ng. 0. Postma: reorganisatie
maakt beter produkt mogelijk
F. Diemer: hecht team moet
een verkoopbare krant maken
Zetterij voor een zwaardere taak
J#
'Ochtendblad
biedt lezer
totaalbeeld'
Beroep op
inschikkelijkheid
van lezers
DUW/KWARTET WOENSDAG 5 APRIL 1972
K13
DE CHRISTELIJKE PERS
HELEMAAL OCHTENDBLAD
Van een onzer verslaggevers
Vanmorgen zijn alle vijf bladen van
de stichting De Christelijke Pers als
i ochtendblad verschenen. Het inte
gratieproces van het landelijke
ochtendblad Trouw en van de regio-
I nale avondbladen De Rotterdam
mer, Nieuwe Haagse Courant, Nieu
we Leidse Courant en Dordts Dag
blad is hiermee afgesloten.
De eerste stap werd gezet In fe
bruari 1971. Toen werden de re
dacties binnenland, buitenland,
1 nieuwsdienst, kerk, kunst, financiën,
parlement en de sociaal-economi
sche redactie van Trouw en Kwar
tetbladen in Amsterdam geconcen
treerd. In januari van dit jaar werd
een begin gemaakt met het samen
voegen van de commerciële en ad
ministratieve afdelingen.
De voor de lezer meest opvallende
ingreep voltrok zich 28 februari j.l.t
de algemene nieuwspagina's van de
Kwartetbladen werden vanaf die
datum gezet bij de zetterij van de
Christelijke Pers, zodat door het ge
bruik van een ander lettertype het
beeld van de krant veranderde. De
Kwartetbladen waren na de oorlog
steeds gezet en gedrukt bij de
technische bedrijven van de Neder
landse Dagblad Unie in Rotterdam
en Den Haag.
Hoewel het bestuur van De Chris
telijke Pers reeds in 1969 tot inte
gratie en concentratie van de vijf
bladen in Amsterdam wilde over
gaan, bleek dit onmogelijk.
Het Kwartet had contractuele ver
plichtingen jegens de Nederlandse
Dagblad Unie. Hiervan kon Het
Kwartet voortijdig worden onthe
ven, de persen, waarop de
Kwartetbladen werden gedrukt kon
den zo toen rendabel worden. Hier
uit vloeide voort dat het zetten en
drukken reeds dit voorjaar vrij
wel te gelijk met de overgang naar
ochtendblad in Amsterdam kon
worden geconcentreerd.
Tot en met dinsdag 4 april werden
de regionale pagina's gezet bij de
Haagse NDU-zetterij en werden de
Kwartetbladen na het vertrek
uit Rotterdam op 28 februari
daar nog als avondbladen gedrukt.
De afgelopen nacht werden de
Kwartetbladen geheel gezet in de
Trouw-zetterij te Amsterdam, wer
den zij evenals Trouw gedrukt op
de persen van de Perscombinatie en
kwamen zij voor het eerst als
ochtendblad uit. De Christelijke
Pers presenteert met Trouw/Kwar
tet in Zuid-Holland vandaag een
landelijk ochtendblad met boven
dien regionaal nieuws en regionale
advertenties: een nieuw verschijn
sel in de Nederlandse pers.
Nieuwe Haagse G>uranm>
I mmam- JM&Et
KXt I «j»fc!'Êtsr
fi&ISgö
H
Ij •-
'••flfï®!-—™or:'
JSli'.
Zolang de Kwartetbladen technisch werden vervaardigd In de Rotterdamse en
Haagse zetterij van de Nederlandse Dagblad Unie bepaalden de daar In ge
bruik zijnde lettertypes het beeld van de pagina's. De NDU gebruikt voor
de koppen de Bodoni en voor de letter van de tekst ('broodletter' In vak
jargon) de Excelsior. De zetterij van De Christelijke Pers beschikt daartegen
over over de kopletters Century, Century Expanded en Record en over de
broodletter Royal. Doordat sinds begin maart de meeste pagina's van het
Kwartet in Amsterdam worden gemaakt, Is het paginabeeld van de Kwartet
bladen ingrijpend gewijzigd. Op de foto's: de oude opmaak en de nieuwe,
die ook sinds 1966 het specifieke gezicht geeft aan dagblad Trouw.
