aanduidde, los te zien
van de begaafde leider en oprichter,
De Nobel. Reeds voor de oorlog, maar
vooral daarna is het met even grote
toewijding opgetreden in de kleinste
Nederlandse dorpjes, zo goed als op
de grootste internationale festivals en
toernees, waarbij De Nobel vaak mon
delinge toelichtingen gaf
Hans van den Hombergh heeft geen
Felix de Nobel
gemakkelijke taak nu hij deze tradi
ties moet voortzetten en zich boven
dien zal moeten gaan toeleggen op de
muziek van wat men noemt de avant-
garde. Zijn staat van dienst, zowel op
het gebied van de opera, het ballet,
het orkest, maar vooral bij de Mu-
ziekkring Jacob Obrecht (muziek van
de 12e tot 16e eeuw) wijzen op een
veelzijdigheid die hem in zijn nieuwe
functie van pas zal komen
Het afwijzen van het tertium zou
wellicht gevolgen kunnen hebben
voor de nieuwe kleuter- en basison
derwijswet, waarvoor staatssecretaris
Grosheide indertijd een voorontwerp
maakte. 'Als die wet er is, zal aan de
scholen de eis worden gesteld om een
8- of 9-jarig curriculum op te stellen.
Wat moeten kleine noodlijdende
schooltjes dan doen? Je kunt voorzien
dat er dan een aantal concentraties
zal moeten komen. Als het bijzondere
onderwijs de samenwerkingsschool af
wijst, dan krijgt die wet geen kans.
Bij de vorige begrotingsbehandeling
heb ik gezegd dat wij de integratie
van kleuter- en basisonderwijs zullen
uitvoeren op drie voorwaarden. Er
moet een duidelijke onderwijskundige
conceptie zijn, het moet betaalbaar
zijn en de wet zal aanvaardbaar moe
ten zijn voor schoolbesturen, ouders
etc.
In het najaar zal ik de termijn moe
ten noemen waarop de nieuwe wet er
komt. Maar ik zal dan ook moeten
zeggen, dat die integratie er niet zal
komen als het bijzonder onderwijs de
samenwerkingsschool afwijst. Ik kan
het standpunt niet betwisten dat het
bijzonder onderwijs niet wil samen
werken met het openbaar onderwijs,
maar het brengt ons wel in moeilijk
heden'.
'Redelijke discussie'
Het is dus zaak de schrik die in het
confessionele kamp is gewekt, terug
te brengen tot een redelijke discussie.
Staatssecretaris Schelfhout laat zich
niet afbrengen van zijn plan. 'Ik ben
overtuigd van de juistheid van wat ik
heb voorgesteld. Waar ik bang voor
ben, dat is dat men een furor in
theologicis zal opwekken en het zal
doen voorkomen alsof deze staatsse
cretaris de vrijheid van onderwijs
aantast. En dat is gewoon niet waar.'
CARACAS (Reuter, EFE) Een
Venezolaanse miljonair, Carlos Do-
minguez, is gisteren door een groep
gewapende mannen ontvoerd die een
losprijs van bijna 3.5 miljoen gulden
eisen.
Dominguez is eigenaar van de groot
ste tinmijnen in Venezuela. Hij werd
ontvoerd toen hij met zijn auto van
Maracay naar Caracas onderweg was.
Een man, die zich lid van de uiterst
den.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Bij acclamatie is
dirs. S. C. Bakkenist in de algemene
vergadering van die Verenigde Machi
nefabrieken benoemd tot commissaris
van het concern. Slechts één aandeel
houder stemde tegen.
Van de kant van de centrale onderne
mingsraad van de VMF zijn, zoals
reeds eerder gemeld, bezwaren gere
zen tegen het benoemingsvoorste!. De
gekozen werknemersleden van de on-
dernemiaigsnaad vinden de VNO-voor-
ziitter, mede na de recente gebeurte
nissen rond de Enka, om psychologi
sche redenen, niet aanvaardbaar als
UTRECHT De Industriebond NKV vindt een oplossing van het
conflict-Peiger van het grootste belang voor de werkgelegenheid. De
bond heeft daarom een beroep gedaan op alle partijen om een bin
dend advies te aanvaarden en verwijst daarbij naar de suggesties
van de heer J. Bosma, die onder meer inhouden dat eerst alle 36
ontslagenen, inclusief de NW-bedrijfscontactman A. Platje weer
door Peiger in dienst moet worden genomen.
De Christelijke Metaalbedrijfsbond
(CMB) vindt het onbegrijpelijk dat
die aanideelhou dersvergadering het
voorstel van de raad van bestuur
heeft aanvaard. De CMB is van me
ning dat, hoewel de VMF zegt een
goed sociaal beleid voor te staan, zij
toch gebruik heeft gemaakt van de
huidige mogelijkheden om commissa
rissen te benoemen zonder inspraak
van de ondernemingsraad. De VMF
heeft daarmee blijk gegeven weinig
waarde te hechten aan de mogelijkhe
den tot inspraak van de o.r., die de
nieuwe wetgeving biedt, aldus de
CMB.
