Rhodesië loopt
risico bloedbad
Oestasji's haten Tito's
Joegoslavië nog altijd
.□nze
jaren
HlüOT
I
I
Referendum over de
echtscheidingswet
voor Italië funest
Massale
ontslagen
Franse ambassadeur
in Lima verzoekt
uitlevering nazi
Negerbisschop waarschuwt:
„Zonden"
nieuw verzamelwerk
Luns vindt plan
Warschaupact
erg vaag
Nieuwe cao bij
cle Bijenkorf
Dona vervroegd
vrijgelaten
9
ZATERDAG 29 JANUARI 1972
SALISBURY, ADDIS ABEBA
(Reuter, UPI, AP, AFP) De
Afrikaanse nationalistenleider
bisschop Abel Moezorewa heeft
gisteren de Britse commissie
Pearce gewaarschuwd voor een
bloedbad in Rhodesië, als het
Afrikaanse volskdeel niet in de
grondwet verankerde volledige
politieke rechten krijgt.
De commissie peilt de mening van
de Rhodesische negers over de voor
waarden voor het verlenen van onaf
hankelijkheid aan het door een blan
ke minderheid bestuurde Rhodesië
waarover met Engeland overeenstem
ming is bereikt. De bisschop, die
voorzitter is van de ANC (Afrikaanse
Nationale Raad), verscheen in Salis
bury met vijf anderen voor Lord
t'earce, die voorzitter van de Britse
commissie van onderzoek is.
Het Brits-Rhodesische akkoord
over de onafhankelijkheidskwestie
•van de hand wijzend zei de bisschop:
„Zolang we het soort wetgeving heb
ben als nu zal het onbehagen van de
negers over de behandeling dié zij
krijgen misschien niet zeer binnen
kort aan het licht komen. Ik wil ech
ter voor blanken en zwarten duide
lijk verklaren evenals voor u,
voordat u naar uw land terugkeert
dat wij hebben geweigerd een grond
wet te aanvaarden, die naar onze
overtuiging het zaad strooit voor een
bloedige revolutie".
Opgekropt
„De klachten van het Afrikaanse
volksdeel, zoals die over rassenschei
ding en onderdrukking, zijn zowel
politiek als psychologisch van aard.
Maar de Afrikanen hebben geen mo
gelijkheid, hun grieven te uiten.
Daardoor worden zij opgekropt. De
moorden op ongewapende mensen",
aldus de bisschop, „zijn schandelijk
en slecht".
Hij zei te hopen, dat de commissie
een duidelijk 'neen' namens de Afri
kanen aan zijn regering zal overbren-
De tweede aflevering van „Elisa
beth R." zal gisteren de meeste kij
kers wel aan het eerste net hebben
gebonden. Jammer dat de KRO daar
niet op bedacht is geweest, anders
zou de eersteling van de Ierse serie
„Wie zonder zonden is" op een guns
tiger tijdstip zijn uitgezonden. Deze
Granada-produktie1 verdient namelijk
de belangstelling van fijnproevers op
toneelgebied, wanthierin zijn inte
ressante staaltjes van Iers acteerta
lent te bewonderen.
John Carson gaf kostelijk gestalte
aan de gepensioneerde majoor die
omwille van een pas na tien jaar ge
wettigde liefde katholiek wil worden,
maar die in zijn nieuwe beleving op
en top de officier blijft: verzot op
orde en regelmaat en op „het sys
teem". Cyril Kusacks vertolking van
de monseigneur was doorstraald van
de levenswijsheid en het humorbe-
grip, waarmee zo'n oude leidsman
zijn overijverige bekeerling ertoe
brengt, niet zo hard van stapel te
lopen.
Wie wat moeite heeft gehad met de
vele „aanroepingen" in dit stuk, moet
wel bedenken dat ze bij de Ierse
geest horen als het zout in de pap.
In de Mary Tyler Moore-show heb
ben we voor het eerst een acteur bo
ven de middelmaat ontdekt. Als be
lastingcontroleur liet Paul Sand zien
dat hij over een aanstekelijk mimisch
vermogen beschikt.
Brandpunt is begonnen, hogere
ogen te gooien in het Vlaamse land.
De nevenbedoeling: wederzijds wat
meer begrip kweken en aan beide
kanten vooroordelen slechten, is geen
overbodige bezigheid.
