Gorki's Nachtasiel
goed opgevoerd
Verder spreken met
prof. Kuitert: ja of nee?
Puur swingplezier
met Benny Goodman
Promenadeconcert
Rott. Philharmonisch
Romme ziet de 'open
partij' niet komen
Trouw
Kwartet
Boekcnetalage
Positief resultaat
bij gesprek
Bruynzeel-Suriname
Purmerend steunt
dorp in Bangladesj
Zuid-Afrika wijst
Anglicanen uit
Tijl van Limburg
vervroegd op vrije voeten
Beroepfngs-
werk
vandaag
TROUW/KWARTET MAANDAG 28 FEBRUARI 1972
KOTST/KERK 2
(ADVERTENTIE)
VOORJAARSBEURS. VAKBEURS KARWEI
27 februari t/m 3 maart 26 februari t/m1 maart
9-18 uur, zondag 10-18 uur 9-17 uur, zaterdag en
zondag 10-17 uur y
en dinsdag tot 22 uur
voordelige trein-toegangsbiljetten op ca.
180 stations verkrijgbaar
door BER HULSENG
DEN HAAG Nachtasiel, gespeeld zoals de Haagse Coraedie dat zaterdagavond deed, is een aan
grijpend stuk. Om stil van te worden. In 'Na Dne' (op de bodem) schilderde Gorki, zelf zwerver ge
weest, het menselijk bezinksel op de bodem van de samenleving. En dat was die van het ellendige
tsaristische Rusland in 1902.
door RUUD NIEMANS
AMSTERDAM De jazz zit de laatste jaren vrijwel letterlijk in de
uitverkoop. Het wordt duidelijk aan de geprogrammeerde ommezwaai
van Miles Davis, aan de geïntensiveerde vrijages met de popmuziek,
aan de dood van Armstrong, aan de avant-garde die schreeuwt om
iemand die dé levensvatbare richting aangeeft waar het met die
jazz heen moet.
In het nachtasiel, nauwelijks een
asiel, gewoon een 'luimkit' met brit
sen bij een kachel in een donkere
kelder, gexploiteerd door een oude
hebzuchtige heler en zijn boosaardig
jonger wijf, slapen en leven de ver
worpenen. Afgezakt door tegenslagen,
drank, zwakheden. Of erin opgegroeid.
Onmachtig om er bovenuit te komen.
Behalve dan in de dagdromen, over
werk, genezing, liefde, een beter le
ven. Maar dromen zijn bedrog. En de
grootste bedrieger is Loeka, de oude
zwerver, die zich voor pelgrim uit
geeft en die de illusie nog opvoert
met zijn mooipraterij. Goedbedoeld,
uit medelijden, maar onwezenlijk en
gevaarlijk. Hij wil alles laten geloven,
omdat hij zelf niets gelooft (Als je in
God gelooft, bestaat hij, geloof je niet
dan bestaat hij ook niet, zegt hij
bijvoorbeeld).
En als de werkelijkheid na zijn fanta
sieën des te harder, en fataal, toeslaat,
is Loeka verdwenen. Boebnov, de Ba
ron en de bankwerker, zijn de hard
nuchtere, cynische of vertwijfelde te
genstanders. Alles is leugen, de enige
werkelijkheid is hun hopeloze bestaan.
Zij zien niet verder dan zichzelf en de
kelder.
Satin wel. De leugen is voor slaven
en meesters, zegt hij," de waarheid is
de Mens. de vrije mens, die verbete
ring wil. Maar Satin, vagebond uit
verkiezing, meent dat ieder dat zelf
maar moet willen. Hij houdt geen
rekening met de maatschappij daarbo
ven, die allen heeft uitgestoten. En
niet met de omstandigheden, die het
lo* van deze mensen bepalen. Het
enige vertrouwen dat Satin (Gorki)
hier kan geven is, "dat zij, ondanks
alles, toch mens zijn, en dat de mens
zijn lot kan verbeteren.