Ook de kaderleden van de christelijke
metaalibedrijfsbond hebben in een re
solutie met grote bezorgdheid gecon
stateerd dat ie standpunten van alle
belanghebbenden in het conflict zo
zijin verhard, dat een uitweg haast
niet meer mogelijk is. Bereidheid zich
neer te leggen bij een bindend advies
is om die reden volgens de kaderle
de., de enige uitweg. Ook de CMB
verwijst daarbij naar de belangen van
de werkgelegenheid ia Emm en.
Volgens een woordvoerder van de
CMB betékent de resolutie dat de
CMB-leden zich neer zullen leggen bij
een eventuele terugkeer van de be-
drijfscontactman Platje als dat in het
bindend advies zou staan. Aanvanke
lijk was er een groot verzet bij deze
werknemers tegen de terugkeer van
de heer Platje.
De Industriebond NKV zegt in een
brief aan zijn kaderleden dat de bond
zich tot dusver buiten het conflict
heeft gehouden, al verleent die bond
wel financiële steun aan een van zijn
leden, die uit solidariteit met Platje
aan de staking deelneemt. Maar als
blijkt diat het vermoeden van de In
dustriebond NVV dat de houding van
de werkgeversorganisatie FME in het
conflict inneemt is ingegeven door
bezwaren door bezwaren tegen vak
bondswerk binnen de onderneming,
wil ook de NKV-bond niet achterblij
ven. 'Ook voor ons zou het onduld
baar zijn als een van onze leden
tengevolge van zijn functie in de
vakbond moeilijkheden met zijn werk
gever zou ondervinden', aldus de
NKV-bond.
Van een onzer verslaggevers
ASSEN/EMMEN Het Drentse sta
tenlid J. Oosterhuis (ARP) wil dat de
provincie Drente gaat bemiddelen in
het conflict bij Peiger N.V. in Em-
men. In vragen aan GS stelt hij voor
op korte termijn stappen te onderne
men. Volgens de heer Oosterhuis is
de al twaalf weken durende staking
geen zaak waarmee de provincie be
moeienis heeft. Er zitten echter aspec
ten aan die met de wekgelegenheid te
maken hebben.
(ADVERTENTIE)
Besparing 72 min.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Tot 1976 kan het
personeelsbestand bij de land
macht door natuurlijk verloop
met 3672 organieke functies wor
den ingekrompen.
Dit is de uitslag van een organisatie
onderzoek dat het Amsterdamse ad
viesbureau Bakkenist Spits en Co op
verzoek van het ministerie heeft inge
steld.
Zoals staatssecretaris Van Es (defen
sie) al eerder heeft meegedeeld, be
raadt het departement zich momen
teel over dit advies en andere moge
lijkheden om te bezuinigen.
De voorgestelde inkrimping kan vol
gens de deskundigen een besparing
van 72 miljoen per jaar opleveren.
Het gaat om functies voor 290 officie
ren, 605 onderofficieren, 1208 korpo
raals en soldaten, van wie circa 60
procent dienstplichtig, en 1569 bur
gers.
Het onderzoek heeft zich beperkt tot
de staven en de territoriale comman
do's. Het eerste legerkorps en de
op1 dingen zijn buiten eschouwing
gelaten.
De inkrimping kan geheel door na
tuurlijke afvloeiing worden gereali
seerd omdat de komende jaren veel
personeel dat direct na de oorlog in
dienst kwam, de pensioengerechtigde
leeftijd bereikt Het adviesbureau
heeft voor de organisatie vanaf 1976
een totale schets opgesteld, die echter
door het ministerie geheim wordt ge
houden.
Texel VHdand Terschelling Ameland Schiermonnikoog
Het nieuwe Boek van de Maand brengt u
naar verscholen plekjes waar u
kwetterende vogelkolonies kunt bespieden.
Voert u naar stille duinpannen waar de
zeldzaamste planten en kruiden floreren.
En toont u het leven op en onder de
zeespiegel, in één van de rijkste natuur
gebieden van ons land: de Wadden.
Een stuk natuur waarmee we heel zuinig
moeten omspringen, wil het nog behouden
blijven.
Jaap Kramer en Wim de Bruijn laten
daar geen twijfel over bestaan in het Boek
van de Maand: „Zwervend over de
Wadden". Met 58 foto's (veelal in kleur)
en 6 overzichtelijke kaarten.
Het is nu te koop.Voor het ronde bedrag
van een tientje.
