Waarom zijn er geen
Kuitertianen"
Het Getuigenis onderkei
geloofscrisis niet
Eerlijke verdeling van beperk
grondstoffen wordt moeilijk
Chr. dagbladpers
moet saambinden
Nauwelijks aan gesprek toegekomen
Uw probleem
is het
onze....
Dr. E. Diemer over voortbestaan:
Universiteit redt
lica na weigering
gemeenteraad
Puzzelhoek
BEROEPINGSWERK
Ouders willen graag
- eindelijk eens -
rector benoemd zien
Etii noord voor vandaag
Dr. Buskes weet er geen weg mei
Wereldraad van kerken in milieunota
2
MAANDAG 13 DECEMBER
Brieven die niet zijn voorzien
van naam en adres knnnen niet ln
behandeling worden genomen. Ge-
helmhouding is verzekerd Vragen
die niet onderling met elkaar Ln
verband staan moeten ln afzonder,
lljke brieven worden gesteld. Per
brief dient een gnlden aan post
zegels te worden ingesloten.
Vraag: Wat is er toch aan de hand
als goud afgeeft. Soms heb ik geen
last en soms is het helemaal zwart
om mijn trouwring. Men zegt dat je
dan iets mankeert, maar wat dan?
Moet je naar een dokter gaan als je
last hebt van goud dat afgeeft?
Antwoord: Van deskundige zijde
deelt men ons mede, dat er hierom
trent medisch nooit iets is vastge
steld. Het zou kunnen samenhangen
met transpireren of een bepaald was
middel. dat niet zo goed is voor het
goud. Een andere mogelijkheid is, dat
het goud van een mindere kwaliteit
is, of de samenstelling van de ring
ongebruikelijk. We herinneren ons
een gouden ring, die afkomstig was
uit India en die zwart afgaf, terwijl
men de verzekering gaf dat het goud
goed was. Dezelfde ervaringen waren
er bij een gouden medaillon uit Zuid-
Afrika, dat elke maand een paar da
gen lang afgaf.
Maakt u zich geen zorgen over uw
gezondheid geregelde medische
controle is overigens voor iedereen
goed en houdt de wasmiddelen in
de gaten.
Vraag: Wij hebben een druiven
wingerd oftewel een druivenboom. Al
in het begin van augustus worden de
bladeren geel. Eind augustus was hij
vol met druiven. De boom is vijf jaar
oud en groeit gewillig. Dus, het geel
worden zit hem niet in de boom zelf.
Komt het soms door tekort aan
kunstmest? Hij staat op het westen
en bijzonder warm. Een paar blade
ren sluit ik hierbij in, gele en gezon
de.
Antwoord: Heerlijk, een druiven
wingerd, die reeds in vijf jaar zo
goed vrucht oplevert. Zoals u weet,
hoort deze thuis in Warmere streken
dan de onze. Vandaar dat uw muur
en beschutte plaats wel veel kan op
vangen. maar niet alles. Het Is geen
wonder dat bij zo veel vrucht de
plant zelf het moeilijk krijgt. Daarom
moet u goed mesten, zowel met stal-
als met kunstmest. Vraag bij uw
kunstmestleverancier naar bijvoor
beeld 6 x 18 x 20 of dergelijke 6 kg
per are (100 vierkante meter). Voor
stalmest neemt u 10 tot 12 kruiwa
gens verteerde mest per are. U moet
wel degelijk gieten en sproeien om de
mest in te spoelen, bijvoorbeeld na
het krenten, na het eerste aanbin
den en tegen het kleuren. Bij vorst
zullen de druiven minder te lijden
hebben als u de grond wat vochtig
houdt.
DOOR PROF. DR. J. FIRET
Het kraakt in de gereformeerde kerken. Dat hoeft nog niet te
te betekenen dat de zaak op springen staat, maar het is toch wel
een aanwijzing dat deze kerken een kritieke periode doormaken.
Dat is niet voor het eerst het geval en daardoor is het mogelijk,
vergelijkingen te maken en na te gaan wat eventueel het typische
is in de situatie van nu.
