WDM zet het overleg met
defensie (toch) voort
Rechter moet oordelen ovÉ
ruzie in Middenstandspari
Overleg over
zoutprobleem
Rijn liep vast
Oud-generaal is verontrust
over besluit herv. synode
s!
aeefiets
van
de slijter...
Philips ziet op langeg
termijn perspectief
Agenda beperkt tot eisen zijn ingewilligd
De Jong eist veroordeling ex-partijgenoten
Verruiming dienstweigeringswet
^BÊKÊÊÊKÊÊÊÊÊÊÊEÊÊÊM
de zevendei
heer geranu
DINSDAG 23 NOVEMBE
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT De Vereniging
van dienstplichtige militairen
(WDM) zal het overleg met het
ministerie van defensie voortzet
ten. Wel zal het overleg, anders
dan tot nog toe, uitsluitend wor
den gevoerd over zaken die de
dienstplichtigen essentieel ach
ten. Een daartoe strekkende mo
tie is gisteren op de algemene le
denvergadering van de vereni
ging met grote meerderheid van
stemmen aangenomen.
De leden droegen het bestuur op
bij het overleg uitsluitend te spreken
over drie agendapunten, totdat de
eisen terzake zijn ingewilligd. De
eisen houden in dat de minister van
defensie duidelijke uitspraken doet
over de vrijheid van meningsuiting,
dat het informele overleg wordt ver
vangen door een formeel georgani
seerd overleg en dat het tuchtrecht
spoedig wordt hervormd, met als
hoogste prioriteit de afschaffing van
de tuchtklasse Nieuwersluis.
Deze motie werd door het bestuur
gesteund. Twee andere, waarbij dat
niet het geval was, werden verwor
pen. In de ene motie werd geëist dat
het bestuur het overleg zou opschor
ten tot de vrijheid van meningsuiting
gewaarborgd en het overleg wettelijk
geregeld is en in de andere dat het
overleg zou worden opgeschort tot de
behandeling van de defensiebegroting
in december.
Het WDM-bestuur was zelf terug
gekomen op het voorstel het overleg
op te schorten. Na de veroordeling
door het hoog militair gerechtshof
van Wim Schul en Hans Dona tot
drie maanden Nieuwersluis, verklaar
de het bestuur vorige week verder
overleg met het ministerie weinig
zinvol meer te achten. Maar nu minis
ter De Koster commandanten schrif
telijk de opdracht heeft gegeven de
licten die met de vrijheid van me
ningsuiting hebben te maken, niet
meer zelf te berechten, ziet het be
stuur de zin van het overleg weer in.
Geschokt
Traditiegetrouw zal tegenover het Nationaal Monument op de Dam in
Amsterdam een Noorse kerstboom geplaatst worden. Het geschenk van de
stad Trondheim is gisteren op de trein gezet.
De ommezwaai van het VVDM-be-
stuur ontmoette nogal wat kritiek bij
de leden. Voorstanders van opschor
ting van het overleg voerden aan dat
de brief van de minister inzake de
vrijheid van meningsuiting geen en
kele garantie biedt. Zij zeiden te vre
zen dat de krijgsraad, zeker na het
vorige week door het HMG gevelde
vonnis, even zware straffen zal opleg
gen als nu in de zaken tegen Schul
en Dona is gebeurd.
WDM-voorzitter mr. Jan Reijntjes
wees erop dat die vrees ongegrond is.
Tot nu toe is gebleken, zei hij, dat de
krijgsraad in zaken die met de vrij
heid van meningsuiting te maken
hebben, geen vrijheidsstraffen, maar
betrekkelijk lage geldboetes oplegt, of
zelfs tot vrijspraak besluit. „Zelfs als
de krijgsraad zou willen", aldus
Reijntjes, „zou ze geen straffen kun
nen opleggen als nu het HMG heeft
gedaan."
