'Enfant terrible' van Nederlands!
S
bouwmeesters voeht voor KIM
Slecht
visitekaartje
Indianenplezier in Jeugddorp
Orgelidylle in
kerkje t Woudt
Katwijks Jubilate
zong in Noordwijk
Architect A. J. Kropholler negentig jaar
Norfolk Lijn
4ÏEUWE LEIDSE COURANT
ZATERDAG 17 JULI
LEIDEN In het Jeugddorp aan
de Voorschoterweg werd gisteren tot
vermaak van vele jongeren een india
nendorp opgebouwd. De opper-in
diaan bleek de vindingen van het
moderne westen te waarderen. Hij
gebruikte tenminste een enorme
megafoon om zijn gezag te kunnen
handhaven.
Trouwdag Prinses
Marie met
Vorst zu Wied in
Dorpskerk herdacht
WASSENAAR Zondag 18 juli zal
het precies 100 jaar geleden zijn dat
Prinses Marie jongste dochter van
Prins Frederik in het huwelijk trad
met Prins Wilhelm de vijfde vorst zu
Wied.
Prinses Marie werd op Huize „De
Paauw" toen het paleis van Prins
Frederik geboren. Zij nam, evenals
trouwens de gehele prinselijke famile,
een warme plaats in in de harten van
de toenmalige bewoners van het dorp
je Wassenaar.
Doordat het raadhuis van Wassenaar
toen nog in de Langstraat gevestigd
ongeschikt geacht werd, werd het
burgerlijk huwelijk op 18 juli 1871
voltrokken in de balzaal van Huize De
Paauw de tegenwoordige raadzaal.
In de Dorpskerk aan het Plein werd
het huwelijk kerkelijk ingezegend tij
dens een dienst, waarin de hofpredi
ker, ds. G. Ruitenschild en de plaatse
lijke predikant, ds. L. J. van Rhijn
voorgingen.
A.s. zondag zal in de Dorpskerk het
huwelijk worden herdacht tijdens een
samenkomst, die onder auspiciën van
de Wassenaarse Oranjevereniging
„Koningin Wilhelmina" om kwart
voor 12 zal beginnen. Iedere belang
stellende is daarbij welkom.
De heer L. G. Oosterling zal een
inleiding houden over het leven van
Prinses Marie. Het gesproken woord
zal met muziek worden afgewisseld.
Intussen heeft zich in Wassenaar een
comité gevormd, dat in het komende
najaar ruimere aandacht zal schen
ken aan Huize De Paauw en zijn vors
telijke bewoners, onder meer dóór het
organiseren van een tentoonstelling in
het raadhuis. Dit comité heeft intussen
zijn werkzaamheden aangevangen.
't WOUDT Tweemaal zoveel luisteraars tijdens een kerkcon-
cert als de gemeente inwoners telt! In Delflands kleinste dorp, het
even oude als pittoreske kerkdorp 't Woudt gemeente Schipluiden
kan men zcfn muzikale idylle 'beleven.
Het gehucht telt, verdeeld over een
half dozijn boerderijen en wat hui
zen, nog geen 80 inwoners, maar
toch stond gisteravond een ongeveer
gelijk aantal auto's rond de uit de
13e eeuw stammende N. H. Kerk ge
parkeerd. De organist van de Nieuwe
Kerk te Delft, Jan J. van den Berg,
verzorgde op het bijna een jaar oude
Kof-orgel het tweede zomerconcert
in dit Woudtse orgelseizoen en al
heeft het instrument van de Utrecht
se bouwer dan maar negen registers,
het waren er genoeg om Van den
Bergs virtuositeit en romantiek vol
komen ondergeschikt te maken aa
de door de componisten voorgestane
muzikaliteit in het algemeen en het
juiste stijlbesef in het bijzonder.
Helder en van de koraalteksten
uitgaand Bachspel wisselde af met
een klankgrapje als Daquins Koe
koek, waarmede de organist van de
Nótre Dame, die in het jaar 1700 als
NOORDWIJK In de Oude Kerk
te Noordwijk aan Zee concerteerde
gisteren het Katwijkse Chr. Mannen
koor Jubilate onder leiding van San
der van Marion. Medewerking had
men van Aad Hasenoot, bariton en
Koos Bons piano.
Voor het concert was een vrij grote
belangstelling.
