Kamer verdeeld over
regeling met kerken
Bundeling van krachten
Biiber en de theologische
discussie van vandaag
Hofprediker ds.
Berkel overleden
Nu 40 mille
voor aktie
Pedro
(deel 2)
De toekomst van De Christelijke Pers
Israël laat 627
Palestijnen vrij
P. de Vrij begraven
ivoora voor vat
ulaag
Puzzelhoek
BEROEPÏNGSWERk
2
VRIJDAG 10 DECEMBER 1971
Er is thans ruim 40.000 ontvangen
voor hulp aan de twee scholen van de
Spaanse Evangelische Kerk in Ma
drid. De actie van Trouw en de
Kwartetbladen voor dit werk van de
Spaanse protestanten belooft een suc
ces te worden. Dagelijks komen de
giften binnen voor de actie „Giro
voor Pedro".
Het gereformeerde jeugdcentrum in
Aalten meldt: „We hebben graag
meegedaan aan de actie „Giro voor
Pedro". Twee instuifavonden met at
tracties hebben 525 opgeleverd. De
gereformeerde diakonie schonk 150.
Een bedrag van 675 wordt overge
maakt." Tot zover deze mededeling.
We hopen het komend weekeinde
de halve ton te halen! Giften blijven
welkom op het centrale gironummer
van de N. V. De Christelijke Pers te
Amsterdam: 1.69.09.68. Bijdragen
kunnen ook worden overgemaakt aan
het hoofdkantoor van de Nederlandse
Middenstandsbank te Amsterdam, re
keningnummer De. Christelijke Pers
6.97.36.60.768.
Zendingsarbeiders
in West-Pakistan
zetten werk voort
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT Het algemeen diako-
naal bureau van de gereformeerde
kerken heeft een telegram ontvangen
van mejuffrouw G. Blaauw te Lahore
in West-Pakistan, dat de daar aanwe
zige werkers van zending en wereld-
diakonaat hun werk nog steeds kun
nen voortzetten. Lahore ligt dicht bij
de grens met India. Drs. J. Slomp,
missionair predikant te Rawalpindi in
het noorden van West-Pakistan, heeft
het zendingscentrum te Baarn tele
grafisch bericht, dat er geen reden tot
ongerustheid over zijn situatie is.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG De schrapping
van de verouderde artikelen
over de financiële verhouding
tussen staat en kerk uit onze
grondwet, zal momenteel niet de,
voor de grondwetswijzigingen
vereiste tweederde meerderheid
in de Kamer halen.
Ondanks het feit dat de hele Ka
mer in principe voor deze schrapping
is. bleek gisteren een aanzienlijk deel
van de Kamer grote reserves te heb
ben om dit wijzigingsvoorstel volgen
de week goed te keuren.
De Kamer verschiet namelijk diep
gaand van mening over de vraag of
het Rijk in een na de schrapping te
treffen gewone wettelijke regeling,
haar financiële verplichtingen moet
afkopen, dan wel de kerken moet
gaan subsidiëren. De regering. AR,
PPR. GPV. VVD, DS70 en de PvdA-
meerderheid zijn voor afkoop, terwijl
KVP, CHU, SGP, en een minderheid
in de PvdA de voorkeur aan subsi
diëring geven. KVP en de PvdA-min-
derheid hebben hun stem voor de
schrapping van de bewuste grond
wetsartikelen (waarmee nog niet
wordt beslist over afkoop of subsi
dies) afhankelijk gesteld van de be
reidheid van de regering, wezenlijk
de mogelijkheden van subsidiëring te
onderzoeken.
De Kamer had hierover in februari
al een motie van de socialist Voogd
aangenomen, maar de regering heeft
deze naast zich neergelegd. CHU en
SGP wezen er met name op dat de
beslissing over afkoop c.q. subsidië
ring met de normale meerderheid (51)
procent) kan worden genomen, indien
deze zaak uit de grondwet is verdwe
nen.