Hans Croiset heeft dit bewogen stuk
aanklagend realisme van 1902 mooi
beheerst en net echt geregisseerd,
somber en sober, in een eenvoudig
strak en triest decor van Huub van
Gestel, die ook de vervallen, en toch
nog gedempt kleurige, kostuums en
lompen ontwierp. De taferelen werk
ten schilderachtig, zonder te mooi of
romantisch te zijn.
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Dagelijks bestuur: 8. Bol, Den
Hoog; dr. E. Bleumink, Paters-
wolde; mr. G. C. van Dam,
Nootdorp; W. A. Fibbe, Rotter
dam; J. lonser. Utrecht; drs. J.
W. de Pous. Den Hoog,- J. Smol-
lenbroek, Wossenoar.
Overige leden von het algemeen
bestuur: K. Abmo, Amsterdom;
H. A. de Boer, IJmuiden; Th.
Brouwer, Assen; mr. dr. J. Don-
ner. Den Haag,- J. van Eibergen,
Schoarsbergen,- mr. K. van
Houten, Wogeningen; ds. O. T.
Hylkemo, Bilthoven; Jac. Huijsen,
Delft; mevrouw M. C. E. Klooster-
mon-Fortgens, Voorschoten; me
vrouw J. G. Kraoyeveld-Woufers,
Heerhugowoord; prof. dr. G. N.
Lommens, Noorden,- ds. F. H.
landsman, Den Hoog,- H. de
Mooij, Rijnsburg; prof. dr. G. C
van Niftrik, Amsterdom; H. Otte-
vonger. Buitenpost; mr. dr. J.
Ozmga, lunteren; dr. A. Veerman,
Rijswi|k (Z-H); H. H. Wemmers,
Den Hoog; drs. R. Zijlstra, Ooster-
land (Zld).
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J.de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro 26 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank (rek.nr.
69.73.60.768Gem.giro
X 500.
De karakters die Gorki neerzette, elk
met zijn eigen verhaal, zijn stuk voor
stuk prachtige rollen voor spelers die
zich willen en kunnen inleven. Het
gevaar van te veel te doen, en melo
dramatisch worden, ligt voortdurend
op de loer, maar Hans Croiset heeft
dat nog net genoeg ingehouden. En
hij had al zijn spelers mee.
Joris Diels is geloofwaardig die zach
te, troostende, temerige, half- of
schijnheilige Loeka, met zijn grootva
derlijke valse wijsheden, waar de
zwakken intrappen en de sterken
doorheenzien. Ko van Dijk is aan
doenlijk en prachtig bescheiden de
aan drank verslaafde toneelspeler, die
zijn teksten niet meer weet, als hij
declameren wil, en die zich tenslotte
verhangt omdat de door Loeka voor
getoverde inrichting voor alcoholisten
niet bestaat.
Paul Steenbergen is geheel en al de
spottende aan lager wal geraakte baron
ron, die alles al gehad en niets meer
verwacht, maar toch nog radeloos
woedend wordt als zijn verhaal van
vroeger niet wordt geloofd.
Frans van der Lingen is ontroerend
echt de verbitterde en verkommerde
bankwerker, die werken wil en zich
daarom beter acht. Nanni Vermeer is
stil ontroerend zijn stervende vrouw.
Wim van Rooy maakt een sterk gela
den karakter van de jonge dief Vaska,
die samen met Natasja doorleefd
gedaan door Trins Snijders uit dat
leven weg wil.
Maar daar gaat de jaloerse, misdadige
bazin een heftige helleveeg van
M3RA Ward zo tegen te keer, dat
haar oude man (Hans Culeman) in
een gevecht wordt gedood. Vaska en
zij gaan de gevangenis in. Natasja
verdwijnt.
Daar zijn dan verder nog Marloes
Fluitsma, de straatmeid, die zich ont
roerend uitleeft in verzinsels van lief
desromannetjes; Guus Verstraete als
een goedmoedige, corrupte politie
agent; Do van Stek als een markt
vrouw; Leo de Hartogh als de ruwe,
ongevoelige, nuchtere Boebnov; Kees
Coolen als Satin; Eli Blom als Tataar,
Reinier Heideman als de scheve vod
denraper; Jaap Wieringa als de gekke,
niet domme, harmonikaspelende
schoenlapper.
