kunnen op verzoek toveren
i Restauratie-specialisten
Goeden moeten
met kwaden
gaan lijden
\HUURMAN DELFT BESTAAT 125 JAAR
Ernstige slijtage aan
brug over de Noord
Internationale
ruilbeurs van
mineralen
Rotterdamse missie
naar Verre Oosten
Wie betaalt „moleststakers
Oude ambachten
leven in
Sprang-Capelle
Dieven brachten
vrachtwagen mee
De consequenties van
een gesloten hek...
Het kantoor van het aannemers
bedrijf is in een verbouwde boerderij
aan de Buitenwatersloot in Delft ge
vestigd.
DELFT ..Op verzoek
wordt hifr getoverd". Deze
tekst is te lezen op een bord in
de werkphats van bet in res
tauratie vtn monumenten ge
specialiseerde Delftse aanne-
mersbedrij Huurman NV aan
de Buitenvatersloot. waarvoor
de vakmm-metselaar Tijmen
Bastiaan Juurman uit Bent
huizen l!5 jaar geleden de
grondslag legde. Dezer dagen
staat het personeel ca 250
medewerlers stil bij de vie
ring van leze mijlpaal. Bij liet
opmaken van de balans komt
men natst een groot aantal
nieuwboiwwerken 254 geres
taureerde monumenten tegen,
zeer uiteenlopend naar grootte
en belangrijkheid.
Dat laatste is voor direkteur G. P.
Onverwagt een reden op te merken
dat ook het „kbine werk" vaak bij
zonder boeiend is. Met enthousiasme
spreekt hjj ovc zijn meubelmakers,
timmerlieden, metselaars, steenhou
wers, beeldhoiwers en uitvoerders
die affiniteit tt het oude ambachts-
werk hebben. .Ik wil hen liever spe
cialisten noeron", zo onderstreept de
heer Onverwa;t.
/Via het lerlingstelsel nemen we
ook jonge nensen in opleiding die
zich vaak xijzonder aangetrokken
voelen tot restauratiewerkzaamhe
den". Van 20 a 25 werken die in
I uitvoering zjn noemt hij de Ned.
Herv. kerkte Edam, het oude stad
huis aan e Groenmarkt in Den
Haag, het nofje van Nieuwkoop in
Den Haag, twee oude panden van de
vereniging Hendrik de Keyzer aan
het Korte Spui in Haarlem, het Mar-
tn kiezenhof ;n de St. Geertrudiskerk te
Bergen o Zoom en een van de
grootste odrachten: de nieuwe kerk
aan het Sjui in Den Haag.
\errassingeii
Bijzondr hecht is de samenwer-
ting metde rijksdienst voor de Mo-
numenter.org die immers akkoord
moet gaa met een uit te voeren res-
tauratieptn voor de monumenten.
Yiet zelen komen de mannen van
iet aannmersbedrijf voor verrassin-
te stan, die een plan zelfs geheel
tunnen vijzigen.
Dan noet ook weer met herziene
'n begrotingen gewerkt worden. Door
het handwerk kost restauratie enorm
veel geld
Volgens de h>er Onverwagt wordt
concurrentie tussen de ongeveer
tien Nederlands bedrijven, die op
het gebied van je restauratie werk
zaam ziin op dit moment al scherper.
De orderportefuilles zijn minder
goed gevuld dai voorheen, hetgeen
mede een oorzaa vindt in het zuini
ge beleid van d< overheid inzake de
:h begroting voor Mnumentenzorg.
di Voor dit jaar s er is er ongeveer
Een van dc grootste opdrachten
is de restauratievan de nieuwe kerk
Den Haag. !\i?n verwacht dat dc
kerk in 1975 in gebruik kan worden
genomen.
ƒ42 miljoen uitgetrokken. De restau
ratie van enkele belangrijke werken
o.m. van de Sint Bavo in Haarlem
moet nu worden uitgesteld.
