Ds. A. J. Hoorn: gemeente als
werkmodel voor samenleving
SNELLER RECHT VOOR
POLITIEKE GEVANGENE
Vrijstelling docenten
Theologische School
GESPREKKEN OVER CRISIS IN DE KERK - DOOR TON VAN DER HAMMEN Nederlandse penning
BOEKENHOEK
in de klaagmuur
Een woord voor vandaag
alles
goed
eni
wel
BEROEPÏNGSWERK
Addie de Jong
verdiende meer
toehoorders
Investeringen
Medefinanciering
PuzzelhoeK
ie
Voorzitter werkgeversverbond:
Verdere democratisering
onderneming niet nodig
In Driebergen is aan het begin van dit jaar op de algemene
kerkvergadering van de hervormde kerk, de AKV, een groepje
mensen aan het woord gekomen, die nadrukkelijk wilden door
dringen tot datgene wat zij als de kern van de huidige crisis in
de kerken zien: het manco aan geestelijk leven, aan spiritualiteit in
de gemeente. Moeten we dat niet hervinden om van daaruit tot
echte vernieuwing te komen?, was hun vraag.
Met een aantal van hen hebben wij daarover een nader gesprek
gehad, omdat het de moeite waard leek hen verder te laten praten
en dat ter overweging door te geven. Het eerst komt ds. A. J.
Hoorn uit Rotterdam aan het woord. Daar heeft hij wel een beetje
recht op, want tenslotte was hij de mentor en presentator van
deze misschien wel veel te weinig op waarde geschatte, in elk geval
onvoldoende onder de aandacht gekomen bijdrage.
ROTTERDAM Je kunt natuurlijk heel lang praten over en
sleutelen aan andere structuren in de kerk. Die zijn hard en hard
nodig. Maar dan zal er ook water door die hopelijk betere kanalen
moeten stromen: geloof, gemeenschap, geestelijk leven.
Deze constatering bracht op de al
gemene kerkvergadering (AKV), de
voorlopig afgesloten Dekeninspraak
in de hervormde kerk, een aantal
mensen tot elkaar. Samen wilden zij
daar met zoiets als een geloofsappèl
uitdrukking aan geven.
Eigenlijk zo maar midden in die
AKV. nogal eens een babylonische
spraakverwarring, zoals men zich zal
herinneren, kwamen ze achter elkaar
heel kort aan het woord. Maar lang
genoeg om „alles" te zeggen. Ze had
den elkaar ontmoet en herkend in
„vrije uren". Na heel wat gedachten-
wisseling, vaak ongemerkt tot diep in
de nacht, waren ze tot hun initiatief
gekomen.
Gewoon een aantal mensen, die een
dwarsdoorsnee van mentaliteiten en
modaliteiten vertegenwoordigden. Al
leen echter wèl bevangen door een
zelfde verlangen naar léven. Ze wer
den ingeleid door ds. A. J. Hoorn,
Rotterdam. Zijn arbeidsveld is tegen
woordig het Laurens(city) pastoraat.
Bij velen is hij misschien meer be
kend als tv-dagsluiter volgens een
andere formule.
APPEL
Terug naar die onverwachte bij
drage, dit spiritueel appèl. Die maak
te indruk. Dat op zijn minst. Anders
was de indrukwekkende, misschien
ook wel wat verlegen, stilte aan het
slot, die op applaus(!) uitliep, niet te
verklaren.
Herkenning. Dus toch. En ja, waar
om zou je dan, nadat al stotterend
over de kerp van geloven was ge
sproken, niet eens, om die herkenning
te onderstrepen, de handen op elkaar
en van daaruit straks hopelijk ook
veel meer inéén slaan?
Ds. Hoorn brengt het voor hem
toch wel uitermate belangrijke ge
beuren als volgt onder woorden: het
ging door je heen, dat je met alle
verschillen over de hele breedte el
kaar vond in de andere, derde (verti-
kale) dimensie. Een dimensie, die
mits in je hele mens-zijn doorleefd
en beleefd, nergens anders toe kan
leiden dan tot een radicalisering van
de Christus-gemeenschap. Met andere
woorden: er vanuit de spiritualiteit in
de samenleving „aan gaan staan".