Ook de PvdA-meerderheid heeft
Een verrassing zal het bericht dat de Kwartetbladen
en Trouw volgend voorjaar als gemeenschappelijk och
tendblad zullen uitkomen, voor onze lezers niet zijn. De
voorbereiding tot dit besluit van het algemeen bestuur
van De Christelijke Pers is met veelzijdig overleg en
ruime publiciteit gepaard gegaan. Toch kan het zin heb
ben er vandaag ter toelichting nog iets over te zeggen.
Dagbladen, hoezeer ook geestelijk aan elkaar verwant,
kunnen maar niet klakkeloos worden samengevoegd, wil
len ze het vertrouwen van hun lezers behouden. De lezer
kiest zijn krant en niet omgekeerd. Vandaar dat het be
stuur van De Christelijke Pers de lezers steeds zorg
vuldig van zijn beleid op de hoogte heeft gehouden. Dat
beleid is er alleen maar op gericht een christelijk dag
blad voor Nederland te behouden. En dat is tegen
woordig geen eenvoudige opdracht.
Sinds enige jaren gaat het de dagbladen niet voor de
wind. Vorig jaar reeds leed vijftig procent der Neder
landse dagbladbedrijven verlies en verwacht wordt, dat
dit jaar tachtig procent met rode cijfers moet afsluiten.
Men kent de oorzaken: de eerste klappen werden door
de plotselinge invoering der t.v.-reclame toegebracht.
De STER had al spoedig 25 procent van de adverten
tie-omzet der dagbladen afgeknabbeld. Ongeveer ge
lijktijdig trad de economische neergang in. Bedrijven
vérdwenen en vielen dus ook als adverteerder uit. An
dere verlaagden hun advertentie-budgetten. Ook de in
komsten uit personeelsadvertenties daalden scherp.
Het vijftal bladen waarmee De Christelijke Pers in de
markt is. te weten Trouw, De Rotterdammer, de Nieuwe
Haagse Courant, de Nieuwe Leidse Courant en het Dordts
Dagblad, ondervonden van deze ontwikkeling natuurlijk
ook de nare gevolgen. Om de loon- en prijsronden te
kunnen opvangen, zou de advertentie-omzet elk jaar met
acht tot tien procent moeten stijgen. De droeve werke
lijkheid was, dat die omzet (bij bijna alle dagbladen)
telkens met ongeveer tien procent achteruitging. En
aangezien de dagblad-exploitatie voor rond zestig pro
cent op advertentie-inkomsten is gebaseerd, maakt die
averechtse ontwikkeling (stijgende kosten en dalende ad
vertentie-opbrengst) voor de Christelijke Pers miljoenen
uit. Ziehier het gevolg iri*enkele feiten:
In 1967, het eerste jaar van de t.v.-reclame, speelden
we quitte.
In 1968 en 1969 verdienden we redelijk, mede dank.zij
de t.v.-compensatie-uitwerking.
In 1970 verloren we wat we in 1968 en 1969 verdien
den.
In 1971 moeten opnieuw belangrijke exploitatieverlie
zen worden verwacht. Gelukkig kunnen wij deze op d»
aanwezige reserves afboeken.
In het licht van deze gegevens zal het niemand ver
wonderen, dat het bestuur van De Christelijke Pers
reeds twee jaar geleden maatregelen trof om door sa
menbundeling van de tot dan toe volkomen gescheiden
optrekkende bladen tot voordeliger exploitatie te komen.
De benoeming van één. uit redacteuren van Trouw en
Het Kwartet samengestelde hoofdredactionele commissie
was daarvan het eerste gevolg. Onze lezers hebben daar
van sinds februari jl. kennis kunnen nemen. Sinds die
tijd ook worden alle algemene rubrieken dus met uit
zondering van de regionale collectief voor zowel Trouw
als de Kwartetbladen door één gecombineerde redactie
staf verzorgd.
Voor het hoofdredactioneel beleid werd door de com
missie een formule opgesteld, welke de volledige in
stemming kreeg van de redacteuren van de vijf bladen,
maar ook van het dagelijks en van het algemeen bestuur
van de Stichting De Christelijke Pers in Nederland.