Wel een bezetting, en wie Gorki's
rauwe, waarachtige schildering van al
die ellende door Marko Fondse
bewerkt in het Nederlands van dat
milieu niet goed kan, of wil,
verwerken, ziet tenminste goed en
overgegeven toneelspelen.
Coltrane was zo'n man, maar hij is
dood, Taylor is het maar hij lijkt
volledig geïsoleerd. Nostalgie is een
belast woord, je -kunt het verleden
niet terugroepen. Het roept daarom
twijfels op, te zien hoe het instituut
van de nachtconcerten in de hoofd
stad lijkt te herleven bij de gratie
van nog levende jazz-AOWers als Ken-
ton, de mythe Miller, Goodman. Is
het tijdelijk, of leiden zij een algeme
ne revival in? Hoe dan ook, de magie
van hun namen is nog geenszins uit
gewerkt. Het bejubelen van Benny
ROTTERDAM Het zaterdagavond
door Rotterdams Philharmonisch Or
kest gegeven promenadeconcert stond
onder leiding van Gerd Albrecht. een
jonge Duitse dirigent. Een ongewone
verschijning op het programma was
een compositie van de Australische
componist Don Banks, getiteld 'Nexus
voor Symphonie-, Orkest en Jazzquin-
tet'. Wat de vorm betreft doet dit werk
denken aan de klassieke symfoniecon
certanten, vanwege de gestadige af
wisseling van het gehele orkest en
concertino, in dit geval het niet on
vermaarde John Dankworth Quintet
uit Londen, bestaande uit alt-saxofoon,
trompet, piano, contra-bas en drums.
Een duidelijk speels element valt do-
ze compositie niet te ontzeggen, maar
een succesvol samengaan van een jazz-
groep en een symphor.ie-streekorkest
is a priori uitgesloten, al was het al
leen maar vanwege de improvisatie
van eerstgenoemde groep, die een di
rigent natuurlijk niet in de hand
heeft. Dat heeft enige decennia gele
den het Concert van Liebermann c.e-
rigens al aangetoond.
Het publiek toonde zich na afloop nog
al gul met applaus. Het is ook weer
eens iets anders. Hoekdelen van het
progromma werden gevormd door de
eerste groep Slavische dansen van
Dvorak, zeer muzikantesk en afge
werkt ten gehore gebracht, en Richard
Strauss' succesvolle jeugdwerk 'Till
Eulenspiegel', een symfonisch gedicht
dat sedert zijn bestaan nog niets van
zijn levenskracht heeft verloren. Gerd
Albrecht dirigeerde met elan en ge
zag.
W. A. Wolvenkamp
Bènny Goodman
Goodmans Septet door een vrijwel
uitverkochte Grote Zaal j.l. zaterdag
nacht gebeurde niet louter uit respect
voor ouderdom en vakmanschap.
Nee, de 62-jarige meester maakte ge
woon waar dat muziek naar vorm en
inhoud iets tijdloos krijgt, als het
doortrokken is van puur, goudeerlijk
plezier. De sfeer op het podium sloeg
vonkend over op de zaal. Speelt Good
man nog klarinet als geen ander,
belangrijker was het te mogen vast
stellen, dat de anderen zich met hem
op één golflengte bevonden. De doon-
slaggevende factor daarbij was de for
midabele vorm van Lester Young-
epigoon Zoot Sims (47), die herinne
ringen wakker 'riep aan de pingpon
gende solo-beurtzang bij het Mulligan-
Sextet. In deze door Mister BieDzjie
soepel geleide swingfirma genoten
Sims en niet minder de spetterend
virtuoze Brit Peter Appleyard op vi
brafoon genoegzaam eigen procuratie.
Zodra hun muzikale krachten zich als
een drie-spitsenvoorhoede bundelden,
stuiterden de muzikale voorzetjes en
doelrijpe passjes uitbundig heen en
weer.
In navolging van Don Elliot gaf Ap-
Basil Davidson, Afrikanen. Een inlei
ding tot hun cultuur. Uitgeverij H.
Nelissen n.v. Bloemendaal. 360 blz.
Prijs 29,90.
