zweeftrein: nabije toekomst traks 500 kilometer per uur - oncurrentie voor vliegverkeer Op 'tapijt' in koker de stad door '1 NS zien 160 kilometer p/u als voorlopig einddoel UW KWARTET ZATERDAG 20 MEI 1972 Binnenland T23/K2S 'M v'h Hogere snelheden zouden aantal reisdoelen voorbij schieten UTRECHT Wat kunnen de supersnelle toékomsttreinen, die goed zijn voor 500 kilome ter per uur, gaan betekenen voor Nederland? De Nederland se Spoorwegen wachten gere serveerd af. De geringe omvang van ons land met veel middel grote steden op korte afstand van elkaar, biedt nauwelijks een markt voor treinen met hoge snelheden. De Transrapid, van Krauss-Maffei zal dan ook althans voor het bin nenlandse vervoer geen zin heb ben, aldus woordvoerders van de NS. Voorlopig ziet men als eind doel snelheden van 160 kilometer per uur, die omstreeks 1978-1980 op het Nederlandse spoorwegnet worden verwacht. Voorloper naar deze ontwikkeling zal de Schiphol- lijn gaan vormen, waarop nieuwe treinen komen die de voor Neder landse begrippen hoge snelheden van 160 kilometer per uur kunnen gaan ontwikkelen. Aan het eind van de zeventiger jaren zullen bo vendien de huidige sneltreinen zijn afgeschreven om dan ver vangen te worden door de nieuwe treinen die als eerste op de Schip- hollijn worden geïntroduceerd. In het blad Intermediair heeft de president-directeur van de NS, mr. M. G. de Bruin, geschreven dat het rijden met hoge snelheid al gauw letterlijk een aantal reisdoelen voorbij schiet. Als voorbeeld kan het traject Amersfoort-Zwolle wor den genoemd dat met 70 kilometer één van de langste non-stop ver bindingen in Nederland vormt De Transrapid zou op dit traject zo'n 20 kilometer nodig hebben om op volle snelheid te komen, om dan ongeveer zeven kilometer vóór Zwolle met het afremmen te gaan beginnen. Blijft over een afstand van even veertig kilometer die met een snelheid van 500 kilomter per uur gereden kan worden. Op een dergelijke korte afstand zijn super snelle treinen niet economisch. Zelfs vragen de NS zich af of je op zo'n traject wel 200 kilometer per uur moet gaan rijden. Overigens heet mr. De Bruin in Intermediair het verschijnsel hoge snelheid welkom, omdat die het openbaar vervoer ten goede zal komen. Hij schrijft: 'Indien de overheid in het ruimtelijk beleid op lange termijn een veranderde spreiding van de bevolkingsconcen traties voor ogen staat, zouden su persnelle verbindingen met de Randstad wel eens een essentiële voorwaarde voor het verwezenlij ken van. deze politiek kunnen blij ken. Dergelijke verbindingen zou den evenwel steeds moeten zijn ingepast in die op het internatio nale vlak'. Minister Drees (verkeer en waterstaat) heeft al eerder la ten blijken dat Nederland op het internationale vlak de aansluiting met de supersnelle trein niet mag missen. Hij is ervan overtuigd dat op de korte, transcontinentale af standen. die snelle trein de lucht vaart flinke concurrentie kan gaan aandoen. Het zou bijvoorbeeld best zo kunnen zijn dat omstreeks 1985 de afstanden van Amsterdam naar een heleboel grote Europese ste den niet meer gevlogen zullen wor den maar per trein overbrugbaar zijn. Het is bijzonder noodzakelijk dat bij de planning van een vijfde baan (in september de regering hierover beslissen) en de aanleg van een tweede luchthaven reke ning gehouden wordt met deze nieuwe ontwikkeling van het trein vervoer. Vooral Schiphol zal door de komst van de supersnelle trei nen een flinke aderlating kunnen ondergaan omdat deze luchthaven voornamelijk een grote rol speelt voor doorgaande reizigers. Deze zijn straks niet meer aangewezen op het vliegtuig maar kunnen de trein nemen naar hun definitieve reisdoel in Europa. Naast Amsterdam zal ook Rotter dam op z'n minst aangesloten die nen te worden op het supersnelle treinnet, zo meent de fabrikant van de