emeenschappelijk bestuur' inderneming nodig, zegt CNV ie droom van prof. Goudzwaard eoeo M J ImL Jju M Jonge balletgroepen in Holland Festival 'Geleidelijke realisering' |g|rzitter 25-jarige Prodeha Otpansie grootwinkelbedrijf dreiging voor middenstand amenleving bevrijd van verlammend dictaat van snelle produktie-expansie' Vakbonden praten met minister over situatie textiel Kamerleden mogen met vakantie als woonwagenbewoner Violette Leduc (65) overleden Aansluiting E-8 bij Kootwijk toch open Man doodgeschoten na ruzie om vrouw /ÏW/KWARTET DINSDAG 30 MEI 1972 Binnenland/Kunst T9/K9 ADVERTENTIE KON. NED. JAARBEURS UTRECHT TECHNI-SHOW: MACHINES HOUT-EN METAALBEWERKING, LASTECHNIEK, HYDRAULIEK EN PNEUMATIEK, AANDRIJVINGSTECHNIEK, TOELEVERING dagelijks van 9-17 uur voordelige trein- toegangs biljetten op 180 stations verkrijgbaar iser: verhoudingen baseren op echt deelgenootschap t»nze sociaal-economische redactie ECHT Het Christelijk Nationaal Vakverbond is van mening dat de huidige bestuursvormen bedrijfsleven moeten worden vervangen door een gemeenschappelijk ondernemingsbestuur, Van de doelstelling in zekere zin overeenkomt met die van arbeiderszelfbestuur, jgl (voor het CNV verder dan ooit gaande) opvatting is gisteren door voorzitter J. Lanser uitge- oe%n in zijn openingsrede voor de driejaarlijkse algemene vergadering van het verbond. Een rede, eizo vernamen wij) met inspraak en medewerking van bestuurders van alle aangesloten vakbon- e jot stand is gekomen, een vrij uniek feit. Lanser zei dat voor het doel, dgjm voor ogen staat, de aandui- n I 'arbeiderszelfbestuur' niet smlrbaar is, omdat er een visie aan niflondslag ligt die hij niet deelt. begrip zelf roept gedachten op hojassentegenstellingen en wekt de ent dat een bepaalde groep het riet zeggen heeft Een bijkomen- heftor is dat het arbeiderszelfbe- de i bestaat binnen een politiek st ?n dat zeker niet democratisch orHius de heer Lanser, die liever saft van 'gemeenschappelijk onder- stgsbestuur', omdat daarin volle- Lu$>t uitdrukking komt dat het lr van de onderneming een zaak i allen, die daartoe behoren. m [genootschap tins k ]fV-voorzitter liet er echter geen Dij over bestaan, dat de doelstel- nd$n beide strukturen vrijwel ge ms» namelijk: het zodanig organise- insïn de onderneming, dat daarbij ndiantwoordelijkheid voor de actl- reljn en voor de ontwikkeling van ide^erneming op de bedrijfsgenoten )okDit houdt in, dat de mensen die e jflerneming vormen de bevoegd- ;chi heid hebben te beslissen over alle zaken, die voor de onderneming van wezenlijke betekenis zijn. Verwezenlijking van die doelstelling vereist, aldus de heer Lanser, dat we structuren en rechtsvormen voor een onderneming bedenken, waarin de verhoudingen 'niet meer op eigendom of geldverschaffing, maar op echte deelgenootschap en samenwerking zijn gebaseerd. Kort samengevat is dat in de visie van het CNV een onderne ming, waarin: de belangen van alle deelgenoten parallel lopen; doel en beleid gezamenlijk wor den vastgesteld en belangrijke beslis singen gezamenlijk worden genomen; de opbrengsten rechtvaardig wor den verdeeld; üiSl «11, ize soc.