„Het uitgangspunt van de krant" zo staat in deze
formule „zal worden bepaald door het streven, de
menselijke samenleving, nationaal zowel als internatio
naal, journalistiek te benaderen vanuit de overtuiging,
dat deze fundamentele kritiek behoeft, in zoverre die
samenleving de verwerkelijking belemmert van de
bijbelse oproep tot gerechtigheid, vrede, vrijheid en
naastenliefde. Deze overtuiging leidt ook tot serieuze
zij het nimmer onkritische aandacht voor velerlei
uitingen van vernieuwingsdrang, bij voorbeeld op poli
tiek. sociaal en kerkelijk terrein."
Een ander punt uit de formule: 'Zonder dat de krant
gebonden is aan enigerlei organisatie van politieke cf
andere aard, zal de geschakeerdheid van haar lezers
kring, vooral in kerkelijk, politiek en sociaal opzicht,
medebepalend zijn voor de selectie van het nieuws en
de keuze van artikelen.'
In de formule staat ook, dat 'het voor de krant zaak
(is), de communicatie met alle groeperingen onder de
abonnees en in beginsel ook met de potentiële abonnees,
open te houden'. Daartoe is het dienstig, dat de krant
niet alleen zo veelzijdig mogelijk informeert, maar ook
tTacht, in haar opiniërende artikelen standpunten van
anderen, die aangehaald of bestreden worden, recht
te doen. Deze pogingen mogen er echter niet toe leiden,
dat de eigen mening van de krant niet tot de lezers
doordringt. Deze mening moet duidelijk aan de dag
treden, in het bijzonder in de hoofdartikelen.'
Dat de redactie het niet alle 200.000 lezers van de
vijf bladen altijd en op alle punten naar de zin maakt,
beseft zij. Dat is bij de verscheidenheid aan inzichten
op velerlei gebied die ook binnen onze meelevende
lezerskring bestaat, nauwelijks te vermijden. Over tal
van kwesties van politieke, kerkelijke en andere aard
wordt onder het publiek van onze kranten zeer verschil
lend gedacht. Dat onze benadering van sommige van
deze zaken bij een deel van dit publiek een enkele maal
kritiek wekt. is dan ook vrijwel onontkoombaar. Te
proberen zulke kritiek te ontlopen door een kleur- en
meningloze krant te maken, kan niet de opdracht zijn
van bladen die de pretentie van een christelijke signa
tuur voeren. Wat zij wel ernstig kunnen en moeten be
proeven, is de voor wederzijds begrip onmisbare com
municatie met alle groeperingen onder de lezers in stand
te houden. Dat dit èn van de krant én van de lezers
verdraagzaamheid vergt, is een conclusie waaraan ook
wij ons proberen te spiegelen.
Om met de hiervoor geschetste redactionele integratie
nu ook de noodzakelijke technische besparing te kunnen
bereiken, moeten de bladen die nog steeds (in Amster
dam, Rotterdam en Den Haag) afzonderlijk worden ge
zet en gedrukt als één produkt gelijktijdig van de per
sen kunnen komen. Daarbij zal ruimte blijven om aan
het regionaal karakter van de Kwartetbladen afzonder
lijk de nodige aandacht te schenken. Deze laatste en
belangrijkste stap naar volledige integratie zal dan nu
volgend voorjaar worden gezet. Alle bladen worden
dan als ochtendblad gedrukt op de persen van de Pers
combinatie te Amsterdam. Ook alle bedrijfsafdelingen
(beheer, administratie, expeditie, abonnementen e.d.)
worden dan samengevoegd. Op zet- en drukkosten wordt
zodoende belangrijk bezuinigd, maar ook op personeels
kosten zal worden bespaard.
Het is begrijpelijk, dat de te nemen maatregelen bij
diegenen die zich steeds met hart en ziel voor De Chris
telijke Pers hebben ingezet, maar die nu moeten af
vloeien, een grote teleurstelling vormen. Ook het beptuur
van De Christelijke Pers had graag gezien, dat [deze
maatregelen niet nodig waren en dat Trouw en de
Kwartetbladen ook ten opzichte van elkaar de 1 zelf
standigheid konden bewaren, die ze een kwart eeuw
lang hebben bezeten. Maar de financieel-economische
malaise in het dagbladbedrijf, die ook onze kranten
heeft getroffen, laat geen andere uitweg open dan bun
deling van krachten.