168
at»
29.3
5ói|MSTERDAM 'Wij hopen dat
lezers, die om der wille van
it protestants-christelijke karak-
r deze krant kozen, zullen wil-
n begrijpen, dat wij op econo
mische gronden werden gedwon-
in één geïntegreerd ochtend-
ad uit te geven'. Een uitspraak
aw n de heer ing. O. Postma, die
nds 1 juni 1963 aan de Nieuwe
t?.7jjds Voorburgwal zetelt als di-
ecteur van dagblad Trouw. Als
14^2 danig gaf hij in 1964 en 1965
sliding aan het eveneens soms
loeilijke proces van de overgang
kn Trouw van avondblad naar
^^tendblad. Gedurende het nu
iraktisch voltooide integratie-
foces van Trouw en de Kwartet-
iladen, kon de heer Postma
hans directielid van Trouw/
34.7j(wartet uit die ervaring put-
aTifn-
ï&ftk heer Postma: 'Indertijd ging het
24 05.' Trouw om tot een lonende
cploitatie te geraken. Deze was in '63
727P '64 niet lonend meer. Tot die
_iren werd Trouw op vier plaatsen in
it land gezet en gedrukt: te Gronin-
en, te Rotterdam, te Amsterdam in
;e dag en te Amsterdam 's nachts.
Pij hebben toen in '65 dit aantal van
Ier zet- en vier drukplaatsen naar
tfs1 zet- en drukplaats teruggebracht:
jiteraard een bezuiniging van miljoe-
|en'.
Het woord bezuiniging geeft tevens
45.7aan dat het een noodzakelijke aangele-
[enheid was. Ik heb toen weieens aan
je toekomst getwijfeld, want het gaat
33.7Jir niet om wat wij willen, zelfs als
lat coipmercieel noodzakelijk is, maar
J iet gaat er natuurlijk altijd om we
naken een krant voor ons lezerspu-
Iliek of de lezers bereid zijn te
||-|®jccepteren waartoe wij op economi-
II Iche gronden moesten besluiten. En
89.1 ik mag zeggen, dat veel lezers er
legenaan hebben gekeken zo als wij
jok deden: hoe zal dit uitpakken.
is die omschakeling goed
en heeft Trouw bijna geen
B "mnee verloren.
het begin accepteerde men dit uit
noodzaak, later bleef men het
:epteren uit de blijdschap. Welke
ilijdschap, zult u vragen, ligt daar
'an wel in? De krant behoeft niet
teer zoals voorheen (als avondblad)
de uren dat het meeste nieuws
>ren wordt, tussen twaalf en vier
ïur 's middags naar de lezer te wor-
len getransporteerd met als gevolg
lat men een verlaat ochtendblad ont-
ving. Het is ons nu mogelijk de
volgende morgen een krant op tafel
7 te leggen met een totaal beeld van de
vorige ochtend, middag en avond, zo-
dat de lezer de nieuwe dag begint
vanuit een totale informatie'.
2 Wat zijn de voordelen voor de Kwar-
tetbladen met hun regionaal nieuws
nu ze als ochtendblad verschijnen?
