Europese auto's remmen
beter dan Amerikaanse
autobiografie
Sacco en Vanzetti:
loeiend en belangrijk
Hans Dossenbach:
een begenadigd
vogelfotograaf
Autokeus
7///////JWj7/AW^A
wo'
FILMPREMIÈRES VAN DEZE WEEK
Zelfs de ministerssteek is de echte.
V ernielingen na
stoppen bijstand
Vonnissen proces in
Pietermaritzburg
Chinees gebaar
tegenover
Polen
Muskie trekt zich
niet terug uit
voorverkiezingen
Stationwagens op basis
van de Sunbeam 1250/1500
Rolls Royce Motors
maakt weer winst
Driedeurs versie
van de Fiat 127
Citroën 2 CV-6
Prijzen Ford
Consul en Granada
Opel Ascona
1,2 liter
Zescilinder 2200
van Austin-Morris
UW/KWARTET VRIJDAG 7 APRIL 1972
BIV.\E\I.A\n KI \ST
K13
lacco en Vanzetti brachten de wereld in beweging. Overal in Europa,
jok in Nederland, in Zuid-Amerika, Afrika, in de Verenigde Staten
elf, erden betogingen gehouden, en vaak uiteengeslagen, en acties
jevoerd, en petitionnementen ondertekend door honderdduizenden,
poor hun vrijlating. Na zeven jaar gevangenschap eindigde hun leven
och op de elektrische stoel. In augustus 1927. Schuldig aan niet straf-
aar socialisme en daarom onschuldig veroordeeld voor roofmoord.
[iuliano Montaldo heeft daarover een
[ru kwekken de film gemaakt, naar
feiten, brieven, processtukken, ver
gen, met emotionele en dramati-
ie vrijheden allicht, maar in wezen
ir de werkelijkheid,
begon met de razzia's die procu-
ir-generaal Palmer liet houden in
hysterische angst voor rode samen-
weringen na de Eerste Wereldoorlog.
de duizenden gevangenen, groten-
eëls immigranten, waren Nicola Sac-
schoenmaker, en Bartolomeo Van-
visboer, beiden actieve leden van
l arbeidersbeweging, en in het be-
van een revolver. Zij werden ter-
ond beschuldigd van een roofmoord
South Braintree op 15 april 1920.
t proces, met aanklager Katzman
rechter Thayer voor wie de veroor -
üng bij voorbaat vaststond, met
tuigen die verklaarden wat ze niet
ped ezien konden hebben, met een
ewogen advocaat Moore, met hevige
cènes, intimidaties, scherpe verhoren,
met de eenvoudige Sacco en Van-
etti, is spannend ineengezet, en pak-
verfilmd. Er wordt ingeleefd
jespeeld, terugblikken tonen wat er
'beurde, en het wordt steeds duide-
ijker dat 't 'n politiek proces was met
roofmoord als voorwendsel. Er
ioesten een paar radicalen gevonnist
■orden om anderen af te schrikken,
lacco en Vanzetti werden dan ook
-eroordeeld. De jury sprak het schul-
ig uit, als was er niets bewezen en
hadden Sacco en Vanzetti beiden een
alibi.
De film toont dan het werk van
comité's, betogingen, de haat tegen de
roden, en het onderzoek van de libe
rale jurist Thompson, die de taak van
Moore overnam. Getuigen k charge
bleken, onder druk, gelogen te heb
ben. Een medegevangene van Sacco
en Vanzetti bekende dat hij, met de
bende van Morelli, de overval had
gepleegd, maar alle bewijzen van on
schuld werden nietig verklaard door
rechter Thayer, die niet op zijn dood
vonnis terug wilde komen. Zelfs de
gouverneur van Massachusetts, Fuller
wilde, zeven jaar later, niets verande
ren aan de eenmaal genomen beslis
sing. Sacco ging er in die jaren van
spanning psychisch onderdoor. Van
zetti bleef intelligent en idealistisch
stand houden.
Het zijn Gian Maria Volonte en Ric-
cardo Cucciolla, die beide mannen
ontroerend spelen. Montaldo begon de
film in zwart-wit, voor de sfeer van
die tijd, later ging hij over tot stem
mige kleuren, maar het slot, in de
dodencellen en op de electrische stoel,
is weer zonder kleuren gebracht.