Antiek
Met gepaste trots toont Onverwagt
zijn bedrijf. Het kantoor is heel
toepasselijk in een gerestaureerde
boerderij (de Marlothoeve ao. 1868)
aan de rand van Delft gevestigd. De
direkteurskamer ademt sfeer en inti
miteit door de ouderwetse aankleding
en de vele antieke voorwerpen die de
heer Onverwagt heeft weten te be
machtigen.
Zo kwam hij in een oude kruide
nierswinkel op de Delftse markt een
kostelijke ladenkast tegen die nu in
zijn kamer hangt. In ruime hal
herinnert een bord aan het verleden
van het bedrijf. De opeenvolgende
generatics Huurman die de leiding
hebben gehad bezaten' zo veel be
roepstrots dat zij veel van het door
hen gewrochte werk op de gevoelige
plaat hebben laten vastleggen,
waardoor een goed inzicht kon wor
den verkregen van het in deze eeuw
gemaakte werk.
Gerrit Huurman is het geweest die
de stimulans tot de uitbreiding van.
het bedrijf gaf. Hoewel reeds aan het
eind van de vorige eeuw door het
bedrijf restauratiewerk aan kunsthis
torische gebouwen werd uitgevoerd
(oude kerk, toren 1899, zuiderzijbeuk
oude kerk 1923 èn koor van de nieu
we kerk 1923-1925: te Delfti werd
Huurman na de Tweede Wereldoor
log gespecialiseerd op dit gebied.
In 1949 werd het bedrijf in een
N.V. omgezet. Door de aard van het
werk dat vaak ver van de „thuisba
sis" werd uitgevoerd moest het be
drijf met een eigen steenhouwerij en
timmerfabriek worden uitgebreid,
waardoor het mogelijk werd in eigen
werkplaats het moeilijke en geduldi
ge vak in bijna al zijn facetten te
beoefenen. Na een langdurige ziekte
overleed Gerrit Huurman in 1960. De
her Onverwagt die in 1945 als bouw
kundige in dienst van de firma was
getreden werd direkteur.
Kerken
De heer Onverwagt wil wel kwijt
dat de restauratie van de herv. kerk
te Zevenbergen de meeste indruk op
hem heeft gemaakt. Huurman NV
zorgde de afgelopen jaren voor de
restauratie van Ned. Herv. kerken te
Tholen, Nijmegen. Aardenburg, Mon-
nickendam, Schiedam, paleis Huis ten
Bosch, kasteel Rechteren te Dalfsen.
het Rijnlandshuis te Leiden, kasteel
Duivenvoorde te Voorschoten en huis
Schuylenburg te Den Haag (de
ambtswoning van de Duitse ambassa
deur).
Voor bijzondere opgaven stond het
bedrijf met de restauratie van het
dorpsplein te Sint Anna ter Muiden,
de toren van Brielle, de toren van
Heinenoord die zo scheef staat als die
van Pisa en de verplaatsing van het
regentenhuis Kuyl's fundatie van de
Schxekade naar de 's-Gravenweg te
Rotterdam- Kralingen.
Problemen doen zich vaak voor bij
het verkrijgen van de juiste steen
soort ten behoeve van de restauraties.
Monumentenzorg tipt het bedrijf wel
eens als er voor bepaalde oude ge
bouwen sloopplannen bestaan.
Op dit moment heeft Huurman een
oogje laten vallen op de tienduizen
den stenen die vrij komen door de
gedeeltelijke sloop van de Haagse
Willemskerk. De stenen worden voor
lopig in Delft opgeslagen. Heeft het
bedrijf ze nu niet nodig, dan kan men
de stenen wel in de toekomst gebnxi-
ken. Dat geldt ook voor andere voor
werpen en onderdelen.
ZWIJNDRECHT De vierde In
ternationale Ruilbeurs van mineralen,
gesteenten en fossielen wordt zater
dag, 26 februari in het gebouw de
Vonkenberg. Stoop van Zwijndrecht-
straat 1 in Zwijndrecht gehouden.
