„Krijgsmacht een efficiënt
bedrijf zonder franje"
Drie miljoen schadeclaim
voor stankschade
Taxichauffeurs forceren
doorbraak Leidsestraat
HET IDEAAL VAN H. J. J. HOOGENBOOM:
Juristen: Verbeter de
pro-deorechtshulp
)nbehagen onder
beroeps groeit
Reinigingsdienst
ontfermt zich
over Spantoiir
Reactie Philips:
prikacties niet
realistisch
GOED DAT ER POLITIE IS..?
Brit in zee
verdronken
Vissers dupe van
diefstal fuiken
Britse troepen in
actie tes;en IRA
7
DINSDAG 27 JULI 1971
K 99
Van een verslaggever
UTRECHT „Het onbehagen
jij de beroepsmilitair neemt toe.
3innen de krijgsmacht komt hij
als mens onvoldoende aan zijn
rekken. Hij moet een bepaalde
vorm van gezag vertegenwoordi
gen, maar over de gezagshand-
having wordt beslist op een heel
ander niveau. Daar staat hij bui
en.
De beroepsmilitair moet toezien
lij weet vaak niet eens waarom op
ie haardracht. En dan wordt die
aardracht plotseling ongemotiveerd
(b n-ij gegeven zonder de man bij die
eslissing te betrekken".
Dit zegt de heer H. J. J. Hoogen-
^fioom, voorziter van „St. Martinus".
e katholieke vereniging van militai-
e ambtenaren beneden de rang van
weede luitenant.
Onbillijke kritiek
an Heeft de beroepsmilitair dus in zijn
igen werkkring onvoldoende mede-
eggenschap, van de civiele „buiten-
zacht" moet hij steeds weer felle
critiek horen op zijn beroepskeuze.
)e heer Hoogenboom: „Het is opval-
end en ergens onbillijk dat mensen
lie zich in hun kritiek op de huidige
tapitalistische structuur met name
jen de grote concerns en het leger
teren, wèl de beroepsmilitair als in-
iividu aanvallen, maar de werkne-
ner van een groot bedrijf buiten
chot laten. De militair gaat zich een
itje het zwarte schaap van onze
amenleving voelen en dat is geen
irettige sensatie".
Mentaliteit
Belangrijkste taak van „St. Marti-
ius" is het tot stand brengen van
undamentele verbeteringen in de
mmateriële sfeer, in de menselijke
verhoudingen. „Dat kan", aldus de
leer Hoogenboom, „door een mentali-
eitsverandering van hoog tot laag,
en zaak waar je, zeker in de behou-
ende krijgsmacht, echter veel tijd
foor nodig hebt.
Daar kan ook de vakbeweging in
rie burgermaatschappij van meepra-
jten. Die probeert met pijn en moeite
pe werknemer medezeggenschap te
jgeven via de ondernemingsraad.
Dat vraagstuk speelt ook in het le-
;er: in de pas kort bestaande experi-
nentele onderdeelsraden op lokaal
hiveau wordt tussen de commandan
ten en vertegenwoordigers van de he-
kazernebevolking van gedachten
fcewisseld over de dagelijkse gang
'an zaken in de kazerne (de inwendi
ge dienst).
De vereniging van dienstplichtige
militairen (VVDM) stelde onlangs dat
fdeze raden in feite ten aanzien van de
van zaken in de kazerne niet
meer zijn dan praatclubs zonder eni-
[ge beslissingsbevoegdheid.
Krijgsmacht achter
De heer Hoogenboom is het daar
lelemaal mee eens: „De krijgsmacht
igt ook hier achter bij de burger-
aatschappij. De vakbonden klagen
de' burger-werknemer alleen
Imaar mag meebeslissen over dage-
"Jkse futiliteiten als schaftuurtjes.
|Van enige invloed op de bedrijfspoK-
'iek is geen sprake.