Transrapid. Een havenge bied als Rotterdam dat voor een groot deel als achterland Duits land heeft zou volgens Kruass-Maf- fei de boot missen als wél Bremer haven een snelle treinverbinding krijgt met de rest van Duitsland en Rotterdam niet. In dat geval zou immers het containervervoer veel sneller via de Duitse haven plaats geregeld kunnen worden en daarmee zou volgens Krauss-Maffei die sterk is in het bedenken van argumenten voor het in dienst nemen van de Transrapid een levensvoorwaarde voor Rotterdam afgesneden toorden. achterlaat. Een wel eens vergeten maar beslist niet ongevaarlijke mi lieubedreiging. Als windgeruis Vanzelfsprekend imoeten ook de nor male voordelen van het treinverkeer, die zich bij Transrapid nog versterkt aandienen, in aanmerking genomen worden. Het geluid van de zwevende trein is nog niet prcies te vóórspel len maar Krauss-Maffei neemt aan dat het niet luider zal zijn dan windge ruis. Het raagneetkussen-systeem zal het milieu niet meer gaan belasten dan de huidige treinen doen, ook al omdat relatief gezien het energieverbruik van de Transrapid lager zal zijn dan bij de huidige rteinen. Het magneet systeem zal slechts drie tot vijf pro cent van de totale energie gaan ver bruiken. Het wiel daarentegen bij de conventionele trein gebruikt veel meer energie door de grote wrijvings weerstand die het oproept. Krauss-Maffei zegt ook dat het landschap voor een minimum zal wor den aangetast door het Transrapid- tracee, maar dat argument moet met een korreltje zout genomen worden. De baan komt namelijk op zes meter hoge betonnen palen te staan, waar door wel voorkomen wordt dat het landschap wordt doorsneden, maar aan de andere kant zal de omgeving danig visueel worden aangetast een slecht voorbeeld is in Rotterdam-zuid te vinden waar de metrobaan foeilelijk het stadsbeeld verstoort. Een voordeeltje zou weer kunnen zijn dat het Transrapid-tracee boven het huidige spoorwegtraject kan worden aangelegd en dat in de steden gebruik kan worden gemaakt van de bestaande infrastructurele voorzieningen. Nieu we stations behoeven er niet te ko men. Aan die trein wordt op dit ogenblik in de fabrieken van Krauss-Maffei gewerkt De proeflbaan zal binnenkort worden verlengd, zodat meer gegevens over het slagen van de toekomst-trein bekend zullen worden. Bovendien laat de Duitse regering voor én Krauss- Maffei én MBB een 70 kilometer lange testbaan bouwen bij Ried langs de Donau waar de Transrapid volgend jaar al met een snelheid van 350 kilometer per uur zal rijden. Aan de definitieve versie van het eerste model wordt hard gewerkt Het zal 45 meter lang worden met ruimte voor 180 tot 200 passagiers. Overigens zal Krauss-Maffei ook binnenkort zijn versie van de luchtkussentrein gaan beproeven om zelf het bewijs te krij gen dat de magneetkussentrein de beste resultaten zal afwerpen. 'Wij willen in geen geval de fout maken één systeem heilig te verklaren. We willen ze beide uitproberen', zegt Hans Fried rich. Intussen blijft de concurrentie met het vliegtuig de toekomst-treinmakers fascineren. Op dit ogenblik roepen in Zuid-Duitsland de steden NUrnberg, Stuttgart en München om een nieuwe regionale luchthaven. 'Waanzin', valt Krauss-Maffei de lawaaibestrijders bij. 'Wij stellen voor, projecteer één cen trale luchthaven. Ons bedrijf zal er dan voor zorgen dat met de Transrai pid die grote luchthaven uit alle drie de steden in 10 tot 12 minuten be reikbaar is. De steden zouden eens hun egoïstische belangen moeten la ten varen. Het Is toch onmogelijk in deze tijd iedere stad een vliegveld te geven. Duitsland zou er onleefbaar door worden'. or Rudie van Meurs ICHEN/UTRECHT Geen je is meer heilig in deze tijd. ijn nu zelfs al lieden die wil- afrekenen met het wiel, nota een van de oudste en belang- ite uitvindingen van de mens. vinden dat, althans