Naast de besparing door integratie zal ook de verho
ging van het abonnementsgeld die met ingang van 1 ja
nuari collectief door vrijwel alle Nederlandse dagbladen
zal worden toegepast, onze inkomsten versterken. Al
deze maatregelen zullen, zo mag worden verwacht, vol
doende zijn om het voortbestaan van de Christelijke
Pers (voor zover dat mensen gegeven is) veilig te stellen.
Natuurlijk hebben al deze pogingen slechts zin. wan
neer de abonnees voor wie de krant wordt gemaakt, ze
schragen door het handhaven van hun abonnement.
Een verhoging van het abonnementental betekent voor
ons niet alleen meer inkomsten uit de lezerskring, maar
versterkt bovendien onze positie in de advertentiemarkt.
Om deze reden zouden we ook in het bijzonder een be
roep willen doen op de zg. samenlezers. Als zij zich dit
financieel kunnen veroorloven, laten ze dan de krant
die ze wel willen lezen, ook met abonnementsgeld in
stand helpen houden.
Wij hebben goede hoop, dat het ogenschijnlijke verlies
dat het samengaan van onze kranten volgens sommige
lezers zal betekenen, uiteindelijk voor alle lezers winst
zal blijken te zijn. Geld om u een krant te geven, zoals
wij u die graag zouden bieden, hebben we nu onvol
doende, maar het zal door de integratie van onze kran
ten binnen afzienbare tijd wèl vrijkomen. Daardoor zal
uw en onze krant nog aanzienlijk aan kwaliteit en aan
trekkelijkheid kunnen winnen.
DIRECTIE EN HOOFDREDACTIE.
de staat, de eigen aard en het unieke
karakter van de kerk moet door de
overheid geëerbiedigd worden", aldus
de heer Aantjes.
De liberaal Geurtsen zag een moge
lijkheid om voor- en tegenstanders
van subsidiëring met elkaar te ver
zoenen door ervan uit te gaan dat
waar de kerk zich op het terrein van
het maatschappelijk werk begeeft zij
zo mogelijk evenals andere instanties
voor maatschappelijk werk. voor sub
sidiëring in aanmerking moet komen.
Het Kamerlid Haars (CHU) meende
dat de vrees voor beïnvloeding van
de kerk door het Rijk bij een subsi
dieregeling op niets berust. „Zo stel
je subsidie in een vreemd daglicht,
alle subsidieontvangers zouden vol
gens deze redenering worden beïn
vloed door het rijk", aldus mej.
Haars. Volgens de socialist Voogd ge
tuigt het uiten van de vrees voor
beïnvloeding van weinig respect voor
de kerken. „Een kerk is geen kerk
meer als ze, gezien de financiële af
hankelijkheid. zou nalaten eventueel
tegen de overheid te protesteren. Het
gaat overigens maar om 15 procent
van de kosten", voegde hij eraan toe.
Zoals bekend hebben o.a. de
Rooms-katholieke kerk en de Her
vormde kerk onlangs bij de Kamer
een subsidieregeling bepleit.
TEL AVIV (AP) Israël heeft in
de afgelopen twee maanden in het
bezette deel van Jordanië en in de
Gaza-strook 627 Palestijnen vrijgela
ten, die waren gearresteerd op ver
denking van samenwerking met com
mando-groeperingen, zo heeft het le
ger gisteren in Tel Aviv bekendge
maakt.
Een woordvoerder zei dat 386 ad
ministratieve gevangenen dit zijn
personen, die zonder proces gevangen
worden gehouden en 24 veroor
deelden, na herziening van de Israëli
sche politiek, waren vrijgelaten. Hij
voegde eraan toe dat op het ogenblik
minder dan 300 administratieve ge
vangenen vastgehouden worden.