Over welk acteertalent zou Willem
Duys toch beschikken, dat vrouwen
bij drommen in zijn winkeltje ko
men? Hij heeft in elk geval iets dat-
de melkboer niet heeft: een fijne
neus voor de gevoelige tour. Wij heb
ben bij het kijken naar de Zwitserse
schaatser Franz Krienbühl al zo vaak
gedacht: Wie haalt deze sympathieke
kerel voor een Nederlands voetlicht?
En ja hoor, Willem^deed het.
T. .H
gen en beweerde, dat de ANC door
procent van de Afrikaanse bevolking,
maar ook door blanken, kleurlingen
en Aziaten wordt gesteund. De bewe
ging was in december gesticht in een
'even spontane als brede reactie op de
Brits-Rhodesische overeenkomst, met
als taak. de voorwaarden op geweld
loze wijze te verwerpen.'
Moezorewa vervolgde, dat de on
derhandelingen over het akkoord met
volledige uitsluiting van de erkende
Afrikaanse leiders waren gevoerd. Op
die manier zal geen akkoord over de
Rhodesische kwestie haalbaar zijn.
Eén van de weinige voordelen van de
jongste ontwikkelingen noemde de
bisschop het feit, dat de Afrikanen
nu tenminste openlijk 'neen' kunnen
zeggen. „Dit is de eerste en laatste
kans voor de Afrikaanse bevolking
om een vonnis uit te spreken over het
blanke minderheidsbewind".
De bisschop zei te twijfelen aan het
effect van het onderzoek van de com
missie, omdat hij gelooft dat geen en
kele commissie op de juiste wijze kan
functioneren in de huidige sfeer. Het
minderheidsbewind tolereert eenvou
dig geen rechtvaardige peiling van de
publieke opinie. Een bewijs hiervoor
acht de bisschop de aanhouding van
Afrikaanse nationalisten en het stre
ven van de regering-Smith, de cam
pagne van de ANC onmogelijk te ma
ken. Hij beschuldigde dit bewind er
van, op alle mogelijke manieren het
jawoord van de stamhoofden te ver
krijgen.
YN
In Addis Abeba, wadr de Veilig
heidsraad een week vergadert, is
Rhodesië het belangrijkste punt op de
agenda van het gemeenschappelijk
beraad met vertegenwoordigers van
ongeveer 40 Afrikaanse landen.
Gastheer keizer Haile Selassie zei
in zijn openingstoespraak, dat de
Raad niet moet vervallen in de fou
ten van de Volkenbond. Zoals bekend
heeft de keizer in 1935 tevergeefs
voor deze organisatie maatregelen ge
vraagd tegen de Italiaanse agressie,
waarvan zijn land het slachtoffer
werd.
„Er moet nu tot handelen worden
overgegaan tegen racisme en kolonia
lisme in Afrika", aldus de keizer.
De voorzitter van de OAE (Organi
satie voor Afrikaanse Eenheid) vroeg
de Raad het bestuur over Namibië
het vroegere Zuidwest-Afrika in
handen te nemen, de overeenkomst
tussen Engeland en Rhodesië ongeldig
te verklaren en Portugal en Zuid-
Afrika uit de volkerenorganisatie te
stoten. Zoals bekend kan Engeland in
de Veiligheidsraad van zijn vetorecht
gebruik maken.
NANTES, (AP) Meer dan honderd
brandweermannen hebben gister
avond drie uur moeten vechten om
een grote brand in de kathedraal van
Nantes te bedwingen.
Het dak van de kathedraal en veel
van het oude houtwerk is volledig
verloren gegaan.
Toen men tegen tien uur in de
avond het vuur meester was, bleek
een belangrijk deel van de kathedraal
met name de zijkapellen, de sacris
tie, het grote orgel, het grafmonument
van koning Frans de twetede van
Bretagne en verscheidene kostbare
schilderijen te zijn gespaard.
Deskundigen zijn van oordeel, dat
er echter zeker een .jaar nodig zal zijn
om de scfyade te herstellen.
De schade valt nog niet te schatten.
De bouw van, de kathedraal werd be
gonnen in 1434 en voltooid in 1893.
De brahd schijnt te zijn veroorzaakt
door het omvallen van een fles acyte-
leen. De restauratie van de kathedraal,
die in de tweede wereldoorlog zwaar
werd beschadigd, was in dc laatste
fase. De graftombe van koning Frans
II en Marguerite de Foix uil de 16e
eeuw zijn zoals gezegd behouden.