Maar in de lokale „ondernemings-
|raden" in het leger heeft de werkne
mer, als de commandant dat wil, ook
over onbenullige huiselijke wissewas
jes niets in te brengen. Trouwens:
.ook de wat democratischer ingestelde
oe i commandant, is veelal gebonden aan
in Den Haag vastgestelde landelijke
regels, die alles tot in de finesses be
tuttelen en verstikkend werken op
het particulier initiatief'.
Alleen in diensturen
De heer Hoogenboom wil dat de
krijgsmacht, zeker in vredestijd, een
modern efficiënt bedrijf wordt, „zon
der disfunctionele franje als parades,
zonder de schone schijn van het
krijgsbedrijf". De militair heeft in die
filosofie, althans in vredestijd, alleen
verplichtingen tot zijn werkgever in
de officiële diensturen. Daarbuiten
moet hij kunnen gaan en staan waar
hii wil ook de dienstnlichtige.
„Maar dat stuit allemaal op grote
weerstanden, zij het iets minder bij
de luchtmacht, een jong, zeer tech
nisch wapen. Nog steeds, van hoog tot
laag, van jong tot oud. zijn veel mili
tairen huiverig voor een bedrijfsma
tige benadering van de krijgsmacht.
Men kan het niet over het hart
verkrijgen om de krijgsmacht te zien
als een soort overheidsbedrijf in
dienst van het volk. Men ziet zichzelf
als een aparte kaste, vergetend dat
het leger er niet is voor het leger
maar voor de samenleving", meent de
heer Hoogenboom.
Zinloos manipuleren
Wat hem ook zwaar op de maag
ligt is „het zinloze manipuleren" met
mensen: „het symbool bij uitstek van
de traditionele visie op de positie van
de mens in de krijgsmacht zijn para
des. Men ziet een in blokvorm gefor
meerde stoet uniformen en helmen
voorbij trekken; een stoet die niets
menselijks meer heeft. Er lopen geen
300 individuen op een rijtje, maar 300
onpersoonlijke, goed geoliede rader
tjes van een levende gevechtsmachine.
Het is voor de mens vernederend
van zo'n stoet deel uit te maken,
niaar dit soort volkomen disfunctio-
rfst
nele zaken schijnt nog steeds te moe
ten. Ik dacht ook dat het niet de ma
nier is om het leger aan de burgerij
te verkopen. De burger ziet dit soort
zaken als een verkwisting van zijn
belastingcenten. Bovendien, als bij
voorbeeld de brandweer op straat
ging paraderen, zou dat ook maar bar
weinig indruk maken".
De heer Hoogenboom geeft een
voorbeeld van inefficiency: ,,'s och
tends moet iedereen in het gelid aan
treden voor aanwezigheidsappel, dat
wordt afgenomen door de comman
dant. Dat is onzin, het is dubbelop.
De mensen kunnen beter meteen aan
het werk gaan.
De directe chef kan net zo snel zien
of Pietje er wel is. Dit soort gebrui
ken is voor de mensen gewoon verne
derend. Wie krijg je in een burgerbe-
drijf zo gek dat hij ,,'s morgens voor
het werk voor de directeur in de hou
ding gaat staan om zijn baas te laten
zien dat hij de komende werkdag
weer present is?"
„Nog nooit heb ik een zinnig argu
ment gehoord voor handhaving van
dergelijke gebruiken. De behoudende
stroming komt, net als tegenstanders
van de vernieuwing bij de R.K.-kerk,
op de proppen met tegenwerpingen
als: het hoort er nu eenmaal bij of:
wat krijg je er voor m de plaats.
Men is bang dat er een leegte ont
staat terwijl er juist ruimte zou ko
men voor een betere ontplooiing van
de mens in het leger en dus voor een
beter functioneren van het krijgsbe
drijf. Maar men lijdt in militaire
kringen veelal aan ruimtevrees, van
hoog tot laag", stelt de voorzitter van
,:St. Martinus".