RIJSWIJK (ZHJ Na een fouw-
dienst in de nederlands hervormde
kerk te Benthuizen is gistermiddag
het stoffelijk overschot begraven van
de heer P. de Vrij, een der oprichters
van de Nederlandse Bond van Protes
tants-christelijke Beroepsvervoerders,
waarvan hij hoofdbestuurslid was.
De heer De Vrij, die maandag plot
seling op 67-jarige leeftijd overleed,
bezocht op 27 november nog de alge
mene vergadering van de bond waarin
hij zijn functie van penningmeester,
die hij 22 jaar lang uitoefende, neer
legde. Bij die gelegenheid schetste
bondsvoorzitter M. W. Schakel hem
als een zeer energieke persoonlijkheid
waaraan zowel de PCB als het be-
roepsgoederenvervoer in breder ver
band veel dank verschuldigd is.
nog reserves om voor de schrapping
te stemmen, omdat men daar er niet
zeker van is dat de regering inder
daad voor afkoop is. De socialist
Roethof verzocht het kabinet zich in
zijn antwoord volgende week dinsdag
hierover duidelijk uit te spreken.
De anti-revolutionair Aantjes stel
de ook namens de PPR, dat de stem
ming over de schrapping niet verbon
den moet worden aan de daarop vol
gende wettelijke regeling, die wat de
AR betreft niet anders dan in afkoop
kan uitmonden. „De kerk is niet ge
diend met een financiële relatie met
Het „Gaat" dat God de mens beveelt is geen welkom bevel. De
mens is van nature wat aan de voorzichtige kant. Het onbekende
lokt hem niet, hij wil graag weten waar hij uitkomt. Men leze er
de bijbel maar op na. Altijd is er een tegenstand geweest. Uit-
vluchten om aan het bevel te ontkomen. Men moest zijn land
bebouwen, een familielid begraven, eerst nog wat anders doen, en
dan.... Ja, wat dan?
Maar God wil van geen uitvlucht weten. Hij heeft een doel
voor ogen, voor ieder mens. Gaat! Zonder om te zien, vertrouw
op Mij, Schepper van hemel en van aarde, aan Wie alle machten
onderworpen zijnf Verbrandt de schepen achter u, Ik zal met
zijn tot het einde der dagen.
Gaat! Maar waarheenPaulus heeft het bevel zonder meer opge
volgd, en Petrus, en zovele anderen, die hun vertrouwen alleen op
Hem durfden stellen. Die alles wat de wereld bood aan uitzicht
en toekomst hebben veracht en als zonder waarde hebben afgewe
zen.
Omdat zij, bij alles wat zij niet wisten, leefden uit die ene zeker
heid: Hij- doet Zijn Woord gestand. Hij is, hoe het ook in ons
leven reilt en zeilt, een licht op het pad dat ons voert naar ons
eeuwig huis waar Hij ons wacht.
Weiezen vandaag: Genesis 221-25
Kruiswoordpuzzel
Horizontaal: 1 indruk maken. 8. kin-
dergroet, 9. geurigheid, 10. als volgt. 12.
bouwland. 13. meisjesnaam, 15. Eng.
bier. 17. bloeiwijze, 19. vis, 21. rijtuigje
op twee wielen. 23. einde. 24. tot de
(afk.). 25. deugniet. 26. titel (afk.), 27.
denkbeeld, 29. soort hamer, 31. tennis-
term. 32. woonboot, 34. papegaai, 35.-
vreemde munt.-37. houten bakje, 39. in
houdsmaat (afk.), 41. oogziekte, 43.
voegwoord, 44. verstand.
Verticaal: 1. dierengeluid, 2. herders
god, 3. zwaardvis, 4. windrichting (afk.),
5. Turkse titel. 6. Myth, figuur, 7. voor
zetsel, 8. krachtig en snel werkend, 11.
zekere plant, 12. plechtige gelofte, 14.
voorzetsel, 16. drijftil, 18. wijnmaat, 20.
gifslangetje, 22. vreemde munt, 23.
priem, 28. wandversiering, 3a stuk stof.
