Probleem heeft me
geteisterd, zegt
minister Van Agt
CABALLERO
Aparte wet voor 't waddengebied
van
goeden
huize
anders
dan andere
filters
25/1.75
UiV onze Haagse redactie
Xommentaar
Aanvaardbaar kabinetsbesluit
Bejaarde man (74)
beroofd: politie
rekent verdachte in
Het besluit
over de drie
Ons land bleef met
sociale uitgaven
bovenaan in EEG
Staking bij
Billiton
in Suriname
Zaanse loodgieters
ongerust over werk
Regering moet natuurgebied beschermen
_t jtOUW/KWARTET MAANDAG 6 MAART 1972
Vuile handen durven maken
IIIWEM.AM)
(ADVERTENTIE)
EN HAAG 'De zaak-Breda heeft duidelijjc de menselijke onmacht aangetoond, ook aan de
van het kabinet. We komen altijd met vuile handen uit dit vraagstuk tevoorschijn, maar we
>art oeten durven vuile handen te maken'. Dit zei minister Van Agt zaterdag, nadat op een persconfe-
di
[tie het kabinetsbesluit over de drie van Breda bekend was gemaakt.
minister, die op de persconfefen-
een zeer ontspannen indruk maak-
benadrukte het met de kabinetsbe-
issing eens te zijn en dit besluit
et als een compromis te beschou-
'Ik heb in de kamer gezegd dat beëin
diging van de gevangenhouding van
de drie als een dwingende eis van
onze rechtsstaat op ons afkomt omdat
voortzetting van deze straf geen
erkend doel meer dient Maar ook ik
dai
ispe
afelials te verwachten was, heeft het
binet-Biesheuvel zijn aanvankelijk
ndpunt inzake de 'Bredase drie' we
niet volledig prijsgegeven, maar
rais 'h vrij drastisch aangepast aan de
i, ziftige negatieve reacties die het kabi-
?ti t zelf, zonder het te beseffen, had
8elokt door zii11 oorspronkelijk voor
dei men bekend te maken.
iw< it aanvankelijke standpunt spoe-
d je, gelijktijdige vrijlating van het
"jy etal was gebaseerd op de juridi-
iw#e overweging, dat met voortzetting
ui de gevangenisstraffen geen enkel
PP' onze strafrechtspleging erkend doel
tQier werd gediend. Deze opvatting is
nj°k in deze kolom verdedigd en wordt
ar nog steeds, zij het niet als laatste
eef ord, gehandhaafd. Verdere bestraf-
g is, uit rechtskundig oogpunt, zin-
ieiJ>s geworden en komt ten aanzien
ofi het afgetakelde drietal neer op een
kstyrteling die een rechtsstaat als de
zich niet zou mogen permitteren,
laatste weken is echter het sterke
"moeden gerezen, dat het vasthouden
d 1 de drie in een ander dan juridisch
zicht, en met het oog op het welzijn
aa een andere, veel grotere groep dan
drie, wel degelijk zin zou kunnen
Daarmee doelen we niet pp
feit, dat vrijlating in strijd zou zijn
it wat velen wen senAls dat de
orslag zou geven, zou onze rcchts-
iging afzakken tot het peil van een
Iksgericht en zoiets behoort Neder-
zichzelf te besparen. Maar vrijla-
looïg zou óók betekenen, dat vele oor-
[sslachtoffers extra leed in diver-
ivei gevallen, volgens deskundigen, van
SS* ernstige aard zou worden
igebracht. Dit tegenargument is niet
een door de Tweede Kamer, maar
ook door het kabinet zwaar genoeg
7.2 [ronden om de gedachte van een
l^jlijktijdige gratiëring van de drie te
'd tarmee heeft het kabinet erkend, dat
1 t zich vergist heeft in zijn oorspron-
Wi lijke beoordeling van de gevolgen
int n spoedige collectieve gratie. Het
cht om de regering daarvan een
verwijt te maken, komt intussen alleen
an D diegenen toe, die zowel de omvang
de heftigheid en de aard van de
acties van de afgelopen weken had-
d voorzien en dat zijn er niet
tjee'- Maar omdat in de politiek het
kennen van zelfs de meest voor de
nd liggende vergissing enige moed
"omreist, mogen de heren Biesheuvel en
an Agt er toch wel om worden
prezen, dat ze zaterdagavond hun
oordelingsfout openlijk hebben toe-
geven.
