Ziekenhuis Leyenburg:
efficiënt en soepel
Delfts trefcentrum
voor iedereen open
Faggioni maakt
moedig debuut
MODERNSTE CENTRUM VAN EUROPA V
Bij verbouwing staat zelfwerkzaamheid centraal
door
Dommis de Geus
Waar blijft
't geld voor
gedenkplaat
r
Nieuw Nederlands circus
getroffen door tegenslag
1 KUL ft/kW AKI Li KUDAG 24, iVlAAKi M2
,v \4.
DEIS HAAG Anno 1972
in onze twintigste eeuwwaar
ruimtevaart en andere wonde
ren der techniek tot het alle
daagse behoren, is geen, plaats
meer voor zwarte magie of bij
geloof. Geen zinnig mens zal
willen toegeven dat hij in de
medicijnman gelooft of het ge
tal dertien mijdt. In deze twin
tigste eeuw is ook het nieuwe
gemeenteziekenhuis Leyen
burgaan de Leyweg verrezen.
Het mag zich het modernste
medische centrum van Europa
noemen. Het telt 13 etages.
Maar wie met de lift het ge
bouw heeft 21 liften) naar de
dertiende wil, betrapt het zie
kenhuis op een telfout. De lift-
knopjes geven na de 12e etage
de 15de etage acm
Ziekenhuishostess Marjorke van
Rongen (23) lacht: „ja, de dertiende
etage wordt hier niet genoemd. Het
is officieel de vijftiende! Maar we
hebben wel ziekenkamers met no.
13!" Kijk, kijk, die dappere patiën
ten tarten het bijgeloof. Wie be
kruipt daar niet de lust even op een
stukje hout te kloppen, om alle on
heil af te wenden? De woekering van
het bijgeloof is zelfs in een zieken
huis met geen scalpel weg te snij
den.
Sinds de verhuizing op 21 decem
ber 1971 van de Zuidwal naar de
nieuwbouw aan de Leyweg is het
ziekenhuis volop in bedrijf. Van de
750 bedden is er nauwelijks één on
bezet. Er werken 100 artsen en er
zijn 600 verplegende personeelsle
den. Het totale complex omvat 13,2
ha (alweer die dertien!) waarvan 2
ha is bebouwd. Het ziekenhuis met
de apotheek en het Oogziekenhuis
vormen één reusachtig geheel naast
de glazen kassen aan de Leyweg.
Wie de grote entreehal, met de
automatisch openende en sluitende
deuren, binnenkomt waant zich in
de aankomsthal op Schiphol. „Ja,
dat zeggen ze wel meer. Het lijkt er
ook erg op," meent juffrouw Van
Rongen.
Voor haar is de omgeving ver
trouwd, want ze heeft twee jaar op
Schiphol gewerkt voor ze hostess
van Leyenburg werd. Inmiddels
heeft ze haar 200ste rondleiding ach
ter de rug. Er is zeer veel belang-
door
Edith Witzleb
stelling om het ziekenhuis te bezich
tigen. Verenigingen, artsen uit bin
nen- en buitenland e.a. dienen aan
vragen in. Binnenkort wordt een
groep uit Israël verwacht.
De patiënten hebben vanuit hun
kamers, waar ze met 4 of 6 personen
liggen een schitterend uitzicht: ver
over Den Haag, over het Westland
en tot aan de duinen van Kijkduin.
En 's avonds biedt de stad met z'n
vele lichtjes een even gigantische
aanblik als het ziekenhuis zelf met
zijn bijna ontelbare ramen. Het ge
bouw is opgetrokken op een onder
bouw zodat de parterre flink wat
hoger ligt dan de „begane grond"
van de Leyweg. Als een ridderburcht
ligt het „hoog boven", tot de tanden
gewapend tegen ziekte en dood. Men
treedt in het strijdperk met de mo
dernste technische apparatuur en
de beste medische kennis.
Op de beide bovenste etages (om
de dertiende niet te noemen) zijn
interne afdelingen.
Op de elfde etage zijn gevestigd de
psychiatrie, neurologie en de neuro
chirurgie: op de tiende de dermato
logie, keel-, neus- en oorafdeling en
de kinderafdeling. Op de negende
etage liggen de eersteklas-patiënten,
die desgewenst televisie, radio en
telefoon op de kamer kunnen krij
gen. Elk van die kamers heeft eigen
douche en toilet.