De vorige periode van grote span
ning, viel in het eind van de der
tiger en het begin van de veertiger
jaren. Voor de beleving van het gro
te kerkpubliek ging het toen om de
controvers tussen „Schilderianen"
aan de ene kant en „Schilder-oppo
nenten" aan de andere kant. In de
polarisatie sprak het persoonlijke
moment sterk mee: er waren er die
dweepten met Schilder, er waren er
die hem verguisden.
In de spanningen van nu is er ook
één naam die aan het kerkpubliek
bekend is; het is de naam „Kuitert".
Evenals Schilder heeft ook Kuitert
zijn opponenten. Men zou ook nu
misschien nog met meer recht dan
toen van „verguizing" kunnen
spreken. Een typisch voorbeeld
daarvan leverde een ingezonden brief
waarin iemand de synode van de
gereformeerde kerken toeriep: „ont
trek u niet aan het geweldige voor
recht, deze onbesnedene, deze zo mo
derne Goliath te bestrijden." Met
„typisch" bedoel ik niet te zeggen,
dat degenen die Kuitert bevrijden
dat gewoonlijk op deze manier doen,
al moet men niet gering denken van
het aantal telefoontjes en brieven
van dit alloi, die prof. Kuitert gere
geld bereikten. Maar het voorbeeld
is in zoverre typisch dat het een aan
wijzing geeft van het klimaat waarin
dergelijke woekeringen kunnen ont
staan. Het is het klimaat van het wil
len afrekenen met een mens; om
zijn opvattingen weliswaar, maar
toch: willen afrekenen met een
mens.
Geen fan-clnb
Het verschil van „toen" en „nu"
is. dat in de polarisatie de pro-pool
veel minder duidelijk te onderschei
den is. Er zijn nogal wat mensen
die in Kuitert iemand herkennen die
bezig is met juist die vragen die
ook hen bezighouden en zij waarde-
Kwartet - Trouw
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Trouw
Commissie van hoofdredactie:
J. de Berg (voorzitter),
H. P. Ester, G. J. Brinkman,
J. van Hofwegen.
Prof. dr. J. Firet
ROTTERDAM Dankbaar
heid past ons voor de helaas
weinige mogelijkheden die er
ook vandaag nog zijn voor een
verwerkelijking van een christe
lijke dagbladpers. Maar dan mo
gen we met die mogelijkheden
wel goed omspringen. Of uit de
aanwezige mogelijkheden steeds
door de daarvoor verantwoorde
lijke bestuurders de verstandig
ste keus is gedaan, laat twijfel
open.
Dit zei gisteravond dr. E. Diemer,
die van 1946 tot 1971 hoofdredacteur
is geweest van de Kwartetbladen, op
een bijeenkomst van de gereformeerde
jeugd van Rotterdam-Centrum. Hem
was voor gisteravond zijn mening ge
vraagd over de problematiek waarin
ook de christelijke dagbladpers zich
bevindt
Aan het bovenstaande voegde hij
terstond toe, dat voorwaarden voor
het voortbestaan van een christelijke
pers zijn: wijsheid bij de redactie en
inschikkelijkheid bij de lezers.
Naarmate ook de christelijke pers
het karakter gaat vertonen van één
gecombineerde krant, aldus dr. Die
mer, zal die krant zich terdege bewust
moeten zijn een monopoliepositie in te
nemen. Uitleven van wat neerkomt op
journalistieke hobbies kan er dan niet
zi» z\n; daarvoor is de situatie ook te
ernstig. Bovendien wijst het op tekort
aan respect voor de lezer.
Als aan deze voorwaarde van jour
nalistieke zelfbeperking, overigens
geen te zware eis, is voldaan, mag
naar het oordeel van dr. Diemer om
gekeerd op de lezerskring die altijd
een geschakeerd karakter zal blijven
vertonen een beroep worden gedaan
om begrip en inschikkelijkheid.
Een gecombineerde krant als Kwar
tet-Trouw zal temidden van ons ge
schakeerde Nederlandse christendom
een middenpositie dienen in te nemen
en zo ook op haar wyze saambindend
kunnen werken. De samenbinding van
christenen noemde dr. Diemer overi
gens een deugd, zeker in een tyd die
zovele gevaren in zich bergt van on
derlinge verwijdering. Trouwens, ook
vanuit zulk een centrumpositie is vol
doende betrokkenheid mogelijk by
wat zich op onze aarde voltrekt.