regeling waarmee het kabinet nu
eg ior de dag is gekomen, handhaaft
lor elk van do drie in Breda de
ogelijkheid van individuele gratiëring.
at is niet in strijd met de recente
tspraak van de Tweede Kamer, die
immers slechts op aandrong, dat de
'^gering zou afzien van haar per brief
5 ngemelde plan: snelle, gelijktijdige
atiëring. Overeenkomstig de wens
de Kamer heeft de minister van
sistitie tevens te kennen gegeven, dat
j, bij de beoordeling van de individu
ele gratieverzoeken (die nog steeds op
tfel liggen) veel gewicht zal toekennen
i.ftn de vraag, wat inwilliging van zo'n
irzoek betekent voor de in de oorlog
•3 troffenen die vrijlating moeilijk kun-
En verwerken. Het is denkbaar, dat de
"linister, om zich daarvan een be
ouwbaar beeld te vormen, grondiger
ui [formatie behoeft dan in de discussies
m de laatste weken is geboden. Wie
>°eze opvatting deelt, zal er geen be
ar oefte aan hebben, zich bij voorbaat
it te spreken tegen de aangekondigde
beraadslagingen met een groep van
Bskundigen (al vragen we ons, met
rof. De Gaay Fortman sr., wel af,
aarom naast mensen die het vertrou-
ren hebben van de vervolgden, ook
vertegenwoordigers van de illegali-
elt in deze groep moeten worden
Pgenomen). De groep zou trouwens
aar bestaansrecht al bewezen hebben,
wanneer ze erin zou slagen, een kader
te scheppen, waarbinnen een vruchtba
re gedachtenwisseling mogelijk is tus
sen de minister van justitie en diegenen
onder de ex-vervolgden die zich het
scherpst tegen de ideeën van de heer
Van Agt verzetten.
In de Brandpunt-discussie van zaterdag
avond is er kritiek op geoefend, dat
de regering anderzijds ook de lichame
lijke en geestelijke gesteldheid van de
drie nog eenS wil laten onderzoeken.
Die kritiek lijkt ons niet gerechtvaar
digd. Wanneer de regering afziet van
gelijktijdige gratiëring, maar de moge
lijkheid van individuele gratieverlening
handhaaft en dus in haar oordeel over
het verdere lot van de drie tot een
nadere verfijning moet komen, ligt het
voor de hand, dat ze opnieuw nauw
keurig nagaat, wie van de drie, op
grond van zijn psychische en/of licha
melijke toestand, het minst in aanmer
king komt voor voortzetting van de
gevangenisstraf. Bij een verantwoorde
afweging van wat de minister van
justitie in de komende tijd te doen
staat, kan dit element niet worden
gemist
Natuurlijk kleeft aan de regeling dio
het kabinet nu bekend heeft gemaakt,
hoe aanvaardbaar de onderdelen ervan
ook mogen zijn, het nadeel, dat ze
geert rust brengt voor degenen die ook
discussies over deze affaire moeilijk
kunnen verdragen. Maar het kabinet
daarop aan te vallen, lijkt ons alleen
geoorloofd voor wie een bevredigender
alternatief weet, dat dan bovendien
nog moet voldoen aan de voorwaarde,
dat het geen (in deze kwestie absurde
en uitzichtloze) kabinetscrisis zou ver
oorzaken.