I
'In de gezinnen liggen 's avonds vaak
5j twee kranten op tafel: een landelijk
is avondblad en een regionaal blad, die
pen nauwelijks gelezen kan krijgen
[voordat de televisie begint. De regio-
inale bladen zijn, omdat het vervaard!-
(gen van een ochtendblad duurder is,
meestal ook avondblad. Nu hebben
wij een tussenoplossing gevonden
ng.door in Zuid-Holland en een deel van
^Noord-Holland een ochtendblad met
istreeknieuws te brengen. De lezer
i80jkrijgt dus enerzijds 's morgens het
waarover ik eerder
en anderzijds een aanvulling
van streeknieuws en streekadverten-
'_De landelijke adverteerders weten
met mij, dat 's avonds in de gezinnen
vaak twee avondbladen liggen, ze we-
20 ten ook met mij dat een ochtendblad
40 de hele dag ter beschikking is van de
—[huisvrouw en kinderen. De landelijke
so adverteerders adverteren daarom bij
oo voorkeur in de landelijke ochtendbla-
den. Daarom lijkt het me nu een voor
deel dat het protestants-christelijk
volksdeel via het bolwerk van één pro-
testants-christelijk ochtendblad in de
advertentiemarkt ligt',
)0
j U sprak over de economische nood
zaak van concentratie en integratie.
Kunt u dat nog eens toelichten?
o
"De tv-reclame heeft de kranten aller-
o eerst in ernstige moeilijkheden ge
bracht. De tv-reclame kwam binnen
enkele jaren tot een jaaromzet van
meer dan 100 miljoen gulden. En dat
in een tijd dat de kranten gezamen
lijk jaarlijks voor ongeveer 400 mil
joen gulden advertenties hadden: dus
een aanslag van 25 procent De mees
te bedrijven die op de tv adverteer
den hadden hun advertentie-budget
niet verhoogd.
Later, toen er enige verhoging kwam,
omdat ook op de tv werd geadver
teerd, kwam de recessie waardoor vele
advertentie-budgetten inkrompen.
Daarna volgde weliswaar een verde
ling over tv en dagbladen, maar uiter
aard ten nadele van de dagbladen. De
kranten moesten dus eerst leren leven
met de tv-reclame, terwijl daar later
nog de recessie bij kwam. Zaken ver
dwenen of fusioneerden en adverteer
den samen met hetzelfde budget,
dat vroeger elk van de twee opbracht;
tevens verdwenen veel personeelsad
vertenties.
Daarin ligt de grond van het besluit
van de NV De Christelijke Pers, die
reeds vanaf 1 januari 1946 eigenaar
van de vijf bladen was en ze graag
met een eigen geluid en een eigen
image had laten bestaan er een
totaal ochtendblad van te maken.
Hierbij werd weer, zoals bij Trouw,
teruggegaan van meer zet- en druk
plaatsen naar één zet- en drukplaats'.
Welke technische en administratieve
problemen moesten er worden opge
lost om de Kwartetbladen als ochtend
blad te kunnen laten verschijnen?
'Er moesten in Zuid-Holland ongeveer
400 agenten voor de ochtend worden
gezocht en 1200 bezorgers om de bla
den tijdig verdeeld en gedistribueerd
te krijgen; er moesten nachtroutes
worden opgezet en afwerppunten
waar kranten worden aangeleverd
worden ontdekt. De autoritten moes
ten worden uitgerekend en de tijds
duur van de autoritten moest zodanig
worden geregeld dat de kranten over
al op tijd komen. Daarnaast moest er
natuurlijk een grote verandering in
druk- en zetschema komen en een
nieuw werkschema worden gemaakt
voor de redactie. Wij hebben in de
Trouw-zetterij een loodzetterij opge
bouwd, die een machtige produktie
per uur kan leveren. Deze zal eerst in
mei in vol bedrijf komen; daarom
verwacht ik in april nog wel enige
moeilijkheden, die wij natuurlijk de
baas hopen te blijven'.
Blijft het mogelijk het plaatselijk
nieuws te leveren, dat de Kwartetbla
den kenmerkte?