Van het dagblad Trouw zei dr. Die
mer. dat het, nadat het in zijn betrek
kelijk korte bestaan al enkele „vari
anten" van het begrip „christelijke
pers" op zijn naam had geschreven,
thans naar zijn indruk eveneens bezig
is „naar het midden te trekken". Hij
achtte deze ontwikkeling verstandig,
bemoedigend, maar voorlopig nog
voor voortzetting vatbaar.
De tegenwoordig aan de zondags-
sport gegeven plaats noemde hij wel
zeer aan de ruime kant. Hij zag liever
meer zaterdagssport en meer infor
matie uit het christelijk organisatie-
leven.
C C c
Van een onzer verslaggevers
GRONINGEN De Liga 68 één
van de grootste filmliga's in Neder
land op niet-commerciële basis
kan ondanks het culturele beleid in
Groningen blijven bestaan. De enkele
duizenden guldens die de meerder
heid van de raad van Groningen on
langs aan de Liga weigerde, zullen nu
worden verstrekt door de universiteit.
Het Centraal Bureau voor Studen
tenvoorzieningen (CBO) heeft een ga
rantie-subsidie van vijfduizend gul
den toegezegd. Hiervoor zou geen
goedkeuring van het universiteitsbe
stuur nodig zijn, omdat het CBO vrij
is in de verdeling van zijn budget.
Prof. dr. H. Af. Kuitert
ren dit in hem. Maar ik ken niemand
die met hem „dweept", er bestaat
geen fan-club; er wordt bij mijn
weten nooit over „Kuitertianen" ge
sproken.
Waarschijnlijk hangt dit maar voor
een gering deel hiermee samen dat
dit woord door de twee t's kort na
elkaar zo onwelluidend klinkt. Eer
der zal er juist in datgene wat veel
mensen met Kuitert verbindt iets
zijn wat het ontstaan van „Kuiter
tianen" tegenhoudt. Ik heb hier niet
zijn theologische opvattingen (inhou
delijk) op het oog (al staan die er
zeker niet los van), maar zijn opvat
ting over het funktioneren van de
theoloog. Heel duidelijk komt die uit
in wat prof. Kuitert schrijft aan het
eind van zijn boek „De realiteit van
het geloof". Hij zegt daar, dit boek
op te dragen aan hen die door de
verschil lende theologische onderwer
pen die gepresenteerd worden onzeker
worden. „Aan deze onzekerhheden is
dit boek opgedragen. Niet om hen
te beleren, want die tijd hebben we
gehad. Het geloof hebben we heront
dekt als een te groot, te levend, maar
bovenal alles: als een te bevrijdend
evenement dan dat de ene mens de
andere nog in de kleuterklas zou
kunnen zetten om hem vervolgens de
les te lezen".
En even verder: „Wij doen elkaar
dus theologische handtekeningen en
lezen elkaar niet de les". Volgens
Kuitert kan de verdeeldheid der
christenheid voor een groot stuk her
leid worden „tot gebrek aan infor
matie. wil men: tot onkunde of ge
brek aan kennis van de zaak waar
over men oordeelt" (in zijn bundel
„Anders gezegd, p.179). Eén van de
taken van o.a. de beroeps-theoloog
is, daar wat aan te doen. Hij geeft
informatie, maar dat betekent niet
dat hij eens eventjes vertelt hoe het
is. Wij leven in een tijd waarin
„autoriteit niet meer de noodzake
lijke voorwaarde tot overdracht is",
maar in een tijd „waarin de weg van
vrije meningsvorming veeleer het
middèl tot overdracht is geworden"
(Anders gezegd, p.178, 180). Die weg
is de weg van informatie en dialoog:
deze gaan samen: „Eerst op grond
van informatie wordt dialoog zinvol
en omgekeerd; eerst in de dialoog
bereikt de informatie haar zin." Zc
wil Kuitert als theoloog funktioneren:
hij geeft informatie en begeeft zic'i
daarmee in het gesprek. Daarom wil
hij, als hij voor de gemeente schrijft,
de gemeente ook volstrekt serieus ne
men („Verstaat gij wat gij leest".
p.5). In een artikel over „Jezus" op
standing en dus geloof" (in „Voor
lopig", jan. 1970) geeft hij een rijtje
uitspraken van heel verschillende the
ologen over de opstanding en zegt
er dan bij (het is een „gebruiksarti
kel"!): „De lezer kan aanvullen,
doorstrepen, omvormen of combine
ren Hij mag dus ook (en even
goed) nee zeggen in plaats van ja".
