Tsjoe En-lai Mao Tse-toeng NIXONS GESPREKSPARTNERS Zakenlieden uit VS: handel met Chinezen Minister ontbrak bij beëdiging uit Rome Peking valt politiek van Washington aan Half jaar cel voor Bernadette Devlin 9 ZATERDAG 19 FEBRUARI Als president Richard Mulhouse Nixon van de Verenigde Staten maandag met zijn vrouw, een tiental medewerkers en 87 jour nalisten en technici van tv en radio in Pe king arriveert, wacht hem een groots wel kom in de opgepoetste Chinese hoofdstad. Het is in Peking dan tegen de middag, in Washington zondagavond half elf (er gaat een dag 'verloren' door overschrijding van de internationale datumgrens) en in West- Europa maandagochtend vroeg. Nixon zal vijf dagen in Peking blijven en na een ont moeting met de legendarische partijvoorzit ter Mao Tse-toeng besprekingen voeren met de man, die alle politieke crises in zijn land heeft overleefd: premier Tsjoe En-lai. Mao is 78 jaar, Tsjoe 73. Verwacht wordt dat de Chinese leiders maandagavond Peking-tijd in de 'Grote hal van het volk' een staatsie banket zullen geven en dat Nixon op zijn beurt voor zijn vertrek naar Hangtsjou in dezelfde hal eveneens een banket zal laten door .John Roderick aanrichten. Van Hangtsjou, waar de presi dent opnieuw voorzitter Mao zal ontmoeten, reist Nixon naar Sjanghai het grote han delscentrum van China. Uit deze. meest 'westerse' stad van het Chinese rijk zal hij zondag 27 februari via Alaska naar Washing ton terugkeren. Zowel van Chinese als van Amerikaanse zijde is te kennen gegeven, dat men geen al te hoge verwachtingen moet hebben van dit eerste contact tussen Nixon en de Chinese leiders. Premier Tsjoe En-lai is een harde onderhandelaar, die de kracht en de zwakte van het Amerikaanse karak ter kent. Hij heeft een goed oog voor details. Als hij Nixon ontmoet, zal hij op de hoogte zijn van de belangrijk ste politieke besluiten en de politieke cariére en waarschijnlijk ook van details van het persoonlijke leven van de Amerikaanse president. Verslaggevers, die Tsjoe de afgelo pen maanden hebben ontmoet, ston den versteld van zijn goede geheugen. Tijdens zijn intensieve onderhande lingen met Nixons adviseur Henry Kissinger sprak hij over een groot aantal onderwerpen, zonder docu menten de raadplegen. Op 73-jarige leeftijd lijkt deze kleinzoon van een Chinese mandarijn nog niets te hebben verloren van zijn energie en vindingrijkheid, die hem aan de top van het fel concurrerende I politieke systeem in de Chinese I volksrepubliek hebben gebracht. ■Tsjoe is het meest bereisd van de ■Chinese leiders. log, bracht een periode van culturele renaissance op gang. Tsjoe was een van de studenten, die Frankrijk en hndere Europese landen bezochten. Hij was een van de oprichters van een tak van. de Franse communisti sche partij in 1921, het jaar dat Mao en zijn elf vrienden in Sjanghai hun partij oprichtten. Bezield van enthousiasme werd Tsjoe al gauw een van de leiders van de Chinese beweging. Hij genoot de gunst van Stalin en de Russische ka meraden. Onder invloed van Moskou hing Tsjoe de leer aan, dat het kleine Chi nese proletariaat in de grote steden de revolutie moest leiden. Deze opzet mislukte, toen de nationalisten onder leiding van Tsjang Kai-sjek hun ver bond met de communisten opzegden. In de moeilijke jaren die volgden, kreeg de „ketterse" theorie van Mao, dat de talrijke boeren de voorhoede van de revolutie moesten vormen de overhand. In 1935 was Mao partijlei der en moest Tsjoe zich tevreden stellen met een staffunctie. Van het nieuwe partijcentrum in ienan in het noordwesten maakte Tsjoe talrijke reizen naar de nationa listische 'oorlogshoofdstadin Tsjoengking om te onderhandelen over een nieuw verbond tussen com munisten en nationalisten tegen de Japanse indringers. De besprekingen hadden niet veel resultaat. Na de Japanse capitulatie