De beurs, die geopend is van tien
tot vijf uur 's middags, wordt georga
niseerd door de Geologische Vereni
ging Zwijndrecht en Omstreken, die
in Nederland een der weinige op het
gebied van mineralen gespecialiseer
de verenigingen is. hetgeen mag wor
den afgeleid uit het feit. dat er leden
woonachtig zijn tot ver buiten Zwijn
drecht en die vanuit Den Haag, Bra
bant en zelfs vanuit België komen om
de clubavonden te bezoeken. De in
het najaar van 1971 georganiseerde
ruilbeurs trok deelnemers uit België
en Duitsland, terwijl bezoekers op
ruim 150 meter tafel verdeeld over de
drie beschikbare zalen van De Von
kenberg een enorme schat aan mine
ralen. kristalgroepen en edele stenen
konden bewonderen of voor hun hob
by konden verwerven. De amateur-
geologie en de daaraan nauw ver
wante vormen van vrijetijdsbeste
ding, zoals het bewerken en verwer
ken van stenen tot zeer mooie siera
den, behoren tot een hobbf, die hier
in Nederland thans in opkomst is. In
lichtingen over deze hobby en de
ruilbeurs kan men verkrijgen bij J.
E. Zwagemaker, Pr. Hendrikstraat 30.
Marinier aan boord
schip neergestoken
DEN HAAG Tijdens het verblijf
van het marine-bevoorradingsschip
Poolster in de Franse havenstad St.
Nazaire is de 44-jarige korporaal
barbier C. A. Pijl uit Amersfoort zon
dagavond in zijn kapsalon aan boord
van het schip neergestoken. Hij is
kort daarop aan de gevolgen van de
verwondingen overleden.
Het motief van de steekpartij is ge
heel onduidelijk, mede omdat aan het
gebeurde geen incidenten vooraf wa
ren gegaan. De verdachte verblijft in
verzekerde bewaring aan boord van
de Poolster Het schip stoomt thans
op naar Den Helder.
DINSDAG 8 FEBRUARI
ROTTERDAM Ongeveer twintig
vertegenwoordigers van de gemeente
Rotterdam zullen in mei een bezoek
brengen aan Japan en enkele andere
landen in het Verre Oosten. De groep,
die op 19 mei aanstaande vertrekt,
staat onder leiding van burgemeester
W. Thomassen.
Getalsverhouding
Vensters
Ter gelegenheid van het jubi
leum heeft aannemersbedrijf
Huurman NV een boekwerk laten
verschijnen onder de titel „Ven
sters", geschreven door de heer
H. Janse, hoofdarchitect van de
rijksdiest voor de monumenten
zorg. Het boek dat met vele foto's
geïllustreerd is, behandelt de ont
wikkeling van het venster in ons
land. Het is de eerste studie die
op dit gebied verschijnt. Vrijdag
middag wordt het eerstee boek
werk uitgereikt aan mr. R. Hotke,
waarnemend direkteur-generaal
van de kunst van het ministerie
van CRM en oud-hoofddirekteur
van de rijksdienst voor de monu
mentenzorg.
Alblasserdam aantal
weken geïsoleerd
SPRANG-CAPELLE —In het
curiosahuis van Dolf en Roelie Ver-
steegh op dc Zuidhollandsdijk is
voortaan elk eerste weekeinde van de
maand iets te beleven op het gebied
van oude ambachten en het vervaar
digen van kunstnijverheidsproduktcn.
Afgelopen weekeinde toonden en
kele mensen aan het publiek (er was
vrij veel belangstelling) wat men zoal
kan maken van bepaalde stoffen en
antieke voorwerpen. Zo werkte Jan-
nie van Lieshout uit Den Bosch met
halfedelstenen, Imhard Pillot uit Esch
met kralen en sieraden en Sarie Koo
ien uit Best met klei (boetseren).
Roelie Versteegh demonstreerde het
beschilderen van oude voorwerpen,
Mannette Overmaat uit Amsterdam
het matten van stoelen en Ad Koenen
uit Kaatsheuvel het vervaardigen van
smeedijzeren kandelaars. In de circa
200 jaar oude korenmolen de Een-
dragt was op de zolders een expositie
te zien van allerlei antiquiteiten en
op het Winterplein had men op stijl
volle wijze een antiek- en rommel
markt ingericht.
