Eenheid en verscheidenheid
van de kerk niet prijsgeven
De drie cirkels van
prof. Roscam Abbing
Oeganda neemt vier
helikopters in beslag
1
Suenens voor Wereldraad van Kerken
BEROEPTNCSWERK
Roermond
COMMENTAAR
Helmenaffaire
Rus Borovoj:
wereldraad
pro-westers
Wereldraad vermaant
Westeuropese kerken
over gastarbeiders
Een woord voor vandaag
UIT DE
KERKBLADEN
A
cl
K
Kruiswoord-puzzel
Horizontaal: 1. familielid, 3. duw, 6.
plaats In Gelderland, 9. onder ande
ren (afk.), 10. grondslag, ll Oriënt
Express (afk.), 13. bende, 15. graveur,
17. loot, 19. wandversiering, 21. Myth,
figuur, 25. stok, 26. vod, 27. rivier
roofvis, 31. spinneweb. 32. snijwerk-,
tuig, 34. soort hamer. 36. hoeveelheid,
38. Omissions Excepted (afk.). 39. be
reide dierenhuid, 41. muzieknoot. 42.
bevel. 43. water doorlatend, 44. lid
woord.
Verticaal: 1 wilde haver. 2. tijding. 3.
brij, 4. rund, 5. meisjesnaam, 7. huis
dier, 8. lof, 10. griekse letter, 11. boer
derij, 14. hinder, 16. plaats in de
schouwburg, 18. rondhout, 20. woon
boot 22. watering, 23. ter attentie van
(afk.), 24. voor, 28. insektenetend
zoogdier, 29. radio omroep (afk.), 30.
•Myth, figuur, 31. schoorsteenzwart,
33. aanspreking van koning of keizer,
34. bloeiende plant, 35. opstootje, 36.
scheepsvloer. 37. tennisterm, 40. lid
woord.
Oplossing vorige puzzel
Hor.: 1. persé, 5. lemma, 10. el, II. pa
riteit 13. nipa. 15. Ne. 16. attentie, 20.
Ops, 22. Epc, 23. N.R.K. 25. pater, 26.
tegen. 27. ore, 28. NJ.T. 30. Ane, 31.
antifoon, 34. eb. 35. egel. 37. neopreen.
41. te, 42. kloet 43. begin.
Vert: 1. pendopo. 2. Eli, 3. spat 4. e z,
5. li. 6. etat 7. me, 8. mineren, 9. Ate,
12. reep, 14. pasten. 17. Terni, 18. netto,
19. ingang, 21. parabel. 24. knellen, 29.
ifte,- 32. tape. 33. Oene, 34. enk. 36.
E-TJ.38.oo.39. Rt 40. eb.
(DOOR L. M. p. SCHOLTEN)
Paus benoemt voorzitters
bisschoppen synode
ROME (KNP) Paus Paulus heeft
drie kardinalen benoemd tot voorzit
ters van de komende bisschoppensy
node in Rome. Het zijn kardinaal
Leon Etienne Duval, aartsbisschop
van Algiers. Pablo Munoz Vega,
aartsbisschop van Quito en John Jo
seph Wright, prefect van de congre
gatie voor de geestelijkheid.
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Houten: J. Catsburg
St. Maartensdijk.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Franeker: H. Bade te
Surrei (Canada), tijdelijk te Doorn.
Aangenomen: naar Pijnacker en
Nootdorp: C M. Overdulve. oud miss.
pred. voor Rwanda te Bussum, die
bedankte voor Hollandscheveld.
LEUVEN Kardinaal Suenens, het,hoofd van
de Belgische rooms-katholieken, heeft gisteravond
op de conferentie van de commissie voor
geloofsbelijdenis en kerkorde (Faith and Order)
Zijn referaat markeerde in feite de
intrede van rooms-katholieken in de
ze commissie. Hoewel de r.k. kerk
niet is aangesloten bij de Wereldraad
besloot de assemblé van Uppalsa in
1968 toch met instemming van het
Vaticaan een aantal rooms-katholie
ken uit te nodigen in deze commissie
die zich ten doel stelt de eenwording
van de kerken te bevorderen.