Kuitert gaat ervan uit, dat zijn lezers
zo ook met zijn informatie en vooral
met zijn opvattingen omgaan. Wie
Kuitert zo accepteert kan per defi
nitie geen „Kuitertiaan" worden.
no
Figuur-puzzel
Horizontaal woorden invullen die
verticaal deselfde betekenis hebben.
1. vochtig. 2. schaapkameel, 3. slot
woord van liturgische gebeden, 4. soort
aap. 5. toespraak, <5. hetzelfde. 7. knaag
dier. 8. plaatsje bij Trier, 9. romeins
keizer, 10. verklarende kanttekening.
Oplossing vorige puzzel
I. re, 2. oer. a roet, 4. koter. 5. stoker. 6.
rekstok, 7. koster, 8. stoer. 9. rots, 10. tor.
II. Ot
zich niet goed veroorloven, infor
matie achter te houden, waar hij
zelf nog niet goed weg mee weet, in-
zchten in gesprek te brengen, die nog
het karakter van voorlopigheid dra
gen, of die met zoveel omzichtigheid
te lanceren dat niemand er nog ple
zier in kan hebben, zijn «^Tiden erin
te zetten. Geen wonder dat mensen
die zich niet anders kunnen voorstel
len dan dat iemand als Kuitert met
de autoriteit van „kerkelijk leids
man" o.i.d. wil spreken, soms steil
achterover slaan.
Maar dat is nu juist hun grote
vergissing: Kuitert wil erkend wor
den als een vakkundig partner in
theologische gedachtenwisselingen,
maar hij wil onder geen voorwaarde
een autoriteit zijn die beslissende
woorden spreekt.
Er wordt nogal eens gezegd: men
sen als Kuitert moeten hun „afwij
kende" meningen in het laboratorium
houden; sommigen menen: mensen
k als Kuitert moet een publikatie-
verbod opgelegd worden. Daar kan
lang en breed over gediscussieerd
worden, dergelijke discussies vinden
dan plaats in een andere wereld dan
die waarin Kuitert leeft en werkt.
Hij kan zich niet voorstellen, dat wat
hij zegt zo belangrijk is dat het niet
net zo zijn gang mag gaan als alle
mensenwoorden in een vrije wereld,
of dat zijn bijdrage zo onbelangrijk,
dat ze verzwegen zou moeten wor
den. Hij wil gewoon meedoen met
mensen die in het gesprek hun me
ning geven en hij (het is niet een
typische uitspraak van hem, maar
wel zijn intentie) „geeft zijn mening
graag voor beter". Alleen moeten zij
die een andere mening voordragen
dan wel de nodige argumenten trach
ten aan te tonen waarom hun me
ning beter is. Zo kan het gesprek op
gang komen over hoogst belangrijke
zaken, een gesprek waaraan men in
de Gereformeerde kerken tot heden
nog nauwelijks is toe gekomey. Met
een variant op een uitspraak van
Kuitert: „om de weg (Joh. 14,6) nïtet
kwijt te raken, moeten wij vandaag
als kerk en christenheid deze weg
opgaan". Wie meent dat .het Kuitert
niet om „de weg" te doen is, kent
hem niet. Hij doet er goed aan, voor
lopig maar buiten het gesprek te
blijven.
NED HERVORMDE KERK
Beroepen: te Austerlitz, kand. L. F.
W. Sterk te Bilthoven.
Bedankt: voor Hagestein, M. van der
Linden te St. Philipsland; voor Barne-
veld, J. C. Stelwagen te Delft.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen: te Franeker, C. A. Ver
hoog te Antwerpen( die dit beroep
heeft aangenomen.