TV-circuit
De babies worden op de achtste
etage geboren, daar is ook de af
deling geneacologie. De orthopedie is
op de zevende en de chirurgie op de
vijfde en zesde etage.
Het long- en hartbewakings- en
beademingscentrum bvindt zich op
de vierde etage. Op de derde wordt
het beddegoed verschoon, ontsmet
etc. en op de tweede etage bevindt
zich het „behandelhuis", de röntgen-
afdeling en de operatiekamer. De
operaties kunnen door studenten e.a.
rechtstreeks via een glazen wand of
vanuit de aula via een t.v.-circuit
gevolgd worden. Voor de patiënten
zijn op elke etage twee conversatie-
zalen. Een voor rokers en een voor
niet-rokers.
Via roltrappen komt men in de
fisio-afdeling, met de 15 massage
hokjes, het oefenbad van 5x8 meter
en het vlinderbad. De trots van de
15 fisiotherapeuten en de 10 stagiè-
res is de „tapiroulant", de lopende
band voor loopoefeningen, die 33.000
gulden gekost heeft.
De lopende patiënten in het zie
kenhuis moeten zich wel „uit loge
ren" wanen. Ze zijn vrij bezoek te
De kindercrèche van het ziekenhuis
waar personeel en bezoekers hun
kroost in goede handen weet.
ontvangen in de grote hal op de
eerste etage.
Bezoekers, die te vroeg komen zijn
ook vrij om het zich gemakkelijk te
maken. Wat velen ook doen. Ze
drinken een kopje koffie aan de bar,
eten hun meegebrachte lunch op of
waar ook gebak te krijgen is. Er kan
ruimschoots gewinkeld worden.
Bloemen, boeken en delicatessen
worden aangeboden in de winkel
galerij en er is ook een kapsalon.
Maar men kan ook gauw even een
rekening openen bij de Amro-bank,
die er sinds kort een stand heeft.
„De openingsreceptie was wat Onge
woon", meent de heer A. J. Keizer,
employé van de bank „Bijna ieder
een liep in pyama of witte jas
Een ziekenhuis, dat van alle ge
makken voorzien is, maar waar men
toch een klein gemakje voor de be
zoekers vergeten is: wie moeilijk ter
been is of tot de wat ouderen be
hoort, komt ademloos na de beklim
ming van de, vanaf de Leyweg naar
het ziekenhuis, omhooglopende toe
gangswegen bij de entree aait. Wie
met de auto komt, moet vanaf het
parkeerterrein (plaats voor 750 au
to's) vele, zij het brede, trappen op.
De jeugd van de Leyweg en om
geving waardeert de opritten bij het
ziekenhuis bijzonder. Op de vrije
woensdagmiddag wordt er enthou
siast gerolschaatst. Naar boven is 't
klauteren, maar naar beneden wor
den recordtempo's bereikt.
Ook het midgetgolfterrein, dat
AMEIDE De telefooncentrale
Ameide zal op maandag 17 april 1972
worden uitgebreid met 200 nummers,
in de nummerreeks 600-799, waar
door de capaciteit van deze centrale
gestegen zal zijn tot 600 nummers.
Er zijn te Ameide geen wachtenden.
Vrijwilligers hebben zich ook ingezet
voor het opknappen van de kinder
crèche bij het Trefcentrum
DELFT „We willen er een
echt open centrum van maken.
Iedereen is hier welkom, ook nu
vele leden van verenigingen en
buurtbewoners zelf werkzaam
kunnen zijn door ons een
handje met de verbouwing te
helpen. Dat betekent een aan
zienlijke besparing op de kos
ten".
De lieer B. M. ter Schiphorst,
secretaris van de Stichting Tref
centrum Delft verwacht dat velen
zich aan zullen melden. Er is heel
wat te doen in het voormalig St.
Hippolytusziekenhuis aan de Phoe-
nixstraat in de binnenstad. De ruw
bouw wordt door de aannemer ge
daan. De voorbereidende sloopwerk
zaamheden, de afbouw en het schil
derwerk is een zaak voor de toe
komstige bezoekers en bezoeksters
van het Trefcentrum, dat in feite
uit particulier initiatief is ontstaan.