Montaldo is met deze film beter ge
slaagd dan Bo Widerberg die met .Toe
Hill eenzelfde politieke moord wilde
verbeelden. Hij toonde duidelijker
waar het mannen als Sacco en Vanzet
ti, en de Amerikaanse autoriteiten.
Gian Maria Volonte en Riccardo Cucciolla als Sacco en Vanzetti.
om ging. En waar het in meer proces
sen dat van Angela Davis bijvoor
beeld telkens weer om gaat. En
hoe dat dan gaat. Daarom is Sacco en
Vanzetti niet alleen een boeiende,
maar ook een belangrijke film.
Ber Huising
(Amsterdam - Kriterion, 18 jr.)
Nog altijd te
goed voor vrouwen
De Franse regisseur Michel Boisrond
heeft met als uitgangspunt de Ierse
Paasopstand van 1916. met 'Nog altijd
te goed voor vrouwen' een klucht
gemaakt waarin bloed en grove seksu
aliteit op walgelijke wijze zijn ver-
-mengd.
Zeven Ieren uit het folkloristische
moppenboek bezetten een postkantoor
dn Dublin en vangen daar een maagd,
die op het toilet verscholen zat. Zij
belagen haar deugd niet, het is net
andersom: ze heeft nauwelijks enige
angst of aansporing nodig om het
met iedereen te doen. Tijdens, na en
voor het gekroel vliegen de ledematen
door de lucht en waadt men bijwijlen
in het bloed. Dan is het natuurlijk
Een verhuiswagen heeft meubilair en boeken uit Abra
ham Kuypers Haagse werkkamer overgebracht naar de
studio's in Hilversum om de omgeving, waarin Eo van
Dijk zondagavond voor IKOR/CVK (zeven uur. Neder
land 1) een door journalist Ben ian Kaam geschreven
zelfportret van Abraham de Geweldige vertolkt, zo authen
tiek mogelijk te doen zijn. Zelfs de ministerssteek die de
acteur draagt (zie foto) is dezelfde als die Kuyper eens
droeg en de pen, die Ko van Dijk hanteert, een en dezelfde
als die waarmee Kuyper een deel van zijn talrijke ge
schriften op papier zette.
IKOR/CVK brengt onder regie van Ton Lensink dit
zelfportret in verband met de eerste verschijningsdag, een
eeuw geleden, van liet dagblad De Standaard, waaraan
Kuypers naam onverbrekelijk is verbonden.
Vogels op vrijersvoerten, door Hans
Dionys Dossenbach. IJltg. W. Gaade,
Den Haag. 192 blz., f 49,50.
Een foeilelijke stofomslag in schreeu
wende kleuren verhult een boek dat
onder de vogelkundige werken die de
laatste tijd zijn uitgekomen, een bij
zondere plaats inneemt. Op de dia
grammen, kaarten en vrij schaarse
tekeningen na is het geheel van de
hand van Hans Dossenbach, een bege
nadigd vogelfotograaf. In zijn voor
woord stelt Otto Koenig, een mede
werker van prof. Konrad Lorenz en
thans leider van het gedragsonder-
zoekeentrum Wilhelminenberg te We
nen. hem ten voeten uit voor: 'Ik ken
niemand die fotografeert als Dossen
bach. Zijn objectieven zien klaarblij
kelijk andere dingen dan normale len
zen: zijn camera is voor hem een
hulpmiddel om zijn gedaohten en dro
men en bovendien dat wat hij ziet, te
vertalen. Elk beeld wordt bij hem een
verhaal, een natuurdocument. Want
de sfeer van onwerkelijkheid, die zijn
beelden kenmerkt, betekent geenszins
dat Dossenbach de feiten geweld aan
doet. Ik ontmoette hem voor het eerst
aan de Neusiedlersee. Gekleed in een
verschoten sporthemd werkte hij er
met een toewijding, alsof er voor hem
niets anders bestond dan dat ene
vogelnest dat hij wilde fotograferen.
Bijna alle vogel fotografen snijden bij
het nest halmen en takjes weg om
hun 'schootsveld' vrij te maken. Dos
senbach boog ze voorzichtig opzij en
als hij klaar was, zag alles er weer
uit, alsof er nooit iemand was ge
weest. Je kunt dan ook aan elk van de
foto's zien dat de geportretteerde die
ren zich van zijn bestaan niet bewust
zijn geweest.'