GUATEMALA (Reuter), In ver
band met berichten over het zenden
van Britse troepen naar het naburige
Brits-Honduras is het leger aan Gua
temala in staat van alarm gebracht.
Dit heeft een militaire woordvoerder
in Guatemala-stad vrijdagavond mee
gedeeld.
LIMA (AP) De Franse am
bassadeur in Lima, Albert
Chambon, heeft vrijdag de Peru
viaanse regering verzocht de in
Duitsland geboren Boliviaanse
staatsburger Klaus Altmann te
arresteren en in hechtnis te hou
den opdat hij kan worden uitge
leverd. Altmann zou de wegens
oorlogsmisdaden veroordeelde
nazi Klaus Barbie zijn.
De ambassadeur heeft zijn verzoek
persoonlijk overgebracht aan een me
dewerker van minister van binnen
landse zaken generaal Pedro Richter
teneinde te bewerkstelligen dat Alt
mann wordt aangehouden voordat hij
Peru verlaat.
Altmann, die sinds oktober in Lima
heeft gewoond en geregeld heeft ont
kend Barbie te zijn, is door de Peru
viaanse politie verzocht het land te
Door VINCENT BUIST
BELGRADO In balling
schap levende Kroatische extre
misten, die deze week waar
schijnlijk een Joegoslavisch
vliegtuig lieten verongelukken
en bij Zagreb een aanslag op een
trein pleegden, hebben meerma
len laten weten, dat alles geoor
loofd is bij hun strijd voor een
vrij en onafhankelijk Joegosla
vië.
De extremisten, die bekend staan
als Oestasji's, begonnen hun activitei
ten in het begin van deze eeuw en
kregen met de opkomst van het voor
oorlogse fascisme veel invloed. Een
van hun meest opzienbarende acties
was in 1934 in Marseille de moord
aanslag op koning Alexander de
Eerste, een Serf. Tijdens de tweede
wereldoorlog, toen Kroatië vier jaar
lang een Italiaanse vazalstaat was,
stonden de rechtse, katholieke Oes
tasji's op de toppen van hun macht,
die zij onder meer gebruikten om en
kele honderdduizenden gehate Serven
af te slachten.
Toen maarschalk Tito en zijn parti
zanen de nazi's hadden verdreven,
namen de communisten de macht in
25 jaar wereldgeschiedenis in een standaard
werk dat u zelf van week tot week opbouwt.
Bestel de kennismakingsaflevering 1,-met
onderstaande bon. In envelpp zonder postzegel
opsturen haar postbus 4570 Amsterdam.
Kroatië over en werden de Oestasji's
met harde hand om zeep geholpen of
in ballingschap gejaagd. Een tijdlang
konden de fanatieke bannelingen zich
vrij geriefelijk in Beieren vestigen,
waar ze vorstelijk werden gesteund
door ex-nazi's. Maar sinds de komst
van kanselier Willy Brandt zagen zij
zich gedwongen hun bases naar Scan
dinavië, en met name Zweden, te
verplaatsen.
Verdeeldheid
Hoewel gedomineerd door de vurige
ambitie een onafhankelijk Kroatië te
grondvesten en de Federale Repu
bliek Joegoslavië te torpederen, zijn
de Oestasji's toch in verscheidene
groepen uiteengevallen. Eén groep,
die zich in West-Berlijn heeft genes
teld, streeft naar een onafhankelijk
Kroatië door Moskou te paaien en
een strategisch belangrijke marineba
sis aan de Kroatisch-Adriatische
kustlijn aan te bieden. Maar partij
leider Leonid Breznjew schijnt zich
vorig jaar september tijdens zijn be
zoek aan Tito van deze toenaderings
pogingen te hebben gedistantieerd.
De afgelopen weken hebben nieuwe
Kroatische leiders in Zagreb te ken
nen gegeven, dat buitenlands vertoe
vende Oestasji-elementen zich heb
ben vertinden met in Kroatië leven
de nationalisten om Kroatië uit de
Joegoslavische federatie te breken. Er
zijn berichten, dat de Joegoslavische
politie naarstig op zoek is naar doku-
menten, die deze alliantie zouden
kunnen bewijzen.
Crisis
Stuur mij de kennismakingsaflevering van
ONZE JAREN 45-70 1,-.
Deze kennismaking verplicht me tot niets.