„In Delft is er een zeer grote be
hoefte aan goede accommodaties
voor verenigingen. Die kunnen ze
hier straks vinden", zo onderstreept
de heer Ter Schiphorst tijdens een
rondleiding door het gebouw. In de
twee jaar dat de stichting bestaat
heeft de gemeente Delft het hoofd
gebouw van het voormalig zieken
huis, dat nu in de nieuwe wijk Bui
tenhof is gevestigd, aangekocht. Te
vens wordt een subsidie gegeven
voor de bouw- en inrichtingskosten.
Subsidies
De totale investering komt op
1.3 miljoen. Het ministerie van
CRM geeft een subsidie van 75 pet.
De burgerij moet iets meer dan een
ton op tafel leggen. Juist door zelf
werkzaamheid kan dit bedrag voor
een groot deel worden terugver
diend.
Wethouder H. W. Fahrner zal
maandagavond 27 maart de eerste
handeling in zelfwerkzaamheid ver
richten. Vanaf donderdagavond 30
maart om half acht is er dan gele
genheid de handen uit de mouwen
te steken. Elke dinsdag- en donder
dagavond van 19.3022.30 en iedere
zaterdagmorgen van 10.0013.00 uur
kan m eneen steentje bijdragen aan
het welslagen van het projekt. Niet
alleen inspraak, maar ook eigen in
breng is mogelijk.
Het is haast te veel om op te noe
men wat er allemaal in het oude
ziekenhuis gaat gebeuren. Zo komen
er een wijkvoorziening met leeszaal,
TV-zaal, biljartzaal, tafeltenniszaal
en gezellige zitjes. In andere ruim
ten worden een toneel- en een film
zaal ondergebracht, repetitieruimten
voor muziekkorpsen en toneel
clubs, jeugdsociëteiten, bejaarden-so
ciëteiten, kantoren voor maatschap
pelijke instellingen, ruimten voor
hobbyclubs, donkere kamers voor
fotoclubs en ateliers voor kunste
naars.
Een groep jonge afgestudeerde ar-
chitekten van de Technische Hoge
school houdt zich intensief bezig met
de verbouwing. De Haagse kunste
naar Ben Hoezen die in het Tref
centrum reeds een atelier heeft ge
vestigd geeft daarbij adviezen.
Deze week komt de noodkantine
op de begane grond gereed, waarin
men verfrissingen kan gebruiken en
koffie kan drinken. De eigenlijke
verbouwing begint langs de gevel
aan de Phoenixstraat waar het kan
tinecomplex, een snackbar inbegre
pen, wordt gevestigd. De bezoekers
van het Trefcentrum kunnen straks
ook hun consumpties met wa
gentjes vervoeren.
De opening van de kantine is in
oktober a.s. gepland. De buitengevel
zal met frisse kleuren worden be
schilderd in de stijl van de Haagse
Markthof en het Lissabon (Denne-
weg). Voor het gebouw wil de heer
Ter Schiphorst reusachtige badkui
pen als originele bloemenbak gaan
gebruiken.
Het kantoor van het Gewestelijk
Orkest voor Zuid-Holland zal zich
in het Trefcentrum vestigen. De or
kestleden beschikken dan over een
ideale reptitieruimte en een geluids
studio.
Prof. dr. Kosten van de Techni
sche Hogeschool heeft zich bereid
verklaard akoestische adviezen te
geven. De heer Ter Schiphorst ver
wacht dat het orkest door de vesti
ging in het centrum een vertrouwde
klank bij de burgerij zal krijgen. Op
dit moment is er welhaast geen spra
ke van direkt kontakt.
Op de derde verdieping zal een
klinische afdeling van het Dr. Rut-
gershuis (NVSH) worden onderge
bracht. In de gangen die in verschil
lende kleuren worden beschilderd
bestaat expositiegelegenheid voor
jonge aankomende kunstenaars en
amateurschilders.
Het Trefcentrum zal over 'n inter
com-installatie beschikken en moge-
treehal beslaat.
Een symfonie in felle, stralende
kleuren, die met lekenogen be
keken een overwinning van de
medische wetenschap op de dood
zou kunnen voorstellen, wat nog
steeds een utopie is, en geen plaats
voor somberheid laat.