Het programma bestond uit geeste
lijke liederen, Negro Spirituals en na
de pauze volksliederen van Neder
landse, Duitse, Russische en Israëli
sche oorsprong.
Het was de eerste maal, dat ik dit
mannenkoor onder zijn nieuwe leider
hoorde. Ik kreeg daarbij niet de in
druk, dat Van Marion er reeds in
geslaagd is opvallende wijzigingen in
het vocale beeld te bereiken. Nog
steeds is immers het forte te grof
door de te open stemplaatsing van
bijv. de eerste tenoren. Een zangerig
mezza voce ontbreekt nog, terwijl in
de fjjnere nuanceringen alleen de
bassen en baritons glans hebben.
Wanneer Van Marion er in slaagt
zijn muzikale visie (gezien zijn ken
nis van bewerkingen) aan dit overi
gens spontaan zingende koor op te
leggen, komen wellicht de nu nog
ontbrekende dynamische overgangen.
Voorts hoorde ik Aad van Hase
noot als solist met het koor en in
eigen §oli. Deze bariton heeft van
nature een glanzende resonans maar
de stem klinkt thans gutturaler dan
ooit, waardoor de stem vooral in de
laagte en speciaal in het piano zijn
draagkracht verliest. Een volkomen
vrije stemplaatsing kan hier slechts
verbetering brengen, die tevens de
uitbeelding ten goede zal komen.
Wil tenslotte de nieuwe dirigent
dit koor vocaal cultiveren, dan zal
hij oog moeten hebben voor de a ca-
pella klassieke koorstijl. Ook ditmaal
werd alles helaas begeleid op de pia
no en het orgel der kerk. In Koos
Bons had men overigens een goede
accompagnateur, die zich in een
tweetal soli ook nog deed horen. Het
publiek toonde zich dankbaar.
HENRI WELBOOREN
SCHEVENINGEN Directeur L.
Remeeus van de Norfolk Lijn heeft
gistermiddag een kort gesprek met de
handelsattaché van de Russische am
bassade gevoerd. De rederij heeft het
plan met een Russische draagvleugel
boot „Kometa" tochtjes voor het pu
bliek naar Rotterdam of Europoort te
maken". De tocht vanuit de thuishaven
Scheveningen zal ongeveer twee uur
duren. Begin augustus zal het gesprak
met hanrielsattaché V. D. Lovtchikov
over dit projekit worden voortgezet.
zesjarige reeds de
Frankrijk mocht voorspelen,
dat de 18e eeuw bepaald niet
humor was.
Naast composities van
Th. Dubois was het vooral
Prélude, Fugue et Variation,
de concertgever zijn
perioriteit en vermogen tot
zwevende figuratie bewees. Vt
Berg is naast organist ook c
nist.
Als leerling van Adriaan C. Sc)
man is hij bij herhaling een ple
zorger voor bruikbare, goed
kende liturgie. Zo ook zijn canój
gecomponeerde bewerking van
zang 128 „Morgenglans der eeu
heid" en de Toccata over Psali
Muziek, geschreven en gespeel
de sfeer van de tekst op „de
van het oude kerkhof' van 't W
<.ia</8, Frankfort 102.10—
Stockholm 68.771/2 68.821A, Zürlch
86.77. Milaan 56.93i,<>—56*98^. Kop
gne 47.401^—4)7.451^, Oslo 49.97—50.0Ï
nen 14.25^14-26$., Lissabon
125214. Madrid 5.05-5.30.
Het raadhuis te Wateringen
(Van onze correspondent)
ALPHEN Er is een tijd geweest,
een halve eeuw geleden, dat een
groot deel van de Alphense indus
trie bestond uit steenfabrieken,
dakpannenbedrijven en sigarenfa
brieken. Van de steenplaatsen is
niets meer over, evenmin als van
de sigarenindustrie. Ze bleven ach
ter bij de economische ontwikke
ling en moesten rondom de derti
ger jaren de strijd opgeven. De
pannenindustrie hield het langer
vol en vandaag is het nog zó, dat
het dakpannenbedrijf D. van Oordt
en Co een van de grootste leveran
ciers van dakpannen is in Neder
land. Maar dit bedrijf is hypermo
dem en de echte ouderwetse „pan
nenbakkers", mensen, die de ovens
stookten, zijn er niet meer.