Zo'n opmerking is wel de hoogste lof
die iemand een dierenfotograaf kan
toezwaaien. Dossenbachs foto's deden
mij soms denken aan Japanse pren
ten. Ze ademen dezelfde merkwaardi
ge poëtische sfeer. En ze vertellen
een verhaal, niet alleen wanneer zij
in series de verschillende stadia van
bij voorbeeld het baltsgedrag tonen
Zijn foto's van eieren weet ik slechts
geëvenaard door de knappe lithogra
fieën van W. C. Hewittson, in drie
delen 'British Oology' gepubliceerd in
de eerste helft van de vorige eeuw.
Tekst en foto's (alle in kleur) bestrij
ken alle aspecten van het territorium
gedrag, de hofmakerij, de paring, het
broeden en het grootbrengen van jon
gen. Geen facet van de voortplanting
bij vogels is vergeten, in dit boek dat
zich evengoed laat lezen als bekijken.
Het visuele aspect is heel sterk, niet
alleen door de foto's, maar ook door
de diagramman en kaarten van Franz
Coray, die In één oogopslag een massa
informatie geven die ellenlange en
droge beschrijvingen overbodig ma
ken. Tot die snelle informatie behoort
ook een kaart van de grote broedge
bieden van Europa. De tekeningen
van Rudolf Baumann en Rudolf
Kuenzi zijn naar mijn smaak wat te
schematisch en doen daardoor wat
amateuristisch aan. De Nederlandse
bewerking was bij drs. N. J. van
Strien en Ko Zweeres in uitstekende
handen.
Henk van Halm
TIEL Om hun woede te koelen
over het stopzetten van de bijstand
suitkering heeft een aantal bewoners
van het regionale woonwagencentrum
in Tiel donderdag ernstige vernielin
gen aangebracht aan de gebouwen. De
schade loopt in de duizenden guldens.
Sinds 1 april komt een aantal woon
wagenbewoners in Tiel niet meer in
aanmerking voor een uitkering. Het
ministerie van CRM, de gemeentelijke
sociale dienst en de commissie bij
standsverlening waren van mening
dat deze bewoners, die tijdens de
PIETERMARITZBURG (Reuter)
De dertien niet-blanken die dinsdag
in de Zuidafrikaanse stad Pieterma
ritzburg schuldig werden verklaard
aan inbreuken op de wet tegen het
terrorisme hebben gevangenisstraffen
gekregen van vijf tot acht jaar.
De dertien mannen, negen Afrikanen,
twee Indiërs en twee kleurlingen,
hoorden gisteren hun vonnis: vijf van
hen kregen acht jaar, drie zes jaar,
twee zeven jaar en drie vijf jaar ge
vangenisstraf. Allen haddeh zich on
schuldig verklaard. Zij werden schul
dig geaciht aan een samenzwering om
de regering met geweld omver te
werpen.
winterperiode financi le steun ontvin
gen, thans op normale wijze in hun
Omdat moeilijkheden werden ver
wacht, nam de politie tijdig maatrege
len. De omgeving van het bureau van
de sociale dienst werd voor het ver
keer afgezet. Tot moeilijkheden kwam
het niet. In Tiel is een mobiele
eenheid paraat om, indien nodig, de
gemeentepolitie te assisteren.
door Sicco de Jong
lachen, gieren en brullen geblazen.
Als klap op de vuurpijl wordt de
Engelse verloofde van het meisje m
zijn edele delen geraakt en kan dan
alleen nog maar met een hoge eunu-
chenstem spreken.
Ach ja. de titel laat het al doorsche
en. nietwaar. Vrouwen zijn alle-
sletten. in benarde omstandighe-
:omt alras de ware aard boven
T 'iel Boisrond is kennelijk op de
'Mash'-toer gegaan. Nu kan men op
*Mash' zo het een en ander aan te
merken hebben, maar het is een
meesterwerk vergeleken met deze
film. Boisrond heeft de gruwelen van
de oorlog alleen en uitsluitend ge
bruikt om er een soort zieke lust uit
te peuren. Het is een erg naar werkje
geworden, dat een vieze nasmaak ach
terlaat in de mond.