Toch is de somberheid nooit ge
heel uit een ziekenhuis te bannen,
zo lang ziekte en ouderdom hun tol
eisen.
In de sober gehouden kerkzaal
waar protestantse en katholieke
diensten gehouden worden, wordt
gebeden en gedankt. Er is voldoende
ruimte om ook patiënten in bed aan
de dienst te laten deelnemen. Het
plafond is met smalle houten pane
len betimmerd, die gegolfd aange
bracht zijn voor een goede akoestiek.
Er is ook een aparte rouwkamer
voor Joodse diensten. Het mortua
rium is een vriescentrale waar 24
overledenen naast elkaar opgebaard
kunnen worden. In de Zuidwal had
lijk een gesloten TV-circuit.
De aan te stellen beheerder krijgt
een assistent, een receptioniste, een
kantinebeheerder en drie werksters
onder zich. De beheerder komt naast
het centrum te wonen, zodat hij er
steeds toezicht op kan houden als het
wenselijk is.
De twee kurken waarop het Tref
centrum financieel gaat drijven zijn
volgens de secretaris de kantine en
de verhuur van de zalen. De huren
zijn alleszins redelijk. Voor de grote
zaal betaalt men b.v. per avond
40,Tenminste veertig reserve
ringen per kalenderjaar worden in
een jaarcontract verwerkt. Voor
jeugdverenigingen wordt een kor
ting van dertig procent verleend.
voor patiënten en verplegend perso
neel bestemd is, wordt wel eens door
de jeugd bezet. Het terrein is immers
vrij toegankelijk. Het wachten is nog
op de aanleg van het Florence Night-
ingalepark, aan de achterkant van
het gebouw.
Patiënten mogen na toestem
ming ook het gebouw verlaten,
maar om een brief te posten kunnen
ze binnen blijven. Door de PTT
wordt de ziekenhuisbrievenbus
prompt op tijd geleegd. Een portier
is er niet, maar van achter de balie
houden in wisselende dag- en nacht
diensten vier informatrices de druk
te in het oog. En overal zijn open te
lefooncellen in de vorm van een
koepel van plexiglas. Er wordt druk
gebruik van gemaakt. Nieuw is de
kinder crèche waar kinderen van
het personeel en van de bezoekers
onder de wakende ogen van een
kraamverzorgster en twee kinder
verzorgsters kunnen worden achter
gelaten.
Symfonie
Kunstschilder Hollenbach uit Rot
terdam vervaardigde een symboli
sche voorstelling van het zieken
huis, die de gehele wand van de en-
RIJSWIJK Het nieuwe Neder
landse circus „Faggioni" wordt ach
tervolgd door tegenslag. Kwam de
jeugdige administrateur Harald
Beekhuizen woensdagnacht om het
leven b(j een verkeersongeval; plot
seling moest de oudste van de vier
broers die het circus hebben opge
richt Roberto met een acute
blindedarm-ontsteking in het zieken
huis worden opgenomen. Last-but-
not-least lijden de pony's van de ver
maarde dressuur Willy Mullens aan
darm-catarrh, zodat deze gisteravond
tijdens de praktisch uitverkochte ga
la-première in de Rijswijkse Plas-
poelpolder niet in de met ouderwets
zaagsel gevulde piste konden ver
schijnen.
Maar, zo speaker Jos Uyterlinden
aankondigde, moest de show door
gaan. Het was duidelijk te merken
dat de artiesten door de tragische om
standigheden 'down' waren. De drum
band en majorettes van „Prins Wil-
lem-Alexander" openden het pro
gramma, dat over het geheel f1111'
nomen een sympathieke in<Ltjc]
maakte, met het Wilhelmus, wa^ QJ
enkele bemoedigende toespraken,
de dappere doordouwers, die de. ,je
broeders Faggioni zijn, werden louv
richt. |ove
Jammer genoeg kon men dooide
opname in het ziekenhuis van toe
berto niet getuige zijn van de s
benemende trapezekunsten van
Faggioni's.
Het was onbeslist het topnum
van het programma geworden. 1
de drie andere broers, bijget
door familieleden, lieten zich f
uit het veld slaan Met nauwgdj
heid en meesterlijke behendig!
verrasten zij de bezoekers meti
sterk springplanknummer.