werden de capaciteiten van Tsjoe weer zwaar op de proef gesteld. Hij had bijna succes, maar over Mandsjoerije kon geen akkoord worden bereikt. Daar mee stortte het door Amerikaanse be middeling zorgvuldig opgebouwde coalitie-bolwerk in elkaar. De dood van Stalin bevrijdde het internationale communisme enigszins van de ijzeren structurei. van de koude oorlog. Na het afkondigen van de wapenstilstand in Korea werd Tsjoe een apostel van de vreedzame coëxistentie, waar hij zich in 1955 op de Afro-Aziatische conferentie in Bandoeng een voorstander van toon de. Het jaar daarvoor had hij indruk gemaakt op het Westen door zijn wendbaarheid tijdens de conferentie van Genève, die tot een ongemakke lijke wapenstilstand in Indo-China leidde. Men veronderstelt dat Tsjoe in het midden van de vijftiger jaren achter de Chinese pogingen van toenadering tot de Verenigde Staten stond. De ideologische breuk met de Sowjet- Unie en de Amerikaanse politiek van .inperking van het communisme" brachten deze initiatieven *ot stil stand. De premier boekte een per soonlijk succes op zijn reis door Afri ka in 1963-'64, maar de buitenlandse politiek van China leed in de volgen de maanden een gevoelig verlies met als dieptepunt de vernietiging van de communistische beweging in Indone sië en de val van Soekarno. Tijdens de culturele revolutie moest Tsjoe al zijn capaciteiten als onderhandelaar aanwenden om tegen een meerderheid in de partij on der leiding van president Lioe Sjao- tsji op de been te blijven. Tsjoe, wiens regering door rechtse en linkse groepen bestookt werd, slaagde erin een burgeroorlog te voorkomen. Toen de culturele revolutie in de lente van 1969 ten einde was. was hij de derde man in China na Mao en de als diens opvolger aangewezen Lin Piao, de vi- ce-voorzitter van de partij, die later van het toneel verdween. Het leger, dat dominerende positie in de partij verkreeg als gevolg van de culturele zuivering, wees Tsjoe aan om een nieuwe politiek van co- existentie uit te voeren. De laatste tijd heeft Tsjoe een golf van activi teiten ondernomen, het verwelkomen van sportmensen, verslaggevers, ge leerden en diplomaten uit vele lan den, waarmee de betrekkingen plot seling van koel tot warm zijn gewor den. Tegen deze achtergrond ontmoette hij Henry Kissinger en legde de basis voor het bezoek van Nixon. Sommige waarnemers voorspellen dat Nixon tijdens zijn besprekingen tegen een stenen muur zal oplopen. Maar veel mensen betwijfelen dat de Chinezen zo'n belangrijk gebaar gemaakt zou den hebben, zonder de mogelijkheid van enkele concessies te overwegen. De imponerende gestalte van Mao Tse-toeng zal de besprekingen tussen Nixon en premier Tsjoe En-lai be heersen. Wat zijn functie betreft is Tsjoe de Chinese tegenpool van Nixon, omdat China geen president heeft, sinds Lioe Sjao-tsji afgezet werd. Daar komt bij, dat het presi dentschap in Peking altijd onderge schikt is geweest aan de macht van de partij. Om die reden voert Tsjoe dus de onderhandelingen met Nixon. Hij zal in nauwe samenwerking met Mao op treden, die de onbetwiste leider van de partij, een populaire halfgod en de vader van het Chinese communisme is. De ontmoetingen tussen Mao en Nixon zullen niet veel meer zijn dan beleefdheidsbezoeken. Want Mao be moeit zich niet rechtstreeks met de dagelijkse politiek. Revolutionair sinds zijn jongste ja ren, is Mao nu op 78-jarige leeftijd het orakel van de Chinese volksrepu- WASHINGTON (AFP) Het bezoek van president Nixon aan Peking kan zeker een gunstige invloed hebben op de verbete ring van handelsbetrekkingen tussen de VS en China. Men is in Washington echter nuchter genoeg om voorlopig geen spec taculaire ontwikkeling van de handel te verwachten. Hoogstens zal de komst van de Amerikaan se president ertoe bijdragen dat er een „ontdooiing" optreedt in de