P'aa,s
ONZE JAREN 45-70 kost 1,75 per weekafl. bij abonnement.
Ook verkrijgbaar in boek- en tijdschrifthandel 2,25 per al
Deze politionele activiteit zou voor
al zijn opgeflikkerd na de nationalis
tische crisis van de afgelopen maan-
gen het in Servië gelegen Belgrado en
scheepse studentendemonstraties te
gen het in Eervië gelegen Belgrado en
OTrAWA (AP) Secretaris-gene
raal Luns van de NAVO heeft vrijdag
de laatste verklaring van de landen
van het Warschaupakt met betrekking
tot troepenvermindering in Europa
„vaag" genoemd.
„Er zou wat meer body in hebben
kunnen zitten." aldus Luns in een
voorzichtig verwoord commentaar op
de woensdag na de topconferentie van
Praag door het Warschaupakt uitge
geven verklaring.
Deze verklaring stemde in met het
beginsel van troepenvermindering in
algemene termen, maar ging niet in
bijzonderheden en gebruikte ook niet
de term „wederzijdse en evenwichti
ge troepenvermindering", die de navo
de afgelopen drie jaar heeft gebezigd.
eindigde met een grootscheepse zui
vering van partij en regering in deze
Joegoslavische deelrepubliek, waarbij
honderden autoriteiten hun baan ver
loren Als eventuele bindingen zul'en
worden ontdekt tussen de Oestasji's
en ontslagen functionarissen, zullen
zeker processen volgen.
Oestasji's waren de afgelopen jaren
verantwoordelijk voor tal van bom
aanslagen en andere gewelddadighe
den, zoals de moord op de Joegoslavi
sche ambassadeur in Zweden. Deze
moord werd gepleegd door jeugdige
Oestasji's, wier anticommunisme niet
minder fel is, als dat van hun ouders,
wat aantoont, dat de haat tegen Tito's
Joegoslavië niet met de tijd is ver
dwenen.
Vincent Buist is correspondent van
het persbureau Reuter in Belgrado.
AMSTERDAM Het personeel
van de Bijenkorf, Hema, Galeries
Modernes en Perry van der Kar
krijgt in 1972 een prijsstijgingscom
pensatie van maximaal 7.5 procent.
Mochten de prijzen nog meer stijgen
dan zal over verdere compensatie in
de lonen nader overleg met de vak
bonden plaatsvinden.
Dit blijkt uit een communiqué, dat
de directie van Koninklijke Beheer
Bijenkorf, waarin genoemde bedrij
ven zijn ondergebracht, gisteren heeft
verstrekt over het met de vakbonden
bereikte akkoord over een nieuwe cao
voor de ruim 10.000 werknemers in
dit concern.
De salarissen gaan op 1 februari
a.s. 4.5 pet omhoog (inclusief 1.4 pet.
na-compensatie voor prijsstijgingen
in 1971 en een aantal verbeteringen
van secundaire arbeidsvoorwaarden),
de minimum-vakantiegratificatie
wordt opgetrokken tot ƒ75) voor
werknemers vanaf 23 jaar en jongere
kostwinners. De jeugdsalarissen wor
den aangepast en uiterlijk 1 februari
1973 zal de werktijd worden verkort
tot 40 uur per week.
verlaten voor zijn eigen veiligheid
gezien de reacties die de tegen hem
ingebrachte beschuldigingen hebben
gewekt.
Vergezeld door twee politieagenten
is Altmann woensdag uit Lima per
auto vertrokken naar de grensstad
Puno in het Andesgebergte van
waaruit hij naar Bolivia zou willen
terugkeren.
In een officiële verklaring heeft de
Franse ambassadeur gezegd dat hij
zijn verzoek tot het ministerie van
binnenlandse zaken een niet tot dat
van buitenlandse zaken heeft gericht
om hierdoor tijd te winnen.
Chambbn verklaarde dat hij zaterdag
zijn verzoek mondeling aan het mi
nisterie1 van buitenlandse zaken zou
overbrengen. Het verzoek van Cham
bon volgt op de aankomst in Lima
vanmevr. Beate Klarsfeld, een van
de medewerksters van de internatio
nale liga tegen anti-semitsime en ra
cisme.