Vroeger waren er de pannenbedrij-
ven van Jan Karei van Leeuwen in
de Emmalaan, Hendrik van Leeu
wen in wijk Hoorn, v/d Kloot
Meijburg aan 's Molenaars en
der" werd genoemd, was het in de-
tijd dat de werknemer nog „arbei
der" werd genoemd, wat het in de
ze bedrijven hard werken, tegen
een loon. waarvan men zich van
daag niet meer kan voorstellen dat
daar nog levensmogelijkheden voor
een gezin van konden overblijven.
(Van onze redakteur-randgemeenten)
WASSENAAR De bekende architekt Alexander Jacobus Krop
holler, die beschouwd wordt als één van de belangrijkste bouw
meesters die Nederland deze eeuw gehad heeft, hoopt op maandag
26 juli de 90-jarige leeftijd te bereiken. Kropholler wordt door velen
beschouwd als het „enfant terrible" van de Nederlandse archi-
tekten, door zijn geheel eigen opvattingen over de bouwkunst.
„Bouwkunst is natuurlijk niet enkel het praktisch nut, dat met
het bouwen wordt beoogd. Het is ook KUNST en dat is een eigen
schap, die uitgaat van een of ander menselijk maaksel, dat ons
innerlijk door zijn harmonie doet meeleven, buiten alle nutsgedach-
ten voor onszelf om. Het doel der bouwkunst is, ons te verheffen
door een edele levensuitdrukking, hetgeen ook het doel der andere
kunsten is". Dat zijn woorden van Kropholler, die woont in een door
hemzelf ontworpen huis in Wassenaar.
restauratie van de Abdij van Eg-
mond.
Kwartellaan
Bovendien heeft de bijna negentig
jarige bouwmeester zich met de wo
ningbouw bezig gehouden. Hij bouw
de maar liefst 86 woningen aan de
Kwartellaan in Den Haag, de gehele
bebouwing daar. Deze woningen on
derscheiden zich door hun typische
stijl van de andere woningen uit die
omgeving.
Erkenning
Kropholler heeft ook in tal van
bladen en tijdschriften zijn zienswij
zen uitgedragen. In 1936 verscheen
van zijn hand: Bouwkunst als levens
uiting, Lijn en vorm, Licht en kleur.
In 1941 het boek „Over bouwstijl
vroeger en nu" en in 1965 het al
eerder genoemde „Wat is bouw
kunst?".
Een opleiding tot architect heeft
Alexander Kropholler nooit gehad.
Geheel door zelfstudie heeft hij het
weten te brengen tot één van Neder
lands meest gewaardeerde en beken
de architecten. Ondanks zijn hoge
leeftijd bestaat nog steeds een grote
belangstelling voor zijn werk. Nog
maar kort geleden heeft hij nog een
ontwerp gemaakt voor het raadhuis
van de gemeente Berkel en Roden-*
rijs. Hij werd daarvoor in 1955 ge
vraagd, maar de gemeenteraad
meende In 1968 een wedstrijd te
moeten uitschrijven voor een nieuw
raadhuis.
'Utrecht''
De uitvoering van zijn ideeën be
gon in 1900, toen een familielid hem
de opdracht gaf drie winkels aan het
Damrak in Amsterdam door een
nieuw gebouw te vervangen. Zo ont
stond het gebouw „Utrecht". In zijn
geheel eigen stijl zette hij de traditie
van Berlage voort. Berlage maakte
zich los van versleten stijlimitaties.
Hij maakte een eerlijk gebruik van
baksteenmateriaal.
Kropholler hecht altijd een groot
belang aan kleur. In zijn boek „Wat
is bouwkunst?", dat in 1965 ver
scheen schreef hij „Grote vlakken
mogen geen felle kleuren hebben.
Daarbij moet de kleur van het mate
riaal behouden blijven. Witte tegels
met donkere voegen geven de indruk
vuil te zijn".
Principieel
In zijn nu ruim zeventigjarige ar
chitecten-carrière heeft Kropholler
een zeer groot aantal gebouwen ont
worpen. Hij bouwde de RK-Kerk
aan de Nieuwe Parklaan in Scheve-
ningen. De toren daarvan werd er
pas enkele jaren geleden bij ge
bouwd, ook volgens zijn ontwerp.