32. hoekpijler, 33Pkort afgesroken ge
luid, 36. Europeaan. 38. vlaktemaat, 40.
Chin, lengtemaat 42. reeds, 43. voeg
woord (Fr.).
Oplossing vorige puzzel
Hor.: 2. macht, 6. ei, 8. a.m. 10.
end. 12. rap, 14. Urania, 16. trip,
18. een, 19. veer, 21. ader, 23. lee,
26. beer, 27. stelle, 29. ink, 30. tol,
33. Se. 34. al, 35. staag.
Vert.: 1. marter, 3. Ao. 4. cru,
der. 6. enig, 7. Ida, 9. mare, 11.
13. pinakel, 15. are, 19. verlet 20.
22. del, 24. eens, 25. atol, 27. sta,
32. Aa.
ore. 11.
17. dreg,
25. aker,
31. Eva,
5. her-
enerlei,
kerker,
28. Eva,
(Van een onzer verslaggevers)
APELDOORN Na een ziekte
van enige weken, is in de nacht
van woensdag op donderdag in
het Jtilianaziekenhuis te Apel
doorn op de leeftijd van 72 jaar
de hofprediker ds. J. F. Berkel
overleden.
Daartoe uitgenodigd door koningin
Wilhelmina, heeft ds. Berkel het hof
predikerschap sedert 1947 bekleed. In
al die jaren heeft hij slechts eenmaal
een dienst in de hofkapel op Het Loo
geleid, namelijk toen koningin Wil
helmina eind november 1962 was
overleden. Maar des te frequenter
was het contact dat hij vooral
langs schriftelijke weg met konin
gin Wilhelmina over allerlei geestelij
ke zaken had met name het bettrek-
kening tot de oecumene.
Ds Berkel studeerde te Utrecht In
1924 nam hij een beroep aan naar de
hervormde gemeente te Schoonebeek
(Drente). Vijf jaar later werd hij pre
dikant van de hervormde gemeente
van Apeldoorn en Het Loo. Ook na
zijn emeritering in 1965 bleef hij hier
wonen.
In de loop der jaren heeft ds. Ber-
ke lzich speciaal met het jeugdwerk
bezig gehouden. Hij was voorzitter
van de Hervormde Jeugdraad in
Apeldoorn, legde grote activiteit aan
de dag in CJMV-verband en trad op
als commissaris van de padvinderij.
Ook gaf hij leiding aan sociaal-maat
schappelijk werk vanwege de her
vormde gemeente in één der Apel-
doornse wijken.
Ds. Berkel beschikte over een lade
Ds. Berkel.
vol brieven van koningin Wilhelmina.
Hoewel hij grote eerbied had voor de
denkbeelden van koningin Wilhelmi
na verheelde hij niet dat er tussen
haar visie op deze dingen vanaf de
bergtop waarop zij leefde en die van
uit het dal waarin de gemiddelde
christen zwoegend zijn weg gaat, toch
wel enig verschil bestaat. Ds. Berkel
heeft een aantal herinneringen aan
zijn kontacten met koningin Wilhel
mina gebundeld in zijn boek „Een in
gezetene van Apeldoorn".
Na een rouwdienst in de Juliana-
kerk zal ds. Berkel dinsdag 14 decem
ber 's middags om circa één uur op
de begraafplaats Heidehof te Ugche-
len (gemeente Apeldoorn) begraven
worden.
Hulp Duitse kerken
aan derde wereld
BONN De evangelische kerk in
Duitsland, die ieder jaar in de ad
ventstijd de actie „Brood voor de we
reld" voert, rekent erop, dat de Duil-
së christenen dit jaar 30 miljoen
mark voor hulpprojecten in de arme
landen bijeen zullen brengen. Dat is
ruim 2,7 miljoen meer dan vorig jaar
Sinds deze actie begon, dertien jaar
geleden, is ruim 277 miljoen mark
aan hulpprojecten uitgegeven.
NED. HERV. KERK
Aangenomen: naar Veenendaal: J.
Verwelius te Schoonhoven.
