1 China zond keiharde werkers, die leven als arme Afrikanen Contractsysteem in tNamibia afgeschaft PATRIA Kruidendokter hoort twee jaar tegen zich eisen k. Drie gevallen van oplichting bewezen geacht Gedetineerde dood in eel aangetroffen 500 belangstellenden bij discussie-avond over Leidse Baan Het weer in Europa Hoogovens neemt in Indonesië deel in nieuwe fabriek NOS beloont goed idee met 3.000 9 VRIJDAG 21 JANUARI 1972 Al een paar dagen was ik in Dar-es-Salaam en ik had nog geen Chinees gezien. Tenminste niet in levenden lijve. Wel lachte voorzitter Mao me iedere morgen vrien delijk toe als ik het hotel verliet. Hij stond afgebeeld op de speldjes die jonge Tan- zanianen op de stoep uitstalden naast het rode boekje met Mao's wonderspreuken. Die speldjes en boekjes lagen er naast Readers Digest en andere min der revolutionaire lectuur, waarmee werkloze Tanzaniaanse kinderen probeerden een paar shilling te ver dienen en ze vormde dagenlang het enige teken van China's invloed in Tanzania. Maar na een paar dagen zag ik ze eindelijk. Een grote Chinese vracht wagen daverde over de boulevard langs de haven. Achterin de laadbak stonden een tiental Chinezen in hun eentonige grijze pakken. Het is niet bekend hoeveel Chinezen er momen teel in'Tanzania zijn. Volgens som migen niet meer dan duizend, ande ren menen wel tienduizend. De meeste Chinezen in Tanzania werken aan de Tanzamspoorlijn die zij bouwen van Dar- es- Salaam naar Kapiri Mposhi in Zambia, waar de lijn zal aansluiten op het Zam- biaanse spoorwegnet. De aanleg vor dert boven verwachting zeer snel. De bouw is ongeveer een jaar gele den begonnen en nu al liggen er ve le kilometers spoorlijn en zijn meer dan honderd bruggen klaar in het bijna ontoegankelijke gebied. De Chinezen werken als bezetenen, dag in dag uit. Een siësta op het heetst van de dag is er zelfs niet bij. Daar mee hebben zij de achting gewonnen van president Nyerere, die zijn volk steeds weer voorhoudt dat het alleen door hard te werken zijn welvaart kan vergroten. Nyerere heeft bij verschillende gelegenheden laten blijken diep onder de indruk te zijn van de tomeloze energie van de Chi nezen. De 1859 kilometer lange spoorlijn die de Chinezen bouwen, is het grootste buitenlandse hulpprojekt ooit door China op stapel gezet. Tan zania en Zambia hebben eerst ge probeerd het Westen voor het pro ject te interesseren, maar dat had geen belangstelling. De Wereldbank had de plannen van Zambia en Tan zania bestudeerd en was tot de con clusie gekomen dat het technisch nagenoeg onmogelijk was de spoor lijn aan te leggen, omdat het traject door moerassen en over bergen en rivieren liep. En al zou het al luk ken, dan was het economisch nog onverantwoord, omdat de lijn nooit rendabel zou kunnen worden ge maakt. Zambia en Tanzania klopten toen in Peking aan om hulp. De zaak was snel beklonken. Het definitieve con tract is in 1970 getekend en met enorme voortvarendheid togen de Chinezen aan het werk. Met de bouw, die ongeveer vijf jaar zal ver gen, is maar liefst een bedrag van 1,4 miljard gulden gemoeid. Peking stelt dit geld beschikbaar in de vorm van een renteloze lening, die Tanza nia en Zambia in dertig jaar terug moeten betalen, te beginnen in 1983. Zware bulldozers, grote vrachtwa gens en enorme hoeveelheden ander materiaal worden nu met Chinese schepen in de haven van Dar-es- Salaam aangevoerd. De Chinezen hebben absolute voorrang en hoeven zich niet aan douaneformaliteiten te storen. De haven van Dar-es-Salaam kan met geen mogelijkheid de druk te verwerken, ook al lossen de Chi nezen zelf hun schepen in een hoog tempo. Dat betekent lange wachttij den voor de anderen. De