in het ïverkeer, het wiel z'n langste gehad heeft. Honderd jaar ge il werden treinen gemaakt, rvan het voortrol-principe tot laag onveranderd gebleven is. is nu tijd om treinen te ont> ;elen voor de volgende hon- jaar die niet meer rijden, r over de baan zweven, zeg- zij. ien, of hoe deze half-treinen-bij- iegtuigen straks ook mogen wor- aangeduid, die via de zweeftech- voortbewogen worden, zullen Bieden kunnen gaan bereiken van [kilometer per uur. Zulke super- zweef-treinen zullen niet alleen •r de constructeurs noodzakelijk iderstelde mobiliteit van de men- in de tachtiger jaren en daarna :n opvoeren. Ze moeten ook het ids de ontdekking van de ge- ïinder, luchtverontreiniging en •logische wanorde versmade tuig naar de kroon gaan steken, de trein van de (nabije) toe- zal snelheid verenigen met een Ichimum aan aanslagen op het mi- zo heet het tenminste in ku£en van (nogmaals) de construc- 1 bij wie in modellen en op „Jbanen het fenomeen van de We trein nog voornamelijk berust, iljvan die constructeurs is de firma Iss-Maffei in het dorpje Allach ""de rand van München. Een oud —se bedrijf dat al zo'n honderd lokomotieven maakt daarom ""Tiet befaamd mogen heten en tien jaar Leopard-tanks. De fa tsgebouwen zijn zeer oud want trende de oorlogsjaren werden de- oen nijver door werd gewerkt aan fabricage van lokomotieven voor leger, door een wonder of de voorzienigheid van de gealli- gespaard voor bombardemen- eeer ervaren bedrijf werkt sinds jaren aan een technische n'ïutie op het gebied van treinver- i Op een één kilometer lange •aan op het terrein van Krauss* aPi wordt sinds 1969 een twaalf djr lang model uitgeprobeerd. Joijisrapid' noemt het Duitse bedrijf lieuwe ontwikkeling, die als vol- Jen trein al in 1985 tussen Ham* I en München zal kunnen zweven. i naam houdt ook verband met de kolle gedachte dat de nieuwe hèt transcontinentale vervoer- lel gaat worden voor de komende lerd jaar. Maar dat is nog hele- i de vraag. k elders gebruikelijk in de onderne- r igewijze georganiseerde produk- [is Krauss-Maffei niet de enige die nieuwe vervoerstechnieken •eft. Alleen al ln West-Europa talrijke bedrijven die los van zwijgend voor elkaar en spio- id bij elkaar snelle treinen aan intwikkelen zijn. Dat gebeurt bij- ieeld niet ver van Krauss-Maffei plaats Ottobrunn, ook onder de van München, waar de (van- vliegtuigfabrikant Messerschmitt- Blohm (MBB) zich op de van onconventionele treinen gestort. Beide bedrijven hebben 'subsidie van de Duitse regering lonn gekregen en werken strikt pankelijk van elkaar aan vrijwel elfde systeem. Frankrijk wordt ondertussen de [trein getest, in tegenstelling tot fultse experimenten niet uitgerust in magneetkussen maar met een Tussen Parijs en Orleans 18 kilometer lange proefbaan •d om de Aerotrein uit te pro- b. In Engeland wordt ook ge- aan een luchtkussentrein, die Hovertrain heet en getest wordt (en baan bij Cambridge, en Europa wordt in Amerika zo de luchtkussen als de magneet entechniek beproefd en in Japan let land dat de stoot gaf voor de Qkkeling van de snelle treinen Ie gewerkt aan de ontwikkeling het elektro-dynamisch zweefprin- dat bij Krauss-Maffei en MBB It toegepast. ben is het gevaar niet denkbeel- idat straks, zoals minister Dree9 .„ionlangs omschreef, de 'absurde' jtie ontstaat dat Duitsland, Frank- Engeland en wie weet welke en nog meer met eigen supersnel- jein en in hun land gaan "rondkar- Minister Drees pleit dan ook één Europees systeem, waarvoor Etijdig afspraken gemaakt moeten len, zodat je niet, zoals bij de rentelevisie is gebeurd, plotseling ripfronteerd wordt met de intro- nc#e van twee systemen. talinig nieuws de Transrapid van Krauss- lei rigoureus breekt met alle vor-! van het huidige treinverkeer, i_Jen toch de principes van de .Tlire inductiemotor, die zonder be weeglijke delen voor