De heer Den Uyl heeft zaterdagavond
gesuggereerd, dat er althans meer kans
op rust zou zijn geweest, als het
kabinet de nog hangende gratieverzoe
ken had afgewezen. Daarover valt te
discussiëren, al kan de stelling van de
heer Den Uyl op het eerste gezicht
geen sterke indruk maken, als men
bedenkt, dat elk van de drie terstond
een nieuw verzoek om gratie had kun
nen indienen.
De leider van de PvdA-fractie ging
met zijn kritiek op het kabinetsbesluit
echter wat te ver, toen hij beweerde,
dat het kabinet, door de verzoeken nti
niet af te wijzen, de in de Kamer
aangenomen motie-Voogd ton dele
naast zich neer had gelegd. Deze motie
vroeg van de regering, de drie niet
onverwijld in vrijheid te stellen en dat
is wat anders dan een verzoek om elk
van de voorliggende aanvragen om
gratie onverwijld te verwerpen. Men
zou denken, dat, als de fractieleider
van de PvdA dat laatste had willen
bepleiten, hij vorige week mogelijkhe
den te over heeft gehad om voor een
andere formulering van de motie te
ijveren.
Door hierover achteraf te beginnen,
wekte hij de indruk, zijn eigen roep om
zelfbeheersing in deze delicate zaak
niet ten volle au sérieux te nemen.
Daaraan maakte zich trouwens ook de
heer Van Mierlo schuldig, toen hij
zonder een schijn van bewijs begon tc
speculeren over een vooraf geprogram
meerde reeks van indivuduele vrijlatin
gen die in feite zou neerkomen op een
collectieve-gratieverlening-in-fasen.
Maar misschien is het niet redelijk, de
leiders van de oppositie daarover al te
hard te vallen, omdat het voor hen nu
eenmaal moeilijker is dan voor hun
tegenstanders in het parlement, zich
vérgaand te matigen in hun reacties op
een kabinetsbeslissing. In elk geval
mag aangenomen worden, dat ook de
heren Den Uyl en Van Mierlo nog
meer dan genoeg gelegenheid zullen
krijgen om alsnog op niet mis te
verstane wijze aan te tonen, hoezeer
het hun ernst is met hun streven naar
zelfbeheersing, dat op zichzelf door
iedere verstandige Nederlander, van
welke politieke kleur ook, zal worden
toegejuicht.
heb geworsteld met de vraag of het
resultaat van deze stride toepassing
van het recht, toch niet onuitvoerbaar
zou zijn om daarbuiten gelegen gron
den. Dit probleem heeft mij geteis
terd". aldus minister Van Agt
Op de vraag waarom hij niet in een
eerder stadium een doorslaggevende
betekenis aan de gevoelens van de
slachtoffers heeft gehecht antwoordde
hij: 'Weinigen zullen in alle eerlijk
heid kunnen zeggen dat zij wisten in
welke felheid en intensiteit deze emo
ties naar buiten zouden komen. Dat
was voor velen, ook voor mij nieuwe
informatie. Daarbij kwam nog dat de
kamer uiteindelijk in meerderheid
ook een uitspraak deed waarin de
gevoelens van de slachtoffers als
doorslaggevend werden beschouwd',
aldus de minister.
Het onderzoek naar de geestelijke en
lichamelijke gesteldheid van ieder van
de drie zal, aldus de miiniister, zeer
zorgvuldig, eventueel in een inrich
ting die daarvoor beter geschikt is,
moeten geschieden. 'Ieder gratiever
zoek zal op hoogst persoonlijke fa
cetten worden onderzocht, wij weten
helemaal nog niet of deze verzoeken
tot vrijlating zullen leiden.
Minister Van Agt kon niet zeggen
wanneer de definitieve beslissing valt
te verwachten. "Wij zullen ook tijd
voor bezinning nodig hebben' verklaar
de hij.
Mr. Van Agt meende dat het effect
van de nu genomen kabinetsbeslissing
onmogelijk te voorspellen was. 'De
diepste grief van de slachtoffers was
misschien wel het gevoel vergeten te
zijn. De Kamer en de regering hebben
nu duidelijk gemaakt dat dit niet
waar is, dat er grote bekommernis om
hen bestaat of in ieder geval nu is
opgewekt.'