„Ook mijn vereniging wordt de
laatste tijd nogal eens verweten dat.
we de vuile was buiten hangen. Het
bestuur wordt, ook door onze eigen
achterban, soms met een scheel oog
aangekeken. Men is bang voor kritiek
en zeker voor kritiek van en naar
buiten".
Overigens bestrijdt de heer Hoo
genboom de stelling dat „links link"
zou zijn in het leger: „er wordt wel
beweerd dat er over politiek in de
kazerne niet mag worden gepraat
tenzij het rechtse politiek is. Dat is
niet helemaal juist hoewel de dienst
plichtigen in de zogenaamde voorlich
tingslessen wel een politieke kost
krijgen voorgeschoteld die vrij een
zijdig afkomstig is uit de NAVO-keu-
ken".
Huiver voor links
De heer Hoogenboom zegt verder
dat er officieel bij het beoordelings-
en bevorderingsbeleid geen onder
scheid is tussen links en rechts. Maar
het gros van de militairen, in alle
rangen, staat toch wel rechts van het
H. J. J. Hoogenboom
midden en is als zodanig nogal huive
rig voor een linkse mentaliteit, waar
bij moet worden opgemerkt dat men
den met een uitgesproken linkse sig
natuur veelal weinig animo hebben
voor het militaire métier.
De militaire samenleving op zich
zal een zweem van discriminatie ten
opzichte van linkse collega's dus niet
vreemd zijn, maar de regels van bo
venaf zijn onpartijdig. Het beoorde-
lingsbeleid is vastgelegd bij algemene
maatregel van bestuur. Er is een lijst
van concrete beoordelingspunten,
maar politieke gezindheid staat daar
niet bij", aldus de heer Hoogenboom.
Politiek: moeilijk
Tegen politiek binnen de kazerne
heeft hij geen enkel bezwaar. „De
kazerne is toch een leefgemeenschap?
Maar politiek in het leger in het alge
meen is een moeilijke zaak. Het leger
is een instrument in handen van een
politieke overheid.
Het leger zelf dient dus bij voor
keur niet-politiek te zijn anders krijg
je hoogst ongewenste toestanden. An
derzijds moet de individuele militair
een duidelijke politieke visi hebben
wil hij niet worden gemanipuleerd.
In het algemeen is het onmogelijk
politiek en krijgsmacht te scheiden".
Het actieprogram van „St, Marti
nus" toont grote overeenkomst met
dat van de (WDM) („die jongens doen
voortreffelijk werk", zegt de heer
Hoogenboom). Gemeenschappelijke
punten zijn onder meer een optimale
scheiding tussen vredes- en oorlogssi
tuatie, beperking van het ceremo
nieel, afschaffing van de groetplicht,
afschaffing van het aparte militair
justitieel apparaat en van de wet op
de krijgstucht.
De bepalingen in die wet kunnen
even goed worden opgenomen in de
rechts-positionele sfeer van de ar
beidsovereenkomst, aldus de heer
Hoogenboom: „Maar voor dat alle
maal zover is?"
Rinus Wehrmann
Ik zei laatst naar aanleiding
van de affaire Rinus Wehrmann
een zaak die ook bij de be
roepsmilitairen de nodige op
schudding heeft veroorzaakt
dat dat lange haar onder de
baret vandaan inderdaad nogal
belachelijk staat. Maar waar
om schaffen we die volkomen
disfunctionele pet dan niet af?
Maar dat ging mijn toehoorders
boven de pet. Want de uniform
pet! daar kom je niet aan."
Van een onzer verslaggevers
NAARDEN Dertig om
wonenden yan het meertje De
Lepelaar, waar de Chemische
Fabriek Naarden nu haar afval
stoffen in stort, hebben van de fa
briek een schadevergoeding van
drie miljoen gulden geëist voor
de stankoverlast, die het bedrijf
veroorzaakt.
Zij hebben de. directie voorts mee
gedeeld niet mee te werken aan een
enquête, die zij wilde instellen om de
stankbevindingen te inventariseren.