Basil Davidson is een Engelse publi
cist. die alom erkend wordt als een
groot kenner van Afrika.Hij heeft
vooral naam gemaakt met zijn boeken
en artikelen over de cultuur van de
Afrikanen. Bovendien is hij langdurig
opgetrokken met de vrijheidsstrijders
in Angola en Guinee-Bissau. Het boek
Afrikanen, dat in 1968 in het Engels
verscheen, heeft hij dan ook opgedra
gen aan Amilcar Cabral, de leider van
de verzetsbeweging in Guinee-Bissau.
Deze inleiding tot de cultuur van de
Afrikanen is geen gemakkelijk boek.
Er staan nog al wat lange en ingewik
kelde zinnen in, wat gedeeltelijk door
de vertaling komt. In het Engels kun
je met minder woorden toe. Maar ook
al staan er dan onduidelijk' passages
in het boek. het blijft een mooie basis
voor een beetje begrip van Afrika. Na
lezing van het boek van Davidson kun
je oog krijgen voor de gigantische
ratie Afrikanen te kampen heeft. De
overrompelende sociale veranderingen
die na de tweede wereldoorlog zijn
begonnen, dreigen de hele Afrikaanse
samenleving, die diepe wortels heeft
in het verleden, te ontwrichten. We.
hebben lang gedacht dat de Afrikanen
nauwelijks konden bogen op een ge
schiedenis, laat staan een cultuurge
schiedenis. Davidson helpt ons uit de
droom. Onze kennis van de oude cul
tuur van de Afrikanen is minimaal en
er zijn nauwelijks geschreven bron
nen waaruit de loop der geschiedenis
valt te reconstrueren. Maar zelfs met
die beperkte kennis valt er nog een
cultuurgeschiedenis te schrijven, die
Afrika en Afrikanen minder myste
rieus kunnen maken voor ons wester
lingen. Dat bewijst Davidson in zijn
boek. dat een globaal overzicht geert
van de manier waarop de Afrikanen
door de eeuwen heen het mysterie
van leven en dood 'verklaarbaar' heb
ben gemaakt en hoe zij steeds weer
de chaos probeerden te herleiden tot
wat 'juist en natuurlijk' was. Dat
deden en doen ze op een voor ons
uiterst vreemde manier, die ons op
het eerste gezicht erg onlogisch
aandoet. H.L.
'Voorlopig begrijp ik i deeën De Zeeuw niet'
Van een onzer verslaggevers
BUSSUM Prof. mr. C. P. M. Romme, die jarenlang een belang
rijke rol heeft gespeeld in de KVP, is van mening dat een partij
waarvan zowel christenen als humanisten deel uitmaken, niet tot
stand zal komen. De heer Romme (75), minister van staat en tot
eind vorig jaar lid van de Raad van State, zei dit gisteravond in een
gesprek met Ad Langebent voor de KRO-televisie.
De vroegere fractieleider van de KVP
in de Tweede Kamer zei dat hij de
ideeën van KVP-voorzitter De Zeeuw
over een zogenaamde open partij wel
eens nader uitgewerkt wilde zien en
voegde eraan toe: 'Voorlopig begrijp
ik het niet'. De heer Romme vroeg
zich af wat de inhoud is van een maai-
schappij-visie waarop christenen en
humanisten tot een duurzame eenheid
zouden kunnen komen. Ik kan mij,
aldus de heer Romme, die eenheid
tussen heterogene groepen als chris
tenen en humanisten niet voorstellen.
Als een belangrijke oorzaak van de
nederlagen die de KVP de afgelopen
jaren heeft geleden, zag de heer
Romme de onduidelijkheid over de
grondslag en de koers van de KVP.
Jarenlang, merkte hij op, is er niets
anders gedaan dan darrover gepraat,
zonder dat de kiezers wisten welke
koers de KVP nu zou gaan varen.
De 'grand old man' van de KVP zei
van mening te zijn dat de politieke
partijen vóór de verkiezingen duide
lijk moeten zeggen met v.elke partijen
zij het 'preferabel' vinden samen te
werken. Na de verkiezirgen, aldus de
heer Romme, kun je dan altijd nog
kijken of dat preferabele ook uit te
voeren is. De vroegere fractieleider
zei dat het hem nog steeds speet dat
er, nog tijdens zijn leiderschap, een
eind was gekomen aan samenwerking
tussen de KVP en de PvdA.