-economische redactie IRWIJK 'De geweldige ex- van het grootwinkelbedrijf, dat oral op de gemakkelijke, pro- :e artikelen werpt, vormt een ig voor het midden- en klein- f. Reeds nu loopt het percentage i omzet regelmatig iets terug. In ikomst zal dit proces zich nog Uen'. ipmerking maakte de heer Joh. "er, voorzitter van de Prodeha in in zijn jubileumrede ter gele- van het 25-jarige bestaan van ind. De Prodeha, de protestants- ilijke bond van detaillisten in juishoudelijke artikelen, ederen, glas, porselein, aarde- ;ereedschap en ijzerwaren, vier- jubileum aan boord van de |er Mulder die na 20 jaar de irshamer overdroeg aan de Kuit uit Stadskanaal, wees jat de grootwinkelbedrijven voor pende jaren belangrijke uitbrei- i hebben gepland. Hij noemde Ti val lend dat de Bijenkorf een serie zelfbedieningswarenhuizen heeft gepland aan de grote verkeerswegen, en dat V. D. juist in stads- en winkelcentra vijftig zogenaamde 'Ven- dets' wil gaan vestigen. Onderzoekin gen hebben volgens de heer Mulder uitgewezen dat deze uitbreidingen no dig zijn om aan de toekomstige vraag te kunnen voldoen, 'maar, zo waar schuwde hij, veranderende economi sche situaties kunnen gemakkelijk een kink in de kabel geven en dan zullen allereerst de zwakkere bedrijven in de sector van het midden- en kleinbe drijf het slachtoffer worden. Behalve de expansie van het groot winkelbedrijf noemde hij ook de aan houdende inflatie een bedreiging voor het midden- en kleinbedrijf. Een lichtpunt vond hij dat de regering en de politieke partijen meer rekening gaan houden met het midden- en kleinbedrijf. 'En dat is hoog nodig, aldus de heer Mulder, het midden- en kleinbedrijf heeft een achterstand in te halen, die eindelijk eens moet worden weggewerkt'. elke deelgenoot ook persoonlijk volledig tot zijn recht komt; de arbeidsomstandigheden en de arbeidsprocessen worden afgestemd op de mensen die er werken, en niet andersom; economisch gewin niet een doel stelling is, maar middel tot instand houding van een werkgemeenschap die dienstbaar wil zijn aan de samen leving; in het beleid rekening wordt ge houden met de gevolgen, die eigen besluiten en aktiviteiten voor de sa menleving hebben. Belangen afwegen Uit de beide laatste punten blijkt hoe nauw in de CNV-visie ondernemings- en algemeen belang met elkaar ver bonden zijn. De heer Lanser: 'Steeds meer wint de gedachte veld dat er veel meer moet worden nagedacht over de vraag welke produkten en voorzieningen we werkelijk nodig hebben en welke niet. En dat we prioriteiten moeten bepalen bij de voorziening in bepaalde behoeften. Vraagstukken als de vervuiling van het milieu en de uitputting van grondstoffenvoorraden noodzaken tot nieuwe bezinning op toekomstige ont wikkelingen. We mogen niet berusten in het voortbestaan van een econo misch stelsel, waarin economische groei, technologische ontwikkelingen en toenemende consumptie als doelen op zichzelf worden gezien. De ontwik kelingen samen dwingen tot een doel bewuste economische planning, met een duidelijke afweging vun maatschappelijke belangen'. Nadere studie De verbondsvoorzitter acht het zeker mogelijk het 'gemeenschappelijk on dernemingsbestuur' te verwezenlijken als 'we het met elkaar willen en bereid zijn de verantwóórdelijkheid voor de gang van zaken ook werkelijk te delen'. Om zover te komen zal er naar zijn mening nog wel enige zen ding moeten worden bedreven, zowel onder de werkgevers als onder de werknemers. 'Ik voorzie dan ook geen schokkende ontwikkeling, maar veel meer een geleidelijke realisering. Het zal nadere studie vergen om voor een gemeenschappelijk ondernemingsbe stuur een passende vorm te vinden', aldus de heer Lanser, in wiens ge- dachtengang het stelsel van de onder nemingsgewijze produktie niet wordt aangetast ('daarvoor is ook geen re den, omdat een beter alternatief ont breekt') en met het oog op het alge meen belang zeggenschap van buiten af eveneens niet kan worden gemist. Internationaal Voorts zei de CNV-voorzitter, dat de economische ontwikkeling ook in in ternationaal verband veel meer J. Lanser dienstbaar moet worden gemaakt aan algemeen belang (ontwikkelingshulp, internationale arbeidsverdeling, we- reldhandelspolitiek, praktische ge lijkwaardigheid van alle mensen). Daarvoor is echter een verandering van mentaliteit nodig, waarin de vak centrales, zo deelde de heer Lanser mee, willen bijdragen door middel van een voorlichtings- en vormiings- projeot van de Stichting Ontwikke lingssamenwerking Vakbeweging. Doel: het voorlichten van de ruim 1 Vi miljoen leden van de vakbeweging over de gevolgen van een betere in ternationale arbeidsverdeling. 