„U kunt van ons, die al twintig jaar
in het door uw afval verontreinigde
milieu moeten leven, niet verwachten
Van een verslaggever
EINDHOVEN De gemeentereini
gingsdienst van Eindhoven heeft
gistermiddag de inboedel van het
reisbureau Spantour, die al drie da
gen voor het kantoor aan de Leen der-
weg op straat lag, weggehaald en op-
De inventaris werd vrijdag j.l. naar
buiten gebracht toen het pand op ge
rechtelijk bevel werd ontruimd .om
dat de 27-jarige directeur André Ec-
ker een huurschuld had van een paar
duizend gulden. Er is diverse malen
geprobeerd hem te bereiken, maar hij
blijkt nog steeds spoorloos. Volgens
ingewijden runt hij het reisbureau nu
vanuit België.
De afsluiting van de Amsterdamse Leidsestraat werd
door de automobilisten inzonderheid de taxichauf
feurs met afgrijzen begroeet. Dit culimineerde gister
avond tot een poging tot doorbraak aan de „wandel-
straaf door boze taxichauffeurs (foto boven). Foto on
der: zo zal het voortaan zijn, een rustig loopdomein,
met alleen de tram af en toe als spelbreker.
dat wij medewerking verlenen aan
een bedrijf, dat zich nooit iets gele
gen heeft laten liggen aan onze be
langen", aldus de brief van het actie
comité.
IMAGO
Het voegt er aan toe zich niet aan
de indruk te kunnen onttrekken, dat
het initiatief van het bedrijf in de
eerste plaats is bedoeld als een po
ging tot herstel van het door negatie
ve publiciteit geschade imago.
De schadeclaim komt neer op een
ton per person. De omwonenden me
nen hierop aanspraak te kunnen ma
ken omdat, naar zij zeggen hun hui
zen en landerijen door de stank on
verkoopbaar zijn geworden, de psy
chische belasting ondraaglijk is en
velen constant hoofdpijnklachten
hebben.
MISLUKT
De omwonenden stellen, dat de
proef, die de fabriek onlangs nam om
de stank te verminderen door het
waterpeil in het meertje te verlagen,
volledig is mislukt.
Zij noemen het een betreurens
waardige zaak, dat een bedrijf „dat
vorig jaar nog een netto-winst van
zes miljoen gulden maakte, voor dit
experiment maar een ton uittrok.
Men zou hiervoor tenminste een mil
joen gulden moeten uittrekken".
TIJDELIJK
Een woordvoerder van het bedrijf
deelde mee, dat de proeven nog niet
zijn afgerond. „We hebben een proef-
programma van vier jaar opgesteld
en daarvan zijn pas anderhalf jaar
verstreken. We gaan gewoon verder,
in het besef overigens, dat het maari
een tijdelijke zaak is. Zodra een an-
dere oplossing is gevonden, gaan we
weg uit De Lepelaar".
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Terwijl col
lega's op diverse punten in de
stad het verkeer vastzetten, be
stormde een tiental Amster
damse taxichauffeurs gistermid
dag om half zes met hun wagens
de politie-afzetting van de sinds
's morgens vijf uur voor alle
verkeer gesloten Leidsestraat.
De twee postende agenten moesten
voor de aanstormen«de taxi's weg
springen, waarop een dranghek om
ver werd gereden en de wagens de
tramrails in de straat een half uur
bezet hielden.
De politie die machteloos moest
toezien, beperkte zich tot het noteren
van de kentekens van de wagens.
Men overweegt proces-verbaal op te
maken en de taxi-vergunningen van
de chauffeurs eventueel in te trek
ken.
HOOGTEPUNT
Het bestormen van de politie-afzet
ting vormde het hoogtepunt van een
actie die gisteren door de Amster
damse taxichauffeurs is gevoerd, om
voor hun wagens toegang te krijgen
tot de afgesloten Leidsestraat.
