Actiegroep op de bres voor het dier 4 juwe zoetwaterfabriek volgend jaar in bedrijf 'Lekker Dier' vooral tegen legbatterijen SAUNA AMSTERDAM B 1! JW/KVARTET ZATERDAG 8 APRIL 1972 BIMENLABTD KI I in EXEL GAAT WATER IT DE ZEE DRINKEN >r Rudie van Meurs (EL - De moeilijkheden met de drinkwatervoorziening op het eiland Texel - dat dit jaar, ge- ongen door aanhoudende droogte, al vroeg z'n toevlucht moest nemen tot tankschepen die water van de vaste wal aanvoeren - zullen volgend jaar definitief zijn opgelost. Op dat mo ot zullen de bewoners van het eiland water gaan drinken uit zee. lalthans voor Nederland unieke van drinkwatervoorziening p Aruba gaat het al tijdenlang wordt mogelijk, dankzij een (raterfabriek die thans op gekoppeld aan de nieuwe riciteitscentrale, in aanbouw Joetwaterfabrieken zijn in Ne- ind niet nieuw. In Terneuzen t zelfs de grootste ter wereld, !||een stad van 500.000 mensen Hijwater zou kunnen voorzien, ■de Maasvlakte wordt, eveneens >nden aan de daar te bouwen nteitscentrale, een zoetwa- riek neergezet en Hoogovens in al jaren geleden met een aterfabriek geëxperimenteerd, al die fabrieken nemen zout uit zee om dat te destilleren «oceswater voor de industrie. Texelse bedrijf is het eerste ING1 zeewater voor consumptie ge- it^kt gaat maken op grote schaal, kaaj is daarom zaak de ontwikke lt. y#n °P Texel goed in de gaten 15 houden en vooral te letten op r. Aareacties van de consument als aan fend jaar fabrieksmatig gepro- 025*erd water uit de kraan komt pt het kan wel eens zo zijn dat HL1 principe in de toekomst op schaal zal moeten worden ■ast, om te kunnen voorzien vraag naar drinkwater in ons problemen met de drinkwater- iening zijn immers bekend, maar een paar dagen geleden sussende opmerkingen bestuurders en directeuren drinkwaterbedrijven, de ernsti ge'situatie verhullen die ontstond ie £.|r het lage peil van het water in nd en rivieren. Nog steeds wie.|i't de regenval van de afgelopen ""*1 die problemen niet wegge- j p. en is de mogelijkheid blijven ttt Jtaan dat in delen van het land, komende zomer rantsoenering EAUiigt. De watertekorten zullen in t 196 toekomst alleen maar dreigen- worden, door de toenemende ■lking, een kwistiger waterver en vooral door het uitbrei- technologisch proces dat ien water verslindt. Waterfa- .en zullen daarom wel eens lelijk kunnen worden om uit de misère te helpen. FÓÜrote tekorten 12 ian p gebeurt nu al op Texel waar j laatste jaren grote tekorten ont- H [énden. Het eiland heeft een ei- -fn waterwingebied in de duinen v- de zuidpunt. Hier mag per jaar >Poi jis wettelijk is vastgelegd maar 1 830.000 kubieke meter water ont- 380 jkken worden door het Provinci al 1 Waterleidingsbedrijf Noord- jiiand (PWN), dat Texel van 5 'j iter voorziet; zodra er meer opge- 19ij)mpt wordt zal namelijk onher- Ptepelijk de vegetatie in het dtrin- OVbied schade gaan lijden en ver- •mmeren. 'Maar al enige jaren is iLl ;t zo dat roofbouw gepleegd Btordt' zegt de heer B. Kleinhuis. K^fecteur van de Texelse elektrici teitsmaatschappij (TEM), die de "■defaterfabriek laat bouwen. e maximaal winbare waterhoe ve >elheid werd via ontheffingen in het rijk voortdurend over- ijn hreden en steeg tot bijna het ubbele. En nog bleef Texel met IL1 korten zitten, die aangevuld oesten worden met regelmatig ool'lissen het eiland en vastewal va- p ende tankschepen vol drinkwater. nrM de zomerpiek ontstonden nood- "eu tuaties. )r'ile bijzondere structuur van het iland is