Suenens beschreef de kerk als een
gemeenschap van plaatselijke kerken
die samen de catholica vormen. De
verscheidenheid drukt zich uit in
plaatselijke kerken die elk voor rich
het geheimenis van de ene kerk van
Christus openbaren. Deze verschei
denheid heeft al vanaf het begin van
de kerk bestaan in zulk een mate dat
men nooit eenvormigheid als vereiste
voor eenheid kan stellen.
Daarom zei de Mechelse kardinaal
dat de eenheid van Gods ene en on
verdeelde kerk bestaat zelfs midden
in de grootste verscheidenheid.
TOREN VAN BABEL
Eeuwenlang hebben wij dat niet
meer gezien. Christenen, bouwden
Berlijnse muren, die de Godsstad
verdeelden, de stad die toch de we
reld het beeld had moeten bieden van
broederlijke liefde, teken bij uitstek
van haar geloofwaardigheid. De ver
scheidenheid die geoorloofd is zolang
zij trouw blijft aan de door God ge
wilde eenheid werd zo een ver
strooiing, een toren van Babel.
Het gevolg daarvan is, aldus kardi
naal Suenens. dat daar door ook de
eenheid verduisterd is. De eenheid is
voor velen als iets dreigends gewor
den: de dreiging van een eenvormig
heid, van een juridisch rijpen en op
slokken. En toch mogen wij de een
heid en de verscheidenheid geen van
beiden prijsgeven. Alleen de Heilige
Geest kan ze geven en daarom riep
de kardinaal op tot afhankelijkheid
van de Geest.
INTERCOMMUNIE
Suenens wees de mensen van Faith
and Order vooral op de intercommu-
ne als eerste vereiste om de geloofs
gemeenschap te herstellen. Met in
stemming citeerde hij de Duitse theo
loog Karl Raiser die onlangs over een
van de Wereldraad van Kerken een pleidooi
gehouden om de eenheid van de kerk te beleven in
haar verscheidenheid.
mogelijk oecumenisch concilie
schreef; „Het avondmaal is in het
hart van de eenheid van de kerk.
Vraagt men dus welke mate van een
heid vereist is opdat de kerken samen
een concilie zouden kunnen houden,
dan is het antwoord duidelijk: de
kerken moeten m staat zijn samen
avondmaal te vieren."
SCHANDAAL
Suenens waarschuwde voor een
simplistische of wilde aanpak. Maar
hij attendeerde tegelijkertijd op het
groeiend ongeduld van vele jongeren.
Wij hebben niet het recht zei hij, „om
een dergelijke status quo te accepte
ren, die onze gemeenschappelijke
zonde is en een schandaal voor de
wereld.
De andere spreker gisteravond was
de Nederlander prof. dr. Max Kohn-
KARDINAAL SUENENS
De grootste behoedzaamheid is nodig bij het for
muleren van een oordeel over de gebeurtenissen
van dit weekeinde in Roermond, waar bij een con
flict tussen een groep Zuidmolukkers en bewoners
van deze en gene zijde van de Nederlandse grens
een voorbijganger om het leven is gekomen door
een verdwaalde kogel.
Het is vooral om deze laatste, schokkende bij
komstigheid dat het voorval van zaterdagnacht
meer inkerft in het bewustzijn van de Nederlan
ders; meer dan bijvoorbeeld dergelijke gebeurte
nissen in februari en maart van dit jaar in Den
Bosch en Maarssen, waar resp. vier en één Zuid-
molukker werden gewond door schoten uit een
politierevolver. Wie (anders dan wie er bij be
trokken was of de beschikking heeft over een kran
tearchief) heeft hier nog weet van?