'Het gaat daarbij met name over de aanpassing van industrieën en de om scholing van arbeidskrachten in de rijke landen, die nodig kunnen zijn wanneer de invoer van halffabrikaten en eindprodukten uit de ontwikke lingslanden wordt vergroot', aldus de heer Lanser, die de vernieuwde visie van het CNV uitvoerig principieel fundeerde. Criterium Daarbij betoogde hij onder meer, dat de particuliere ondernemingsgewijze produktie vooral vorm heeft gekregen in een tijd, waarin het liberalisme onze sociaal-economische redactie relECHT 'Mijn vergezicht is niet dat van een samenleving, 5 zich laat wiegen op de bezwarende rhythmen van eindeloze tóuktie- en consumptieimpulsen. Het is veeleer een samenle- die zich bevrijd heeft van het verlammende diktaat van een le produktie-expansie en juist daardoor kan toekomen aan een lerstel van de mens in de consument, in de bedrijfsexpert en le manager; die toekomt aan een herstel van de ontwikkelings- se [sen voor de derde wereld en aan een eerherstel van de thans orj zuchtende schepping om ons heen'. Deze woorden sprak prof. e*$B. Goudzwaard, hoogleraar aan de VU te Amsterdam, gisteren DPJe driejaarlijkse algemene vergadering van het CNV. Itutf toekomstbeeld dat prof. cht)dzwaard schetste werd door frpzelf een 'droom' genoemd en 'voorlopige discussie-bijdrage'. Goudzwaard zei te verlangen een samenleving, waarin de irnemingen zijn teruggekeerd een veel bescheidener maat- •ppelijke positie, waarin zij kun- toekomen aan de expansie van werkelijk economisch kunnen 2o' dienaars van reële menselijke tieften en als rentmeesters van lode en levende natuur, zodat zij ter hun niet of nauwelijks stij- ie produktieeijfers toch een ver ging van de zin, de kwaliteit en levensduur van hun produkten lil doen gaan. hoogleraar zei te hopen op de ist van een maatschappij, 'die in "'eedte en in de diepte een echt itwoordelijke maatschappij kan i- In de breedte omdat werken 13 r J^ar zijn geen behoren als Siamese neif- tweelingen, zodat geen vitale be drijfsbeslissingen tot stand kunnen komen zonder mede-verantwoorde lijkheid van de arbeider als levend bedrijfsgenooti In de diepte omdat alle verantwoordelijkheden ook als verantwoordelijkheid voor de ander gedragen en niet zijn afgestompt tot een instrument van het alleen maar veilig stellen van de economische belangen van de eigen groep.' KONKRETISEREN Prof. Goudzwaard zei dat deze 'droom' verdere uitwerking en con- kretisering vergt, variërend van mi lieu-quoten en energie-limieten per bedrijfstak tot andere zeggenschaps relaties in de onderneming, en van een scherpe reclame-wetgeving tot een ander patroon van de strijd voor betere nationale inkomensver houdingen. Eerder had hij geconcludeerd dat de westerse onderneming het gevaar Prof. dr. B. Goudzwaard loopt zich steeds sterker het streven naar expansie als enig doel voor ogen te stellen en dat terwille van het uitbouwen van de steeds voortgaande produktiestromen de concurrentie zich aan het verleggen is van prijsconcurrentie naar een steeds krachtiger overreding van de consument via de reclame met het gevaar dat de westerse onderneming steeds meer een macht tegenover de mens kan worden, strevend naar eigen doeleinden, waarin wij ons niet meer herkennen, neigend naar een totalitaire houding. Terwijl de economische produktie stromen binnen de grenzen van mi lieubehoud en spaarzaam grondstof fenbeheer zouden moeten blijven, worden de produktiestromen limiet loos uitgebouwd. Terwijl we ons geleidelijk zouden moeten verzoenen met een stabilisatie van westerse welstandsniveaus, dringt de Wester se onderneming er toe ons overza- digd te voelen, te komen, te blijven begeren.' 