De Leidsestraat is vanaf gistermor
gen, vijf uur, afgesloten voor alle
verkeer, uitgezonderd trams, ambu
lances, politie en brandweer. De af
sluiting is de consequentie van een
verkeersplan waarin aan het open
baar vervoer in de hoofdstad priori
teit wordt gegeven.
OPENBAAR VERVOER
De taxichauffeurs vinden dat hun
diensten als onderdeel van het open
baar vervoer kunnen worden be
schouwd. Omstreeks elf uur gister
morgen plaatsten taxichauffeurs op
het Leidseplein hun wagens op de
tramrails. Onmiddellijk liep het
tramverkeer vast.
De politie liet twee kraanwagens
aanrukken om de blokkade te breken.
Toen er aanstalten werden gemaakt de
eerste taxi weg te slepen ontstond
EINDHOVEN De directie van
Philips acht het niet van werkelijk
heidszin getuigen en nog minder mo
gelijk om arbeidsvoorwaarden voor
EEG-landen internationaal te regelen.
Dit werd gisteren verklaard na het
aankondigen van eventuele acties,
bijvoorbeeld door tijdelijke werkon
derbreking, van de zijde van de me-
taalbqnd van het NVV.
Deze zg. prikacties bij de Neder
landse Philipsbedrijven zijn bedoeld
om druk uit te oefenen op de
concerndirectie om op Europees ni
veau afspraken te maken over ar
beidsvoorwaarden.
Philips zegt in zijn verklaring ver
der, dat de EEG-landen elk een eigen
nationaal patroon van arbeidsvoor
waarden en sociale verzekeringen
kennen. De laatste zijn gebaseerd op
nationale wetgevingen.
Arbeidsvoorwaarden, aldus Philips,
komen tot stand door overleg tussen
de voor elk land daarvoor bevoegde
instanties. Philips overweegt nog wel,
of een nadere gedachtenwisseling
over dit verlangen met de internatio
nale vakbeweging zin heeft.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Bij strafzaken
moet iedere verdachte onmiddel
lijk doeltreffend over de moge
lijkheden van juridische bijstand
worden ingelicht.
Een verdachte in verzekerde bewa
ring moet ongeacht zijn financiële
middelen kunnen overleggen met een
advocaat. De overheid moet de advo
caat de kans geven zijn verplichtin
gen, ook t.o.v. niet-draagkrachtigen
ten volle na te komen.
Impasse
Namens alle jonge balies in ons
land, hebben 22 jonge advocaten de
nieuwe minister van justitie om deze
drie veranderingen in de rechtsbij
stand gevraagd. Want „de impasse
die het streven naar betere rechts
hulp in strafzaken in de weg staat,
moet doorbroken worden."
De advocaten hebben ex-minister
Polak ook al op deze zaak gewezen,
maar nimmer antwoord ontvangen.
Zij achten de sinds 1 januari jl. door
gevoerde vergoedingen voor kosteloze
rechtsbijstand geen oplossing.
Aanpassing
Moet zo'n jongen van pak
weg negentien jaar je een kat
geven, omdat hij toevallig een
uniform aan heeft, en jij niet!
Ik vroeg: weet jouw moeder
wel, dat je in donker nog op
straat bent?
Twee dagen later is een in
sluiper gepakt. Hij had pech
gehad: het was geen brigges
van vijftig geweest die hem
had nagezeten, maar een jónge
agent. Zo eentje van negen
tien...
Het ging hier hoogstens om een
aanpassing aan de hogere lonen en
prijzen. Maar het niveau van de ver
goedingen moet omhoog door een sys
teem dat rekening houdt met het
werk dat de advocaat voor zijn cliënt
moet verrichten.
De jonge advocaten die zich schrif
telijk tot de minister wendden wor
den in vakkringen de werkgroep-
Reuver genoemd. Deze is ingesteld in
het. Liniburgse Reuver, waar jonge
juristen eind vorig jaar een conferen
tie hielden.