ROTTERDAM Ernstige slijtages
aan de vitale delen van het beweeg
bare gedeelte van de brug zijn ont
dekt bij een periodieke controle van
de brug over de Noord bij Alblasser
dam. Reparaties hiorvan zijn op korte
termijn dringend noodzakelijk.
De consequenties hiervan zijn ech
ter nog niet geheel te overzien. Met
name het wegverkeer zal veel hinder
en vertraging ondervinden van de
werkzaamheden die gedurende een
groot aantal weekends zal worden
uitgevoerd. Te beginnen op 19 fe
bruari zal het verkeer worden omge
leid via Utrecht of Breda.
Komende vanaf Rotterdam is de
oprit van rijksweg 15 bij Ridderkerk
afgesloten. Hendrik Ido Ambacht
blijft alleen bereikbaar via de bin
nenwegen vanuit Ridderkerk.
Het zwaarst gedupeerd zullen on
der meer passagiers zijn van de
lijndienstbussen van de vervoers
maatschappij „Twee Provinciën". Een
woordvoerder van deze maatschappij
zei nog niet helemaal te weten hoe de
planning zal moeten verlopen. Waar
schijnlijk wordt alles via Dordrecht
en de Merwedebrug bij Papendrecht
geleid.
De passagiers zullen rekening moe
ten minste een half uur, afhankelijk
en minste een half uur, afhankelijk
van de reisroute. Naast het ongemak
van de passagiers ziet de vervoers
maatschappij zich ook geplaatst voor
hoge kosten door veel langere routes,
en het inzetten van meer personeel
en materieel.
De werkzaamheden die voortduren
tot eind april geven ook veel onge
mak voor de scheepvaart op de rivier
de Noord. Zo zal de basculebrug van
11 Maart tot 29 April buiten gebruik
zijn, waardoor de hoge scheepvaart
niet kan passeren en gebruik zal
moeten maken van de vaarroute via
de Oude Maas.
Bij dit vraagstuk zullen dan de ge
talsverhoudingen een geweldig be
langrijke rol spelen. Op veel bedrij
ven hebben de werkwilligen zich be
roepen op het feit, dat zij onder be
dreiging met persoonlijk geweld, het
werk hebben neergelegd.
Tegelijkertijd zeggen vakbondsbe
stuurders (zowel van de confessionele
bonden als van het NW) dat relatief
kleine groepen van kwaadwillenden -
soms sterk verbonden met ultra link
se organisaties als de Arbeidersmacht,
de Kommunistische Eenheidsbeweging
en de Metaalbewerkersbond Groot en
Kleinbedrijf) in de wilde staking snel
de overhand hebben kunnen krijgen.
Niemand vraagt zich overigens af
hoe men de leiding van een derge
lijke staking zo snel uit handen heeft
kunnen geven. Een en ander betekent
dat het wel eens moeilijk zou kunnen
zijn voor grote meerderheden van
werkwilligen aan te tonen dat zij
zich door minderheden de wet heb
ben moeten laten stellen.
Bij de werf Gusto in Schiedam
heeft men bijvoorbeeld uitgerekend,
dat een minderheid van ruim 300
man in een paar uur tijd een bedrijf
met in totaal 1200 werknemers heeft
kunnen verlammen.
Verdeeldheid over
de plannen voor
nieuw IJniuiden
DEN HAAG De Tweede Kamer
is sterk verdeeld over het nog door
oud-minister Beernink (binnenlandse
zaken) ingediende wetsontwerp om de
gemeenten Beverwijk, Velsen en
Heemskerk samen te voegen tot een
nieuwe stad IJmuiden van rond de
150.000 inwoners. Zoals de kaarten er
nu voor liggen wordt het een dub
beltje op zijn kant of het wetsont
werp aangenomen wordt of niet.