Met de instelling van een groep des
kundigen is een zeer bijzonder ele
ment in de gratieprocedure inge
voegd. 'Daaruit kan toch blijken hoe
ernstig de regering de problemen van
de slachtoffers neemt. De heer Van
Agt noemde het jammerlijk dat de
afgelopen weken vormen van anti
semitisme de kop weer hebben opge-
stokeix Hij betreurde het voorts dat
zijn betoog over de fundamentele
rechtsbeginselen bij velen als kil is
overgekomen. Tragisch is naar mijn
mening te constateren hoe mensen
die het hart op de juiste plaats dragen
elkaar kunnen misverstaan', aldus de
minister.
STADSKANAAL De Groningse po
litie heeft zaterdagavond laat in een
café in Stadskanaal de 24-jarige J. B.
uit deze plaats aangehouden op ver
denking vrijdagnacht de 74-jarige Rik-
kert Monnik te hebben neergeslagen
en beroofd van ruim 1300 gulden.
De bejaarde Groninger had na café
bezoek in Stadskanaal van hem een
lift naar huis aangeboden gekregen.
Onderweg hadden zij samen nog en
kele borreltjes gedronken. Na het
laatste drankje sloeg B. zijn lifter
neer en beroofde hem van zijn porte
feuille. De man liep daarbij een ge
broken neus, een hersenschudding en
een blauw oog op en moest in het
ziekenhuis worden opgenomen.
Aanvankelijk had de politie weinig
aanknopingspunten omdat het slacht
offer zich weinig meer herinnerde en
omwonenden, die hem hadden gevon
den, slechts een auto met gedoofde
lichten de straat hadden zien uitrijden.
Pas na. onderzoek in verscheidene ca-
fé's kwam de politie achter de identi
teit van de overvaller. Bij zijn arresta
tie verklaarde deze in ernstige geld
nood te zijn doordat hij werkloos is.
FILTER
Ed. Laurens Continental
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Het na het
kabinetsberaad over de 'drie
van Breda' verstrekt communi
qué luidt als volgt:
1. De regering heeft besloten,
gelet op het debat in de Twee
de Kamer op 29 februari jl. af
te zien van haar aanvankelijk
voornemen de drie te Breda
nog gedetineerde Duitse oor
logsmisdadigers thans gelijktij
dig in vrijheid te stellen.
2. De regering handhaaft haar
standpunt dat verdere voortzet
ting van de vrijheidstraffen
geen in onze strafrechtspleging
erkend doel meer kan dienen.
De regering aanvaardt tevens de
in de Kamer aangevoerde argu
menten dat in deze bijzondere
gevallen naast juridische de so
ciaal-psychologische factoren
sterker in het oordeel dienen te
worden betrokken.
3. Dit laat het recht van de
Kroon tot individuele gratiever
lening uiteraard onverlet. Met
het oog daarop zal de regering,
in aanvulling op de adviezen
van de daarvoor aangewezen
rechtelijke colleges, een nader
onderzoek doen instellen naar
de lichamelijke en geestelijke
toestand van elk der drie gede
tineerden. Ook zal de regering
voor elk der drie gevallen met
het oog op de in de Kamer
aangevoerde argumenten zich
laten voorlichten door een
groep van deskundigen die na
rijp beraad haar oordeel zal ge
ven. In deze groep zullen ook
personen worden opgenomen
die geacht kunnen worden ver
trouwen te genieten in kringen
van de illegaliteit en van de
vervolgden.
4. Alle bovengenoemde factoren
zullen in aanmerking worden
genomen bij de toepassing van
het gratiebeleid ten aanzien van
elk der tlrio gedetineerden.
Minister-president Biesheuvel licht de kabinetsbeslissing toe. Naast
hem minister Van Agt.