afwachtende houding van de Chinezen, die tot nu toe nog niet hebben geprofiteerd van de vorig jaar juni doorgevoerde verlich ting van het handelsembargo, dat de VS 22 jaar lang tegen China hebben opgehouden. Volgens Amerikaanse schattingen is in de laatste zes maanden voor onge veer 4 miljoen aan Chinese produk- ten de VS binnengekomen. Deze pro- dukten waren voornamelijk luxe-ar tikelen als bont, zijde, juwelen en be paalde levensmiddelen. Geen van de ze produkten werd overigens direct in de Volksrepubliek gekocht. De trans acties liepen via derde landen als Ja pan en Hongkong. Als tegenprestatie exporteerden de VS naar China, ook weer via derde landen, voor een te verwaarlozen bedrag enige chemische produkten en onderdelen voor Ameri kaanse vliegtuigen, die Peking in Pa kistan heeft gekocht. Maar uit China is tot nog toe geen antwoord gekomen voor de honderden Amerikaanse in dustriëlen die hun diensten aan Pe king hebben aangeboden of die slechts hadden willen deelnemen aan de jaarmarkt in Kanton- Voor deze zwijgzaamheid zijn vol gens deskundigen twee redenen aan te wijzen. De Chinezen zijn niet van plan hun handel met de VS te ont wikkelen voordat een bepaald aantal belemmeringen is weggenomen. Een van deze belemmeringen is de verle ning van Amerikaanse economische hulp aan China, waarvan men ver wacht dat de Chinese leiders er wel om zullen vragen. Mocht het ant woord van Nixon hierop positief zijn, dan zien de handelsperspectieven er op lange termijn heel anders uit. Een eventuele Amerikaanse hulpverlening brengt onvermijdelijk met zich mee dat de Chinezen Amerikaanse pro dukten gaan kopen. Tweede reden De tweede reden zou kunnen zijn dat Peking op dit moment slechts be langstelling heeft voor een zeer be perkt aantal (technische) Amerikaan se produkten. Maar de Chinezen heb ben zeker niet de bedoeling zich te laten „overstromen" door grote aan tallen produkten die het stempel „made in USA" dragen. Wellicht zul len sommige Amerikaanse zakenlie den enige moed putten uit diploma tieke berichten uit de Chinese hoofd stad dat premier Tsjoe En-lai bezig is met een plan de industrialisering in het land te versnellen. Hij zou hierbij hopen op Westerse maar beslist geen Russiche hulp. Het is in ieder geval niet uitgesloten dat China ak koord zal gaan met de oprichting van een Amerikaanse handelsmissie in Peking, die als verbindingsstation zou kunnen fungeren voor de toekomstige dialoog tussen Washington en Peking. bliek geworden. Hij houdt zich bezig met de grote lijnen van de politiek. Hij droomt van hogere zaken: de om vorming van het Chinese individu tot een ideale mens, bedreven in oorlog en vrede, toegewijd aan de doelstel lingen van het communisme, in staat om de velden te bebouwen, aan een werkbank te werken, filosofische ge dachten te hebben en een geweer te hanteren. Als zoon van een boer uit de pro vincie Hoenan raakte Mao geïnteresseerd in de revolutie, toen de opstandelingen onder leiding van de door de Amerikanen opgeleide Soen Jat-sen in 1912 de Mantsjoes van de Chinese troon stootten en de repu bliek uitiennnnnen strenge vader en de tucht van zijn leermeester sterk ten hem op jonge leeftijd in zijn re volutionaire ideeën. Door het bijwo nen van de terechtstelling van op standige boeren werd zijn afkeer van de gevestigde orde nog versterkt. In 1921 richtte hij samen met elf andere jonge Chinezen de Communistische partij op. De Russische communisten onder leiding van Jozef Stalin domineerden de jonge Chinese communisten. Het advies om samen te werken met de nationalisten onder leiding van Tsjang Kai-sjek (die nu nog op Tai wan regeert) leidde echter tot een to tale mislukking. Mao ging daarna dan ook zijn eigen weg. Hij trotseerde de marxistische doctrine en stelde de boeren bij zijn revolutie voorop. Zijn opvattingen kregen in 1935 