De verdeeldheid over deze proble
matiek, die morgen in de Kamer aan
de orde zal worden gesteld, loopt
dwars door de fracties heen. Ver
wacht wordt dat een grote aanhang
van de regeringspartijen zich tegen
het wetsontwerp zal uitspreken en
hoe paradoxaal het ook lijkt, een gro
te meerderheid van de linkse opposi
tie voor zal stemmen. De voorstem
mers. waartoe ook de meerderheid
van de ARP-fractie zal behoren, zijn
van mening dat in het IJmondgebied
een krachtig beleid moet kunnen
worden gevoerd.
In Japan neemt de groep deel aan
het zusterhavencongres in Kobe. Ir.
S. A. Posthumus, de voorzitter van
de natonale commissie zeehavenover-
leg. zal daar een inleiding geven
over de ontwikkeling van de havens
in noord-west Europa. Op de bijeen
komst zal ook het woord gevoerd
worden door de wethouder van de
haven voor economsche ontwikkeling,
drs. H. J. Viersen. Hij spreekt over
de financiering van de haven.
De voorzitter van de scheepvaart-
vereeniging zuid, mr. L. J. Pieters,
behandelt het containervervoer en de
algemeen secretaris van de kamer van
koophandel van Rotterdam, drs. A. D.
Brantenaar, praat over de nieuwe
overslagtechnieken
De delegatie blijft twee weken in
Japan. Daarna worden bezoeken ge
bracht aan Hong Kong, Singapore en
Bangkok. In Singapore wordt de Rot
terdamse expositie bezocht, die het
buerau voorlichting in samenwerkng
met het ministerie van landbouw heeft
ingericht. In Yokohama valt het be
zoek samen met de opening van de
eerste havenvakschool in Japan.
SLEEUWIJK Zondagnacht heb
ben inbrekers zich meester gemaakt
van de totale voorraad aan technische
apparatuur bij de technische groot
handel K. Verhoeve aan het Hoekein-
de.
De nachtelijke bezoekers kwamen
met een vrachtwagen, die vlak voor
de ingang geparkeerd werd. Men had
geruime tijd nodig om de deur te for
ceren, waarna men doodgemoede
reerd de voorraad gereedschappen is
gaan inladen.
Onder meer verdwenen een groot
aantal lastrafo's, electrisch gereed
schap als boortollen en slijpmachines.
Ook 60 overalls vielen onder de buit.
Totale waarde ƒ35.000.
Waarschijnlijk zijn de inbrekers
gestoord door het huilen van een
k.nd van de benedenbewoners, die
ook ontwaakten en de inbrekers de
aftocht hoorden nemen.
Van onze verslaggever
ROTTERDAM Nu zo'n der
tigduizend werknemers in de me
taalindustrie weer een hele dag
verdaan hebben met praten over
het al of niet terecht afwijzen
van dc cao voor de metaalindus
trie en alles wat daarna nogal
ongecontroleerd in beweging is
gezet, is dan eindelijk de vraag
gerezen: „Wie zal dat betalen."
Bjj deze vraag is vooral het oog
gericht op het loonzakje, want
over de bedrijfsschade, die wordt
aangericht heeft tot nu toe nie
mand gerept, zelfs de werkge
vers niet.
onthouden van acties gevolg hebben
gegeven.
Voor de confessionele bonden, die
zich al accoord verklaard hebben met
de CAO voor dc metaal, ligt dc zaak
officieel misschien iets eenvoudiger,
maar ook zij zullen moeite hebben
stakers en zogenaamde moleststakers
uit elkaar te houden. Weliswaar is
alle georganiseerde metaalbewerkers
de raad gegeven in ieder geval bij
hun bazen op de bedrijven kenbaar
te maken, dat zjj graag aan het werk
willen gaan, maar deze raad was toch
sneller gegeven dan opgevolgd, om
dat men in de kring van eigen col
lega's niet graag als een „onderkrui
per" te boek staat, een odium dat ja
renlang nare gevolgen kan hebben
voor dc collegiale samenwerking.