bekend: in de zomer- rj- ïaanden heeft het eiland een 2 lerk vlottende bevolking van toe- >2{ isten die het totaal aantal mensen iermaal zo groot maakt als in de est van het jaar. Maar ook zonder rie bijzonder omstandigheden zou 'exel in de knoei zijn gekomen, ilineent de heer Kleinhuis: 'Texel is ki igenlijk een stukje vasteland in ii<|ee, We hebben hier constant all 5.000 mensen op 18.000 hectare, Hl (e hebben 500 boeren die 22 mil joen kilogram melk per jaar pro- J luceren, er is hier bovendien een >ehoorlijke bedrijvigheid van klei- ;™pe industrieën. De groei van dat :®%lles houdt gelijke tred me* die op bT|iet land. Als daar sprake is van r®een verdubbeling, gebeurt dat ook Jhier'. ^Zou je dus kunnen zeggen dat er ^eigenlijk een planningsfout ge- ,i(maakt is bij de watervoorziening?, n» dat de moeilijkheden van nu te of'wij ten zijn aan bestuurlijke fou- Jten? d.Dat is niet juist', zegt TEM-direc teur Kleinhuis. Sinds '56 is het I toeristisch fenomeen Texel ten 15 deel gevallen en de hausse heeft sindsdien de verwachtingen over- troffen. Daarnaast is het waterwin- A gebied in de duinen van Texel, i* door afkerving van het land dat H aan Marsdiep en Molengat grenst, 8 kleiner geworden. Protesten Bovendien komt daar nog bij de heer Kleinhuis zegt dat overi- I gens zonder rancune dat de bouw van de elektriciteitscentrale I annex waterfabriek een jaar ver- De waterfabriek (boven) en de nieuwe elektriciteitscentrale traagd is door protesten van na tuurbeschermers en vogelkenners tegen de bouw op de plaats, die de TEM had uitgekozen. Dat is een strook grond van ruim vier hecta re aan de oostkust van Texel, even ten noorden van Oudeschild op een kilometer afstand van een vo- gelgebied. Aanvankelijk trok oud minister Schut de bouwvergunning voor de hele zaak in maar later stelde de Kroon de TEM-centrale in het gelijk en kon op de oor spronkelijk vastgestelde plaats als nog begonnen worden met het uit voeren van de plannen. Overigens zouden ook zónder die vertraging van één jaar de waterperikelen op Texel, die al enige jaren aanwezig zijn, niet vermeden zijn. Ook de voorgeschiedenis bewijst trouwens volgens de heer Klein huis dat de water- en stroomvoor ziening op Texel de nodige aan dacht hebben gehad. Al in 1926 peinsden de heren van het provin ciaal elektriciteitsbedrijf Noord- Holland erover via kabels door het Marsdiep Texel van elektriciteit te voorzien. Dat bleek onmogelijk. In 1966 bleek de techniek nog altijd niet zo ver te zijn dat de verhoogde elektriciteitsbehoefte via het oude plan kabel door het Marsiep opgevangen kon worden. Het bleek een zeer koste- bare zaak en ook een van grote risico's. In diezelfde tijd piekerden de diensten van het PWN zich suf over de watervoorziening op Texel. Aanvankelijk zouden buizen wor den gelegd van de vaste wal naar het eiland maar dan moest de grillige, zich steeds verplaatsende en verdiepende Texelstroom het water ten zuidoosten van het ei land worden gekruist en dat bleek onoverkomelijke moeilijkhe den te geven. Tenslotte vonden de twee provinci ale bedrijven elkaar in het plan een combinatie van elektriciteits centrale en waterfabriek te bou wen op het eiland. Toevallig had provinciale waterstaat de opdracht de dijken aan de oostkust van Texel op deltahoogte te brengen, waarvoor een werkhaven op Oude schild moest worden aangelegd. Al die plannen bleken goed in elkaar te passen waardoor nu, zonder al te veel verspilling en zonder al te lang het