'We hebben de Kwartetbladen uit de
avondbladenmarkt naar de ochtend
bladenmarkt gehaald, omdat daarin
een bezuiniging van miljoenen was
gelegen. Wij hopen dat de lezers zul
len begrijpen, dat wij op basis van
noodzaak tot dit geïntegreerde och
tendblad hebben moeten besluiten.
Wij willen onze dank daarin tonen
door hen zoveel mogelijk, als op onze
weg kan en mag liggen, aan regionaal
nieuws en regionale advertenties te
blijven verstrekken.
Wij zullen deze overgang even van
beide kanten moeten ervaren: van de
onze door die krant goed te maken en
van de kant van de lezers door aan de
nieuwe krant te wennen. Daarbij is
het natuurlijk zo, dat wij kritiek,
zoals altijd, zeer op prijs stellen.
Overigens doet het de directie ook
wel eens goed een brief in goedkeu
rende zin te ontvangen, maar over het
algemeen zijn we erop gespitst opmer
kingen en klachten van onze lezers te
mogen ontvangen. We zijn gewoon
leverancier van een produkt, dat al
leen maar het beste produkt kan
worden, als zijn afnemers de lezers
dus bereid zijn ons hun mening te
doen kennen'.
Hoe liggen thans, nu het integratie
proces is afgesloten, de kansen voor
de Christelijke Pers?
reorganisatie deze integratie en
concentratie bij de Christelijke
Pers een bezuiniging van vier vijf
miljoen moet opleverep. Een direct
gevolg daarvan is dat we daardoor
weer lonend kunnen draaien met een
winst van naar schatting vier procent
van de omzet. Dit is een gunstig
cijfer voor dagbladen, van waaruit het
ons weer mogelijk zal zijn tot een
beter en meer attractief produkt te
komen en ook weer echt zullen kun
nen opereren als winstgevende onder
neming'.
'Nu heeft de Christelijke Pers in het
jongste verleden niet zo slecht ge
draaid. Tussen 1966 en 1970, een peri
ode van vijf jaar dus, zijn er verlie
zen en winsten geweest. Bij optellen
en aftrekken komen we echter op nul
uit, een vrij gunstig beeld, gezien de
situatie in de dagbladwereld. Hoewel
wij tot 1970 'op peil' zijn gebleven,
zagen directie en bestuur drie jaar
geleden wel in dat het de verkeerde
kant opging. Toen zijn de plannen
gemaakt voor de huidige opzet. Het
uitvoeren van die plannen leverde
moeilijkheden op. De lopende contrac
ten voor het drukken en zetten van
de Kwartetbladen bij de Nederlandse
Dagblad Unie in Rotterdam, konden
niet worden opgezegd. Maar door de
omstandigheid dat Het Vrije Volk
met ingang van 1 maart wordt ge
drukt op de persen, waarop de Kwar
tetbladen draaiden, kon er een einde
aan die contracten ook voor het
drukken van de Nieuwe Haagse Cou
rant en De Nieuwe Leidse Courant in
Den Haag bij de NDU komen.
Omdat ons integratieplan niet twee
jaar eerder kon worden uitgevoerd,
moesten we voor het jaar 1971 verlies
accepteren. Dit konden we uiteraard
afschrijven uit het nog aanwezige ka
pitaal. Dit jaar hopen we niet meer
in de rode cijfers te komen, integen
deel, dit jaar hopen we aan een winst
van ongeveer vier procent van de
omzet te geraken'.
'Daarom menen wij en algemeen
en dagelijks bestuur met ons dat
dit de weg is die de Christelijke Pers
niet alleen moest gaan, maar ook kon
gaan. Zij het met als voorwaarde, dat
onze lezers tijdelijk begrip willen op
brengen voor de omschakeling naar
ochtendblad. Daarna zullen zij en-a
ren dat dat ochtendblad hun evenveel
vreugde zal brengen, als we dat eer
der bij de Christelijke Pers toen
we in een ander deel van het concern
tot ochtendblad overgingen hebben
ervaren'.