In het begin van het gesprek zei prof.
Romme vóór vrijlating van de 'drie
van Breda' te zijn, omdat naar zijn
mening 'onnoemelijk menselijk leed'
niet met onnoemelijk leed moet wor
den vergolden. Hij vond het niet juist
de onmiddellijke doodstraf te vervan
gen door een 'langzame doodstraf'.
DEN HAAG Besprekingen tussen
Bruynzeel en de Surinaamse ministers
Essed en Radhaishun hebben tot een
positief resultaat geleid. De resultaten
van de onderhandelingen zullen door
de Surinaamse regering bekend wor
den gemaakt, wnneer de Surinaamse
ministers van opbouw en financiën
verslag hebben uitgebracht aan de
regering in Paramaribo. Een woord
voerder van Bruynzeel verklaarde dat
de besprekingen in een prettige sfeer
waren verlopen.
De Bruynzeel Suriname Houtmaat
schappij heeft in 1971 onbevredigende
resultaten behaald, zo blijkt uit de
laatste uitgave van het personeelsblad
Bruynzeel Contact Dit is o.m. het
gevolg van de zeer sterke kostenstij
gingen en het achterblijven van de
omzetverwachtingen.
pleyard (43) aanschouwelijk onder
wijs in de stijlen van Goodman-vibra-
fonisten uit het verleden. Hijzelf lijkt
ergens tussen Hampton en Terry
Gibbs in te zitten. Aan de ritmische
basis van dit aanstekelijke swingfeest
voegden pianist Bill McGoofy en vete
raan-slagwerker Mausie Alexander
(49) zich naadloos in hun bijrollen.
Aan hun werk werd extra swing
dimensie toegevoegd door slaggitarist
Buky Pizzarelli, wiens features op de
onversterkte (Spaanse) gitaar opvie
len door rust en melodische eenvoud.
Nergens wordt het go-stop-effect zo
efficiënt gehanteerd als in Goodman-
combo's. Een climax van totaal swing-
plezier als in 'After you've gone' sluit
als het ware met gierende remmen af,
pats-boem-uit. De zaal geeft prompt
opnieuw gas met ovationeel applaus.
Het roept de overrompelde, vermoeide
musici herhaalde malen terug, dwingt
het ensemble tot een serie toegiften.
Het is niet moeilijk deze swingpaladij
nen recht-toe-recht-aan enorme succes
sen in Europa te voorspellen! Amster
dam vormde in elk geval een jofel
begin.
PURMEREND De Purmerendse ge
meenteraad is akkoord gegaan met een
initiatiefvoorstel van de PAK-fractie
om een dorp in Bangladesj te adop
teren. Op grond van dit voorstel zal
het gemeentebestuur in samenwerking
met de bevolking van Purmerend hulp
gaan verlenen aan een dorp in Bang
ladesj, dat in overleg met de stichting
Emmaus zal worden gekozen. In Pur
merend is opgericht een comité Kop
pelgemeente Bangladesj, dat alle acti
viteiten zal coördineren. r
WINDHOEK. Zuidwest-Afrika (UPI)
De in Engeland geboren Angli
caanse bisschop van Damaraland en
twee andere Anglicaanse geestelijken
hebben opdracht gekregen, binnen
een week het door Zuid-Afrika be
heerde Zuidwest-Afrika te verlaten.
De geestelijken zullen verdwenen
moeten zijn, voordat de secretaris
generaal van de VN Waldheim, met
premier Vorster komt praten over de
kwestie Zuidwest-Afrika. De secretaris
van bisschop Colin Winter, die even
eens tot de uitgewezenen behoort,
meende, dat het motief voor de uit
wijzing moet worden gezocht in 'het
krachtige verzet van de Anglicaanse
kerk tegen apartheid.'
BRUSSEL (ANP) Mario R. alias
Tijl van Limburg, die vorig jaar Ver
meers 'Liefdesbrief' uit het Brusselse
Paleis voor Schone Kunsten ont
vreemdde, is weer op vrije voeten.