GEREF. KERKEN (VRIJGEM.)
Beroepen: te Apeldoorn, R. Hoog-
steen te Enamutil.
HILVERSUM De vereniging van
ouders van leerlingen van het Hilver-
sumse gemeentelijk gymnasium gaat
morgenavond op een in de school te
houden spoedvergadering protesteren
tegen het uitblijven van een benoe
ming van een nieuwe rector.
De ouders verwjten het gemeente
bestuur de beslissing steeds opnieuw
uit te stellen, terwijl er inmiddels een
kandidaat is gevonden, die zowel door
de gemeente als de ouders geschikt is
bevonden. Al sedert twee jaar wordt
het rectoraat op de school waargeno
men door de conrector.
Als Israël, staande op het allereerste bruggehoofd van het belot
de land de besnijdenis als teken van het verbond weer heeft au
vaard, is het nog niet rijp voor de grote aanval Eerst moet n
het pascha gevierd worden.
De besnijdenis is het teken van de gemeenschap met God. I
pascha is de vrucht daarvan in de gemeenschap met elkaar,
besnijdenis betekent volgens Jozua 5, dat God „de smaad
Egypte", van de slavernij heeft afgewenteld. Het pascha laat
raè'l delen in de heerlijkheid van God.
Veel is er veranderd. Het pascha profeteerde van de komt
Messias. Het avondmaal gedenkt diezelfde Messias en wat
voor ons deed. Maar veel bleef gelijk. Het pascha was de over
ve van Israël aan God om in gemeenschap met Hem Zijn wil
volbrengen. Het avondmaal is dat ook. Deel hebben acui
vlees en Zijn bloed" betekent deel hebben aan Zijn strijd en
overwinning.
Het opmerkelijke nu is dat Israël het pascha moet vieren aan
vooravond van de strijd. Gelovend in de komende overwinning.
We lezen vandaae Genesis 4:8-16.
DEN HAAG ,.Met Het Getuigenis weet ik geen weg". zo
schrijft dr. J. J. Buskes in het weekblad Hervormd Nederland in
een eerste van een serie artikelen over Het Getuigenis van prof.
Van Niftrik en andere verontruste hervormden, dat in de her
vormde kerk tot uitgebreide discussies aanleiding heeft gegeven.
Dr. Buskes vindt, dat het gesprek
binnen de kerk over het Getuigenis
moet doorgaan. Hij kan echter niet
evenals de hervormde synode zeggen,
dat hij het Getuigenis met erkente
lijkheid heeft gelezen en dat het stuk
belangrijke aanwijzingen geeft tot de
kern van het belijden.
De geloofscrisis van de kerk wordt
in dit getuigenis niet wezenlijk on
derkend, aldus dr. Buskes.
Halve eeuw
„Van mijn jeugd af heb ik met al
wat er in de kerk in Nederland om
gaat meegeleefd, niet als toeschou
wer, maar als deelnemer. Een halve
eeuw. Ik heb het gevoel, dat wat het
Getuigenis zegt, ook vijftig jaar gele
den gezegd had kunnen worden, al
dus dr. Buskes.
Al heeft hij nogal wat bezwaren
tegen de wijze waarop de geloofs
stukken in het Getuigenis onder
woorden zijn gebracht, hij. wil daar
geen „nee" op zeggen. Het zijn de
waarheden uit de tijd van de refor
matie, die eens bevrijdende waarheid
waren, maar die dat nu, als we ze
alleen maar herhalen, niet meer zijn.
Het ls een vergissing te denken dat,
als deze waarheden maar weer wor
den gepredikt, de kerken weer vol
zullen lopen.
Gestolde lava is iets anders dan de
werking van de vulkaan. Luther
heeft niet herhaald wat er voor hem
werd gezegd. Hij heeft geluisterd
naar het Woord van God in zijn tijd
en zijn wereld en door de Heilige
Geest het Bijbels Getuigenis ver
tolkt. Hij heeft bepaald niet bedoeld,
dat we vier eeuwen na hem
herhalen wat hij heeft gezegd
dr. Buskes.