De meerderheid van de Zuidmolukkers vormen
in ons land een aparte groep. Kort nadat de Am
bonezen krachtens een rechterlijke uitspraak naar
Nederland waren gekomen, is het beleid van de
Nederlandse regeringen gericht geweest op inte
gratie. Dat is gelukt (dat mag wel geconcludeerd
worden) voor de kleine groep die het aanbod heeft
geaccepteerd. De meerderheid echter heeft de
geheel eigen groepsmentaliteit naar Nederland
overgebracht en deze uitgebouwd tot een verlan
gen naar een zekere mate van onafhankelijkheid
van het land van herkomst binnen de Indonesische
archipel. Vooral bij de jongeren die zelf noodt het
land van herkomst hebben gezien, is dit onafhan
kelijkheidsstreven, meer nog dan een gecultiveer
de, uit het verleden afkomstige trouw aan wat dan
ook, het uitgangspunt; ook al is dat niet overal even
Hoever mag de overheid gaan in het beperken
van de individuele vrijheid van handelen? Zij mag
enkelingen daden verbieden, die schadelijk of ge
vaarlijk zijn voor anderen, of althans in brede
kring als zodanig worden beschouwd. Deze ge
dachte wordt in onze maatschappij vrij algemeen
aanvaard. Maar mag de overheid individuen ook
het recht ontzeggen op gedrag waarmee die indi
viduen alleen zichzelf direct schade kunnen toe
brengen?
De regering-Biesheuvel schijnt te menen van
wel. Dat moet men althans concluderen uit haar
beslissing, bromfietsers te verbieden zich bloots
hoofds, of met een ander hoofddeksel dan een val
helm, op hun voertuig voort te bewegen.
Het zal de regering niet moeilijk vallen, deze
maatregel in veler ogen te rechtvaardigen, als na
verloop van tijd mocht blijken, dat er minder
bromfietsers dan voorheen in het verkeer om
komen of hersenletsel oplopen. Dan heeft de re
gering in elk geval bewezen, dat ze het belang
van de gemiddelde bromfietser iets beter kent dan
die gemiddelde bromfietser zelf.
Maar geeft dat haar ook het recht, in dit en
manifest. Dat betekent in de praktijk dat zich een
sterke mate van groepsvorming en een gezamenlijk
optreden (wat ook de aanleiding is zie Roer
mond, Den Bosch en Maarssen) voordoet.
Natuurlijk is het dan erg rationeel om weer op-
niéuw integratie van deze mensen in de Nederland
se samenleving te bepleiten, zoals onlangs nog dé
Groningse criminoloog Buikhuisen deed. Maar een
dergelijk pleidooi miskent het mislukken van een
groot deel van deze integratieopdracht in de loop
van de jaren en het juist zich dieper bewust wor
den van een eigen identiteit bij veel Zuidmolukse
jongeren. Wat dat laatste aangaat; de Zuidmoluk
kers zitten hier in Nederland geestelijk gezien niet
op een eiland en verwante bewegingen in het bui
tenland hebben ook hier hun invloed doen gelden.
Trouwens: het is ook een hachelijke zaak het recht
te betwisten van een minderheid om de eigen iden
titeit waar dat mogelijk is, vast te houden.
Daarmee is het probleem en de aanleiding tot de
conflicten als zich dit weekeinde in Roermond heb
ben voorgedaan, allerminst opgelost en nog min
der goedgepraat. Het is alleen maar een poging om
te formuleren wat het uitgangspunt zou moeten
zijn bij een dergelijke beoordeling, namelijk dat de
zaak van de Zuidmolukkers in Nederland niet al
leen hun probleem is, maar evenzeer van Neder
land zelf, dat zich nu eenmaal niet van zijn geschie
denis kan losmaken.