kostbare eiland met drag lines, bulldozers en broedende-vo gels-storende-activiteiten op te schepen, de plannen volgend jaar verwezenlijkt zouden kunnen zijn. Bassin Aan de voet van de dijk bij Oude schild is inmiddels het bassin waar uit de centrale koelwater, en de zoetwaterfabriek zeewater gaan putten, aangelegd. Dit bassin zal bij vloed water inlaten, terwijl met de ebstroom het bassin via sluizen afgesloten wordt. Via een inlaatstation wordt dit water naar de centrale en de fa briek getransporteerd. Eenmaal in bedrijf zal de zoetwaterfabriek 900.000 kubieke meter water per jaar gaan produceren voorlopig voldoende om in de waterbehoefte van het eiland te gaan voorzien. Daarna kan de capaciteit zonder moeite worden uitgebreid. Om het fabrieksmatige water ge schikt te maken voor consumptie moeten er kalkzouten en andere stoffen aan worden toegevoegd, omdat het anders niet te drinken is. Bovendien zal dit aangemaakte water dan nog in Den Burg ge mengd gaan worden met het water uit het duinreservoir. De reacties van de Texelse bevol king zijn daarom zo belangrijk om dat het water niettemin nog wei eens een belangrijk smaakverschil zal kunnen geven naast het prijsverschil, water uit de fabriek zal (in produktie althans) drie vier keer zo duur zijn als het water dat de Nederlandse consu ment nu gebruikt. We mogen rus tig zeggen dat de consument op het grootste waddeneiland verwend is met het zuivere duinwater dat hij tot dusver dronk. Ais die con sument volgend jaar onbekommerd het water uit de fabriek gaat slik ken, kan dat wel eens een aanspo ring voor waterleidingbedrijven in Nederland zijn om ook hun toe vlucht te gaan nemen tot zoetwa- terfabrieken. Korenmolen wekt nu energie op TEXEL Terwijl de discussie tus sen milieubeschermers en technolo gen over de we lof niet te vermij den schadelijke effecten bij de ener gievoorziening zich toespitst en met name kernenergiecentrales de laatste tijd mikpunt zijn van ernstige kri tiek, wordt op Texel al zeven Jaar lang het voorbeeld gegeven dat het ook anders kan. Dat zonder lucht vervuiling, zónder thermische ver ontreiniging van het water en zon der gevaar van radio-actieve afval stoffen, energie opgewekt kan wor den. Al die tijd 'draait' namelijk, als stil voorbeeld van wat windkracht te bieden heeft, een voormalige koren molen in Oudeschild elektriciteit De korenmolen werd in 1965 omge bouwd om elektriciteit te leveren en is sindsdien in bedrijf gebleven. De opgewekte energie wordt overgeno men dooar de Texelse elektriciteits maatschappij in Den Burg. De direc teur van de TEM, de heer B. Klein huis, zegt dat de molen goed is om stroom te leveren aan honderd ge zinnen. Ongeveer driekwart van het jaar als er genoeg wind is is de molen in dienst en wordt electriciteit opge wekt. Windkracht biedt volgens de heer Kleinhuis enorme mogelijkhe den maar het blijft wel een moge lijkheid die slechts op kleine schaal kan voorzien in de behoefte. De molen die de naam heeft van Traanroeier' heeft sinds z'n nieuwe functie, belangstelling gekregen uit heel de wereld. Navolging jammer genoeg nog niet. Kip op het menu: de mensen moeten weten wat ze eten. door Rimmer Mulder AMSTERDAM 'Wij bestrijden onnodige moord, marteling en uitbuiting van dieren In deze korte zin is liet uitgebreide scala van doelstellingen samen te vatten van de actiegroep Lek ker dier'. Paasmaandag trad de groep voor liet eerst in liet openbaar op. Ze demonstreerde bij liet landbouw- en recreatiebedrijf De Flevohof tegen de 'uitbuiting van dieren', waarmee de boeren al daar de burgers stichten en vermaken. 