Het Getuigenis is tijdloos,
dr. Buskes over het stuk van
ontruste hervormden. A-politi
len velen met vreugde zeggei
bij vergetend, dat een a-p
prediking in de geschiede ni:m-
heeft gefunctioneerd als de sai
ring van het bestaande.
Het geloof .echter is non-coi
tisch, maar met het Getuigenij
we in het conformisme ter<
wordt de prediking bewusi
bewust een sanctionering
bestaande.
De gerechtigheid verdwijnt
gezicht, ook de sehepping. W
Martin Luther King met zijn I—
a dream" en zijn „we shall o*t
some day" met dit getuigenis? L
Wat Dom Helder Camara, \T
Tinbergen, Wat ds. Beyers Nai
dus dr. Buskes, die overigens j
dat hij naast negatieve dingé
positieve elementen uit het (JD
nis zal gaan belichten. pli:
gd;
Een van de meest dringende punten van het milieuvraagstuk is de naderende uitputting van
b'epaalde niet vernieuwbare hulpbronnen. In sommige gevallen kan dat probleem worden onder
vangen. Zo zal het opraken van bepaalde brandstoffen misschien worden ondervangen door de
overgang naar nieuwe energiebronnen. Maar de deskundigen zijn het er in verontrustende mate
over oneens of zulke energiebronnen op tijd beschikbaar zullen zijn om aan de steeds sterker
stijgende lijn van de toenemende vraag te voldoen.
Kwetsbaar
Wie zich opstelt als Kuitert doet.
stelt zich kwetsbaar op. Hij kan het
Voor andere niet vernieuwbare
hulpbronnen bestaat, ^oals het er
nu uitziet, helemaal geen vervan
ging. Maar zelfs in gevallen waar
in de toekomst vervangingsmiddelen
beschikbaar zouden kunnen komen,
blijft het huidige verbruikspatroon
een probleem.
De concurrerende aanspraken op
schaarse materialen moeten worden
geïnventariseerd en het gebruik er
van moet rechtvaardig worden ver
deeld. En voor zover wij kunnen
overzien dat toekomstige genraties
van dezelfde hulpbronnen afhanke
lijk zullen zijn, lijkt het duidelijk
dat wij onze huidige consumptie be
horen te regelen met die toekomstige
behoefte in gedachten.
Het probleem van de billijke inter
nationale verdeling van deze be
perkte hulpbronnen werd in een
situatie van voortdurende economi
sche groei versluierd door het feit
dat de levensstandaard van de ar
men tenminste omhoog ging hoe
wel de kloof tussen arm en rijk in
feite groter werd. Maar wanneer de
groei van de produktie ophoudt of
vermindert, wordt de ongelijkheid
pijnlijk duidelijk. Het morele vraag
stuk van de kloof tussen de volken
wordt dan helemaal acuut.
Bij het begin van elke studie over
de aardse leefruimte staan wij met
een voor de uitdaging van de inter
nationale sociale gerechtigheid. Om
gekeerd kan het ontwikkelingswerk
terwille van die gerechtigheid al
leen doeltreffend zijn, als wordt re
kening gehouden met de mogelijk
heden en beperkingen van het we
reldomvattende milieu van de mens.
Economische en technische ont
wikkeling betekent in bepaalde
groeifasen een vergroot verbruik
van natuurlijke hulpbronnen en
meer milieuvervuiling. In het licht
van de naderende uitputting van be
paalde hulpbronnen en de groeiende
vervuiling wordt al gesproken over
de wenselijkheid, de groei van de
economische wereldproduktie te la
ten ophouden.
Vanuit theologisch standpunt kan
economische groei niet essentieel
worden genoemd. Wel is het wense
lijk dat voor alle mensen de omstan
digheden worden geschapen die vol
ledige ryenselijke ontplooiing moge
lijk maken.
Als de argumenten voor stopzetten
van de groei overtuigend zijn, zal
de sociale gerechtigheid van rijke
samenlevingen zelfs eisen dat hun
economische produktie verkleind
'wordt, opdat andere samenlevingen
hun economische groei kunnen ver
snellen.