Als pikante bijzonderheid bij alle an
dere pikanterieën komt nog. dat er de
laatste tijd veel bloed vloeit in Noord
Ierland en dat daar ook wel eens
ledematen door de lucht vliegen. Moe
ten we daarom eveneens heel hard
lachen?
W. WielekBerg
Amsterdam-Calypso. 18 jr.
WARSCHAU (AP) De Chinese
premier Tsjoe En-lai heeft een bood
schap gezonden aan Polen de
trouwste bondgenoot van de Sowjet-
Unie waarin uitdrukking wordt ge
geven aan de hoop dat de betrekkin
gen tussen Peking en Warschau zich
voortdurend zullen blijven ontwikke
len.
Het telegram was gezonden aan de
Poolse premier Jaroszewicz en het
werd gepubliceerd in het blad van de
communistische partij, de Tryboena
Loedoe. De Chinese premier felici
teerde zijn Poolse collega met zijn re
cente herbenoeming tot minister-pre
sident.
De voornaamste zin van de zorgvuldig
opgestelde tekst luidt: 'Ik zou wensen
dat de betrekkingen tussen China en
Polen en de vriendschap .tussen de
volken van onze twee landen zich
voortdurend blijven ontwikkelen'.
CHICAGO (REUTER) Senator Ed
mund Muskie, die deze week bij de
voorverkiezingen in Wisconsin een ge
voelige nederlaag leed, blijft proberen
de Democratische kandidaat voor het
Amerikaanse presidentschap te wor
den. Hij heeft dit besluit genomen na
overleg met mensen die zijn campag
ne financieren en leiden.
Eerder had de Democratische senator
John Tunnéy Muskie de raad gegeven
niet meer mee te doen aan de voor
verkiezingen in Massachusetts, India
na, Tennessee, Noord-Carolina, West-
Virginia en Maryland en zich te con
centreren op de verkiezingen in de
drie grootste staten van Amerika: Ca-
lifornië, Pennsylvania en Ohio. Mus
kie liet echter weten dat hij zijn
plannen niet zal veranderen.
Franklin D. Roosevelt, zoon van wij
len president Roosevelt, zei gisteren,
dat hij Muskie blijft steunen en dat
zijn favoriet de enige Democratische
kandidaat is. die in november presi
dent Nixon kan verslaan.
De Amerikaanse National High
way Traffic Safety Administra
tion neemt sinds vorig jaar rem
proeven met auto's uit eigen land
en importwagens. Daarbij is dit
jaar opnieuw komen vast te
staan, dat Europese auto's beter
remmen dan Amerikaanse. De
tien wagens met de kortste rem
weg komen ook dit jaar alle uit
Europa.
De Amerikaanse remproeven worden
genomen bij een snelheid van 96 km.
per uur. Van de dit jaar geteste
wagens kwam de Aston Martin DBS
V8 als beste uit de bus met een
complete stilstand binnen 43 meter.
Vorig jaar was de De Tomaso Man-
gusta met 40 meter nummer één,
gevolgd door Alfa Romeo en BMW.
Dc tweede plaats was dit jaar voor de
Fiat Dino 246 GT met 46 meter. De
Mercedes-Benz 350 SL werd met 49
nieter derde.
Op de vierde plaats kwam opnieuw de
Rolls Royce Silver Shadow alias Bent-
lev T. die evenals vorig jaar net meer
dan 50 meter nodig had om te stop
pen. Vijfde was opnieuw Porsche met
de 911 en de VW-Porsche 914. Alfa en
BMW deden dit jaar niet mee. De
zesde tot en met tiende plaats werden
daardoor ingenomen door de Saab
Sonett III, Citroëns. Mercedessen,
Volvo's en Fiats. Elfde kwam ge
lijk met de Jaguar XJ 6 de eerste
Amerikaanse wagen, de Ford Pinto,
die direct gevolgd werd door Renault
als twaalde.
De draagcapadtedt van de banden
werd eveneens onderzocht en ook
daarbij kwamen de Europese auto's
en banden als beste naar voren.
Dc nieuwe Sunbcam-stalioncar, die op basis van de 1250/1500-serie door Chrys
ler United Kingdom is uitgebracht.