lichten van de schepen die buitengaats voor an ker moeten gaan, bieden 's avonds een feëriek schouwspel, maar daar sturen de rederijen hun boten niet voor naar de Afrikaanse kust. Om dat de lange wachttijden hun tien duizenden guldens kosten, hebben ze de vrachtprijzen verhoogd en drei gen ze met nieuwe prijsverhogingen. Van al die Chinese bedrijvigheid merken de Tanzanianen en bezoe kende journalisten nagenoeg niets. De Chinezen hebben even buiten Dar-es-Salaam een groot kamp ge bouwd dat ze van de buitenwereld hebben afgesloten met een houten omheining. Daar leeft een deel van de Chinezen die aan de spoorlijn werken en daar slaan ze het mate riaal op dat de schepen aanvoeren. Langs de in aanbouw zijnde spoor lijn zijn overal van dit soort kampen ingericht, die streng verboden ter rein zijn voor alle niet-Chinezen. Via een speciale wet heeft de rege ring trouwens het hele gebied waar de spoorlijn komt afgesloten voor nieuwsgierige pottekijkers. Vriend en vijand zijn het erover eens dat de Chinezen zich in Tanza nia voorbeeldig gedragen. Ze leven 'hun eigen sobere leven in zelf geko zen getto's. Ze zijn vriendelijk en correct als ze in kleine groepjes gaan winkelen, maar zoeken op geen enkele manier contact met de bevol king. Op de Afrikanen heeft vooral ook grote indruk gemaakt dat de Chinese deskundigen onder dezelfde omstandigheden wonen en werken als de Afrikanen die aan de projec ten meewerken. Ze eisen geen hoge lonen, luxe huizen en andere voor rechten en hebben hun gezinnen thuis gelaten. Dat ligt bij de experts uit het Westen en de Sowjet-Unie wel even anders. Die laten zich duur betalen en vormen een élite binnen de Afrikaanse gemeenschap. De Chi nezen passen zich aan bij de plaat selijke omstandigheden. De Tanzam-spoorlijn is in de eer ste plaats vooral voor Zambia van groot belang. Zambia's belangrijkste, want nagenoeg enige, exportprodukt is de koper uit de Copperbelt, waar de lijn naar toe gaat. Die koper moet nu nog uitgevoerd worden via Rho- desië en de Portugese koloniën An gola en Mozambique. Via diezelfde verbindingen moet het belangrijke volksvoedsel mais komen, waaraan in Zambia nog steeds een groot te kort is. Noodgedwongen zijn daar door de economische banden van Zambia met zijn door blanken be stuurde buurlanden sterk. President Kaoenda is echter een verklaarde vijand van de blanke minderheids regimes en steunt zoveel hij kan de bevrijdingsbewegingen. Door Zam bia's aanvoerwegen af te snijden kunnen Zuid-Afrika, Rhodesië en Portugal Zambia echter gemakkelijk treffen. De Tanzamlijn heeft voor president Kaoenda dan ook vooral politieke betekenis. Voor Tanzania zijn er andere be langen in het speL Weliswaar heeft ook dit land zich solidair verklaard met de strijd van de bevrijdingsbe wegingen, maar het politieke voor deel van de Tanzamlijn komt voor Tanzania toch op de tweede plaats. Het gelooft dat de lijn wel degelijk rendabel kan worden gemaakt door dat het ontoegankelijke zuidweste lijke deel van het land erdoor open gelegd kan worden. Onderzoekingen hebben al aangetoond dat er ijzererts en steenkoolvoorraden in de grond zitten die het ontginnen zeker waard zijn. De regering in Dar-es- Salaam koestert zelfs de hoop dat het mogelijk zal zijn in het zuidwes ten van het land een staalindustrie tot ontwikkeling te brengen. In de buurt van de rivier de Kilombero kan bovendien met behulp van irri- gatiewerken de landbouw tot ont wikkeling worden gebracht, zo ver wachten deskundigen. Dat vooral Zuid-Afrika moord en brand schreeuwt over de „Chinese infiltratie" in Tanzania heeft nog een andere reden. China helpt niet alleen met de aanleg van de spoor lijn, maar Chinese