En zelfs als die argumenten niet
overtuigend zijn, zijn er overstelprn-
de bewijzen dat economische groei
alleen, zonder herverdeling van
macht en hulpbronnen, geen juiste
verdeling van de welvaart zal bren
gen. Recente aanwijzingen dat zwak
kere landen door het bundelen van
hun inspanningen billijker prijzen
voor hun produkten kunnen krijgen
zoals in het geval van aardolie
zijn kleine, maar bemoedigende te
kenen van verandering in een gun
stige richting.
Terwijl de arme landen worstelen
voor hun ontwikkeling, wordt de
concurrentie om de toch al beperkte
stroom van natuurlijke hulpbronnen
heviger. Deze concurentie is een van
de oorzaken van de nu heersende
internationale spanning, en is in het
verleden een van de belangrijke
oorzaken van oorlog geweest
De les voor de toekomst is duide
lijk. Er is een radicale verandering
nodig in de houding ten opzichte van
de natuurlijke hulpbronnen van de
wereld, de verdeling en het gebruik
ervan. Zij zijn geschapen dooi- God,
ende afzonderlijke landen zijn er
rentmeesters over ten behoeve van
het wereldwijde gebruik door hui
dige en toekomstige generaties. Alle
mensen hebben recht van toegang
tot de grondstoffen, niet via min
zame toestemming van de rijken,
maar omdat die grondstoffen een ge
meenschappelijk menselijk erfgoed
zijn.
Dit is het tweede deel v
nota „Het wereldwijde i
verantwoordelijke keuze e n_
ciale gerechtigheid", opc
door het departement Ke
samenleving van de Were 'C1C
van kerken. Dit is de voor 1e
versie, die voor commentae e
deskundigen is toegezondi lPr
volgende maand in Geneve
nitief vorm moet krijgen. I
finitieve nota zal worden
bracht op de milieuconft
van de Verenigde Naties, vi
jaar in Stockholm. Het
deel verscheen in De Rotti
mer van zaterdag jl.
Kopiëren
Dit betekent niet dat de westerse
technologie eenvoudig in de ontwik
kelingslanden moet worden geko
pieerd. De ernstige fouten die in de
hoog geïndustrialiseerde samenlevin
gen zijn begaan, moeten in de derde
wereld niet worden herhaald. De
toepassing van de techniek moet pas -
sen bij de eigen cultuur van elk volk
en zijn eigen ontwikkelingsdoelen.
Maar hoe die doelen ook zyn gefor
muleerd, het is duidelijk dat de hui
dige internationale economische
machtsstructuur radicaal moet wor
den veranderd als de arme landen
hun materiële toestand willen ver
beteren tegenover de ontwikkelde
landen.
Tegen de achtergrond van de we
reldbehoefte zijn veel van de huidige
consumptiegewoonten van de ont
wikkelde landen lichtzinnig en ver
kwistend. Dit onderstreept de nood
zaak om de betekenis van het men
selijk leven en de gemeenschap op
nieuw te bekijken.
Er zijn landen die met voorbijgaan
aan de verantwoordelijkheid tegen
over andere mensen en toekomstige
generaties, hun succes hebben ge
meten in termen van ho|
sumptie en groei van het l
tionaal produkt. Maar hei
steeds duidelijker dat zulklvall
staven in gevaarlijke mate (tu i
kend zijn.
Afgoden Pa
Economische ontwikkelini
op zekere hoogte noodzakeli
werkt verslavend zodra zij ®er
verheven wordt. Een san |00r
die bevrijd is van zowel eco lt'ce'
ontbering als van economist
dendienst, zou zijn leden ee5or
bestaanskwaliteit kunnen Ir V;
dan de meeste mensen vand 8 fe
nen. In het bijzonder de k vo°
getuigen dat de mens, die v .naa
leeft, niet leeft bij brood Le^
Geen van de huidige pol 111 o-
economische systemen van 'an
reld heeft de problemen d 5e^a
door het vraagstuk van df Ooru
lijke hulpbronnen af doem Ur8e
lost. Het conflict tussen de fees:
van afzonderlijke landen &P zi
antwoórdelijke wereldoit voor
economische politiek maakt doo
zonder moeilijk. De huidiftvw
turen erkennen of vertc-gfF Kaï
gen onvoldoende het gemj
pelijk belang van de mens»