Reijntjes hield de leden voor dat de
minister met zijn brief aan de com
mandanten de garantie heeft gegeven
dat er geen herhaling optreedt van
wat nu met Schul en Dona is ge
beurd. Mr. Huub Dijstelbloem, lid
van het algemeen bestuur, zei van
mening te zijn dat de minister alles
heeft gedaan wat hij wettelijk en
staatsrechtelijk kon doen.
Omdat de leden toch tot uitdruk
king wilden brengen dat zij diep ge
schokt zijn door de Schul en Dona
opgelegde straffen, werd besloten aan
de voortzetting van het overleg voor-
waarden te verbinden. Aan de be
zwaren van verscheidene leden dat
het informele overleg weinig voor
stelt, wordt tegemoetgekomen met de
eis dat het formeel en daarmee bin
dend wordt.
Kritieke fase
De dienstplichtigen gingen verder
akkoord met de inhoud van een door
het bestuur opgestelde nota onder de
titel: "WDM, wat nu?". Daarin
wordt gezegd dat de vijf jaar oude,
30.000 leden tellende vereniging in
"een kritieke fase van haar bestaan"
is aangeland. Behoudende groepen,
aldus de nota, komen meer dan voor
heen in het geweer tegen de WDM.
Met de vrijlating van de haardracht
zette "een duidelijk reaktie" in.
Om aan de kritiek het hoofd te
kunnen bieden, zal het bestuur onder
meer de vereniging zodanig reorga
niseren dat een actie op grote schaal
(gedacht wordt aan een stiptheids
actie of een landelijke demonstratie)
mogelijk wordt.
Aan de reorganisatie zal vorm wor
den gegeven door een ten dele ver
nieuwd bestuur. Als opvolger van Jan
Reijntjes werd gisteren de 23-jarige
maatschappelijk werker Jan van Ber
gen als voorzitter gekozen. Secretaris
werd de 24-jarige jurist Bart Poiesz;
perszaken en publiciteit zullen wor
den behartigd door Rob Ramaekers.
Wegens tijdgebrek kwam de verga
dering nauwelijks meer toe aan een
bespreking van plannen om Schul en
Dona moreel te steunen. Te elfder ure
werd besloten een actie-comité in het
leven te roepen, ter vervanging van
het inmiddels weer opgeheven Solda-
tencomité. Het comité zal vermoede
lijk een mars van Utrecht naar Nieu
wersluis organiseren.
Ook werd het idee geopperd bij het
overleg met het ministerie rouwban
den te dragen. Iemand stelde verder
voor op 5 december een grote schoen,
gevuld met een ijzervijl, aan Schul
en Dona aan te bieden.
Bij hun activiteiten zullen de
dienstplichtigen worden gesteund
door Jan Nagel, eindredacteur van
het Vara-radioprogramma "Dit is het
begin", die aan het begin van de ver
gadering zei graag zendtijd ter be
schikking te willen stellen ter bevor
dering van het contact tussen bestuur
en leden van de WDM.
Namens het hoofdbestuur van de
PvdA zegde Nagel ook morele steun
van deze partij toe. De PvdA, aldus
Nagel, vindt de Schul en Dona opge
legde straffen "volstrekt onaanvaard
baar". De brief van minister De Kos
ter noemde het hoofdbestuurslid
"een doekje voor het bloeden".
Van een verslaggever
AMSTERDAM Voor de president van de Amsterdamse recht
bank diends gisteren het kort geding dat het voormalig Tweede-
Kamerlid Jac de Jong uit Vorden, nu optredend voor de Democra
tische Middenstandspartij (DMP), had aangespannen tegen zijn
oud-fractiegenoot van de Nederlandse Middenstandspartij (NMP)
Tweede-Kamerlid A. W. te Pas uit Amsterdam en diens fractiemede
werker P. W. M. Dessing te Zaandam.
hij maakt er een
fijn cadeau van!
Onfraaie
^eschenkrorpakk^
(Vervolg van pag. 1)
Opslag bij de kalimijnen betekent
namelijk eerst een grondig en tijdro
vend onderzoek, moeizame onteige
ningsprocedures en wat dies meer zij.