De Britse Chrysler-fabrieken hebben op basis van de 'wreker'-modellen de
'Avenger' een combinatie-auto uitgebracht. Dit type zal In Nederland lever
baar zijn als Sunbeam 1250 Stationwagen en Sunbeam 1500 Stationwagen. De
combi's worden echter niet voor het komend najaar in Nederland verwacht
De nieuwe wagens worden in Engeland onder de naam Hillman Avenger
Estate Car verkocht Er zijn behalve de keuze in motorvermogens 1250 cc
53 DIN-pk of 1500 cc 63 of 75 DIN-pk varianten in laadruimte: een normale
laadvloer of zelfs slaapruimte. Welke uitvoeringen in Nederland uitgebracht
zullen worden heeft Chrysler nog niet besloten.
Rolls Royce Motors, vorig jaar ge
vormd na het debacle met de vlieg-
tuigmotorenproduktie van het inmid
dels genationaliseerde deel van Rolls
Royce, heeft weer winst gemaakt. Ge
durende het eerste jaar in het onaf
hankelijk bestaan van Rolls Royce
Motors nog altijd een particuliere
onderneming bedraagt de winst
ruim 2 miljoen of circa 17 miljoen
gulden.
Rolls Royce heeft vorig jaar 2200
auto's gebouwd en voert de produktie
dit jaar op tot 2500 Rolls Royces en
Bentleys. De helft van deze aantallen
wordt geëxporteerd.
De Fiat 127, die sinds de verkiezing
tot 'auto van het jaar' in Nederland
sterk furore maakt het is al het
bestverkochte model van het Italiaan
se merk heeft nu ook een drie
deurs versie gekregen. In plaats van
de kleine bagageklep onder de achter
ruit is er een 'derde deur' gekomen,
waardoor de achterruit mee omhoog
gaat. De toegang tot dc zeer behoorlij
ke kofferruimte is hierdoor veel gun
stiger.
Bovendien heeft de driedeurs versie
het voordeel, dat de achterbank
neergeklapt kan worden, waardoor
een vlakke laadvloer van 1,30 meter
lengte ontstaat.
De levering van de driedeurs Fiat 127
begint deze maand in Italië en zal deze
zomer een aanvang nemen in Neder
land.
Er zijn plakkertjes voor te koop met
het woord 'race-eend', waarmee men
een stuk zelfspot ten beste kan geven,
want de Citroën 2 CV-6 is geen ranke,
sierlijk voortglijdende sportwagen.
Het in Nederland wel zeer ingebur
gerde model blijft ook met 600 cc-
motor het 'Lelijke Eendje', al bromt-
le dan wat harder en al trekt-ie dan
wat sneller op vergeleken met de 435
cc. Maar het koetswerk hangt in boch
ten even scheef over de wielen als
Wammes Waggel en wie deze auto
nieuw koopt, doet dat duidelijk omdat
hij een Eend zo-van-de-fabriek ver
kiest boven een andermans Oude
Schi-cht met alle risico's vandien.
De Eend wordt gekocht door de prijs-
bewusten. Door hen die veel ruimte
zoeken, die dat overbekende doch on
conventionele model aandurven
het heette dat men er ook een status
symbool in vond en die veel com
fort voor weinig geld willen. Daar
komt bij, dat de Eend ondanks de
gedurfde hellingshoek waarin het
koetswerk terecht kan komen, rotsvast
op de weg ligt. Het lijkt voor een
buitenstaander even griezelig, dat hel
len, maar de Eend-rijder vindt dit
niet erg of juist mooi: hij weet wel
beter.
Dat zo'n schamele bank zeer prettig
kan zitten lijkt een wonder en dat
men prettig schakelt met de door
Citroën uitgevonden dashboard-schake
ling lijkt niet minder wonderbaar. De
Eend is door zijn eigenaardigheden
altijd het 'Lelijke Eendje' gebleven
tussen de zwanen en pauwen van
andere merken. Maar velen hebben
het in 1936 voor het eerst ontworpen
Citroën-model vertroeteld en het won
derlijkste van al is dat het nu, na
bijna 24 jaar produktie, nog altijd
goed verkocht wordt.