Het is alleen maar vurig te hopen dat er nog
eens een modus zal worden gevonden tussen èn
de Zuidmolukkers én de Nederlanders én de In
donesiërs om de hier liggende problemen effec ;ief
op te lossen.
soortgelijke gevallen haar inzicht aan de betrok
ken burgers op te dringen? In het algemeen stellig
niet. Wie er anders over denkt, verschaft de over
heid in principe een vrijbrief om, zij het uit ver
klaarbare zorg voor hun welzijn, de burgers hun
verantwoordelijkheid voor hun privé-leven goed
deels te ontnemen. Als de overheid mag uitmaken,
wat goed is voor de enkeling, is er immers in be
ginsel niets tegen, wanneer ze bij voorbeeld bur
gers zonder zwemdiploma zou verbieden, een kano
te huren of bij een bepaalde windkracht de Sche-
veningse pier of een zone van drie meter breed
langs de oevers van onze meren en rivieren te
betreden. Of (om een misschien wat meer aan
sprekend voorbeeld te kiezen) wanneer ze rokers
het recht zou ontzeggen, meer dan een pakje drugs
in de vorm van sigaretten per week aan te schaf
fen.
Kortom: ook wie de helmenaffaire waarmee de
overheid nu het bromfietsend deel der natie lastig
valt, nog net aanvaardbaar acht, zal er goed aan
doen, het beginsel waaruit die overheid in dit ge
val handelt, uiterst wantrouwend te blijven be
zien.
stamm die een functie vervult bij de
Europese gemeenschappen in Brussel.
Hij legde er de vinger bij dat er in
het conferentiethema .Eenheid van
de kerk eenheid van de mensheid"
van twee verschillende begrippen
eenheid sprake is. Als kerken tot
eenheid komen gebeurt dat uit vrije
wil, maar bij de mensheid is dat al
lerminst het geval.
Kohnstamm noemde de eenheid
va-n de mensheid die zich thans bezig
is te voltrekken liever „interdepen
dentie", afhankelijkheid van elkaar
als gevolg van de technologische ont
wikkelingen.
Maar deze interdependentie be
werkt op zichzelf nog helemaal geen
gemeenschap, integendeel, zij behoudt
zelfs vaak de gevoelens van eenzaam
heid en frustratie. Daarom zag prof.
Kohnstamm de taak van de kerk
vooral liggen in het helpen van de
mensen om naar een gemeenschap te
groeien.
Theologen zijn geneigd de mode na
te lopen, zei hij. Zij rennen van de
theologie van de ontwikkeling naar
de theologie van de revolutie maar
wat de wereld vooral nodig heeft de
eerste tientallen jaren, is een kerk
die zich toelegt op de verzoening, een
kerk die de mensen helpt elkaar wer
kelijk te ontmoeten.
Want de ontwikkeling van de
mensheid van interdependentie naar
een werkelijke gemeenschap vraagt
een eindeloze dialoog, een eindeloze
herziening van eigen opvattingen.
Daarom vroeg prof. Kohnstamm de
kerk „pontifex maximus" te zijn, de
grote bruggenbouwer van deze tijd.
DIENST
De conferentie werd gistermiddag
geopend met een kerkdienst waarin
dr. A. J. Pieters, voorzitter van de
protestantse kerk van België, een me
ditatie hield over de verhouding tot
God en de naaste. Vroeger is de kerk
vaak in de fout vervallen zei hij, dat
zij deze twee zaken van elkaar lo
smaakte. Het geloof werd zo belang
rijk dat de dienst aan de medemens
buiten het gezichtsveld verdween.
Men zocht Christus in de eenzaam
heid liever dan in de verhouding tot
de naaste. Het leven hier en nu hield
niet meer betekenis dan als voorbe
reiding op de eeuwigheid.
Maar vandaag, zei dr. Pieters,
wordt de kerk precies door de omge
keerde eenzijdigheid bedreigd. Het
MOSKOU (E-D) In het journaal
van het patriarchaat van Moskou
wordt een scherpe aanval gedaan op
de wereldraad van kerken.
In dit officiële orgaan van de Rus-
sisch-orthodoxe kerk klaagt aarts
priester prof. Vitolij Boi-ovoj over de
sterke westelijke invloed in de we
reldraad. Telkens weer brengt deze
een eenzijdige prowesterse mening
tot uitdrukking vindt IBorovoj. Lang
niet altijd vertegenwoordigt dit li
chaam de wil en de overtuiging van
zijn ledenkerken.