instructeurs trai nen ook het Tanzaniaanse leger, en zijn bezig een luchtmacht en marine op te bouwen. In Dar-es-Salaam wordt door Chinese ingenieurs een marinehaven gebouwd. Verder heb ben de Chinezen even buiten Dar- es-Salaam een grote textielfabriek gebouwd en leiden ze in Moshi ho ger politiepersoneel op. Volgens premier Vorster van Zuid-Afrika zullen de technici die nu de spoorlijn bouwen straks ge volgd worden door miljoenen Chine zen voor wie in het overvolle China geen emplooi meer te vinden is. Het komt de blanken in zuidelijk Afrika goed uit de zaken zo voor te stellen, omdat ze hopen daarmee het Westen aan hun kant te krijgen, maar voor lopig zijn er helemaal geen aanwij zingen die hun verhalen kunnen sta- ven% Toen de Chinezen de Vriend schapstextielfabriek hadden ge bouwd en de kinderziekten daar overwonnen waren, zijn ze bijna al lemaal keurig weer naar huis ge gaan. En dat Tanzania twee jaar ge leden de Canadese instructeurs in het leger verving door Chinezen was een logisch gevolg van het feit dat Tanzania toen zijn meeste wapens van China kreeg. En verder redeneerde president Nyerere dat de guerrillaoorlog tus sen de blanke minderheidsregimes in zuidelijk Afrika en de vrijheids strijders op een dag zou uitlopen op een massale oorlog. Tanzania en Zambia geven die vrijheidsstrijders onderdak. In het zuiden van Tanza nia heeft bijvoorbeeld het FRELI- MO, het bevrijdingsfront voor Mo zambique, opleidingskampen. Nyere re houdt er rekening mee d^t de vertwijfelde Portugezen eens Tanza nia zullen binnenvallen om die kam pen op te ruimen. In zo'n geval hoeft het niet te rekenen op steun van het Westen. Portugal is immers samen met Canada lid van de NA VO. De Chinezen zullen dan be trouwbaarder bondgenoten zijn. En wat de spoorlijn betreft kunnen Nyerere en Kaoenda er gewoon op wijzen dat het Westen de lijn, die om politieke en economische redenen voor hun landen van het allergroot ste belang is, niet wilde bouwen. China deed dat wel en op voorwaar den die uitermate voordelig genoemd kunnen worden. China is een grote mogendheid en speelt in Afrika natuurlijk geen sin terklaas. Het steekt geen miljarden in een ontwikkelingsland uit pure liefde voor de arme Afrikaanse boe ren. Welke voordelen Peking precies ziet, valt moeilijk te zeggen, maar het lijkt heel aannemelijk dat het belang heeft bij de immense koper- voorraden van Zambia. Wat daar ook van zij, vast staat dat het een heel ander China is, dat nu in Afrika opereert dan het China van de jaren zestig. Toen maakte premier Tsjoe En-Lai een rondreis door Afrika en riep hij overal uit dat de tijd rijp was voor revolutie. Dat viel natuurlijk niet zo goed in de pas onafhankelijk geworden Afrikaanse landen, waar de nieuwe regimes wel andere dingen hadden om zich druk over te maken. In tal van landen werden toen de Chinese diplomaten het land uitgezet en Pe- kings ambassades gingen dicht. Een nieuw China is nu terug in Afrika. De mensen die Peking naar Tanzania heeft gestuurd, werken keihard aan projecten die voor de ontwikkeling van dat land van grote betekenis zijn. Ze bemoeien zich niet met de politiek van het land. Op de ministeries in Dar-es-Salaam ben ik wel tal van Canadezen en Europea nen tegengekomen, maar geen enke le Chinees. Dit is het derde artikel van een serie van vijf. Harm Lamberts Patrla Maisk - zuiver plantaardige, energie gevende mais-blscuiL^ GROOTFONTEIN (AP) De blanke machthebbers van Namibia (Zuidwest-Afrika) heb ben gisteren bekend gemaakt dat zij belangrijke concessies hebben gedaan in hun streven een einde te maken aan de staking van 13.000 leden van de DEN HAAG Diligentia in Den 1 Haag was gisteravond