„Ik zie dit probleem nog niet onmid
dellijk opgelost", zo zei de heer Gab-
barat.
De Duitse delegatie van haar kant
toonde zich tijdens het overleg nogal
verbolgen over het feit dat Duitsland
in dit probleem nu met de zwarte
piet wordt opgescheept.
Zij wijzen een snelle oplossing van
de hand en moeten accepteren dat
Frankrijk zich ook voor de tweede
oplossing verklaart maar er alleen
voor waarschuwt dat zo'n oplossing
jaren kan duren.
Vandaag zullen de delegaties zich
bij de Franse kalimijnen oriënteren.
Dan zal onder meer moeten blijken of
Frankrijk de zaak niet al te veel
heeft gecamoufleerd.
Onhaalbaar
Nu het overleg op zo'n punt als de
opslag van het kalizout dreigt te mis
lukken lijkt een overeenkomst tus
sen de landen over het zoutprubleem
nauwelijks meer haalbaar. In zo'n
overeenkomst zou Nederland aller
eerst de opslag vastgelegd willen
zien. Ons land tekent hierbij echter
aan dat dit slechts een eerste stap is.
Opslag van het Franse kalizout
voor ongeveer de helft betekent dat
er dan bij Lobith altijd nog zo'n 280
kg zout per sekonde ons land binnen
komt. De vermindering van de kali-
zouten komt neer op 60 kg. per se
konde.
Ook van de zijde van de Duitse
Industrie wordt een beperking ver
wacht. Maar ook dan zal de zoutbe-
lasting bij lage afvoer van de Rijn te
hoog zijn. Vandaar dat Nederland
bijzondere beperkingen vraagt wan
neer de afvoer laag is.
Nu het overleg op ambtelijk niveau
is mislukt is een ministeriële confe
rentie over deze kwestie zoals door
Nederland is gesuggereerd de aange
wezen weg om uit de impasse te ko-
DEN HAAG De secretaris van de sectie Kerk en Krijgsmacht
van de hervormde kerk, generaal-majoor b.d. J. B. Ludwig, heeft in
een artikel in Woord en Dienst, het veertiendaagse blad voor ambts
dragers van deze kerk, zijn verontrusting geuit over de adhesie die
de hervormde synode gegeven heeft aan een voorstel tot verruiming
van de wet gewetensbezwaren militaire dienst.
hoorzaamheid" wordt volgen de oud-
generaal ondergraven als de kerk de
ze weg opgaat: „De politieke kijk op
het staatsbestel is dan een reden,
waarom de een vrijstelling zou krij
gen en de ander de last van dienst
plicht (ook voor de ander!) moet dra
gen", aldus de heer Ludwig.
(Hierbij moet overigens worden
aangetekend, dat de erkende gewe
tensbezwaarde langer vervangende
dienst doet dan de dienstplichtige mi
litair red.)
Bisschoppen
Ook de Nederlandse bisschoppen
hebben de uitspraak van de hervorm
de synode in beginsel ondersteund.
Het voorstel van het Interkerkelijk
Vredesberaad is uitgewerkt in zijn
juridische commissie, nadat de r.k.
vredesbeweging Pax Christi deze
zaak aanhangig had gemaakt.
De secretaris van Pax Christi, de
heer C. ter Maat, gaf als commentaar
op de bezwaren van de heer Lud
wig, dat deze ethiek en politiek met
alle geweld uit elkaar tracht te hou
den. „Maar als het geweten spreekt
gebeurt dat altijd in een concrete si
tuatie en dat is ook een politieke si
tuatie.
De heer Ludwig meent dat de kerk
vuile handen krijgt door zich met de
politiek in te laten, maar hij moet
niet vergeten, dat de kerk anders
mensen in de kou laat staan die in
geweten het geweld in bepaalde si
tuaties en mot bepaalde wapens niet
kunnen aanvaarden.