de overhand, toen hij aan het hoofd stond van de "grote mars" naar het noordwesten. Hij werd de onbetwiste leider van de partij. Ondanks enorme tegenslagen is hij na 36 jaar nog steeds de grote man. Door zijn ondernemingslust ver speelde hij aan het eind van de vijf tiger jaren bijna zijn carrière. Be dwelmd door het succes van de jonge Chinese volksrepubliek, ondernam hij een „grote sprong voorwaarts" met de bedoeling, China tot een industriële macht te maken. De basis was een systeem van 72.000 landbouwcommu- nes, die samen de 500 miljoen tellen de boerenbevolking van China vorm den. Het zat hem niet mee, overstromin gen, orkanen en droogte veroorzaak ten een opeenvolging van misoogsten. Het industriële „doe-het-zelf experi ment" mislukte door gebrek aan er varing en te grote haast. De Russen keurden onder leiding van Nikita Chroestsjow Mao's methode bij het streven naar een geïndustrialiseerde communistische staat sterk af. Het plotseling stopzetten van de Russische hulD maakte de debacle volledig. Mao werd in 1959 vervangen als president door Lioe Sjao-tsji. De landbouw kreeg prioriteit. Het resul taat was een langzaam herstel. De val van Chroestsjow in oktober 1964 be tekende een klap voor de door de Russen gesteunde Chinese bureaucra ten. Mao zag zijn kans. Twee jaar later begon hij de „grote proletari sche culturele revolutie". Deze duurde van 1966 tot 1969 en eindigde met het negende partijcon gres. Lioe werd ontslagen en Mao kwam in hoger aanzien dan ooit tevo ren. Het leger, gesterkt door zijn rol bij de zuivering, kreeg nu de beslis sende stem in de partij. Nixons adviseur Henry Kissinger werd vorig jaar juli in Peking ver welkomd door een militair, Jeh Tsjien-jing Deze was voormalig hoofd van de politie en lid van het machtige militaire partijcomité. Jeh was aanwezig bij alle besprekingen, die Kissinger met Chinese leiders voerde. Het leger schijnt er bij Tsjoe op aangedrongen te hebben, de betrek kingen met de Westerse mogendhe den te verbeteren. Mao heeft zijn goedkeuring gegeven. Zijn invloed blijft enorm groot. Als naar zijn me ning de politiek van het leger ner gens toe zou leiden, kan dat tot een herwaardering leiden. Ondanks zijn 78 jaar geniet Mao een goede gezondheid. Van tijd tot tijd circuleren berichten dat hij dood of ziek is. Ondanks verhalen dat hij aan keelkanker of aan de ziekte van Parkinson lijdt, verschijnt hij gere geld in het openbaar. Hij weet dat, als hij van het toneel verdwijnt, er een crisis in de volksrepubliek zal volgen. Hij wil zijn Invloed op het Terwijl een lijfwacht in vol tenue toe kijkt, schudden president Gio vanni Leone van Italië (rechts in het midden gedeeltelijk zichtbaar; en de nieuwe premier Giulio An- dreotti de hand van Lorenzo Natali (links), de nieuwe minister van landbouw. Bij de beëdiging van hei nieuwe Italiaanse kabinet ontbrak één minister. Verslag op pagina 7. BELFAST (AFP) Bernadette De vlin en twaalf andere deelnemers aan verboden protestmars tegen de interneringsmaatregelen in Noord- Ierland zijn in Belfast veroordeeld tot zes maanden gevangenisstraf en hon derd pond boete. Zij zijn echter in voorlopige vrijheid gesteld in af wachting van de uitspraak van het hof van appel. De beklaagden kregen de maxi mum-straf. Bernadette Devlin zei tot de rechtbank ,:,Ik ben niet schuldig aan een overtreding. Als ik een wet geschonden heb. dan was het een wet die de burgers rechten ontzegt. Het is mijn plicht daaraan niet te gehoorzamen." Het was de tweede keer, dat Bernadette Devlin tot gevangenisstraf werd veroordeeld. In 1970—1971 zat zij een straf van zes maanden uit wegens deelneming aan rellen in Londonderry. Geref. synode over anti-racismefonds Van een onzer verslaggevers UTRECHT De gereformeerde sy node zet haar vergaderingen voort in de week van 28 februari tot 3 maart. Dinsdag 