'De grondprincipes van de christe- lijk-sooiale beweging krijgen een on vermoede en verhoogde actualiteit, wanneer we ze opnieuw durven te plaatsen tegenover de ontwikkeling van het westers ondernemingstype van onze dagen. Dat type is wellicht minder kapitalistisch dan voorheen, maar het neigt er toe zich te ont poppen tot een corpus, een lichaam, dat zich eigen wetten stelt en daar aan bepaalde totaal-aanspraken ver bindt, Wanneer het geloof van de voortrekkers der christelijk-sociale beweging ons bezielt, zal ook de huidige graniet-lijkende samenle vingsstructuur kunnen worden ver schoven en de samenleving van haar economische verslaving kunnen wor den bevrijd. Alleen al daarom zou ik geloof en vakbeweging tot geen prijs van elkaar willen scheiden', aldus prof. Goudzwaard. hoogtij vierde, waarin overheersing van de ene mens over de andere als vanzelfsprekend en het bestaan van rangen en standen als van God gege ven werd beschouwd. Geld was macht: wie geld bezat maakte de dienst uit. 'Economische orde echter is een in strument, een kader voor het realise ren van de doelstellingen van het economisch leven, bij het bepalen waarvan godsdienstige, ethische en politieke factoren een belangrijke zo niet beslissende rol spelen', aldus de heer Lanser. 'De vraag naar de ge wenste economische orde kan daarom niet vanuit de economie worden be antwoord. De organisatie van het eco nomisch proces vloeit voort uit de waarde, die wordt toegekend aan het economisch leven. En de bepaling daarvan is afhankelijk van de visie, die men heeft op mens en samenle ving. Wie wil oordelen over de orga nisatie van het economisch leven kan er niet aan ontkomen zich rekenschap te geven van het wezen en de bestem ming van de mens. Daarin ligt het criterium voor de inrichting en de ontwikkeling van de maatschappij'. Gelijkwaardigheid En verder: 'In de christelijke mensbe schouwing staan de gelijkwaardigheid en verantwoordelijkheid van alle men sen centraal. Volgens de bijbel ligt de bestemming van de mens daarin dat hij zich verantwoordelijk weet voor het beheer over de schepping en de ontwikkeling daarvan. Daaruit blijkt dat de mensen ten opzichte van elkaar de plicht hebben ervoor te zorgen dat zij zo volledig mogelijk tot hun recht kunnen komen. Daarmee is ook de zin en het doel van het economisch proces gegeven: het be hoort dienstbaar te zijn aan de reali sering van een menswaardig bestaan in de volle betekenis van het bijbel woord', zo zei de heer Lanser, die meende dat daarom terecht ernstige kritiek kan worden uitgeoefend op de huidige struktuur van de onderne ming en daarmee op de huidige eco nomische orde. Beide 6chieten z.i. ernstig tekort, al is in kringen van werkgevers veeleer de neiging aanwe zig 'het huidige systeem aan te prij zen als het beste dat denkbaar is'. ADVERTENTIE U bóft als u van vis houdt Gepaneerde scl i en kappertjes I De scholfilets 500 gr.) Inwrijven met wat zout, f door een losgeklopt ei en paneermeel halen en In boter goudbruin bakken. Bruin 1 2 eetlepels geschaafde amandelen ev.en In de braadboter en giet boter en ygjs. amandelen over de vis. Voeg er wat