Van een verslaggever
DEN HAAG Ons land staat met
sociale uitgaven in de Europese Eco
nomische Gemeenschap bovenaan. Dit
blijkt uit een overzicht van het Bu
reau voor de Statistiek van de Euro
pese Gemeenschappen.
Nederland, dat in 1969 de eerste
plaats bereikte (in 1962 stonden wij
wat sociale uitgaven betreft nog op de
laatste plaats in de gemeenschappelij
ke markt), heeft zich in 1970 als
eerste gehandhaafd. In de andere vijf
landen van de EEG zijn in de jaren
1969 en 1970 de sociale uitgaven ten
opzichte van het bruto nationaal pro-
dukt hetzij gelijk gebleven, hetzij iets
verminderd.
In 1970 is de Bondsrepubliek Frank
rijk voorbijgestreefd wat betreft de
uitgaven per inwoner, hoewel Frank
rijk hierin steeds aan de leiding
heeft gestaan. Voorts blijkt dat de
toelagen van de staat en de lagere
overheden overal, behalve in Italië,
proportioneel dalen en dat, Italië uit
gezonderd, de werkgeversbijdragen in
alle landen omhoog gaan.
PARAMARIBO De bond van mijn
werkers bij de Billiton Maatschappij
in Suriname heeft de arbeiders opge
roepen vandaag in staking te gaan. De
onderhandelingen over een nieuwe
CAO zijn vastgelopen. Pogingen van
een bemiddelingsraad om beide partij
en bij elkaar te brengen, hebben geen
succes opgeleverd.
De wericnemers eisen onder meer een
loonsverhoging en inspraak. De vak
bond is ontevreden over het feit 'dat
bij bevorderingen in plaats van daar
voor in aanmerking komende Surina-
mers, Nederlanders worden aange
steld. Het komt volgens de bond vaak
voor dat capabele Surinamers die al
jaren in het bedrijf werkzaam zijn
worden gepasseerd door pas afgestu
deerde ingenieurs. Een woordvoerder
van de werknemers zei dat deze inge
nieurs het beleid van de directie
evenmin kunnen waarderen.
De directeur van Billiton Suriname,
ir. P. Baayens, is naar Nederland
vertrokken voor overleg met de
hoofddirectie van Billiton.
ZAANDAM Om uiting te geven
aan hun ongerustheid over de huidige
economische toestand hebben een 40-
tal loodgieters- en installatiebedrijven
uit de gehele Zaanstreek zich tot de
Kamer van Koophandel en de Zaanse
gemeenteraden gewend om aandacht
voor hun dreigende moeilijkheden te
vragen. De bedrijven, met gezamenlijk
ruim 360 personeelsleden, vrezen dat
binnenkort een groot aantal werkne
mers ontslagen zal moeten worden,
als de opdrachten verder uitblijven.
In hun brief vragen de bedrijven om
werkzaamheden in hun gebied niet
door andere bedrijven te laten ver
richten, maar door Zaanse loodgieters.
Met name de teruggang in de bouw
nijverheid zou een belangrijke rol in
dit geheel spelen, zo zeggen zij.
AMSTERDAM De regering moet zo snel mogelijk een aparte wet voor liet
waddengebied opstellen om de bescherming van dit natuurgebied afdoende te re
gelen. Deze eis stelde voorzitter T. F. J. Bronker zaterdag op de algemene ver
gadering van de Vereniging tot behoud van de Waddenzee.
In diezelfde vergadering pleit
te dr. S. L. Mansholt, vice-
voorzitter van de Eruopese
Commissie, voor ingrijpende
maatschappelijke veranderin
gen omdat er anders van een
effectief natuur- en milieu be
heer weinig terecht zal ko
men.