'Lekker dier* wilde de aandacht van de burgers vooral vestigen op de legbatterijen, die veel boeren tegen woordig gebruiken om zoveel moge lijk eieren van de kip te kunnen vangen. Meer in bet algemeen wil de groep zowel boeren als burgers be wust maken van het feit, dat dieren geen levenloze dingen zijn, waarmee je van alles maar kunt doen. Amsterdammer Frits Ubels, oprichter van de groep: 'Het dier is ook een levend wezen. Het heeft recht op een goed leven. Nu kun je van mening verschillen over wat nu een goed leven voor een dier is, en over wat nog wel toelaatbaar is. Maar de men sen moeten hier in elk geval over gaan nadenken. Je kunt dieren niet alleen maar gebruiken.' Frits Ubels wil niet alle Nederlanders zo vlug mogelijk tot het vegetarisme bekeren. Voor hem hoeft ook niet iedereen het dier te behandelen zoals een moeder haar enig geboren zoon behandelt. 'Wij willen niet op de sentimentele toer gaan en dieren he lemaal gelijk stellen aan mensen. Maar de mensen moeten zich wel bewust worden van wat er tegenwoor dig allemaal met dieren gedaan wordt,' zegt hij. Volgens hem is het gewoon een kwestie van menselijk heid als je je Iets aantrekt van die renleed. Nu zijn er altijd wel mensen geweest, die zich bekommerden om de levende have rondom ons. Dierenbeschermers hebben zich ook op velerlei wijze georganiseerd. Er zijn bonden en ver enigingen tegen vivi-sectie en circus sen; er is een vereniging voor vegeta riërs en er zijn in de loop der jaren tal van acties gevoerd tegen het wan gedrag van hondehandelaren, verko pers van exotische dieren, jagers, vo gelklappers, stropers, kattenmeppers en ga zo maar door. Frits Ubels vond het toch nodig om met een nieuwe groep op dit uitgestrekte werkterrein te gaan opereren. Want de bestaande clubs zijn volgens hem wat te sta tisch. Ze zijn wel druk bezig met bestuursverkiezingen, jaarverslagen en cluborganen, maar de buitenstaan ders merken er niet zoveel van. De directe actie wordt verwaarloosd, vindt Frits Ubels. Een ander bezwaar tegen verschillen de bestaande clubs voor dierenleed- verzachting is, dat ze de werkelijkheid uit het oog verliezen. Ze trekken fanatiek en consequent van leer tegen De Grote Misstand, waardoor ze door de welwillende buitenstaanders niet- meer serieus worden genomen. Met een zo nuchter mogelijke opstelling hoopt 'Lekker dier* juist wel die gro te groep buiten de rijen der overtuig de dierenbeschermers te bereiken. Binnen die rijen hoopt 'Lekker dier* wat prikkelend te kunnen werken. Volgens initiatiefnemer Ubels moet het in deze tijd van toenemende af keer tegen de technocratie mogelijk zijn om ook wat te doen aan dieren bescherming. Hij is aangesloten bij een politieke jongerenorganisatie. Zijn ervaring is dat men ook daar niet overloopt van belangstelling voor vegetarisme, antivivisectie en dat soort zaken. "Maar als je er over gaat praten en vertelt wat er achter zit en wat ze tegenwoordig allemaal doen met dieren, dan vinden ze het niet meer zo gek. Dan worden ze wel geïnteresseerd', heeft hij geleerd. De actiegroep 'Lekker diei" kan vol gens hem aansluiting vinden bij heel veel mensen, die zich beijveren voor natuurbescherming. Wie zich druk maakt voor het behoud van een bos, zal wellicht ook niet helemaal onbe roerd blijven bij het zien van duizen den opeengepakte kippen, die toch eigenlijk vrij zouden