de voortstuwing zorgt, en de zweeftechniek, die via magnetische velden wordt geregeld, weinig nieuws onder de zon. De eer ste is een vinding uit 1890 en de tweede, de zweeftechniek via magneti sche velden, is een patent van de Duitse ingenieur Kemper uit 1937. Toegepast bij de Transrapid komt het er, simpel gezegd, op neer dat onder aan het treinstel twee electromagne- ten bevestigd zijn. Twee ijzeren rails aan de onderkant van een speciaal geconstrueerde baan, vormen het spoor. Omdat de magneten buiten on der het voertuig uitsteken en zich vlak onder de rails bevinden, kunnen ze zich als het ware aan de rails optrekken. Daarbij moet dan de stroom door de electromagneten zeer snel geregeld worden om de afstand tussen rail en electromagneet van ongeveer 15 milli meter constant te houden. De magne ten mogen dus niet zo sterk gaan trekken dat ze zich aan de rails vastzuigen, ze mogen evenmin te ver van de rails afraken. De stroom moet zo geregeld worden dat de trein komt te zweven. Zou er tijdens de rit iets mis gaan, dan 'stort' de trein neer. Omdat de afstand evenwel op z'n hoogst anderhalf tot twee centimeter is, zullen passagiers daar nauwelijks iets van merken. Waarom? Waarom nu eigenlijk zo'n snelle trein? Vragen de passagiers erom of gaat het zoals met een heleboel ande re artikelen en zaken in deze maat schappij, die plotseling dringend noodzakelijk heten te zijn als ze op de markt verschijnen maar bij nader in zien eerder een technologische ont wikkeling en een. economische groei moeten dienen. Wordt de Transrapid niet de Concorde van het treinver keer? Een hobby van regeringen en industrie die de consument alleen maar duur komt te staan? Hans Friedrich, woordvoerder van de directie van Krauss-Maffei, ontkent dat heftig. Terwijl meestal industrie ën elkaar bijvallen bij het propageren van nieuwe produkten omdat die immers een gezamenlijk belang die nen is het op z'n minst frappant dat deze keer de ene industrie de andere afvalt. In Krauss-Maffei blij ken de snel groeiende actiegroepen tegen geluidshinder en andere over last door vliegtuigen zelfs een bondge noot gevonden te hebben. Hans Friedrich: "We staan ongeveer voor dezelfde situatie als honderd jaar geleden. De machine verdrong toen het handwerk. Omdat paard- en- wagen tekort schoten bij de afvoer van produkten werd de trein geboren. Op dit ogenblik is eenzelfde sprongs gewijze ontwikkeling aan de gang. De vraag is hoe we nu, die zijn aangepast aan de eisen die van de kant van het milieu worden gesteld, vervoermid delen, kunnen vinden om te voorzien in de verkeersbehoefte. Het luchtverkeer blijkt de samenle ving voor enorme problemen te plaat sen. Er is geen plaats voor al die luchthavens die noodzakelijk zijn. In de lucht treden lange wachttijden op, de mensen lijden onder de herrie en op de vliegvelden zelf doen zich aller lei problemen voor met stijgen en landen. Bovendien is er een groot gat in het huidige vervoer. Een vliegtuig gaat met een snelheid van 900 kilometer door de lucht, de snelste trein via het wiel-rail principe kan op z'n hoogst 250 tot 300 kilometer per uur gaan rijden Daartussen ligt een verschil van 600 kilometer per uur. Is er een oplossing, een alternatief? Ja, zeggen wij, de Transrapid biedt die. Half vliegtuig, half trein zweeft de Trans rapid vrijwel geruisloos, gevaarloos, met een minimum aan energiever bruik. zonder afvalgassen door de lucht'. In twee uur Krauss-Mafed meent dat het over en kele jaren mogelijk moet zijn om bijvoorbeeld ln Hamburg te wonen en in München te werken. Die afstand van 1000 kilometer zou door de Trans rapid in ongeveer twee uur kunnen worden afgelegd. Zelfs op het binnen lands luchtnet doet een vliegtuig heel wat langer over die afstand. Niet in vliegtijd, maar wel met de reis van en naar het vliegveld (vrijwel altijd