Een ander hoogtepunt beteki
het optreden van Arlette Grass,
haar gevaarlijk blazende luipaaities
Met een verbazingwekkende souj de
se wist ze de roofdieren tot kunj
over te halen. Enerverende span lrm
kwam er in het nummer me£
brandende hoepel aan te pas.
Bij vlagen volgde men de veril
tingen van de vier Angli adem "j"*'
Niet alleen op de grond bleker
evenwichtskunstenaars, maar oo
de lucht.
lu
,3
uwd
(LM
Fietsacrobatiek
De Marisso's brachten verra
Ijjke momenten met fietsacroba de
staaltjes van wonderlijke evenw ar^:
tigheid. Daar konden de vier ft
ook een woordje over mee sprf'n
want zij waagden zich op roll Vl
kogels zonder een verkeerde sta
doen. b'
Een komisch 'intermezzo was duri
de clowns Los Marinos te zien, e ver[,
als met Patric en Olivia die hun 6n.
chimpansees kostelijke toeren
laten halen. Wie een aap op zijn
den wil zien staan en op een ba
zien rollen, moet alleen hieror
naar het nieuwe circus gaan.
De vrijheidsdressuur van Anc
Schelfhout was niet zo'n succe IC J.
men ervan had verwacht. De
den waren wat onzeker. De drer (|Jj
is door tijdsgebrek waarschijnlij
kort geweest. Schelfhout presen an e
de ook het paard van Pippi Lang! EN
dat al even grillig bleek als de d irge
niet zelf. De kleine witte ponyerioc
met de hengst optrad, gehoorzai ierd.
wel en kreeg extra applaus. Een eid i
tederend dier. id in
De Marokkaanse springers Cl imec
vari demonstreerden hun lenij eze
met glijkunsten over een ingez« 'ame
tafel. Hun kunsten waren niet )'66'
speend van gevaar. )inn<
De gebroeders Faggioni die ?natc
hartewens een eigen circus srgel
delijk in vervulling hebben ngri
gaan, wensen wij veel succes to ;ht
hun moedig debuut. °°rt:
Moet aan het programma nog ?ar
wat worden bijgeschaafd, over !n8 1
kele maanden zit het er in dat 'i de
prima loopt. In Rijswijk zullei u[se
en met 26 maart voorstellingen
den gegeven. Van 27 tot en mi rie
maart staat het crcus aan de Ian
laan in Delft en van 30 maart t< ®0rn
met 6 april in Rotterdam-cent oemc
Daarna gaat het Circus Faggioi
tournee door ons land.
Eerste hulp
Om echter de patiënten niet met
nare zaken te confronteren is de
eerste hulpafdeling op de begane
grond. Onder de trapeziumvormige
oprit van het ziekenhuis is plaats
voor de ambulances en via een ara-
bulancesluis komen de binnenge
brachte patiënten bij de eerste hulp
afdeling terecht. Wordt iemand na
zes uur binnengebracht, dan blijft
die patiënt een nacht in een aparte
zaal met 11 bedden. Dit om de an
dere patiënten niet uit hun rust te
halen.
Het nieuwe ziekenhuis Leyen
burg is door een team van architec
ten onder leiding van de Amster
damse architect K. L. Symons Dzn.,
di« in 1965 de Dr. H. P. Berlageprijs
voor zijn ontwerp van de Advent
kerk aan de Hengelolaan kreeg, ont
worpen.
Het ziekenhuis zal op 12 mei a.s.
op de dag van de verpleging door
koningin Juliana officieel worden
geopend. Directeur-geneesheer van
„Leyenburg" is dr. N. K. Cath.
DEN HAAG In mei zal
de directeur-geneesheer van
ziekenhuis Leyenburg, dr. N
Cath een koperen
aangeboden worden van de
Zuidwal-patiënten. De
penningmeester moet helaas cor
stateren dat de toestand van
kas allesbehalve goed is.
ondanks is hij vol
de oud-patiënten. Hij is er
overtuigd dat er nog vele
dragen gestort zullen word
de rekening 139615 van de
ro-bank Den Haag t.a.v.
plaat oud-Zuidwal
nummer 473035200.
ee;
men hiervoor een soort kast met uit-
trekladen, waar de overledenen bo
ven elkaar werden opgebaard.
Het zwembad voor
Leyenburg.