kappertjes bij. (AtVt Garneer de schotel met schijfjes citroen. ZzP Vis houdt fit ...handelaar of bl] het Produkt nVisprodukten, Wasaenaarseweg 20, Den Haag. door HANS W. LEDEBOER In het balletprogramma van het komende Holland Festival treden twee jonge buitenlandse balletgroepen op: het Ballet Felix Blaska uit Frankrijk en de Bat-Dor Company uit Israël. Horizontaal: 2. zijde van het voor hoofd, 7. pasgang van een paard, 8. zuiivelprodukt, 9. gifslangetje, 10. wa ter iin Utrecht, 12. eer, 13. onheil aanbrengende godin, 15. gedachtenloos gevolgd gebruik, 17. krijgsmacht, 19. Railroad (afk.), 20. water in Fries land, 21. plaats in Friesland, 24. meis jesnaam, 26. moeras vogel, 27. vlies vel, 29. voorzetsel, 30. karig, 32. inte rest, 33. vorderen, 34. levendig. Verticaal: 1. bode aan een universi teit, 2. groente, 3. bereide dierenhuid, 4. boom, 5. duw, 6. een der jaargetij den, 10. organische verbinding, 11. zangvogel, 13. vertegenwoordiger, 14. hoekibailkon, 16. waterkruik, 18. tel woord, 22. zuidvrucht, 23. weversklos, 24. alvorens, 25. elk. 28. afnemend getij, 30. bevel, 31. uitstap. Oplossing vorige puzzel 1. pok, 2. elger, 3. tip, 4. einde, 5. repel, 6. staar, 7. eigen, 8. les, 9. imker, 10. els. peterselie. UTRECHT De vakbonden gaan vanavond met minister Langman van economische zaken praten over de situatie in de textielindustrie in Twente en in het bijzonder in En schede. Ze hebben dit onderhoud aangevraagd in verband met de be richten over de Koninklijke Neder landse Textiel Unie (ruim 4000 werk nemers) en Blijdenstein Willink (bij na 2000 werknemers) die met dusda nige financiële problemen te kampen hebben, dat gevaren dreigen voor de werkgelegenheid. De Bat-Der Company werd in 1968 opgericht en trad tot nu toe met wisselend succes in Israël op. Wij hebben tijdens een voorstelling in het f raaie nieuwe kibboets-theater van Ae- yelet Hashachar in Boven-Gallilea met de prestaties van deze jonge groep kennis kunnen maken. Een verschil met de Batsheva Dance Company (vorig jaar in het Holland Festival, en eveneens een produktie van mevr. Batsheva de Rothschild) is, dat de leden van Bat-Dor niet alleen zijn opgeleid en getraind volgens de moderne Amerikaanse techniek, maar ,ook nog een klassdek-acaidemisahe ba sis hebben. Men zou dus kunnen ver wachten dat zij 'wat beter op de benen staan'. Dat dit bij Bat-Dor niet het geval ds, ligt waarschijnlijk aan gebrek aan tijd en daardoor gebrek aan toneelrijpheid. De dansers die in Ayelet-Hashaehar op het podium kwamen, waren in elk geval nog niet aan een goed toneelop treden toe. Interessant was 'Etudes Ohoreographiques' van Michel Des- combey op muziek van Maurice Oha- na; een probleemloos muziekballet, met mooie beweging en aantrekkelij ke opzet. Maar het voornaamste pro grammapunt 'I shall sing to thee in the valley of the dead, my beloved' van Domi Reiter-Soffer op muziek van Zvi Avni, deed nogal melodramatisch en gekunsteld aan terwijl de choreo grafische uitwerking en de dansbe- heersing nogal te wensen overlieten. Ook 'The wait' van Descomey-Natra werd niet vlekkeloos gedanst; het on derwerp, de overwinning van de angst biedt prachtige gelegenheden om spanningen te verbeelden, maar daar bleken de Bat-Dor dansers nog niet toe in staat. Waarmee niet gezegd is dat zij in het Holland Festival deze tekortkomingen uitgebreid zullen etaleren. Er wordt in deze groep hard gewerkt en het optreden in Nederland zal voor hen van grote betekenis kunnen zijn. Want het Nederlandse balletpubliek komt door de aanwezigheid van enke le eigen groepen van wereldniveau steeds kritischer te staan tegenover groepen waarvan het peil beneden