op behoorlijke afstand van een stad, ter wijl het station in het centrum van de stad ligt), de wachttijden op het vliegveld voor de passagiers, de wachttijd van het vliegtuig voor het kan opstijgen, het rondjes maken ('parkeren') in de lucht om te kun nen landen op de overvolle luchtha- ven-van-aankomst, de wachttijd om daar aangesloten te kunnen worden op de luchtbruggen naar de pieren, de tijd die nodig is om de bagage terug te krijgen en vervolgens de reis naar de bestemming via de drukke wegen rondom het vliegveld. Als de passagier daarbij bovendien in ge dachte zou willen nemen het onheil dat zijn vliegtuig voor honderdduizen den mensen beneden hem teweeg brengt aan geluidshinder en kerosi- nestank, is het duidelijk dat hij de trein zal nemen. Dat is niet zomaar een veronderstel ling. In Japan rijdt sinds 1965 de Tokaido-express van Tokio naar Osa ka. Een vrijwel geheel automatisch gereden (conventionele) trein met een gemiddelde snelheid van 160 kilo meter per uur en een top van 220 kilometer. Het blijkt dat die Tokaido- lijn, die vergeleken bij de experimen tele TTransrapid slechts een matige snelheid heeft, toch maar even 60 procent van alle luchtvaartpassagiers op de Tokio-Osaka-route (500 km) heeft afgesnoept. Tussen Osaka en Nagoya (200 km) verloor het vlieg tuig het vrijwel helemaal van de Tokaido-lijn. Ook minister Drees is ervan over tuigd, dat de snelle trein een deel van het luchtverkeer, met name dat tus sen de regio's en de grote Europese steden zoals Amsterdam-Parijs, Parijs- Londen (via de toekomstige kanaal tunnel), overbodig kan maken. In Duitsland is reeds een aarzelende ont wikkeling aan de gang om regionale luchthavens te sluiten en het verkeer te laten overnemen door treinen die op sommige Europese en Duitse routes op dit ogenblik een maximale snelheid van 160 kilometer per uur halen. Volgens minister Drees kan het gebeuren dat straks ook in Neder land vliegvelden met een ongelukkige ligging gesloten gaan worden. Naast de voordelige positie die de snelle trein ten opzichte van het vliegtuig inneemt, is er een ander pluspunt dat vooral een overweging voor de spoorwegmaatschappijen is om hogere snelheden te bepleiten. Snelheidsverhoging betekent namelijk vergroting van het aanbod van passa giers. In de huidige situatie (een gemiddelde snelheid van 100 km per uur) geldt dat elke toeneming van de reissnelheid met één kilometer per uur twee procent meer passagiers tot gevolg heeft. Een drastische verhoging van de snel heid zal waarschijnlijk van die regel afwijkende effecten tot gevolg heb ben, maar dat meer passagiers zich zullen aandienen staat wel vast. De Belgische vervoersadviseur dr. A. de Waele heeft tenminste berekend dat een trein met een gemiddelde snel heid van 300 kilometer per uur, die een net van plaatsen zou gaan bedie nen in de stedendriehoek Londen- Hamburg-München-Parijs (58 miljoen mensen), een reizigersvervoer in de hand zal werken dat 2.7 maal zo groot is als het huidige aanbod. Intussen nam, door het opvoeren van de rij snelheid van de trein tussen Londen en de Midlands tot 160 kilometer per uur, het aantal treinreizen met maar liefst 52 procent toe. Vrachtverkeer Een ander argument dat Krauss-Maf fei opsomt om aan te tonen dat de supersnelle trein zo aantrekkelijk is, vormt het vrachtverkeer. Niet alleen omdat de Transrapid naast passagiers ook goederen in de vorm van contai ners of zelfs compleet beladen vrach- auto's zal gaan vervoeren, maar voor al omdat de snelle trein een eigen weg zal hebben die capaciteit vrij maakt op het huidige spoorwegnet. Volgens Krauss-Mafei vorderen in Duitsland de goederentransporten per trein slechts acht kilometer per uur. Het prototype van de Transrapid op de proefbaan bij München. Op deze tekening zijn beide principes van de magneetkussentrein in beeld