moeten kunnen rondlopen. In feite zijn dat bos met de autoweg e de kippen in de legbat terij slachtoffers van dezelfde maat schappij, waarin het najagen van zo veel mogelijk in harde guldens uit te drukken welvaart tot hoogste doel is verheven. Alles was natuur heet is daarbij in het verdoemhoekje geraakt Nu komt daarin duidelijk verande ring. Natuurbescherming is niet lan ger een zaak van de hobbyisten met pofbroeken en botaniseertrommels, maar een politiek hangijzer. Lekker dier wil nu ook de dierenbescherming uittillen boven het niveau van de hartstochtelijke poezenliefhebsters. Vooral de jongeren moeten er wel voor te vinden zijn, gelooft Lekker dier. Nu zullen waarschijnlijk daar juist veel stemmen opgaan in de geest van 'Er zijn nog zoveel mensen, die het rot hebben. Laten we daar maar eerst iets voor doen en geen energie ver spelen aan verbetering van het lot der dieren.' Je kunt het één doen en het ander niet nalaten, vindt Frits Ubels. Hij wijst er op, dat het vaak dezelfde metallteit is. waartegen die ren- en mensenbeschermers moeten opboksen. Koffiehandelaren kijken bij het afsluiten van een contract ook in de eerste plaats naar de winst, die ze kunnen maken en maken zich niet druk over mensonterende toestanden op de plantages waar hun grondstof- fen vandaan komen. Zo zoekt de ver koper van voedergranen ook voortdu rend naar nieuwe afzetmogelijkheden, omdat er geld binnen moet komen. Excessen als legbatterijen en kistkal veren zijn daarbij eigenlijk onvermij delijk. De chemische industrieën, die een groot deel van de milieuvervui ling op hun geweten hebben, zien er ook geen been in allerlei dieren te gebruiken, niet alleen voor proeven, maar ook voor bijvoorbeeld de fabri cage van kosmetika. 'Lekker dier' wil er juist de nadnik op leggen dat dierenbescherming geen overdreven dierenliefde is. maar een kwestie van de juiste mentaliteit De groep zal haar doelen van actie daar om met zorg kiezen. Ze wil daarbij de politieke haalbaarheid niet uit het oog verliezen. Invoering van een alge meen verbod op het eten van vlees, zal niet worden nagestreefd. Maar een vergod op legbatterijen zit er mis schien wel in. En verder gaat hot Lekker dier vooral om de bewustma king. De mensen moeten weten, wat ze precies eten als er kip op het menu staat. Of. om maar wat te noemen, dat een hond geen meubel stuk is, wat je zonder meer van het ene naar het andere flat kunt slepen. Frits Ubels wijst nog op een ander voorbeeld van het gemak, waarmee mensen dieren het leven vergallen 'In films zie je erg veel dierenmishan deling. Dat mag allemaal. Voor de film wordt er zo maar een hond doodgereden.' 'Lekker Dier' wil probe ren duidelijk te maken, dat het ge woon onmenselijk is om zo met die ren om te springen. (ADVERTENTIE) SAUNA AMSTERDAM officieel aangesloten bij de Nederlandse Sauna Vereniging Winkelgalerij Rembrandtsplein Amsterdam Tel. 020 - 221598 3 etages: le etage bar, kleedkamer, massageruimte (met officiële Japanse masseur). 2e etage sauna, rustzaal en afkoelruimte; 3e etage kleedkamers met grote sportzaal. Openingstijden: Heren: maandag en vrijdag van 10 tot 23 uur. Woensdag van 10 tot 23 uur. Zaterdag van 10 tot 17 uur. Dames: dinsdag en donderdag van 10 tot 23 uur. Echtparen: zaterdag van 19 tot 23 uur. Bij iedere sauna is inbegrepen gebruik van sportzaal en hoogtezom Raadpleeg vooraf uw huisarts. Directie: E. van Leeuwen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1972 | | pagina 11