Documenten
Mevrouw Klarsfeld, die donderdag
avond uit München in Lima aan
kwam, heeft verklaard te beschikken
over fotografische documenten en an
dere Stukken die bewijzen dat Alt
mann Klaus Barbie is. Barbie was in
de tweede wereldoorlog hoofd van de
Gestapo in Lyon.
NIEUWERSLUIS/DEN HAAG
De dienstplichtige militair Hans Dona,
die op 18 november werd ingesloten
in het Depót voor discipline in Nieu-
wersluis, zal daaruit vandaag voor
waardelijk worden ontslagen. De
straf van Dona, die door het hoog
militair gerechtshof tot drie maanden
tuchtklasse werd veroordeeld, zou op
15 februari aflopen.
Wegens goed gedrag is Dona ruim
twee weken eerder in vrijheid gesteld.
Op een daartoe door de commandant
van het strafkamp ingediend voorstel,
heeft de minister van defensie gun
stig beschikt. Hans Dona hoeft de tijd
die hij in Nieuwersluis heeft doorge
bracht, ook niet na te dienen. De mi
nister heeft een verzoek daartoe van
Dona ingewilligd. Dona, die op 14
januari zou zijn afgezwaaid, wordt
met ingang van vandaag ook met
klein verlof gezonden.
Dona werd in november veroor
deeld wegens publikaties in een af
delingsblad van de VYDM, waarvan
hij redacteur was. Zijn mederedacteur
Wim Schul werd eveneens tot drie
maanden tuchtklasse veroordeeld.
Schul, wiens straf eveneens op 15
februari verloopt, wordt nog niet in
vrijheid gesteld. Ook zijn verzoek om
niet te hoeven nadienen is nog niet
ingewilligd. Volgens de Legervoorlich-
tingsdienst zal minister De Koster in
dezen pas een beslissing nemen als
kan worden beoordeeld of Schul zijn
dienst, zowel in de tuchtklasse als
daarna bij zijn onderdeel naar tevre
denheid heeft verricht. Schul zwaait
in maart af.
Volgens de voorzitter van de VVDM,
Jan van Bergen, wordt tegenover
Schul een hardere lijn gevolgd, omdat
deze tijdens zijn detentie in de Solda
tenkrant, het blad van de Bond voor
dienstplichtigen (de 'witte' BVD), een
artikel heeft gepubliceerd dat onjuist
en beledigend werd geacht. Twee
generaals zouden op grond van dat
artikel een klacht tegen Schul hebben
ingediend. Een woordvoerder van de
BVD bevestigde dit laatste.
(Vervolg van pag. 1)
Bezorgdheid
In een schrijven aan Gedeputeerde
Staten van Limburg hebben negen
metaalbedrijven, verenigd in de con
tactgroep metaalverwerkende indus
trie Limburg, al eerder uiting gege
ven aan hun bezorgdheid over de
slechte gang van zaken in de metaal
industrie. GS hebben minister Lang-
man van economische zaken tijdens
een overleg in Den Haag deze week
op de acute noodsituatie van de me
taalbedrijven direct gevolg van de
mijnsluitingen in Limburg gewe
zen. Hoewel de minister geen concre
te toezeggingen deed, beloofde hij GS
wel de problematiek rond de Zuid
limburgse metaal in het gehele indus
trialisatiebeleid voor Zuid-Limburg
op te nemen.
Volgens de heer E. M. Mastenbroek,
directeur van DEMY Staalconstruc
tie- en montagebouw in Geleen zijn
niet alleen de mijnsluitingen oorzaak
van de noodsituatie. Vooral het uit
blijven van industriële orders van
Shell en DSM te Borti, waarop vele
metaalbedrijven hun produktieplan-
nen hadden gericht, heeft de Lim
burgse metaalindustrie veel kwaad
gedaan. De metaal in Zuid-Limburg
zal naar andere markten moeten zoe
ken. maar worden daarbij ernstig ge
hinderd door de bezuinigingspolitiek
van het kabinet-Biesheuvel, aldus de
heer Mastenbroek.
door Jaap den Boef
De demissionaire Italiaanse
premier Emilio Colombo weet
nu zeker dat hij nog een ander
groot probleem moet oplossen,
wil hij slagen in de door presi
dent Giovanni Leoni verstrekte
opdracht tot vorming van een
nieuw kabinet. De door econo
mische recessie en sociale on
rust veroorzaakte crisis dreigt
nog gecompliceerder te worden
als gevolg van de uitspraak van
het Italiaanse Constitutionele
hof, dat een referendum over de
in decèmber 1970 aanvaarde
echtscheidingswet niet in strijd
is met artikel 75 van de grond*-
wet.