Ik neem aan dat hij tevens schrijft
vanuit de vrees dat het hele leger
wordt ondermijnd omdat iedere opge
roepen jongen die zegt dat hij het
niet met de regeringspolitiek eens is
erkend zou moeten worden als gewe
tensbezwaarde.
Ik wijs er echter op dat in het
In haar zitting van 15 juni jongst
leden besloot de synode het voorstel
van het Interkerkelijk Vredesberaad
aan de regering te ondersteunen,
waarin de mogelijkheid wordt bepleit
van erkenning van „selectieve gewe
tensbezwaarden", dat zijn diegenen
die niet ieder oorlogsgeweld in gewe
ten afwijzen, maar bijvoorbeeld on
derscheid maken tussen oorlogvoering
met kernwapens en met conventione
le wapens en tussen interventie-oor
logen als in Vietnam en verdedigings
oorlogen.
Politieke bezwaren
Hiermee heeft de hervormde kerk
niet de gewetensbezwaren maar de
politieke bezwaren op de voorgrond
gesteld, aldus de heer Ludwig, „en
zal hoe beschamend het 't ook is
de overheid de kerk moeten bewa
ren voor de consequentie van haar
adhesiebetuiging aan een voorstel
dat niet gegrond is op het geweten,
zoals dat in de bijbel tot ons komt
maar op een politieke voorkeur".
De houding ten opzichte van mili
taire dienstplicht is hiermee volgens
hem ver verwijderd geraakt van de
erkenning van de gewetensbeslissing
zoals die tot dusverre in Nederland
bestaat.
V oorzicht i gheid
„Het is de overheid die de dienst-
plicst oplegt. Indien hiertegen gewe
tensbezwaren bestaan bij de dienst
plichtigen kent de Nederlandse wet
mogelijkheden, royaler en ruimer dan
praktisch overal ter wereld. Zij die
zich hierop beroepen kunnen vrijstel
ling van dienstplicht krijgen. Nu ech
ter politieke bezwaren in het geding
worden gebracht dient ieder, maar
zeker de Kerk, grote voorzichtigheid
aan de dag te leggen.
„Het geheel van geweten en ge-
voorstel van het IKV wel degelijk
wordt gepleit voor handhaving van
de toetsingscommissie voor gewetens
bezwaarden die we nu ook hebben.
Die houdt óók bij nieuwe criteria tot
taak om te onderzoeken of het be
zwaar het gewicht van een gewetens
bezwaar heeft", aldus de Pax Christi-
secretaris.
De heer De Jong achtte zich door
aantijgingen in het orgaan „NMP-
nieuws", aangetast in zijn eer en goe
de naam. Volgens de raadsman van
het DMP-Kamerlid, mr. K. B. Meyer
Swantee, wordt daarin de suggestie
gedaan dat zijn cliënt strafbare feiten
zou hebben gepleegd.
Het ging om de passages: „Nadat
De Jong uit Vorden zich op onoirbare
wijze op 25 mei in de Tweede Kamer
had gewrongen, en en passant zich ook
nog even in strijd met de kies
wet de 18.000 gulden waarborgsom
van de verkiezingen had toegeëigend
welke door Te Pas waren gestort."
En: „Wist u dat De Jong en zijn
clubje tot op heden de geïncasseerde
NMP-lidmaatschapsgelden nog niet
afdroegen, maar deze gebruikten om
hun eigen DM P-blad te financieren
en zo gemakkelijk hun aanhangers op
onze kosten gratis het lidmaatschap
1971 van hun clubje konden aanbie
den."
De raadsman merkte op dat het on
derzoek, dat in opdracht van de pro
cureur-generaal bij de Hoge Raad
door de Haagse officier van justitie
naar zijn cliënt is ingesteld, afgeslo
ten schijnt te zijn. Over de waar
borgsom merkte hij op dat de heer
De Jong de waarborgsom (16.000 gul
den) aan de geldschieters terugbe
taalde.