„De gebruikelijke categorieën van
het westerse denken worden bewust
of onwillekeurig in veel van zijn ver
klaringen en handelingen weerspie
geld", meent de aartspriester, die zelf
waarnemend directeur is van de af
deling „Geloof en kerkorde" (Falth
and Order) van de wereldraad. Het
aantal stafmedewerkers uit de socia
listische landen en uit de derde we
reld moet volgens hem dringend uit
gebreid worden-
Geen boodschap?
Woensdagavond zette ik mijn t.v.
aan om te zien wat de gezamenlijke
kerken in hun programma Ken
merk zouden geven. Ik kreeg een
aardige film te zien over water
staatkundige werken. Tegen die
film op zichzelf had ik geen be
zwaar. Maar ik heb mij wel afge
vraagd of die kerken zelf geen en
kele boodschap hebben voor de
mens van vandaag.
Waddinxveen
KWARTET TROUW
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Trouw
Commissie van hoofdredactie:
J. de Berg (voorzitter),
H. P. Ester, G. J. Brinkman
J. van Hofwegen.
onderscheid tussen de dienst aan God
en aan de mens wordt nu door velen
helemaal uitgewist. Men laat het ge
loof opgaan in allerlei activiteiten, de
bijbel verliest zijn geestelijke waarde
en wordt een handboek voor actie en
agitatie. Dr. Pieters hield zijn gehoor
voor dat onze verhouding tot God en
onze naaste wel onderscheiden zijn
maar niet te scheiden.
DEN HAAG (ANP) De secreta
ris-generaal van de wereldraad van
kerken, dr. Eugene Carson Blake,
heeft de kerken in de Westeuropese
landen gevraagd zich in te zetten te
gen discriminatie van de gastarbei
ders.
De brief is gezonden aan de bij de
wereldraad aangesloten kerken in
Nederland, België, Denemarken.
Duitsland. Frankrijk, Engeland,
Noorwegen, Oostenrijk, Zweden en
Zwitserland.
„Het zich betrokken voelen bij de
rassen- en ontwikkelingsvraagstuk
ken kan in de ogen van de derde
wereld alleen geloofwaardig zijn
wanneer men tegelijkertijd in de
Europese industrielanden hoge priori
teit geeft aan de oplossing van de
maatschappelijke, sociale en rassen
problemen die door het in dienst ne
men van honderdduizenden gastar
beiders uit de middellandse-zeegebie-
tien zijn ontstaan", aldus de secreta
ris-generaal van de wereldraad. Vele
gastarbeiders leven in abnormale om
standigheden en worden in verschei
dene opzichten gediscrimineerd, in
het bijzonder wat de gelijkheid van
kansen op werk betreft, op het gebied
van de sociale zekerheid en dat van
de huisvesting, aldus dr. Blake in zijn
brief aan de Westeuropese kerken.
NIEU>
„Twee mensen gingen op naar de tempel om te bidden" (Lucas 18:10).
Er is nog iets, dat onze aandacht trekt bij vergelijking van het gebed van
de farizeeër en de tollenaar. De laatste bidt om genade, terwijl de eerste
alleen maar dankt voor genade. Als je er de farizeeër op zou wijzen, zou
hij het er ongetwijfeld helemaal mee eens zijn: natuurlijk moet je ook
bidden om genade. Maar intussen is het niet toevallig, dat hij het vergat.