Hij had eigenlijk tot 3 april gevangen
moeten zitten, maar is wegens goed
gedrag vervroegd vrijgelaten.
Tijl hoopte destijds voor de 'Liefdes
brief' een losgeld van veertien mil
joen gulden te krijgen, dat hij had
toegedacht aan de Oostpakistaanse
vluchtelingen.
NED. HERVORMDE KERK
Benoemd.' tot geest,, verz. verpleeg- en
rusthuizen in Zeeland, L. J. Altena te
Zoutelande, die deze benoeming heeft
aangenomen.
Bedankt: voor Amersfoort, G. Bies-
broek te Oudewater.
GEREFORMEERDE KERKEN
Aangenomen: naar Utrecht-Oost
(geest. verz. Richard Hoogland-stich
ting), G. M. W. Steen te Amsterdam-
Nieuwendam.
GEREF. KERKEN (VRIJGEM.(
Aangenomen: naar Hilversum, P. Ded-
dens te Rozenburg.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Hellevoetsluis, E. Vene-
ma te Zwljndrecht.
li
1IET REFREIN
Wat horen wij daarin: 'want zijn
dertierenheid is tot in eeuwighei*
Wat wordt ons in deze woorden g i
zegd? Het zijn woorden die wij een s
frein zouden noemen. Woorden die
rugkeren en telkens een nieuwe
dachte besluiten, onderstrepen,
accenten voorzien. Ze geven een bij
allesomvattende grond aan voor v
er aan voorafgaat. 'Looft de HEE
want Hij is goed, want zijn goedert
renheid is tot in eeuwigheid'. Die
deed en dat, daden van schepping
geschiedenis, want zijn goederbierej n
heid't Is alsof de psalm 136)
wil zeggen: hier rust alles op. Dit is
grote, genoegzame reden om God
loven, om te leven, om er te zijn
om er de zin van in te zien. Dit is
rots. waaruit ons bestaan gehouwen
Dat Hij goedertierend is, getrouw aji
zijn goedheid, aan zijn liefde, aan z
verbondenheid met ons mensen. Da;
om moet het herhaald worden. Z
goedertierenheid is tot in eeuwighe
Dat omspant alles, ruimte en tijd. Eire
is Hij zelf, tenvolle. Hij is niet andq>o
dan zo, de God van het heil, tot
eeuwigheid. Dat alles doorstaat, waj
tegen geen onkruid gewassen is, wa<
voor geen grenzen bestaan. Dat
daarom door alles heen draagt. Del
de raadselen van de geschiedenis i
de bitterheden van wat er van I
schepping is geworden. Door het lii
en door het donker. In de dag en in
nacht. Hetzij wij leven, hetzij wij st<
ven, een enige troost. De kategorie v
ons bestaan (Kierkegaard). De no
waaraan we gemeten worden, waan
we schuldig bevonden worden en st
ven moeten en waaraan we herlev
Waar wij vandaan komen en waar
heengaan. Buiten welke ons leven i
meer te denken is, niet meer te lev
Want zijn goedertierenheid is tot
eeuwigheid. De introitus en de zej
van de wegzending in de vreugde
de Heer.
AMSTERDAM Vandaag begint de gereformeerde synode in Lunteren aan haar zevende vergadi
week. Eén van de vragen waarvoor men gesteld wordt (en waarover vrijdag liet debat zal gaan)
deze: moeten we verder praten met professor Kuitert, ja of nee?
rnden kuni
ttendeert
,g, of ds \fBa
verband li..
Zoals intussen genoegzaam bekend
kan zijn, ligt er op de gereformeerde
synodetafel een stapeltje bezwaar
schriften tegen (de opvattingen van)
de Amsterdamse ethicus en dogmati
cus dr. H. M. Kuitert. In die bezwaar
schriften wordt aangedrongen op
maatregelen tegen prof. Kuitert. Toch
kan men niet zeggen dat de synode
thans voor de beslissing staat of zij al
dan niet tot tuchtmaatregelen zal
overgaan. Het is nl. zo dat vrijdag het
debat met name moet gaan over twee
rapporten uit de kring van het door
de vorige synode benoemde deputaat-
schap voor een 'voortgezet gesprek'
met prof. Kuitert. De meerderheid
van de deputaten is van mening dat
dit gesprek voortgezet dient te wor
den; een minderheid van hen is van
mening dat verder praten met prof.