29 februari zal de synode be steden aan haar werkwijze, woensdag 1 maart komen aan de orde: het oor- logsvraagstuk, het anti-racismefonds van de wereldraad van kerken (de 20') 000 dollar) en de ontwikkelingssa menwerking donderdag 2 maart zal men zich bezighouden met de be zwaarschriften tegen de dissertatie over de verzoening van dr. H. Wier- singa (niet in de avondzitting), en vrijdag 3 maart staan rapporten over het voortgezet gesprek met prof. dr. H. M. Kuitert op het agendum. In april komt de synode weer bijeen, van 25 tot en met 27 april, in deze zittingsperiode zal o.m. over "Samen op weg" gesproken worden. Het rapport over mensen die homo fiel zijn denkt men in de novemben- zitting te behandelen. ROME (Reuter, UPI, AP) Een lid van Italië's minderheids regering ontbrak, toen de nieu we ministers naar president Giovanni Leone trokken om for meel beëdigd te worden. De ontbrekende minister was Carlo Donat-Cattin, leider van de lin kervleugel van de christen-de mocraten, die zich fel verzet heeft tegen de vorming van een eenpartij-kabinet. Donat-Cattin werd echter overge haald toe te treden tot de regering, die gevormd werd met het enige doel om vervroegde verkiezingen uit te schrijven. Waarom Donat-Cattin ont- De drie astronauten voor de vlucht met de Apollo-16, vlnr. Thomas K. Matingly 11, commandant John W. Young en Charles M. Duke na een landingsoefening met de capsule. De maanvlucht is voorlopig vastgesteld op 16 april a.s. HONGKONG, TOKIO (UPI, AP, Reuter) Met een zeer scherpe aanval op de buitenland se politiek van de VS heeft China gisteren voor het eerst sinds zes weken verwezen naar het bezoek van president Nixon aan Peking, dat maandag begint. In een uitgebreid commentaar op Nixons recente rapport ten aanzien van de buitenlandse politiek en op het defensie-rapport van de minister van defensie Laird, merkte het offi ciële persbureau Nieuw China op, dat ue president met zichzelf in onover komelijke tegenspraak is, als hij denken van de nieuwe generatie van Chinese leiders consolideren. Wel heeft hij de laatste tien jaar duidelijk aan kracht ingeboet. Maar van zijn grote maan-vormige gezicht is de bezieling van het verleden nog af te lezen. Toen wij hem 25 jaar geleden leerden kennen, stond hij a- part van zijn kameraden, een dromer, filosoof en dichter. Hij had iets dat intimiteit afschrikte. Iets zei: Dit is de leider. Het lijkt of al die jaren daar geen verandering in hebben kunnen brengen. enerzijds zegt de betrekkingen met de Chinese Volksrepubliek te willen verbeteren maar anderzijds verklaart dat hij oude vrienden niet de rug wil toedraaien. „Amerika moet zijn aan- valstroepen uit Indo-China, Zuid-Ko- rea, Taiwan en alle andere plaatsen, waar zij zijn binnengevallen, terug trekken; dit is ons onwrikbare stand punt". Volgens Nieuw China geeft de Amerikaanse boodschap een goed beeld van enerzijds „de heimelijke verstandhouding" en anderzijds „de tweedracht tussen de VS en het Rus siche revisionistische sociaal-imperia- lisme". IN Peking zijn de veiligheidsmaat regelen slechts weinig opgevoerd. Door bepaalde wijken lopen nu pa trouilles van twee man van het Chi nese volksleger met revolvers bewa- pti-d en banden om de arm, waarop „in functie" staat. V« lgens de dierentuin van San Francisco is Nixon van plan aan pre mier Tsjoe En-lai twee jonge mus kus-ossen aan te bieden, de enige twee die in Amerikaanse dierentui nen zijn geboren. Deze zeldzame die ren worden alleen in de toendra's van de poolstreken aangetroffen. De on derhandelingen tussen de dierentuin en het Witte Huis zijn nog niet afge sloten. brak bij de beëdiging is niet bekend. Journalisten troffen hem wandelend aan op een plein in de binnenstad, 800 m. van het Quirinaal, waar de beëdigingsplechtigheid werd gehou den. „Je kunt zeggen dat ik ziek ben. ik heb