Het streven van de vereniging
tot behoud van de Waddenzee
is er opgericht van het hele
waddengebied van Den Helder
tot het Deense ^sbjerg, een
groot beschermd natuurgebied
te maken. Om het Nederland
se deel veilig te stellen, is er»
dringend een nieuwe bestuurs-
vorm nodig. Nu hebben teveel
instanties (drie provincies,
negen ministeries en twintig
gemeenten) zeggenschap over
het Waddengebied. De vereni
ging wil daarom dat de rege
ring zo snel mogelijk een or
gaan in het leven roept, dat
rechtstreeks onder de verant
woordelijkheid van de minis
ter-president valt. Dit orgaan
moet één samenhangend be
leid voor het Waddengebied
opstellen en de wet voorberei
den waarmee het beheer van
dit gebied geregeld wordt.
Niet veilig
Voorzitter Pronker 2ette uit
een dat de Waddenzee nog
steeds niet veilig gesteld is.
Het water wordt steeds gifti
ger waardoor het aantal zee
honden steeds kleiner wordt.
Er vinden nog steeds militaire
oefeningen plaats. Er bestaan
plannen voor inpoldering voor
delen van de Dollard en stuk
ken langs de Groninger kust.
Friesland heeft het plan voor
een dam nog niet laten varen.
Het zoeken naar delfstoffen in
het Waddengebied gaat dooi
en het massa-toerisme vormt
hoe langer hoe meer een be
dreiging.
Een ander gevaar voor het
karakter van het Waddenge
bied is een eventuele industri
alisatie van het Noorden. De
hoer Pronker waarschuwde
tegen de gedachte de bevol
kingsgroei op te vangen doo
verplaatsing van activiteiten
van het westen naai- het noor
den. Hierbij gaat men teveel
uit van de huidige behoefte
aan materiële welvaart en
houdt men er te weinig reke
ning mee dat er in de toe
komst veel meer een behoefte
zal zijn aan een goed leefmi
lieu. Spreiding van de bevol
king en de werkgelegenheid is
feen oplossing voor het pro-
leem van de overbevolking,
aldus de heer Pronker.
Geen bedrijven
'Laat het noorden plus het
Waddengebied in grote uitge
strektheid ongerept', zei hij.
Voor de mensen die niet meer
in de landbouw kunnen
blijven werken, kunnen nieu
we arbeidsplaatsen gemaakt
worden, maar er mogen geen
bedrijven e.d. naar het noor
den worden gebracht om
mensen van elders naar dit
gebied te halen.
Dr. Mansholt pleitte voor een
soort Europees Bestemmings
plan, waarin aparte gebieden
worden aangewezen voor in
dustrie en bevolking, ontspan
ning en de vrije natuur. Het
Euro-ees beleid moet volgens
hem gericht worden op het
scheppen van een milieu waar
in de mens kan leven in
goede harmonie met zijn na
tuurlijke omgeving. Dr. Mans
holt schetste dat de grondstof
fen uitgeput raken en dat het
milieubederf onrustbarend
groot is. De zaak is te redden,
maar dan niet met lapmid
delen. Nodig is een totale her
ziening van de maatschappe
lijke ordening.
Kringloop
Dr. Mansholt stelde voor te
streven naar een kringloop-
produktie, waarbij afvalstoffen
zo veel mogelijk worden ge
bruikt en niet geloosd. Als
alle krachten worden gebun
deld kan er in Europa op vrij
korte termijn al heel wat be
reikt worden. Binnen twee
jaar zou bijvoorbeeld het ge
bruik van loodvrije benzine al
gemeen kunnen zijn. We moe
ten nu de goede politieke keu
ze doen en zoveel mogelijk
druk gaan uitoefenen om het
Drs. S. L. Mansholt: op
korte termijn heel wat te
bereiken
beleid om te buigen in de
richting van een effectief be
heer, zei Mansholt. Hij v«r-
zekerde dat er in de Europeso
commissie een meerderheid te
vinden is dat gericht is op
behoud van een leefbare
wereld.
De Vereniging tot Behoud van
de Waddenzee beloonde zijn
toespraak met eer telegram
naar de Nederlandse regering
waarin gevraagd wordt de Eu
ropese commissie krachtig te
steunen zo'n beleid te creëren.