Kuitert géén zin heeft, althans niet
'door ons deputaatschap'.
De vorige, Sneker synode, heeft vast
gesteld dat prof. Kuitert, evenals an
dere synodeleden, de historiciteit van
de zondeval ontkent, maar wél met
alle leden der synode vasthoudt aan
het belijden dat God de mens goed
geschapen heeft. Is dat te combineren:
aanvaarding van de goede schepping
en ontkenning van de historische zon
deval? De meerderheid van de deputa
ten (ds. H. A. L. v. d. Linden. H.
Algra. ds. M. P. van Dijk, mevr. J. G.
Kraaijevelt-Wouters, dr. G. Puchinger,
prof. dr. Nic. H. Ridderbos, dr. B.
Rietveld, prof. dr. G. Th. Rothuizen,
dr. C. Rijnsdorp, ds. B. J. F. Schoep
en ds. G. Y. Vellenga) is van mening
dat het voortgezet gesprek vrucht ge
dragen heeft: duidelijker dan althans
in de uitspraak van de Sneker synode
naar voren kon komen, is gebleken
wat prof. Kuitert met de ontkenning
van de historiciteit van de zondeval
wel en niet bedoelt, aldus de deputa
ten.
Samenvatting
De deputaten vatten als volgt samen:
'Prof. Kuitert belijdt van harte, dat
de mens goed geschapen is. M.a.w.: de
zorde is niet gegeven met de schep
ping in het algemeen, is niet gegeven
met de schepping van de mens in het
bijzonder, met de menswording. De
zonde is ook niet een noodzakelijke
fase in de ontwikkeling van de mens,
staat bijv. allerminst op één lijn met
de bewustwording van de mens. De
zonde ligt voor de verantwoordelijk
heid van de mens, stelt de mens
schuldig voor God en medemens.
Prof. Kuitert is zelfs bereid, wanneer
men uitgaat van een bepaald geschie
denisbegrip nl. 'geschiedenis' als
tegenstelling tot 'natuur' de uit
spraak te aanvaarden, dat de intrede
van de zonde in het menselijke ge
slacht zich afspeelde op het vlak van
de geschiedenis (die intrede van de
zonde is immers niet een natuurlijk
proces).
We herinneren er hier tenslotte nog
aan, dat prof. Kuitert het volkomen
legitiem acht pogingen te doen tot
een enigszins bevredigende voorstel
ling van zaken te komen. Men kan tot
een enigszins bevredigende voorstel
ling van zaken komen door bijv. te
poneren: zodra de -mens door God tot
aanzijn geroepen werd. heeft hij in
schuldige ongehoorzaamheid het ja,
dat God tot hem sprak, met neen
beantwoord. Om misverstand te voor
komen moet daarbij wel opgemerkt
Worden: volgens prof. Kuitert moet er
dan alle nadruk op gelegd worden,
dat het aanvaarden van e.en dergelijke
voorstelling van zaken nooit verplicht
mag worden gesteld. Als het gaat om
het vormen van een bevredigende
voorstelling van zaken, komen we niet
los van de voorstellingswereld van
onze tijd. En dat levert ook geen
enkel bezwaar op, zolang we maar
vasthouden aan wat de bijbel ons
leert belijden: God heeft de wereld,
de mens goed geschapen; de zonde
ligt voor de verantwoordelijkheid van
de mens.
Maar als prof. Kuitert dit alles aan
vaardt, waar ontkent hij dan toch de
historiciteit van de zondeval? Hij is
van oordeel, dat als men de aanvaar
ding van de historiciteit van de zon
deval kerkelijk verplicht stelt, men in
feite weer verplicht stelt een opvat
ting van Genesis 2 e.v. die sinds de
opheffing van 'Assen' in onze kerken
juist niet meer verplicht is kort en
onvolledig gezegd: de opvatting van
Genesis 2 e.v. als 'historische reporta
ge'. Prof. Kuitert aanvaardt van harte,
dat wat Genesis 2 e.v. over de oor
sprong van de zonde en over de
gevolgen van de intrede van de zonde
in het mensenleven leren van funda
mentele betekenis is. Maar hij is van
mening, dat men dit kan doen zonder
aan deze hoofdstukken het karakter
van historische reportage toe te
schrijven Aldus het meerder
heidsrapport.