F. Diemer
ROTTERDAM 'Bij het begin
van de integratie zijn twee re
dacties, met ieder afzonderlijk
een eigen benadering, gaan sa
menwerken. Deze redacties zijn
nu bezig naar elkaar toe te groei
en: een proces, dat tijd vraagt'.
Met deze opmerking vraagt de
heer F. Diemer, reeds ruim 30
jaar werkzaam bij Het Kwartet,
directeur van de Kwartetbladen
sinds 1965 en met de heer ing.
O. Postma de directie vormend
van NV De Christelijke Pers
sinds 1968, begrip van de lezers
voor de nieuwe situatie.
Hij meent dat de verscheidenheid in
het protestants-christelijke volksdeel
zo groot is, dat geen verantwoorde
krant kan worden gebracht, die elke
lezer op alle punten tevreden stelt.
Indien dat wel zou worden nage
streefd, werd het alternatief het uit
geven van meer protestants-christelij
ke kranten mer elk een te kleine
oplage.
De heer Diemer: "Wij beogen een
krant te maken, die aanvaardbaar is
voor de grootst mogelijke protestants-
christelijke groep en die voldoet aan
redelijke eisen. Daarom menen wij
met vrijmoedigheid een beroep te
moeten doen op de inschikkelijkheid
van de lezer, zover dat nodig is. We
zouden van de lezer enig geduld willen
vragen, zowel wat betreft de overscha
keling van avond- naar ochtendkrant
als ten aanzien van het nieuwe beeld
van de krant in haar totaliteit.
Voor mij gelden twee absolute voor
waarden om de integratie te doen
slagen: 1) dat wij een acceptabele en
verkoopbare krant maken; 2) dat alle
medewerkers van De Christelijke Pers
een hecht team vormen, uitgaande
van wederzijdse erkenning en waar
dering.'
Kunt u garanderen dat de regionale
posities van de vier Kwartetbladen
blijven gehandhaafd?
'Wij achten het een voorwaarde voor
het voortbestaan van de totaliteit van
de christelijke pers, dat die sterice
regionale posities blijven bestaan, iets
waarvan ook het bestuur van de stich
ting De Christelijke Pers volledig
overtuigd is. Tijdens de besluitvor
ming tot integratie binnen het stich
tingsbestuur was het gegeven: een
landelijk dagblad en vier sterke regio
nale kranten. Hierbij is er voortdu
rend op gelet dat de uitstekende posi
tie, die de Kwartetbladen in Zuid-
Holland hadden opgebouwd, niet
mocht lijden onder deze reorganisatie.
Vandaar ook dat thans in de vier
verschillende vestigingsplaatsen van
Het Kwartet sterke regionale redac
ties zijn gehandhaafd.'
Hoe staat u, die Jarenlang voor een
avondblad hebt gewerkt, tegenover
het uitgeven van een ochtendblad?
"Het lezen van een ochtendblad heeft
tal van aantrekkelijke kanten. Het
meeste nieuws komt in de avonduren
binnen, waardoor het ochtendblad al
tijd actueel kan zijn. Tegenwoordig
komt een avondblad minder tot zijn
recht, omdat in vele gezinnen de
televisie vroegtijdig wordt aangezet
Daaraan kan worden toegevoegd, dat
een ochtendblad de hele dag beschik
baar is. Ook de huisvrouw heeft nu
meer gelegenheid in rustige momen
ten de krant in te kijken.
Wat de samenwerking van beide re-
dacties aan dit ochtendblad betreft,
zijn mijn verwachtingen optimistisch:
er is een sterke en kundige groep
gevormd. Het binnen- en buitenlands
nieuws wordt sterk uitgebreid ge
bracht. En ik vind het bijzonder be
langrijk dat met name de befaamde
pagina twee van de Kwartetbladen nu
ter beschikking staat van de totale le
zerskring, dus ook van de lezers van
Trouw. In vakkringen wordt de kwali
teit van de krant trouwens als uitste
kend erkend. De Christelijke Pers
maakt mi een nieuwe start en er zijn
duidelijke ontplooiingsmogelijkheden'.