Bedankt: voor Cadzand: M. Enker
te 't Zandt; voor Meerkerk J. W. d;
Bruijn te Harderwijk.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Utrecht-0: H. J. Huy-
ser te Aarau (Zwitserland).
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen: te Amersfoort: A.
Hendriks te Delft; te Blija-Holw(
kand. W. Pouwelse te Apeldoorn.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te IJsselmonde: J. vi
Haaren te Amersfoort.
Bedankt: Voor Corsica (US): A.)1
den Boer te Ridderkerk.
Kwartet - Trouw
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Trouw
Commissie van hoofdredactie:
J. de Berg (voorzitter),
H. P. Ester, O. J. Brinkman,
J. van Hofwegen.
Door
prof. dr. H. Jonker
Een andere Nederlandse theo
loog prof. dr. J. Sperna Weiland
gaat nog verder: „Geloof is geen
gehoorzame onderwerping van
het denken aan het „vreemde"
gezag van de bijbel of de kerk;
de heteronomie van de traditio
nele geloofsopvatting heeft af
gedaan. Geloof is géén geloof in
de bijbel of in de kerkleer. Het
is een wijze van leven, het Leven
zelf, dat dan nader kan worden
beschreven met woorden als
liefde, geduld, eenvoud, blijd
schap. vertrouwen, moed om te
zijn enz. (Oriëntatie; blz. 223).
Ondertussen beschrijft de kerkorde
van de hervormde kerk het belijden
der kerk als volgt in artikel X: „In
dankbare gehoorzaamheid aan de
Heilige Schrift als de bron der pre
diking en enige regel des geloofs doet
de gehele kerk in gemeenschap met
de belijdenis der vaderen en in het
besef van haar verantwoordelijkheid
voor het heden, zich strekkende naar
de toekomst van Jezus Christus, be
lijdenis van de zelfopenbaring van de
Drieënige God".
Buber
Wanneer nu zo Fiolet de „traditio
nele" theologie onder het juk ziet van
een grieks dualistisch denken waar
van zij alleen verlost kan worden
door een nieuw, vanuit het Oude Tes
tament geïnspireerd, Israëlitisch den
ken. is het nu tijd de joodse denker
Martin Buber bij het gesprek te be
trekken. Hij heeft zich n.l. diepgaand
bezig gehouden met de verhouding
van het joodse denken tot het denken
in het Nieuwe Testament en de
Christelijke Kerk. In zijn boekje
„Zwei Glaubensweisen (1950) analy
seert hij twee „geloofswijzen", nl. die
van de joden en die van de Christe
nen. PaTallelle gedachten van Fiolet
vinden wij bij Buber in de door hem
aangeduide oer-joodse geloofs- en
denkwijze terug. Ook hij spreekt over
de invloed van het griekse düalisme
op het christelijk denken. Maar hij
,gaat een stapje verder, dit dualisme
treft Buber niet alleen bij de dogma-
vorming van de christelijke kerken
aan, maar - en dat is het punt -
reeds bij Paulus.
Voorde Jezusgestalte van de sy
noptische evangeliën (Mattheus, Mar
kus en Lukas) heeft Buber de groots
te eerbied, hij noemt Hem zelfs zijn
„beste broeder", maar de .benadering
van deze Jezus door de evangelist Jo
hannes en de apostel Paulus acht hij
onaanvaardbaar. Volgens Buber is de
theologie van Paulus een hellenisti
sche omvorming van de Jezusgestalte
uit de synoptische evangeliën, mede
beïnvloed door de mysteriereligies
van die tijd.
Paulinisch
Paulus, zo zegt Buber, heeft onder
invloed van het griekse denken van
Jezus een Heilandsfiguur gemaakt,
een verzoeningstheologie gecon
strueerd, hij heeft alles 'geobjecti
veerd en getheoretiseeerd in een sys
teem, wat zijn neerslag daarna heeft
gevonden in het dogma der Kerk.
Het oergeloof van Israël is volgens
Buber een existentieel geloof van
vertrouwen tot God (emuna). Het ge
loof van het paulinische Christendom
is meer een intellectuele zakelijke
verhouding tot God. een „Akzepta-
tion", aanvaarding van een erkende
waarheid (pistis).