Van burenhulp tot Vietnamproblema-
tiek. Wat hield dit appèl in? Samen
gevat dit we geven drie kenmer-
kende uitspraken:
HERKENBAAR
De gemeente van Christus moet
in al haar gestalten weer voor de we
reld herkenbaar worden. Daarvoor is
geestelijke vernieuwing nodig. Niet
als een onberekenbaar mogelijk in
grijpen van God. Maar als een aan
bod en gebod, dat er in Christus voor
ieder ligt. Ga je de vraag naar God
omzeilen (dat hadden de initiatiefne
mers op de AKV geconstateerd - red.)
dan riskeer je het zonder effect blij
ven van al je structuurwijzigingen.
Maar ook nog, dat groepen en indivi
duele leden van de kerk in het gang
bare kerkelijke leven gefrustreerd
blijven. En voorts dat velen daaruit
geruisloos blijven verdwijnen.
Het doorsneekarakter van veel ge
meentelijk leven en de daarbij beho-
Prof. dr. L. de Smet e.a„ België en
Luxemburg, J. J. Romen en Zonen. Roer
mond 6,90).
Afgezien van lectuur over toeristi
sche aantrekkelijkheden van België en
Luxemburg komt er over onze buur
landen niet veel op de Nederlandse
boekenmarkt. Reeds daarom is dit
deeltje van de serie „Panorama van
de wereld" ons welkom.
Behalve prof de Smet werkten dr
H. Keeris en drs. W. Vlassenbroeck er
aan mede. Het beperkt zich in hoofd
zaak tot sociaal-geografische en so
ciaal-economische bijzonderheden en
biedt op dit gebied zeer veel nauw-
keurig-verwerkte gegevens. Natuur
lijk komt ook de Vlaams-Waalse
tweespalt ter sprake, zij het dat ook
deze strikt op haar sociaal-geografi
sche gevolgen wordt belicht.
Feitelijk valt er van een scheiding
tussen Vlaanderen en Wallonië (be
halve op straat-naambordjes) nauwe
lijks iets waar te nemen. Desondanks
is deze min of meer kunstmatige
twee-deling zo wezenlijk dat ze op
velerlei gebied doorwerkt Als voor
beeld wordt het vijfiarenp'an voor de
auto-snelwegen genoemd. Beide
landsdelen moeten aan hun trekken
komen zodat het programma niet al
tijd volgens ob;ect:ef-economische
criteria kan worden uitgevberd. Bij
de oplossing van bevo'kinesvraag-
stukken speelt de gespletenheid van
het Be'gische volk uiteraard een nog
grotere rol.
Daarbij komt dat de Brusselse ag
glomeratie een machts-concentratie
vormt we'ke al evenzeer een enkel
voudige benaderinz van nationale
problemen bemoei'iikt. Het boekje
zou aan leesbaarheid gewonnen heb
ben wanneer het aan de overvloed
van cijfermatige gegevens een beeld
van de Belgische rmnsen. met hun
culturele, godsdienstige en politieke
hebbelijkheden, binnen het zezichts-
veld had kunnen brengen. Maar dat
mocht van deze schrijvers wellicht
niet worden gevraagd.
G.J.B.
rende zondagse eredienst is zo, dat
wie kerkelijk, maatschappelijk, per
soonlijk werkelijk geëngageerd leeft,
zowel qua exegese als lofzegging,
mystiek, gemeenschap, doorlichting
van samenlevingsvragen en adequate
actie, permanent teleurgesteld wordt.
Daarom willen we in alle toonaarden
waarin wij van elkaar verschillen,
maar waarin wij elkaar ook herken
nen en erkennen éénzelfde verlan
gen naar diepgang en radicalisering
uitspreken.
De gemeenschap van Christus mo
gen we in de gemeente ervaren als
gave en opgave. Denk aan spirituele
aspecten als de vraag naar een per
soonlijke Godservaring, de meditatie,
de inspiratie door de Geest. Niet lou
ter theologisch, maar als werkelijk
heid van God-met-ons. Laat er meer
ruimte zijn en komen voor Zijn
Geest. Het gaat om bekering, opwek
king, overgave aan God. Maak je dit
uitgangspunt weer concreet dan zul
je ontdekken hoe ook de gewone
man, die er vaak geen gat meer in
ziet, weer iets van het Koninkrijk zal
gaan zien.