Voor de lezers van de Kwartetbladen
is er nogal een en ander gewijzigd.
'Het beeld van de krant in haar
totaliteit is weliswaar veranderd. Ve
len zullen moeten wennen aan de
andere opmaak en indeling van de
krant, maar men zal spoedig de weg
weten. Toch zijn, over het algemeen,
bestaande rubrieken gehandhaafd; bo
vendien zijn er enkele aan de bestaan
de toegevoegd.
Opmerkingen en aanmerkingen uit de
lezerskring worden belangstellend te
gemoet gezien. Er wordt naar ge
streefd ook meer aandacht te schen
ken aan het gezelligheidselement.
Het is ons heel goed bekend, dat onze
lezers daaraan waarde hechten. Voorts
worden voorzieningen getroffen om
zoveel mogelijk aan de verlangens
ten aanzien van de zaterdagsport tege
moet te komen. Temeer omdat onzer
zijds het belang van de zaterdagsport
terdege wordt erkend.'
Deze overgang zal ook voor het perso
neel een opgave zijn. Hoe ervaart
men het?
"De voorbereidingen hebben alleen al
veel werk gebracht, maar wij ervaren
deze overhang in ons verspreidingsge
bied ais een nieuwe situatie met ook
nieuwe mogelijkheden. Dit betekent
voor directie en staf te worden gecon-
fronteeerd met heel andere facetten
van het uitgeverschap. Maar al met al
is het een prettige uitdaging, mede
omdat het personeel er zo positief
tegenover staat. De personeelsleden
realiseren zich wel dat deze omschake
ling voor velen van hen ingrijpende
wijzigingen in het leefpatroon met
zich meebrengt: voor bij voorbeeld de
redacteuren, zowel als voor de mede
werkers van de advertentie-afdeling
en de expeditie. Wij hebben op grote
schaal bekendheid gegeven aan het
verschijnen als ochtendblad door huis-
aan-huis folders te laten verspreiden.
Het spreekt vanzelf, dat de propagan-
da-afdeling alle mogelijkheden benut,
maar de beste propaganda is altijd
geweest het goede woord van de lezer
zelf voor de krant
De Kwartetlezers hebben steeds het
cement gevormd in de opbouw van
ons bedrijf. We doen ook nu weer
een beroep op hen mee te werken aan
de instandhouding en ontplooiing van
de christelijke dagbladpers. Buiten
Nederland bestaat nergens een christe
lijke krant van enig belang. In protes
tants-christelijk Nederland zijn nog
ruime bestaansmogelijkheden voor
ons aanwezig. De medewerking van de
lezers is daarbij echter onontbeerlijk.'
'Ik mag zeggen dat deze geweldige Een zetter aan het werk in de zetterij van De Christelijke Pers.
AMSTERDAM De bedrijfslei-
der van de zetterij van De Chris
telijke Pers, de heer H. Onclin,
slaakte de afgelopen nacht een
zucht van verlichting: de laatste
pagina van Trouw/Kwartet lag
in de vorm. In de maand april
moeten de Kwartetbladen (op
lage 90.000) en Trouw (oplage
106.000) immers worden gezet
met het machinepark en de per
soneelsbezetting 59 typogra
fen waarmee tot dusver alleen
Trouw werd vervaardigd.
Met ingang van 1 mei zal de zetterij
zowel wat personeel betreft als machi
nes, aan de nieuwe situatie zijn aan
gepast Er zullen dan 70 typografen
ter beschikking staan. Zij zullen af
wisselend in dag- en nachtploegen de
90 kolom zetsel zetten cn opmaken,
die de vijf bladen in 24 uur vragen.