gevuld met on geveer 500 belangstellenden, die kwa men luisteren naar de bezwaren te gen de Leidse baan. Zoals reeds gisteren werd gemeld wilde het provinciaal bestuur niet komen om een week voor de beslis sing valt over deze omstreden weg ug eens een discussie te openen. Op grond hiervan weigerden oud minister Schut, het Instituut Stad en landschap en het Nederlands Insti tuut vpor Ruimtelijke Ordening hun medewerking aan de avond, omdat nu naar hun mening geen objectieve discussie mogelijk was. De enige officials die aanwezig wa ren, waren vertegenwoordigers van de actiegroep „Leidse baan? Nee". Na enkele uiteenzettingen van pla nologen en andere deskundigen over de problematiek van de toekomstige 3 e verbinding Deiden—Den Haag werd er door de zaal de nodige op- en aan merkingen gemaakt. Het ontbreken echter van een ge sprekspartner in de vorm van een vertegenwoordiger van de provincie was re ocireuren, want hierdoor ver- de bijeenkomst als discussieavond aan waarde. du) Ik Amsterdam 1. bew. Frankfort sneeuw Genève geh.bew. Innsbruck 1. bew. Kopenhagen geh. bew. r 0 Londen onbew. Luxemburg fcadrid Majorca Ovamba-stam, die nu reeds een maand duurt. Na twee dagen van geheime be sprekingen werd bekend gemaakt dat het systeem van arbeidscontracten zoals dat was ingesteld door de Zuid- westafrikaanse vakbond voor inboor lingen (Swanla), zal worden afge schaft. „Van nu af aan zal een geheel nieuw systeem in werking treden", zo werd gezegd in een overeenkomst, die was ondertekend door Michel C. Botha, de Zuidafrikaanse minister voor Bantoe-bestuur, en door ver tegenwoordigers van de Ovambo- en Kavango-stammen. Op ,grond van de nieuwe overeen komst wordt een verdrag aangeboden tussen de regering en de leiders van de stammen. Speciale vertegenwoor digers van de regering zullen in ver schillende delen van Namibia de ar beidsvoorwaarden controleren. In het oude contract-systeem ver bonden de arbeiders zich gedurende een of anderhalf jaar voor een werk gever te werken. In de donderdag getekende over eenkomst wordt gezegd dat „de ar beiders niet langer zoals in het verleden voor langere perioden in dienst behoeven te treden en dat de duur van de dienstbetrekking door een overeenkomst tussen werkgever en werknemer zal worden bepaald, zodat het niet langer zo moeilijk zal zijn van werkgever te veranderen." IJMUIDEN De Indonesische re gering heeft goedkeuring gehecht aan een gezamenlijke onderneming van Hoogovens, Krakatau Stee} in Dja karta en het Filippijnse bedrijf Inter national Pipe Industries (IPI) in Ma nilla. De nieuwe onderneming ge naamd Krakatau Hoogovens Inter national Pipe Industnes (KHI) is ge vestigd in Djakarta en zal een nieu we fabriek oprichten op Tjilegon (West Java) op het terrein-complex van het grote nationale staats-staal- bedrijf. Deze fabriek zal spiraalgelas- te buizen met grote diameter gaan produceren. De jaarlijkse produktie zal in het beginstadium liggen tussen d# 15 en 20.000 ton. De totale investering zal tussen de 2 en 2,5 min. dollar liggen. De onder neming zal naar schatting plaats bie den aan 250 werknemers. Het ligt in de bedoeling dat de onderneming in de tweede helft van 1972 in bedrijf zal komen. Krakatau Steel heeft een aandeel van 50 pet. in de nieuwe on derneming en Hoogovens en IPI elk 25 pet. Van onze correspondent Officier van Justitie mr. J. Hulleman eiste gisteren voor de Bossche rechtbank twee jaar gevangenisstraf tegen W. v.d. M., kruidendokter uit Casteren. Hij achtte het ten laste gelegde, drie gevallen van oplichting, bewezen. poli Wenen onbew. regen zw. bew. h bew. onbew. 