Ook bouwde hij de huizen er om
heen. Kropholler, een principieel ka
tholiek, had als ideaal „de kerk in
het centrum en de huizen van de
gelovigen er omheen geschaard".
Eén van zijn opmerkelijkste ge
bouwen is het gemeentehuis in Leid-
schendam. De plannen daarvoor wer
den in 1939 gemaakt. De bouw werd
tijdens de Tweede Wereldoorlog vol
tooid. Het gemeentehuis werd zeven
jaar geleden uitgebreid met een (al
weer door hem ontworpen) vleugel.
Het gebouw maakt de indruk van
een onneembare vesting; een kasteel
midden in de gracht met een voorna
me ingangspartij, maar ademt toch
een sfeer van rust.
Voorts bouwde Kropholler raad
huizen in Waalwijk, Medemblik,
Idaarderadeel (Fr.), Wateringen, Ar-
cen (L.) en Noordwijkerhout, het po-
litiegebouw en een bank in Alkmaar,
het Van Abbemuseum in Eindhoven,
het bankgebouw van Mees en Zonen
in Rotterdam, verschillende kerken
te Beverwijk, Den Haag (de Pascha-
lyskerk aan de Wassenaarseweg),
Amsterdam, Leiden, Delfshaven en
Vught, alsmede verschillende scho
len. Gebouwencomplexen van zijn
hand bezit Amsterdam-Watergraafs-
meer. Rotierdam-Delfshaven, Lei
den-Kamerlingh Onnesweg, terwijl
zijn naam ook is verbonden aan de
De Rijnstreek, ook de gemeente Alp
hen aan den Rijn, heeft heel lang
moeten wachten op betere arbeids
voorwaarden. De mensen van de
vakbeweging hebben daar nog zo
hun herinnering aan en de laatste
grote staking die we ons herinne
ren, waarbij het zo hoog liep dat
hier marechaussee te paard werd
gestationeerd, was bij Oosthoek. Er
vielen in die tijd harde klappen.
Kentering
Nadien is echter een kentering ten
goede ingetreden en voor veel Al-
phenaars is het een kwalijke zaak,
dat het voormalige Oosthoekcom
plex bij de ingang van de Emma
laan, komende van de richting Lei
den, zo staat te verworden. Het ge
hele complex is nu van de Alphen
se Bouwcombinatie, die er bepaal
de bedoelingen inzake bebouwing
mee had, maar de plannen stroken
niet met die van de gemeente en
nu gebeurt er al enkele jaren niets
of niet veel, valt ook nog niet veel
te bespeuren.
Het voormalige patriciërshuis van de
familie Oosthoek, .staat langs de
weg als een toonbeeld van narig
heid. Nadat het vorig jaar ge
kraakt is geweest, waaraan zeer
spoedig een einde werd gemaakt,
zijn vrijwel alle ramen vernield en
heeft men er maar planken voor
geslagen. Van de bovenverdieping
waaien zwartgeworden vitrages
door het kapotte glas heen en
weer. Het trottoir ligt bezaaid met
glasscherven. Ook aan het kantoor
gebouw er naast is zo het een en
ander vernield.
Voeg daarbij, dat het puin van de
brand, die enkele maanden geleden
in een loods woedde, ook nog niet
is geruimd en dat het achtergele
gen terrein zachtjesaan door het
onkruid wordt overwoekerd, dan is
het wel duidelijk, dat Alphen daar
een weinig fraai visitekaartje
heeft. En er passeert toch nog wel
het een en ander. Het is daarom
wel een wenselijke zaak, dat het
complex van bouwvallen en braak
liggende tereinen spoedig een goe
de bestemming krijgt.
A. J. KROPHOLLER
Rond 1930 werd hij
Officier in de Orde van Oranje
sau als erkenning voor zijn
verdienstelijk werk. Hij had
met hetgeen zich als
uiting" manifesteert,
mene vroegere opvattingen in
zo zegt hij, past reverentie,
tallozen daarin bevrediging
gevonden. Met het verlies
reverentie, met het aannemen
houding, dat wij
daag" zijn en onze
hebben op te lossen, «u»
wijze houding binnen die
bouwkunst alles doet maken,
de uiting van cultuur.
Woorden van de thans
gentigjarige, grote bouwmeester,[„W
het volgende week zeker niet )ar,
belangstelling zal ontbreken. 1 k<
jn~1
Het raadhuis te Leidschendanerer