De Eend-rijders aan het begin van de
jaren '50 moesten nog genoegen ne
men met een snelheid van 70 kin. per
uur. In de jaren '60 werd dat tot juist
boven de 100 gebracht. En de 2 CV-6
komt nu zelfs boven de 110 als de
Ford heeft de prijzen bekendgemaakt
van zijn jongste Duits-Britse model-
lenreeks. De eenvoudigste Consul, de
2-deurs 1700 Coupé met 75 DIN-pk 4-
motor, komt op 11.828,De 4-deurs
1700 Sedan kost ƒ12.392,De duur
ste Consul is de 5-deurs Stationwagen
2390 L, die 14.370,— kost,
De prijs van de goedkoopste Ford
Granada bedraagt 15.345,voor de
108 DIN-pk V 6 Granada 2300 Coupé.
De duurste Granada is de 125 DIN-pk
2600 Sedan Automatic van 19.984,—.
wind meezit: want die wind kun je
bij dit hoge model wel merken aan de
snelheidsmeter. Zijwindgevoelig is do
Eend overigens niet of nauwelijks:
alleen de carrosserie waait dan een
beetje scheef.
De Eend-rijders kan weinig deren. Ze
kopen een auto met open dak, volop
plaats voor hun picknick-attributen en
naarmate de benzine-accijns stijgt
hebben ze het idee steeds goedkoper
te gaan rijden. Want wie het erg
zuinig doet, haalt met de 2 CV-4 wel
de 1 op 18. Bij de 2 CV-6 komt men
aan zo'n 1 op 16 of, voor wie onder
de 100 wil rijden, zuiniger.
Dat kost dan iets meer. maar
daarvoor biedt de 600 cc zo'n 10 km.
extra topsnelheid en jjovenal een acce
leratie, waarmee men in de stad wèl
goed kan meekomen. Wordt de 2 CV-6
flink doorgetrokken in de versnellin
gen, dan volgt hij druk pruttelend
het tempo van de andere soms ook
vreemde vogels.
Waarmee we maar zeggen willen, dat
de grote groep deuxchevauxïsten. die
indertijd de snellere 'Azam'-versie
heeft toegejuicht, met het extra mo
torvermogen 28J4 DIN-pk in plaats
van 24 toch over de 2 CV-6 tevre
den zal zijn. Niet, dat men nu even
tjes langs een andere wagen flitst bij
het inhalen, maar hij doet dat wat
sneller en hij leent zich bovenal voor
stadsverkeer.
En verder is de Eend de Eend geble
ven, met goede remmen de wagen
breekt niet uit, als men die intrapt
met een goede verwarming en ventila
tie, desgewenst de laatste aangevuld
met de open klapruitjes, met start
drukknop en uiteraard voorwiel
aandrijving. Het rijden met deze auto
is, ook nu de 600 cc-motor onder de
motorkap schuilgaat, iets aparts.
In het kort: aantal cilinders: 2;
cilinderinhoud: 602 cc; maxi
mum-vermogen: 28 y2 DIN-pk.;
pk. per 100 kg: 4,8; topsnelheid:
115 km. per uur; benzinever
bruik: 1 op 16 1 op 17; inhoud
benzinetank: 20 liter; remmen:
trommeiremmen; gordels: heup-
riemen met vliegtuigsluiting;
leeg gewicht: 585 kg.; lengte:
3,83 meter; breedte: 1,48 meter;
hoogte: 1,54 meter; prijs:
5.635,— incl. BTW.
General Motors heeft besloten de
Opel Ascona in Nederland met 1,2
liter motor te gaan leveren. De tot nu
toe uitgebrachte Ascona's hebben een
1,6 liter of 1,9 liter motor, in vermo
gen variërend van 68 tot 90 DIN-pk.
De 1200 cc-motor levert 60 DIN-pk
vermogen Het is dezelfde motor, die
sinds vorig jaar ook door Opel voor
de Kadett geleverd wordt.
De prijs van de Opel Ascona 1.2 liter
bedraagt ƒ8,681,— incl. BTW. De
goedkoopste 1,6 liter uitvoering komt
op ƒ8,949,—.
British Leyland heeft het 1800 Balan-
za model een zescilinder variant gege
ven met 2,2 liter zescilinder motor.
Deze 2200 cc-motor is afgeleid van de
1500 cc viercilinder Maxi-motor. Deze
motor is al een jaar lang in Australië
gebouwd door British Leyland.
Het 1800-model zou volgens geruchten
deze zomer vervangen worden door
een nieuwe viercilinder Austin.