In de joodse emuna-houding gaat
het om een gelovige daad om realse-
ring van Gods wil in de tijd. om ver
werkelijking van het Koningschap
Gods in de geschiedenis. Maar Pau
lus heft van de daad der gerechtig
heid, die wij ln een correlatie (weder
zijdse ondelinge betrekking, red.) met
God in de wereld hebben uit te voe
ren een geloof in de gerechtigheid
van de éne Rechtvaardige gemaakt.
Romeinen 3 vers 21: „Thans is ech
ter buiten de wet om gerechtigheid
Gods openbaar geworden, waarvan
de wet en de profeten getuigen (in
Romeinen 4 nader uitgewerkt in het
geloof van Abraham en David) en
wel gerechtigheid Gods door het ge
loof in Jezus Christus voor allen die
geloven". Vers 25: Hem geeft God
voorgesteld als zoenmiddel door het
geloof in zijn bloed om zijn recht
vaardigheid te tonen".
Hindernis
Dit steunen nu in het geloof op de
genade van die ene Rechtvaardige
acht Buber in strijd met de grond
structuur van het joodse denken, ge
loven en handelen. Hij acht het een
hindernis voor de daadwerkelijke uit
oefening van de opdracht van de so
ciale gerechtigheid in de wereld. Deze
„Verdinglichung" (zakelijk-concreet
maken, red.) van het geloof in de toe
spitsing van de gerechtigheid op één
Mens. dit gerechtvaardigd worden
door de gerechtigheid van die Ene is
een verwerpelijke objectivering van
de opgedragen geloofs daad, waard
oor, volgens Buber, het paulinische
dualisme van wet en genade, van het
leven uit de werken en het leven uit
de genade valt te verklaren.
Door de paulinische „rechtvaardi
ging van de goddeloze" wordt, vol
gens Buber, de mens van zijn eigen
zijn als mens beroofd, daar de geloofs
daad der gerechtigheid in de knel
komt, omdat nu alles van God moet
uitgaan, tot zelfs zijn liefde tot God
toe. Echter: „Du "solist, du kannst mit
einem ganzen Herzen Gott lieben.
Liebe Ihn bis ins Auspressen der
Seele" (blzd. 139: Gij zult. gij kunt
met uw ganse hart God liefhebben,
heb hem lief tot in het uitpersen van
je ziel toe, red.)
Wanneer Fiolet nu echer poogt het
zgn. schema van het grieks dualis
tisch denken, dat de „traditionele"
theologie zou beknellen (ik schrijf nu
„zgn." omdat blijkbaar diepere zaken
aan de orde zijn), wanneer hij poogt
dat te overwinnen, loopt hij dan niet
In drie artikelen geeft prof. dr. H.
Jonker, hoogleraar aan de Rijksuni
versiteit te Utrecht zijn visie op de
theologische discussie van vandaag
Prof. Jonker is ondertekenaar van
Het Getuigenis.
Vandaag het tweede gedeelte
het gevaar met deze overwinning
Paulus te verliezen, omdat deze onder
hetzelfde oordeel zou vallen? Men is
niet klaar met nu simpel op te mer
ken: met dit punt van "Buber aan
gaande Paulus ben ik het niet
eens. Te meer ook daar de aangedui
de omschrijving van de Godsopenba
ring en de verhouding Godsliefde-
mensenliefde in dezelfde buberiaanse
denksfeer ademen.
In 1926 zegt Buber in een redp te
gen de toehoorders: „Gott offenbart
sich Ihnen in Ihren Werdcnwollen.
nicht in Ihrem Harren auf Gnade"
(Judische Rundschau, Berlin. 8 sep
tember 1926: God opentnart zich aan
u in uw mensontplooiing, niet in u«'
hopen op genade, red.). Fiolet zegr:
„Voor de christen van onze tijd komt
God aan het woord in de zich veran
derende samenlevingsstrukturen 'n
de zichzelf wordende mens".