We zagen gisteren, dat die farizeeër niet was, wat wij een „farizeeër" noe
men, iemand, die denkt, dat hij op eigen krachten door goede werken de
hemel kan verdienen. Deze man wist, dat hij alleen maar van genade kon
leven. Maar die genade was voor hem zo'n vanzelfsprekendheid geworden,
dat hij er alleen maar voor dankte, niet meer werkelijk bad. Zodra we
ons met die weldaden boven de tollenaar gaan stellen en denken, dat wij,
die'al zover zijn, nu met minder genade toe kunnen,.dan deze man; zodra
we niet meer elke dag opnieuw om die genade vragen als mensen, die
nergens recht op hebben, wordt ook ons danken onherroepelijk een auto
matische, gedachteloze vanzelfsprekendheid. Er is genade voor nodig, om
naar genade te vragen.
We lezen vandaag: Psalm 48.
DAR-ES-SALAAM (Reuter,
UPI, AP) Vier uit Zweden af
komstige helikopters, bestemd
voor Tanzania, zijn door Oegan
da in beslag genomen. De heli
kopters werden vervoerd met
een transportvliegtuig van -de
Ierse luchtvaartmaatschappij
Aer Lingus, dat op weg was naar
de Tanzaniaanse hoofdstad Dar-
es-Salaam, wegens motorpech
een noodlanding moest maken op
het vliegveld Entebbe in Oegan
da.
Het vliegtuig mocht, nadat de repa
raties waren uitgevoerd, doorvliegen,
maar de helicopters werden uitgela
den. Zij werden op bevel van de re
gering van generaal Amin vai
Oeganda in beslag genomen. De be
trekkingen tussen Oeganda en Tanza
nia zijn uiterst gespannen sinds Amii
begin dit jaar president Milton Obot*
ten val bracht. Oeganda heeft ziji
grens met Tanzania gesloten.
Inmiddels heeft een woordvoerde
van de regering van Tanzania ver
klaard, dat Tanzania niets met de af
faire te maken heeft. Het is een zaal
tussen Zweden, Oeganda en de fa
briek. aldus Tanzania. iHet in Nairobil
Kenia, verschijnende dagblad Easj
African Standard, schreef gisteren
dat Ierland al een protest heeft inge-l
diend bij Oeganda.
Tanzania wilde de vier helikoptei
gebruiken voor het opsporen
A. Warnaar Jz
In De Waarheidsvriend, het
orgaan van de gereformeerde
bond in de hervormde kerk, gaat
hoofdredacteur ir. J. van der
Graaf in op de behandeling in
de juni-synode van het rapport
,.De identiteit van de hervormde
kerk". Wij citeren het slot van
zijn beschouwing:
„Op een bepaald moment bracht
prof. dr. Roscam Abbing de identi
teit van de Hervormde Kerk in drie
cirkels naar voren. De ruimste cir
kel: de Hervormde Kerk is een
christelijke kerk. De engere cirkel:
een gereformeerde kerk. De bin
nenste cirkel: een calvinistische
kerk. De ruimste cirkel is, volgens
prof. Roscam Abbing, momenteel het
meest relevant. We moeten diegenen,
die zich om één of ander punt in
onze kerk niet vinden kunnen (b.v.
op het punt van de kinderdoop) niet
naar een andere kerk verwijzen. We
moeten als Hervormde Kerk een
veel pluriformer beeld gaan verto
nen, niet liberalistisch, maar geeste
lijk strijdend voor Gods waarheid.
We moeten als Hervormde Kerk de
oecumene in eigen boezem gaan ver
tonen. Het is duidelijk dat prof. Ros
cam Abbings pleidooi voor een plu
riforme kerk in feite een pleidooi is
voor een andere kerk, voor een kerk
met een andere identiteit dan de re
formatorische. En daarheen zijn we
naar het schijnt inmiddels wel goed
op weg. Dat wil kennelijk het mode-
ramen niet, naar ik meen vooral ook
vanwege het praktische motief van
de éénwording met de Gereformeer
de Kerken.
Maar twee dingen zijn niet ge
peild. In de eerste plaats dat de ont
wikkeling naar een pluriforme kerk
met de naoorlogse ontwikkeling ge
geven was. omdat men het belijden
niet duidelijk voor het apostolaat
I heeft geplaatst. In plaats dat het be
lijden der kerk de samenleving ging
doorzuren is een werelds denken de
kerk binnengedrongen.