1. bew. zw. bew. geh. bew. Van onze radio- en tv-redactie HILVERSUM De NOS heeft een beloning van 3000 gulden (de hoog ste, tot nu toe ooit gegeven) toege kend aan het personeelslid G. Man ten, werkzaam in het decormagazijn van de televisiestudio's. De heer Manten kreeg dit bedrag voor zijn bijdrage aan de ideeënbus, waarin hij een vereenvoudigde op stelling van de duizenden decor schotten in het magazijn voorstelt. Dit idee levert alleen al aan loon kosten een besparing van 12.000 gul den per jaar op en komt bovendien de werksfeer ten goede. Het NOS-bestuur had juist be sloten, de ideeënbus nog eens extra bij het personeel aan te bevelen, ten einde steeds meer efficiency en daar door kostenbesparing te bevorderen. De raadsheer van de verdachte, mr. N. van Bakel meende dat ook de offi cier van justitie het slachtoffer was geworden van een pressure-groep en dat er bovendien met de getuigen was gemanipuleerd. Hij vroeg voor zijn cliënt een uiterste clementie, te meer daar v.d. M. aan het eind van zijn krachten zou zijn. Uit de overvloed van Belgische klachten had mr. Hulleman drie ge vallen geselecteerd waarin volgens hem duidelijk sprake was van oplich ting. In twee gevallen was een zak kruiden verkocht voor 34.000 Belgi sche franken en in één geval zelfs voor 74.000 Belg. franken. Het betrof steeds zakken van twee kilo die de verdachte bij de Nederlandse krui- De Brabantse kruidendokter Willem van de Moosdijk stond gisteren voor de rechtbank van 's-Hertogenbosch terecht, verdacht van oplichting bij zijn kruidenverkoop. Op de foto Van de Moosdijk met zijn broer en twee zoons. denhandel De Nijs uit Lunteren had ingekocht voor 15 gulden per zak. Een gerechtelijk onderzoek had uit gewezen dat de kruidenmelange was opgebouwd uit bekende Europese kruiden waaraan twee tropische kruiden waren toegevoegd. De krui- denkuur bevatte dus niet, zoals v. d. M. vertelde en in advertenties mee deelde, kruiden die door inboorlingen en zwartjes waren uitgezocht. Grote winst „Waarom moest u zo'n grote winst maken?" wilde de president van de rechtbank mr. J. Geense weten. „De winst was niet zo groot, want in de verkoopprijs waren de taxi-kosten berekend die ik moes tbetalen om de patiënten elke maand vanuit België naar Casteren te laten komen", aldus v. d. M. „Ja maar in de drie gedag vaarde gevallen zijn de mensen maar één keer, en dan nog met eigen ver voer, bij u geweest. Toen had u dus helemaal geen kosten", meende mr. Geense. „Dat kan wel zijn", aldus v. d. M. ..maar het was wel afgesproken dat deze mensen maandelijks bij mij zou den terugkomen". De betrokken Bel gen wisten zich echter van deze af spraken niets te herinneren. De ver dachte ontkende ook ten stelligste ooit iets gezegd te hebben over in boorlingen die de kruiden zouden hebben gezocht. Volgens hem hadden de bewuste Belgen hem verkeerd be grepen. „Het is ook zo moeilijk om die mensen iets goed uit te leggen. Dat komt door dat taaltje van hen", meende de kruidendokter. Toen mr. Geense daarop met pagina-grote ad vertenties op de proppen kwam, rea geerde W. v. d. M. prompt met de mededeling: „Ja, die journalisten ma ken er maar wat van". Op de opmer- k'ng van de president dat die tekst dan toch wel als advertentie was be taald, ging de kruidendokter niet in Overigens adverteerde v. d. M. in 1968 voor een totaalbedrag van 85.000 gulden, terwijl hij bij De Nijs voor 67.000 gulden a in kruiden inkocht. Goud-kuur V.d. M. bestreed vrijwel elke ver klaring vr.n de gedagvaarde getuigen. Het Belgische echtpaar Wij-Bertles vertelde een zak kruiden, een zoge naamde „goud-kuur", te hebben ge kocht voor 34.000 Belgische franc. v. d. M. zou hebben ge/.egd, dat deze kruiden hem zeif 27.000 Belg. franc zouden hebben