Het Hof (enigszins te vergelijken
met het Amerikaanse Hooggerechts
hof) deed deze week uitspraak, nadat
het twee weken achtereen had gede
batteerd over het door ruim 1.3 mil
joen tegenstanders van de echtschei
dingswet gevraagde referendum.
Blijkbaar heeft het Hof geen aan
leiding gezien een afwijzende hou
ding aan te nemen. In artikel 75 van
de grondwet staat nl. slechts dat een
referendum verboden is: als het gaat
over begrotingskwesties, belasting
wetten, amnestieverlening en het
recht om internationale verdragen te
ratificeren.
Niettemin hebben voorstanders van
de echtscheidingswet tot het laatst
toe gehoopt, dat de beslissing negatief
zou uitvallen. Ook de Democrazia
Cristiana, die tegen de wet was toen
deze in 1970 door de socialist Loris
Fortuna door het parlement werd ge
jaagd, zou dan veel narigheid be
spaard zijn gebleven.
De wet werd aanvaard met de
stemmen van de sociaal-democraten,
de linkse socialisten, de communisten
en enkele andere groepen voor. De
mocrazia Cristiana, neo-fascisten en
monarchisten stemden tegen. De DC
had overigens haar vertegenwoordi
gers vrijgelaten in het uitbrengen
van hun stem.
Dertien maanden lang werden zo'n
duizend huwelijken per maand ont
bonden. En nu is er nog een 'wacht
lijst' van vele tienduizenden die om
scheiding hebben gevraagd. Dit grote
aantal is geen gevolg van een plotse
linge bandeloosheid onder de Ita
liaanse gehuwden. Het houdt uitslui
tend verband met het feit dat schei
ding in Italië sinds de val van Napo
leon Bonaparte onmogelijk was ge
weest. De ontbonden en nog te ont
binden huwelijken waren al lang ge
leden gestrand. En vroegere echtelie
den leefden veelal geruime tijd in
concubinaat
Van Colombo verwachten met na
me de linkse socialisten van Frances
co de Martino dat hij meewerkt aan
het verijdelen van het referendum.
Dit zou vrijwel zeker een meerder
heid voor de tegenstanders van de
echtscheidingwet opleveren. Vandaar
dat de voorstanders van de wet er
niefs voor voelen, het resultaat van
het referendum af te wachten.
Zij zouden het op de volksraadple
ging kunnen laten aankomen om ver
volgens een gewijzigde echtschei
dingswet door het parlement te sle
pen, zodat er nauwelijks in de wetge
ving een hiaat zou ontstaan. Die
nieuwe wet zou dan weer door een
nieuw tijdrovend referendum onge
daan gemaakt moeten worden.
Zorgen voor premier Colombo
Voorkomen is volgens de voorstan
ders van de echtscheidingswet ook in
dit geval echter beter dan genezen.
De verkiezingsstrijd, die aan het hou
den van een referendum (op een zon
dag tussen 15 april en 15 juni, aan te
wijzen door president Giovanni Leo
ne) zou het karakter kunnen krijgen
van een 'heilige oorlog': Er zou op
nieuw enorme verdeeldheid ontstaan
tussen voor- en tegenstanders. De
scheidingslijn zou dwars door fami
lies heen lopen, die met ernstige con
flicten opgescheept dreigen te wor
den.
Op politiek terrein zou het mogelijk
kunnen zijn, dat het uitblijven van
een akkoord over maatregelen ter
voorkoming van het referendum
voorlopig het einde van de coalitie
tussen de Democrazia Cristiana en de
linkse socialisten zou betekenen.
Tegen de verwachting hebben de
laatsten echter hun voornemen laten
varen om van formateur Colombo te
verlangen, dat eerst de kwestie van
het referendum wordt geregeld. De
besprekingen hierover zo hebben
zij kort na de uitspraak van het Con
stitutionele hof laten weten kun
nen parallel lopen met de onderhan
delingen over de sociaal-economische
problemen.