In de tweede plaats gaat men op
de klank af als men de huidige Ge
reformeerde Kerken nog zonder
meer gereformeerd noemt. Men zal
dat .gereformeerde van de Gerefor
meerde Kerken trouwens van
iedere kerk die die naam wil dragen
moeten toetsen aan het Reforma
torische, d.w.z. aan het bijbelse. En
dan zou het wel eens kunnen zijn
dat èn de Hervormde Kerk èn de
Gereformeerde Kerken hetzelfde
beeld vertonen, waarin allerlei we
zenlijke kenmerken van de Refor
matie te enen male ontbreken. Toen
ds. Binnekamp op de synode de
rechtvaardiging van de goddeloze
centraal stelde was daarmee de kern
van het Reformatorisch beiijden ge
grepen. Zou daarover binnen beide
kerken nog eenstemmigheid bestaan
of liever zou daarop nog zicht zijn?
Zou het nog functioneren in predi
king en pastoraat?
De nota's die op de synode be
sproken werden, waren duidelijk ge-
inspireerd door de vurig begeerde
eenwording tussen de Hervormde
Kerk en de Gereformeerde Kerken.
Daarbij stond toch het praktische
wel te veel op de voorgrond. De ech
te identities die een kerk, waarin
beide kerken moeten opgaan, moet
vertonen is niet gepeild. Het zou wel
wel eens kunnen zijn dat een derge
lijke kerk als de huidige ontwikke
ling zich doorzet, inderdaad niet een
gereformeerde maar een pluriforme
Gereformeerd
De kwestie van de identiteit komt
ook aan de orde in Waarheid en
Eenheid, waar de nieuwe leider van
de verontrusten in de gereformeerde
kerken, prof. dr. A. Troost, zijn plei
dooi voor het gereformeerd blijven
toelicht. Het betekent niet, dat wij
onszelf als de „geestelijke elite" van
het protestantisme' beschouwen,
schrijft hij en vervolgt: „Gerefor
meerd-zijn betekent m.i. wel dat
men althans in kerkelijk opzicht het
samen leven der christenen zo wil
inrichten dat de bijbelse boodschap
van schepping, zonde en verlossing
onverkort en ongehinderd gepredikt
kan worden.
Met „ongehinderd" bedoelen we
dan niet alleen dat de individuele
predikant de vrijheid heeft om. dit
onverkorte evangelie te kunnen ver
kondigen, maar we bedoelen de vrij
heid van de kerk om als kerk deze
prediking van alle ambtsdragers te
kunnen horen. „Leervrijheid" is
hoordwang. Individuele onttrekking
aan de hoordwang is in sommige
plaatsen en situaties wel mogelijk
als een tijdelijke noodoplossing,
maar het is in strijd met de norm
voor het kerk-zijn als gemeenschap
der gelovigen. In zulk een geval is
kerk-reformeren opnieuw op het
programma geplaats. Dat is de bete
kenis van het bekende gezegde „re-
formata semper reformanda", d.w.z.
gereformeerd en altijd opnieuw te
hervormen als het weer nodig is
geworden. Zou dat zo vreemd zijn
voor zondige kerkmensen als wij
zijn?
Met „ongehinderd" bedoelen we
ook nog wat anders, dat overigens in
de lijn ligt van het zojuist gezegde.
We bedoelen met een ongehinderde
prediking van het volle evangelie
ook een niet gehinderd worden bin
nen de kerkelijke ruimte en activi
teiten dopr roomse invloeden van de
leer van de goede wil, van de goede
werken, van de thans weer herleef
de voorreformatorische leer der al
gemene genade, natuurlijke zedelijk
heid, niet-radicaliteit van de zonde
val, e.d. Want die invloeden en ge
varen zijn vandaag weer even ac
tueel als in de reformatietiid. Als
men het verzamelwoord „nieuwere
theologie" hoort, moet men niet eerst
denken aan loslaten van de ortho
doxe inspiratietheorie noch aan het
loslaten van het geloof in traditione
le exegeses van genesis 1-3, histori
sche verhalen in de bijbel, wonderen
e.d. Maar allereerst aan de geleide
lijke reactionaire terugkeer naar de
oud-roomse. voor-reformatorische
kerkontbinding.