ge bracht. Links de magnetische zweeftechniek met onderaan de electromagneten die zich op ongeveer 15 mm van de rails moeten bevinden om de trein te kun nen laten zweven. Rechts het principe van de luchtkussentrein. Onderaan is het draagkussen. Het verticale kussen in het midden zorgt, via een geleidingswand, voor de voortstuwing. Het nadeel van het luchtkussenprincipe ls vooral een grote slijtage en een groot energieverbruik. Dat komt omdat alle personenvervoer voorrang krijgt en goederentreinen soms urenlang op de verschillende stations worden vastgehouden. Net als in Nederland de Nederlandse Spoor wegen lijdt ook de Duitse Bundes- bahn verlies op het vrachtvervoer. Dit soort dingen zou met de komst van de Transrapid, aldus althans de optimis tische geluiden van Krauss-Maffei, in één klap tot het vèrleden kunnen behoren. Hoe sterk constructeurs en fabrikan ten zijn in het bedenken van argu menten die vóór him artikelen plei ten, blijkt als Hans Friedrich ook nog meldt dat Duitsland ln de komende jaren 300 miljoen DM zal moeten investeren om noodzakelijke voorzie ningen voor het vrachtverkeer aan te brengen. Geld dat beter in de aanleg van het Transrapid-tracee gestoken kan worden. Naast alle luchtverontreiniging die het vrachtverkeer veroorzaakt, de her rie die het maakt, de ruimte die het inneemt en het gevaar dat daarmee gepaard gaat, moeten we van Krauss- Maffei ook nog incalculeren dat het vrachtverkeer in Duitsland per jaar 60 tot 90.000 ton gummi-afval (van de banden) op de weg en in de lucht MÜNCHEN Naast de Transra pid, de magneetkussentrein voor snelheden van 500 kilometer per uur, heeft de lokomotievenfabri- kant Krauss-Maffei bij München een ander project in ontwikkeling dat Transurban heet en wordt voorgesteld als een revolutionaire oplossing voor het stadsvervoer. Net als bij de Transrapid wordt ook bij de Transurban gebruik ge maakt van de zweeftechniek. Me tro's, zoals die tegenwoordig met veel narigheid voor oude stads beelden en verjaagde binnenstad bewoners worden aangelegd zijn uit de tijd, vindt Krauss-Maffei. Het nieuwe systeem is even fan tastisch als simpel. Het wordt ge vormd door met vensters voor ziene kokers die onder zowel als boven de grond kunnen komen, waarin zich een permanent zwe vend 'tapijt' (een schakelband) bevindt. Dit zwevende tapijt gaat met een snelheid van 18 kilometer per uur door de kokers, 'passa giers' kunnen op elk gewenst ogenblik, zonder in stations behoe ven te wachten, opstappen om ver voerd te worden. De transurban heeft een capaciteit van 40.000 passagiers per uur. Apart van het zwevende tapijt kunnen door de kokers cabines of complete treinen worden geleid die ook via het principe van zweef techniek en lineaire inductiemo tor worden voortbewogen. Om op het zwevende tapijt te kun nen stappen heeft Krauss-Maffei stations geconstrueerd met draai ende liften naar boven of beneden (voor zover de kokers onder- of bovengronds zijn). Vanaf zo'n draaiende schijf kunnen passa giers op een andere schijf stappen, waardoor hun loopsnelheid onge merkt groter wordt. Door naar de buitenkant van de schijf te wan delen wordt de snelheid nog meer opgevoerd (de buitenzijde van een ronddraaiende schijf heeft im mers meer snelheid dan de bin nenzijde), zodat tenslotte pro bleemloos en gevaarloos op het tapijt kan worden gestapt. Krauss- Maffei heeft over dit nieuwe stadsvervoersysteem, dat belang rijk minder ruimte vergt en min der geld behoeft te kosten dan de metro, contacten met vijftig ste den. Ook Amsterdam, waar de aanleg van de metro op steeds grotere technische en financiële proble men stuit, is door de firma Krauss-Maffei benaderd. 'Wij wil len jullie stadsbestuur graag uit de moeilijkheden helpen', wordt in München gezegd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1972 | | pagina 23