gekost, vanwege het exotisch karakter. De vrouw, die aan evenwichtsstoornissen ieed. zou al na 14 dagen verbetering moeten bespeu ren. terwijl zij na drie maanden ge nezen zou zijn. v. d. M.: „Ik heb mis schien gezegd, dat die vrouw na drie maarden genezen zou kunnen zijn. Defini'ief heb ik nooit iets beloofd". Toen de heer Wij enkele vragen wer den gesteld door mr. Van Bakel ver gistte deze zich 'met een andere getui ge en verweet de heer Wij, dat deze gezegd zou hebben dat hij goed voor de kruidendokter zou getuigen als hij zijn geld zou terugkrijgen. Getuige Wij reageerde hierop door mr. Van Bakel enkele malen voor leugenaar uit te maken. Overigens heeft deze getuige tweemaal 25 pet van het be taalde bedrag teruggekregen. Daarna v. d. M.: „Ik heb nooit ie mand bedrogen. Deze mensen zijn al lemaal bewerkt. Mijn vervoerskosten waren zo hoog en daarom moest ik die hoge prijs wel berekenen. Water uit Lourdes is ook duur als je het speciaal moet halen". Mr. Hulleman merkte op. het wel merkwaardig te vinden, dat de kruidendokter met gppn woord gerept had over het dure vervoer tijdens het gerechtelijk on- Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM De 32-jarige Turkse gastarbeider Osmar Firance is gistermorgen dood aangetroffen in z'n cel in het huis van bewaring in Am sterdam. Op z'n lichaam werd een af scheidsbrief gevonden. De man was eind november vorig jaar door de Amsterdamse rechtbank tot drie jaar gevangenisstraf veroor deeld wegens moord. In mei 1971 had hij in een Amsterdams koffiehuis een landgenoot met messteken om het le ven gebracht. De zaak van Firance zou volgende week maandag door het gerechthof in Amsterdam in hoger beroep worden behandeld. derzoek, dat toch lang genoeg had ge duurd. In zijn requisitoir merkte de offi cer van justitie op, deze rechtszitting niet te willen plaatsen in het kader van een heksenjacht, hoewel het bar en boos was wat de verdachte had gedaan. Hij achtte alle drie gevallen waarin sprake is van oplichting aan wezig: listige kunstgrepen, het aanne men van een valse hoedanigheid en een samenweefsel van verdichtsels. Listige kunstgrepen noemde mr. Hul leman de vorm en inhoud van de be drieglijke advertenties. Op de mo menten dat v. d. M. zich een expert in kruiden noemde, hij zou er zelfs voor naar China zijn geweest, was er volgens mr. Hulleman sprake van het aannemen van een valse hoedanig heid. Wat het samenweefsel van ver dichtsels betreft, noemde mr. Hulle man onder meer de kwestie van de inboorlingen, het dreigen door v. d. M. dat mevrouw Wij-Bertels in een rolstoel zou eindigen en dat een an dere 'patiënt', een zwakzinnige jon gen. zou overlijden en de stellige be lofte dat er na enige maanden gene zing zou volgen. Bij de bepaling van de strafmaat had de officier van justitie in over weging genomen, dat bij v. d. M. geen spijt aanwezig was, en dat de kruidendokter zowel financieel als op geneeskundig gebied zeer veel schade had aangericht. Bovendien trok v. d. M. zich niets aan van de vorige ver oordelingen wegens het onbevoegd uitoefenen van de geneeskunst. Na het requisitoir merkte raadsman mr. Nol van Bakel op, dat de officier van justitie niet alleen kennelijk on- de'' invloed stond van een pressure- gioup, maar ook nog als mosterd na dc maaltijd kwam: 'De duif is dood, als u begrijpt wat ik bedoel. De aktie om v. d. M. kapot te maken is ge slaagd', aldus Van Bakel, die eraan toevoegde: 'Hier voor u staat een ge tekend en gekweld man, die aan het eind van zijn krachten is. Ik vraag dan ook de uiterste clementie'. Op 3 februari zal de rechtbank uitspraak doen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1972 | | pagina 9