Daartegenover biedt de lutherse
variant van het protestantisme, zelfs
in zijn fundamenteel bijbelse recht
vaardigingsleer, onvoldoende tegen
weer. Hetgeen ook gezegd moet wor
den van de talloze kleinere groepe
ringen die zich niet gereformeerd,
noch luthers willen noemen. Zij mis
sen de katholieke breedte van het
gereformeerde.
De gereformeerde kerken in Ne
derland hebben via Calvijn en de
gereformeerde traditie, nogmaals:
verhoudingsgewijs, de beste moge
lijkheden tot het verstaan van de
weg der gehoorzaamheid, o.a, in ker
kelijk opzicht. Zij hebben nl. niet de
reformatorische rechtvaardigingsleer
in mindering gebracht op de erken
ning van Gods wet, als de enige mo
gelijkheid en norm voor een normale
levensontplooiing. Ook op kerkelijk
gebied".
Synthese
Vrijzinnigheid begint volgens prof.
dr. W. II. Velema ip het christelijke
gereformeerde weekblad De Wekker
daar, waar men aan het moderne
levensgevoel en het moderne denken
een eigen plaats naast de Bijbel toe
kent. Men zoekt dan een synthese
tussen ons denken en de Openba
ring. terwijl de Bijbel spreekt over
de noodzaak van een bekering van
ons denken door de Openbaring.
Prof. Velema: „De vrijzinnigheid in
de vorige eeuw is vooral ontstaan
doordat de moderne cultuur, de
wijsbegeerte en de wetenschap als
zelfstandige faktor kwamen te staan
naast de Openbaring van God. Ei
zijn op het ogenblik in gereformeer
de kringen mensen, die dat zelfde
beogen.
Daarmee overschrijden ze prin
cipieel de grens naar de vrijzinnig
heid. Zelfs al zijn ze in hun voor
stellingen nog niet zover dat ze de
opstanding van Jezus Christus loo
chenen. Ze hebben daartegen geen
wezenlijk verweer meer. Wie de
Openbaring van God door het mo
derne denken in wetenschap er
wijsbegeerte laat aanvullen, zal op
de duur er niet aan kunnen ontko
men, dat de Openbaring door dit
moderne denken gekritiseerd wordt.
Dan is er nog maar één mogelijk
heid zich uit de moeilijkheden t<
redden. Dan gaat men de gegevens
van de Openbaring vanuit het mo
derne denken opnieuw formuleren.
Dat noemen we herinterpretatie.
Binnenkort verschijnt er van mijn
hand een boek over de theologie van
Kuitert. Ik heb daarin laten zien hoe
Kuitert aan de moderne wetenschap
en het moderne levensgevoel
eigen inbreng toekent. Dat gebeurt
niet maar toevallig. Dat brengt de
hele opzet van zijn theologie mee.
Daarmee is Kuitert een grens over
gegaan. Het is dan ook opvallend,
dat hij in 1970 vrijzinnige beschou
wingen over de opstanding als hel
pers van de christenheid begroet
Tot kort voordien had hij gezegd:
van'de opstanding moet je afblijven.
We krijgen in gereformeerde krin
gen de grote strijd tegen de vrijzin
nigheid, zoals we die uit de vorige
eeuw buiten de gereformeerde krine
kennen".
D
van
gen
ges!
in
ver:
fen
hij
her
just
een
rag
als
len,
gev
bre:
len
een
hij.
nog
van
D
VOO
ling
cafi
den
de
voo
arn
ven
gaa
A
Sin
aug
kos
ker
D
\va;
wei
dus
hee
wei
stei
jV
de
Irei
Var
cep