Ten aanzien van de andere be
schuldiging merkte hij op, dat 4.628
gulden aan lidmaatschapgelden werd
ontvangen en toen de kas werd over
gedragen er een tekort was- van 3.933
gulden. De raadsman stelde vast dat
er geen sprake was van het financie-.
ren van het DMP-blad.
Hij vroeg de heren Te Pas en Des
sing te veroordelen en onmiddellijk
de verspreiding van het bewuste blad
te staken. Voorts zich in het alge
meen te onthouden van handelingen
en publicaties, die de strekking heb
ben De Jong in zijn eer en goede
naam aan te tasten, dan wel schade
te berokkenen.
De raadsman van Te Pas en Des
sing, mr. L. Hartkamp, zei dat zijn
cliënten betwisten zich schuldig te
hebben gemaakt aan smaad of een
onrechtmatige daad te hebben ge
pleegd. Volgens hem wordt van de
president gevraagd ordenend op te
treden op het politieke vlak.
„U maakt de indruk of u daar bang
voor bent", zei de president van de
rechtbank mr. U. W. H. Stheeman. „U
zou op een glibberig en ongewenst
terrein komen", reageerde mr. Hart
kamp.
Hij zei voorts dat Te Pas en Des
sing de bewuste tekst („misschien is
de woordkeus te onzorgvuldig ge
weest") niet schreven, maar dat Te
Pas zijn verantwoordelijkheid daar
voor wel erkende. Mr. Hartkamp
stelde vast, dat de president de vor
dering niet ontvankelijk diende te
verklaren.
De uitspraak is 30 november.
Tweede-Kamerlid Jac.
EINDHOVEN De ontwikkeling
van de markten voor Philips-produk-
ten biedt op langere termijn zeker
gunstige perspectieven, zowel in als
buiten West-Europa.
Naast een grotere nadruk op de
professionele produkten, zoals tele
communicatie en apparatuur voor
medische, wetenschappelijke en in
dustriële toepassingen, ziet het con
cern een gestadige groei voor consu
mentenartikelen, waarbij in het bij
zonder wordt gewezen op kleurente
levisie en videorecording.
Dit schrijft het Philips-bestuur in
het prospectus inzake de vorige week
aangekondigde emisse van de 8 pet.,
15-jarige obligatielening van 100
min. Deze wordt a pari uitgegeven.
In antwoord op de slechte gang van
zaken in dit boekjaar de winst was
in het derde kwartaal 1971, vergele
ken met dezelfde periode in 1970, 46
pet. lager wordt op korte termijn
door typebeperking de afbouw van
verliesgevende artikelen
voortgezet. Andere maatregel*
kostenbeperking, rationalisering
produktie en verkoop en stri ,r,'
ning van de organisatie zullen
verbetering van de rentabilitei
ten leiden.
de,
De winkel is maar klein en in die
kleinheid staat een enorme stellage,
waarop de zelfbediener een totale
kruideniersuitrusting vindt. Langs
de wanden is de melkzaak gevestigd
en in een hoek stapelt de groenten-
voorraad.
Dan is er nog een reusachtige
diepvriesbak en een kleine toon
bank, waar broden grijpklaar liggeh.
In totaal de meest miniatuur su
permarkt, die men zich denken kan.
Toch is dat nog niet alles. In de
achterwand is een doorgeefluik ge
maakt en daar wordt een drukke
eethandel bedreven, variërend van
een broodje lever tot zakken patat,
hamburgers en warme worst.
Het is er tussen de middag on
voorstelbaar druk. Alle omringende,
kantoren stromen dan leeg en ieder
koerst naar de voedselvoorziening.
De kantoormeisjes pikken hun
zakje patat, de mannen eisen ham
burger en de werkende vrouwen be
stellen croquet om dan in de wacht
tijd een bos prei en het halve gesne
den in te slaan
Het boeiende is dat de bediening
een familieaffaire is, waarbij nau
welijks aan enige taakverdeling
wordt gedaan. Behalve achter het
luik.