De wilde staking in de metaal met
een aanzienlijk aantal werkwilligen,
die uit angst geen steek durven uit te
voeren, heeft voor een uitermate in
gewikkelde situatie gezorgd, die op dc
dag van uitbetalen tot hoogst onaan
gename verrassingen zal leiden. Het
is duidelijk, dat de werkgevers dc
stakers niet zullen uitbetalen, maar
dc vraag is wie er nu gestaakt heb
ben en wie alleen maar niet gewerkt
hebben omdat zij meenden dat wer
ken onmogelijk was.
In de kringen van de Metaalbond
Rotterdam (de werkgeversorganisatie
in de metaalindustrie van het Rijn
mondgebied) heeft men de indruk,
dat in de eerste plaats de vuistregel
zal moeten gelden „wie niet werkt
krijgt ook geen geld". Het is daarbij
zeer denkbaar dat dé goeden met de
kwaden zullen moeten lijden, ook al
beroepen de goeden zich dan op de
intimidatie van de kwaden.
Uitkering
De confessionele bonden hebben in
middels hun leden wel laten weten,
dat zij er van uitgaande dat de In
dustriebond NVV een officiële sta
king zou uitroepen, die voor haar le
den eveneens tot onvrijwillig verzuim
had kunnen leiden een plan rond
hebben om tot stakingsuitkeringen te
komen. Samenwerking met de bedrij
ven (om na te gaan wie wel en wie
niet tot werken bereid is geweest) zal
daarbij onvermijdelijk zijn.
v
Wanneer de werkgevers-niet voor
geld zorgen of in dit speciale ge
val het GAK. dat reglementair niet
bij stakingen mag ingrijpen dan
moeten de vakbonden hun stakings
kassen openen.
En dat geeft een reeks nieuwe pro
blemen. Om te beginnen is daar de
Industriebond NVV, die weliswaar
niets mag doen om haar leden in de
staking te steunen, maar of dat ook
betekent dat de leden, die het slacht
offer zijn van „ongecontroleerde ac
ties" van wilde stakers in de kou
moeten blijven staan, wordt koorts
achtig uitgezocht.
Het is trouwens zeer moeilijk om
de NW-leden, die zich buiten alle
verantwoordelijkheid van het NVV
maar wel tot grote vreugde van het
NVV, in een wilde staking hebben
begeven te scheiden van de NVV-ers,
die aan de formele oproep tot het
En dan springt direct de wonder
lijke sluiting van de werf Wilton-
Fijenoord in Schiedam in het oog,
waar vanmorgen geen van de ruim
vierduizend werknemers die de werf
op wilden, toegang hebben kunnen
krijgen. Op deze wijze is natuurlijk
onmogelijk gemaakt om na te gaan
wie kwam staken en wie kwam wer
ken. Gisteren heeft de hele dag twij
fel geheerst over de vraag wie nu
eigenlijk de poorten van het werk
terrein gesloten heeft gehouden.
Uit gesprekken met woordvoerders
van de metaalbond Rotterdam moet
afgeleid worden, dat zeker de direc
tie van Wilton (die overigens zelf
geen commentaar heeft willen geven)
geen opdracht tot sluiting van de
werf heeft gegeven. Zou de directie
dat wel gedaan hebben dan zou dit
min of meer betekenen, dat Wilton
zijn verplichting tot het verschaffen
van werk niet is nagekomen en der
halve voor de loonderving aanspra
kelijk gesteld kan worden.
Gelden deze problemen alle geor
ganiseerde metaalwerknemers, voor
de ongeorganiseerden is de situatie
nog minder rooskleurig, want zij zul
len al helemaal geen beroep op de
stakingskassen van de vakbonden
kunnen doen. In de praktijk zal het
neerkomen op de vraag of zij hun
goede werkwil zullen komen bewijzen
en of de werkgevers, die waarschijn
lijk tot niets verplicht zijn, verzach
tende omstandigheden zullen willen
laten gelden.