ZANDVOORT ,In zee bij Zand-
voort is gistermiddag de 34-jarige
Brit Geoffry Gorry verdronken. Hij
was hier met zijn vrouw en drie kin
deren met vakantie.
De man, die hart- en maagpatient
was, is waarschijnlijk onwel gewor
den. Het ongeval gebeurde in ondiep
water.
tussen chauffeurs en politie een kort
gevecht waarbij een paar klappen
vielen. Ten slotte gaven de chauf
feurs toe-en reden hun taxi's van de
baan.
NEGATIEF
's Middags om vier uur begon op
het stadhuis een gesprek tussen een
delegatie van taxichauffeurs en loco
burgemeester W. Polak. Tientallen
taxichauffeurs met hun wagens ston
den op straat de afloop van het ge
sprek af te wachten.
Toen na een gesprek een delegatie
lid op het dak van een auto klom en
vertelde dat het volgens de loco-bur
gemeester onmogelijk blijft taxi's tot
de voetgangers-tramstraat .toe te la
ten. besloot men tot directe actie.
Een lange protestoptocht van taxi's
trok langs de Dam, de Rozengracht
en de Marnixstraat naar het Leidse
plein. Het verkeer op deze in het
spitsuur zeer drukke routes liep tij
delijk volkomen vast.
Na de bezetting van de Leidsestraat
werd aangekondigd dat de actie een
volledig succes was geweest en dat
men met nieuwe ,,prik"-acties komt.
Om zes uur werd daarop de bezetting
van de Leidsestraat opgeheven.
Van onze correspondent
ELBURG Verscheidene beroeps
vissers rond het Veluwemeer, een
randmeer van het IJsselmeer, worden
niet alleen getroffen door de (beweer
de) verdwijning van de aal, maar ook
door het verdwijnen van een van hun
voornaamste attributen: de fuiken.
De laatste tijd hebben vandalen
voor duizenden guldens schade aan
gericht, door de fuiken te ontvreem
den of te verhielen. Een van de gedu
peerden, visser Westerink van de
EB40 uit Elburg, leed de afgelopen
weken ruim vierduizend gulden scha
de, doordat van de 22 fuiken die hij
in het Veluwemeer had uitgezet er
vijf werden gestolen en zes werden
kapot gesneden. Ook andere vissers
hebben aanzienlijke schade geleden.
Vooral in de vakantietijd wordt
veel schade aangericht aan de fuiken,
die meestal enkele meters van de wal
worden uitgezet in ongeveer twee
meter diep water. De heer Westerink
heeft inmiddels driehonderd gulden
beloning uitgeloofd voor diegene die
eventuele daders aanbrengt.
BELFAST (AP, Reuter, UPD
Britse troepen hebben giste
ren in Noord-Ierland' bij de
grens met de Ierse Republiek
een zeer grote voorraad ontplof
bare stoffen, wapens en munitie
gevonden.
„Het leek wel een complete fa
briek," zo zei een Britse militaire
woordvoerder. Men neemt aan, dat
het wapentuig door het Ierse Repu
blikeinse Leger (IRA) vanuit Ierland
naar het noorden is gesmokkeld.
Vrijdag al hebben Britse militairen
bij grootscheepse huiszoekingen in
Noord-Ierland plannen van het IRA
ontdekt voor aanslagen en andere ac
ties in Engeland. Het IRA zou, vol
gens deze plannen, fabrieken, electri-
citeitscentrales, havens en schepen
aanvallen.
Het js bekend, dat het IRA verbor
gen wapenopslagplaatsen heeft in
Londen. In Liverpool zal het Ierse
Republikeinse Leger, volgens de
plannen, vooral actief zijn in de ha
vens.
Intussen blijft de situatie in Noord-
Ierland zeer explosief. In de nacht
van zondag op maandag kwam het
weer op uitgebreide schaal tot botsin
gen tussen betogers, politiemannen en
militairen. Zeker negen agenten
raakten gewond.