Daar is een soort alleenheersers-
rijk van de man, die precies weet
hoe dik de kaas gesneden en het
pekelvlees gelegd moet worden.
Het is een lust hem aan de slag te
zien. Met één hand belegt hij de
broodjes, terwijl hij met de andere
de frituurmand schudt; enorme tu
bes mayonaise en mosterd hanteert
hij, want ieder krijgt het naar eigen
smaak.
Lef
Sommigen vinden, vooral bij
slecht weer, het wachten een uit
komst en daardoor gonst het er op
gewekt van de vertrouwelijke mede
delingen, de kantoorkrakeeltjes en
wordt zelfs weieens een schuchtere
flirtpartij opgezet.
Wie haast heeft, komt echter ook
aan zijn trekken, want dan is er een
apart systeem. De bestelling wordt
door een zijdeur, achterom doorge
geven, je betaalt aan wie toevallig
bij de kassa staat en de man-van-
het-luik schuiftgauw een extra
broodje tussen een andere bestelling,
zodat niemand het idee heeft, dat er
aan de beurten gesleuteld wordt.
Kortom het is er knus, ongeorga
niseerd vlot en dorps goedig met, zo
men wil, nog tijd voor een praatje
ook.
Toen ik er zaterdag dan ook in de
buurt was bedacht ik me, dat het
reuze slim zou zijn daar wat cro-
quetten te halen. Het was wel even
om, maar toch niet te veel.
Gebogen in de storm stapte ik op
de deur af. Maar hoe ik wrikte en
duwde die bleef potdicht!
Naar binnenglurend ontdekte ik
niets dan koopwaar, geen mens......
Dan pas zag ik het karton met de
geschreven woorden: Zaterdags ge
slotenMet mijn teleurstelling
groeide mijn bewondering voor deze
bedrijfvoering. Om hun heerlijke lef
van deze eetwinkel-van-Sinkel en
de moed er een echte vrije dag van
te maken als de vaste klandizie het
toch ook af laat weten!
De opbrengst van de nieuwe gp
waarop op 30 november de in a£
ving openstaat, dient ter consc jca
van kortlopende schulden. Een
van het voorraadniveau zal on
opwegen tegen de met de ver w.
omzetstijging gepaard gaande n,
voorraadbehoefte.
del
Huis voor
Van onze correspondent*
RIJSBERGEN „In
ruchte „Rijsbergense
heeft een Belgische vrachtü
met oplegger die richting
reed, gisterochtend de vooi
van twee winkelpanden g<
Het was de zevende keer
auto uit deze bocht raakte
de beide huizen inreed. D*
pen voor vele tienduizend*
dens schade op.
Het ongeval gebeurde om
in de ochtend. De vrachtwagei
den met 23 ton vezelplaten, I
waarschijnlijk in een slip, v»
de tocht, schoot tegen de twer
den en kantelde. Nagenoeg al
zeiplaten vielen van de wagenl
kwamen in de huizen en op ha
dek terecht. De bestuurder, F.lJ
een paar gebroken ribben op.
De „Rijsbergense bocht" is y
van een groot aantal waarschii
borden, geleidehekken en eenj
persignaal. Niettemin werden f
voor de zevende keer de huizei
bocht geramd. Het zijn de wol
richter Th. Rombouts en de m
handel P. van de Corpot. De I
woont sinds één jaar in het paj
vorige bewoners de kruidenier!
tjens, is naar Breda verhuisd!
was gebleken dat hij na eenwir
ongevallen tevergeefs zijn h«
eindje naar achteren had latei
wen. Et heer Rombouts is nog l
verzekering in onderhandeling
het vorige ongeluk dat op 27 o|
1970 gebeurde, waarbij hij I
chade opliep Deze keer schat 1
schade op 30.000 en die vi
buurman op 10.000 tot 20.000.