Minderheidsnota
eindpunt gekomen, er zijn nog allei
vragen die behandeld zouden kun:
worden, en dan attendeert
rapport o.m. op de vraag,
Dijk 'terecht een nauw verband
*ussen prof. Kuiterts opvatting"*'
t.a.v. Genesis 1 tot 3 en zijn spreb
over de consequente horizontaliseri V<
van het heil en wat daarmee samj
hangt'. iOE1
Tenslotte stelt het rapport dat (lies
gesprek met prof. Kuitert voortgeP- v
moet worden. ider
pnte
d<
H
In de minderheidsnota van de depi|P.en
ten ds. A. W. Meeder en ds.
Schelhaas staan vijf punten opgesoi sJ.'e5
die h.i. tégen verder spieken pleit ^fl°
We geven ze sterk verkort door^„
Prof. Kuitert heeft en houdt
standpunt. 2. Hij komt niet verw
dan dat hij de historiciteit van Gen? ,8r
1 tot 3 ontkent en geeft geen
woord op de vraag waar wij de bij£r
na Genesis 3 dan wèl moeten le
als wezenlijk historische openbari
3. Prof. Kuitert beweert geen mo<
te hebben met de gereformeerde b€fjj^
denisgeschriften. maar deze zijn. 25.
der enige reserve, volledig duide^ 'J
terzake van een historische Adam y
een historische zondeval. 4. Prof. E !cj_j
tert heeft zijn handtekening geplai !SZjt
onder het zgn. ondertekeningsfon ^fQi
lier voor dienaren des Woords een
heeft zich te gedragen overeenkom:
de daarin gegeven aanwijzingen, ng
Het standpunt van prof. Kuil rdei
raakt een wezenlijk punt, het h< eer
geen betoog dat er zó veel meer op e ei
helling komt dan hetgeen in Zonn K01
3 wordt beleden. chiec
Naar het inzien van de meerderh
staan hier standpunten tegenover
kaar, die zich niet laten verenig
'Althans zolang het bestaande con
sioneel akkoord in onze kerken
kracht blijft, zien ondergetekende V
bu
Geen eenheid
De deputaten hadden ook opdracht, te
zoeken naar onderlinge eenheid. Wel
nu, die eenheid is niet bereikt, wat
overigens de deputaten niet verbaast:
'In ons gezelschap zijn zo ongeveer
alle meningen vertegenwoordigd, die
in onze kerken t.a.v. de onderhavige
punten leven'. Bovendien heeft men
over méér gepraat dan over Geneis l
tot 3.
Sommige deputaten niet alle on
dertekenaars van het meerderheids
rapport vinden dat de meningen
wat dichter bij elkaar gekomen zijn.
Maar: het gesprek is niet tot een
daarmee geen ruimte geschapen
beide standpunten toelaatbaar ma-af
Ds. Meeder en ds. Schelhaas attende pagj|
er op dat binnen de kring van de
deputaatschap de meningen uitééSnd
pen 'niet alleen wat betreft de hist sluit
citeit van Genesis 1 tot 3, maar (ond
wat betreft de inhoud, de funktie <je
de verbindbaarheid van de confes
Alleen reeds uit dien hoofde is mie"
praktisch onmogelijk in een gesp orl)p,
met prof. Kuitert klaar te kom» bij
Afgedacht van het standpunt van d ning
hoogleraar zou ons deputaatschap gevei
al de handen aan vol hebben om et yc
eenheid in eigen kring te zoeken |®rbi.i
te vinden'. 11 vs
Tenslotte geeft de minderheid L
haar mening dat een groot &a*jd C
kerkleden er geen genoegen meej
nemen als de synode niet zal konfete™
tot bepaalde uitspraken. j De