niets meer te zeggen", was het enige wat hij wilde zeggen. Brief Volgens (onbevestigde) geruchten dat de minister, die al eerder Ita liaanse premiers in een lastig parket heeft gebracht door aanvallen in het openbaar op collega's, een brief heeft geschreven aan de nieuwe premier Giulio Andreotti. Donat-Cattin zou het niet eens zijn met de verdeling van de 24 portefeuilles. Aangenomen wordt dat hij de kritiek onderschrijft van de socialisten en de sociaal-de mocraten, die het nieuwe kabinet veel te rechts vinden. Dit zou gedaan zijn uit opportunistische overwegin gen in verband met de komende ver kiezingen. In de nieuwe regering zitten vier oud-premiers onder wie Colombo, die de belangrijke portefeuille van finan ciën nam. Minister van buitenlandse zaken is Aldo Moro. De oud-premiers Mariano Rumor en Giuseppe Pella namen de portefeuilles van binnen landse zaken en economie. Het kabi net zal echter een kort leven bescho ren zijn, want het moet binnen tien dagen een vertrouwensvotum indie nen. Algemeen wordt aangenomen dat de regering daarbij een nederlaag zal leiden, zodat vervroegde algemen,p verkiezingen kunnen worden uitge schreven. Eerste keer Hel zal voor de eerste keer zijn in de 26-jarige geschiedenis van de Ita liaanse republiek, dat verkiezingen gehouden worden voor het einde van de vijfjarige ambtstermijn van het parlement. Normaliter zouden de ver kiezingen in mei 1973 gehouden zijn. Verwacht wordt dat de neo-fascisten en de communisten de grootste win sten zullen boeken bij de verkiezin gen. Deze twee partijen hebben dan ook voortdurend aangedrongen op vervroegde verkiezingen. Italië tevindt zich in de ernstigste recessie sinds de wereldoorlog. Een voornaam struikelblok bij de vorming van een nieuwe regering was ook de kwestie van de echtscheidingswet, die 14 maanden geleden werd aangeno men en waartegen de christen-demo craten zich verzetten. Eventuele coa litie-genoten wilden dat de christen democraten beloofden dat zij een voorgenomen referendum over deze wet niet zouden steunen en wel hun steun zouden geven aan een gewijzig de echtscheidingswet, waardoor het referendum zou mislukken. Athene dreigt met mogelijke interventie ATHENE, NICOSIA (UPI, Reuter. AD) „Griekenland zal voorlopig r.og niet in Cyprus interveniëren, maar indien het nationale belang het in de toekomst eist, zal Griekenland dat. in overeenstemming met de be staande. internationale verdragen wél doen". Dit onverholen dreigement te gen aartsbisschop Makarios werd gis- tti'-n geuit door de Griekse ondermi nister van buitenlandse zaken Costas Panayotakos. Hij zwakte zijn verkla ring af met de woorden, dat hij opti mistisch blijft. „Ik geloof dat natio nale belangen boven persoonlijke be langen zullen prevaleren". Naar het schijnt, heeft Makarios echter nog niet aan de eisen van A- thene toegegeven. Hij zou hebben duidelijk gemaakt, dat hij slechts be leid is de recentelijk uit Tsjechoslo- wakije geïmporteerde wapens aan de VN-troepenmacht over te dragen, als de vroegere EOKA-leider generaal Grivas uit zijn schuilplaats op Cyprus l.omt en het gevaar van een staats- griep van Grivas tegen zijn bewind is verdwenen. Ook gisteren hebben zich op ver scheidene plaatsen op Cyprus evenals op voorgaande dagen weer vuistgevechten voorgedaan tussen voorstanders van Makarios en van Grivas. DEN HAAG Rijkswaterstaat heeft in overleg met minist-r dr. W. Drees van (verkeer en \va»«rstaat) besloten de Oostersehelde in 1978 niet behulo van kabelbanen af te sluiten. De kosten zullen naar d«* huidige maatstaven 330 miljoen gulden be- drseen. Voor het dichten van de drie geulen in de Oostersehelde h?d Rijks waterstaat de keuze tussen de cais son-methode. de kabelbaan of een af sluiting met behulp van helikopters.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1972 | | pagina 9