Het machinepark bestaat dan uit 14
zetmachines, waaronder 7 afgietmachi-
nes, waarmee 12 kolom redactioneel
zetsel per uur kan worden geleverd.
De dagploeg zal bovendien dagelijks
70 kolom advertentiezetsel kunnen
produceren en de nachtploeg nog eens
50 kolom advertentiezetsel. Voor de
kolomlijnen en het wit tussen het
zetsel is in de nacht van maandag op
dinsdag een tweede Elrod-gietmachlne
in gebruik genomen.
Bovenstaande een opsomming van
technische details, die niet iedereen
zal interesseren geeft een indruk
van het werk, dat het technisch ge
deelte van het bedrijf moet verzetten
om de laatste fase van de integratie
bevredigend te doen verlopen.
De heer Onclin: 'Aan de aanschaf van
de nieuwe machines ligt bij voorbeeld
een voorbereiding van maanden ten
grondslag. We hebben overigens het
vertrouwen, dat iedereen, van hoog
tot laag, zijn schouders eronder zal
zetten, zodat we elke dag een krant
kunnen leveren.'
Een krant wordt niet alleen gezet,
maar ook gedrukt En dat gebeurt
voor De Christelijke Pers bij de Pers
combinatie. Het drukken bij de Pers
combinatie in de Wibautstraat te
Amsterdam berust op een drukop
dracht, die principieel niet verschilt
van de opdracht die een aanstaande
bruidegom aan een kleine drukker
geeft om zijn huwelijksaankondiging
te drukken. Als De Christelijke Pers
zelf de krant zou drukken, zou zij
moeten beschikken over een grote
drukpers, die alleen 's nachts zou wor
den gebruikt: een zeer onrendabele
aangelegenheid, omdat deze dure ma
chine overdag zou stilstaan. De Pers
combinatie waarin opgenomen Het
Parool, De Volkskrant en Het Vrije
Volk drukt overdag het avondblad
Het Parool. De pers, waarop dit ge
beurt heeft daarom 's nachts ruimte
voor Trouw/Kwartet.
De Volkskrant heeft een eigen pers.
Beide persen, die van Het Parool en
die van De Volkskrant werden een
aantal jaren geleden opgesteld met
het oog op de toen nog groter wor
dende advertentiebezetting. Nu het
advertentie-aanbod is teruggelopen, is
er ruimte gekomen voor een drukor
der, als die van De Christelijke Pers.
Nieuws via band en telefoon naar zetcomputer
ROTTERDAM De actualiteit van
het regionale nieuws van de Kwartet-
bladen blijdt niet onder de afstand
tussen verspreidingsgebied en zet- en
drukplaats. In Rotterdam, Den Haag,
Leiden en Dodrecht verzorgen dezelf
de redactionele staven het regionale
nieuws als vóór de integratie. Het
grootste deel van hun kopij wordt op
zogenaamde TTS-ponsbandapparatuur
getypt door een aantal tcletypistes.
Via telefoonlijnen van de PTT wor
den de banden door twee zenders
een in Rotterdam en een in Den Haag
naar de zetterij in Amsterdam
geseind. Hier zorgt een computer er
voor dat de kopij wordt gezet
Dankzij dit TTSsysteem ls de techni
sche vervaardiging van een krant op
een andere plaats dan waar de redac
tie is gevestigd, zonder meer moge
lijk. De kopij van de Dordtse en de
Leddse redacties gaat over de telex
naar respectievelijk Rotterdam en
Den Haag, waar deze eveneens via do
TTS-apparatuur naar Amsterdam
wordt geseind. Dagelijkse koeriers
diensten met als route Dordrecht, Rot
terdam, Den Haag en Lelden brengen
de resterende redactionele kopij en de
advertenties over naar Amsterdam.
Tevens beschikken Den Haag en Rot
terdam elk over een telefoto-appara-
tuur, waarop foto's worden overge
seind naar de cliché-afdeling in Am
sterdam.