dait niveau blijft. Dat geldt in zeker opzicht ook voor de groep van Blaska, die in 1969 werd opgericht en door de mode-ontwerper Pierre Cardan in zijn 'Espaoe Pierre Cardin' werd geïntroduceerd. Blaska liet tijdens zijn eerste seizoen in Pa rijs een indruk achter van pretentie loosheid, vrolijkheid, jeugd en een voud. Maar ook van tekort aan varia tie, zelfs eentonigheid, niet alleen in de choreografieën, maar ook in décors en kostuums. Maar wat betreft dans- techniek en virtuositeit waren de verwachtingen gunstig. In Augsburg een jaar later kreeg Blaska gro tere waardering. Er is in eik geval Van een verslaggever DEN HAAG De kamerleden die deel uitmaken van de vaste commissie voor cultuur, recreatie en maatschap pelijk werk hebben een uitnodiging gekregen om een paar dagen van hun vakantie als woonwagenbewoners door te brengen. De uitnodiging is afkomstig van de •landelijke vereniging van woonwa genbewoners', die de kamerleden op die manier een inzicht wil bijbrengen in wat zij noemt de noodsituatie waarin de woonwagenbewoners op het ogenblik verkeren. De vereniging schrijft in haar uitnodi ging onder meer dat een gewone vakantieganger op een openbaar woonwagencentrum geen standplaats mag innemen, maar zij vindt het veel erger dat het een echte woonwagenbe woner niet vergund is in de vakantie op een gewoon kampeerterrein te ver blijven. Een andere kennismaking zou volgens de vereniging veel onbegrip kunnen wegnemen. De kamerleden kunnen, als zij op de uitnodiging ingaan, zelf de periode bepalen, opge ven met hoeveel personen ze komen, welk gebied in ons land zij het liefst bezoeken en of zij willen verblijven in een klassieke woonwagen of in een caravan. alle aanleiding de komst van bedde jonge balletgroepen met belangstel ling tegemoet te zien. PARIJS AFP De Franse roman schrijfster Violette Leduc is zondag op 65-jarige leeftijd in haar woning in Faucon aan een longziekte overleden. Tot haar bekendste boeken behoren La Batarde dat in 1964 verscheen en La Folie en tête (1970). Van een verslaggever DEN HAAG De aansluiting van de E-8 bij Kootwijk wordt op 31 mei voor het verkeer vrijgegeven gelijk met de andere voltooide gedeelte van de E-8. Dit heeft minister Drees giste ren besloten. De Gelderse milieuraad heeft kort geleden bezwaren geuit tegen vrijge ven van deze op- en afrit, die voor het verkeer van en naar het westen de verbinding vormt tussen de E-8 en de Veluwe bij Kootwijk. Vertegenwoordigers van het provinci aal bestuur van Gelderland hebben erop aangedrongen het aansluitings- punt gesloten te houden tot een verkeersonderzoek een duidelijk beeld van de situatie heeft gegeven. Zo'n onderzoek zou volgens het provinciaal bestuur ongeveer een jaar duren. De minister stelt zich echter op het standpunt dat afsluiting van de op- en afrit uit het oogpunt van verkeersvei ligheid ongewenst is. De afsluiting zou een onevenredig grote druk tot gevolg hebben op de verkeerssituatie in de omgeving van Stroe. Bovendien zou de afsluiting misleidend zijn voor het verkeer. Van een verslaggever HOOGEVEEN In het huis van de prostitué Willy L. te Hoogeveen is ia de nacht van zondag op maandag de 21-jarige Klaas Snippe uit Elim (gem, Hoogeveen) tijdens een ruzie doodge schoten. De dader, de 35-jarige P. S. uit Arn hem, is door de politie gearresteerd en ingesloten. P. S. was vroeger met de prostitué getrouwd. De mannen kregen ruzie om de vrouw. P. S. heeft met een pistool het slachtoffer een kofel door de borst geschoten. HIJ verklaarde tegenover de politie dat de revolver per ongeluk was afgegaan.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1972 | | pagina 9