Invloed van paus Paulus
Dat neemt niet weg, dat er een op
lossing moet worden gevonden voor
dat een nieuw kabinet kan worden
gevormd. Colombo is bij zijn pogin
gen alle scherven aar) elkaar te lij
men vooral aangewezen op de mede
werking van zijn eigen partij. De De
mocrazia Cristiana heeft totdusver
echter geweigerd te laten weten, of
zij bereid is mede te werken aan
verijdeling van het referendum door
zich niet te verzetten tegen aanvaar
ding van een nieuwe echtscheidings
wet.
Aangenomen wordt, dat haar aar
zeling van tactische aard is en dat zij
als het er op aankomt haar medewer
king afhankelijk zal maken van ma
tiging van de bestaande wettelijke
bepalingen ten aanzien van echt
scheidingsmogelijkheden. In dit ver
band heeft de socialist Loris Fortuna
de man die in december 1970 de
echtscheidingswet door het parlement
#wist te drukken de communisti-
'sche partij ervan beschuldigd, naar
een akkoordje me met de christen
democraten te streven. De CP zou be
reid zijn aan een gematigde versie
van een nieuwe echtscheidingswet
mee te werken, om haar doel te kun
nen bereikén.
Hoe dit zij: het is waarschijnlijk,
dat de christen-democraten ook dit
keer vrijgelaten zullen worden in het
uitbrengen yan hun stem, als andere
partijen in het parlement een nieuwe
echtscheidingswet indienen. Een keus
die meer voldoening geeft, hebben zij
niet. Zeker niet als zij zich door de
grote onenigheid tussen de langza
merhand traditionele regeringspar
tijen genoodzaakt zouden zien, een
minderheidskabinet te vormen. Al
was het alleen maar vanwege de on
verkwikkelijke strijd, die een onver
mijdelijk referendum vooraf zou
gaan.
Vervroegde verkiezingen, die het
referendum een jaar kunnen ver
schuiven. lijken ook niet het geschik
te middel om Italië van zijn proble
men af te helpen. De voornaamste
regeringspartijen zouden de rekening
gepresenteerd krijgen voor een falend
sociaal-economisch beleid. En de
echtscheidingskwestie zou voor een
belangrijk deel de verkiezingscam
pagne mee beheersen. Daar komt bij,
dat het referendum slechts zou wor
den opgeschoven en na een jaar toch
gehouden zou moeten worden.
Een laatste mogelijkheid is het in
dienen van een wetsvoorstel, waarin
bepaald wordt, dat een referendum
tegen een wet pas drie jaar na aan
vaarding door het parlement kan
worden gehouden. Het is echter de
vraag, of een dergelijk initiatief zo
het al kans van slagen zou hebben
nog van toepassing kan worden ver
klaard op het referendum over de
echtscheidingswet. Begrijpelijk geeft
men in politieke de voorkeur aan een
andere oplossing, al realiseert men
zich dat zij hoe zij ook uitvalt
slechts een tijdelijk karakter kan
hebben.
Italië zit nog steeds opgescheept
met verdragen, die de dictator Benito
Mussolini met het Vatikaan heeft ge
sloten om op de steun van de rooms-
katholieke kerk te kunnen rekenen.
De opstellers van de grondwet van
1947 hadden er geen moeite mee, om
dat 25 jaar geleden heel anders tegen
het echtscheidingsprobleem werd
aangekeken, dan nu ook in chris
ten-democratische kringen het ge
val is. Bovendien had de DC de steun
van de kerk broodnodig om zich
staande te kunnen houden tegenover
de snel in omvang groeiende commu
nistische partij van Palmiro Togliatti.
De oppositie van het Vatikaan is fel
geweest Het heeft zich echter niet
durven beroepen op de met Mussolini
gesloten verdragen. De mogelijkheid
zou dan groot ziin geweest, dat in het
Italiaanse parlement een actie zou
ziin ontketend om deze verdragen te
annuleren. Wel heeft de roomskatho-
lieke kerk haar uiterste best gedaan
om het voor een referendum over de
echtscheidingswet vereiste minimum
aantal (een half milioen) stemmen bil
elkaar te kriigen. Er kwamen zelfs
ruim 1.3 milioen handtekeningen hin-
nen, die door het Hof van Cassatie in
orde werden bevonden.
President Leone zal gepr\ haast
maken met het vaststellen van
een datum voor het referendum,
omdat niemand er belang bij kan
hebben de politieke partijen voor
de voeten te lopen zolang zij
probeert een complex van pro
blemen (waarvan de echtschei
dingswet er slechts één is) on
der bijzonder moeilijke omstan
digheden op te lossen.