Met zoveel woorden was dat het
appèl op de AKV. Maar nu is natuur
lijk de vraag: hoe werk je dit in de
heilloze en teleurstellende tegenstel
lingen, zowel binnen als buiten de
kerk (de samenlewing) uit? Waarbij
vooral gedacht moet worden aan de
gemeente, dus: hoe je dit plaatselijk
doet.
Ds. Hoorn meent, dat het volgende
van belang is. We dienen de gemeen
schap met Christus als éérste gestalte
van ons leven te hervinden en van
daaruit een hartstocht voor de we
reld. Gedachtig aan „Alzo lief heeft
God de wereld gehad".
BELEVEN
Jc werkt dat uit, door te zeggen:
wie is voor de Heer? Wie wil in deze
tijd zijn geloven in God beleven? Wie
willen het christen-zijn beleven als
kern en zin van hun bestaan? Wie
willen dat doorpraten in de samenle
ving, bijvoorbeeld bij de Unilever, de
Shell, Philips, met volksvertegen
woordigers? Wil je echt dat God on
der alle omstandigheden aan bod
komt omdat Hij overal mee te maken
heeft? En dan volgt een typische
Hoorniaanse illustratie: van doop tot
douche, van tafel de Heren tot tafel
en bed'
Vervolgens dat je zegt: aan de nood
in de samenleving, v.an micro tot ma
cro, kunnen we als gemeente wat
doen door te proberen, uitgaande van
het evangelie, model van Gods bedoe
ling met de hele mensenwereld te
zijn. Zeg gerust: werkmodel, bij onze
volJedifp betrokkenheid op de samen
leving in al haar gestalten. Ideaalty-
pering van het korte-zijn in de visie
Hoorn: een gemeente met alle hecht
heid van het gemeenschaps en com-
muneautaire leven, de. luxe van de
V
JERUZALEM Een gouden pen
ning met de inscriptie „Solidariteit
Nederland-Israël mei 1967" door een
Nederlander naar Israël gezonden, zal
op diens verzoek in een spleet in de
klaagmuur van Jeruzalem worden
gelegd.
Dr. Yona Malachi, een functionaris
van het Israëlische ministerie van re
ligieuze zaken, maakte gisteren be
kend dat de waardevolle penning
vergezeld ging van een verzoek om
hem in de klaagmuur te deponeren
'als een smeekbede aan de Almachti
ge om de solidariteit tussen Neder
land en Israël te stimuleren'.
De penning en het verzoek zijn af
komstig van ir. H. A. Robbé Gros
kamp uit Utrecht. Eeuwenlang heb
ben joden op stukjes papier geschre
ven gebeden en geloften in spleten in
de beroemde klaagmuur gedeponeerd.
Doelend op een mogelijke inbreuk
op het achtste gebod zei dr. Malachi
dat men wel een lange ladder nodig
zal hebben om de kostbare munt op
een veilige plaats op te bergen.
Het woordje „want" komt in Psalm 86 wel acht maal voor. Het I
psalm van vertrouwen, van geloof. En waarom gelooft David in I
ring? Hij begint iedere uitleg met het woordje „want". „Neig uw I
Here, antwoord mij, want ik ben ellendig en arm.
Tot wie komt God? Tot zondaren, tot mensen die moe zijn i
strijden, tot mensen die falen. Dat verwachten wij niet. Wij denke
zo vaak dat een mens zijn best moet doen om tot God te kunnen
Hij moet iets kunnen bieden, ergens prat op kunnen gaan. Mt
kunnen we alleen gaan tot de goden die wij onszelf geschapen h
De God van de bijbel is anders. Hij wacht niet tot wij hem onze
daden komen laten zien. Hij deelt geen eremedailles uit. aan de
van de besten. Hij komt tot de mensen die in nood zijn, de mens
geen weg meer weten, de eenzamen, de troostelozen, de hulpelozei
zich tot die mensen rekent kan er zeker van zijn dat God Zich to
neigt.
Weiezen vandaag: Jesaja'4:2-6.
Indonesische en Nederlandse kerken
Ds. A. J. Hoorn
viering, de gein (joodse uitdrukking
voor het heerlijke) van de genade, de
gezelligheid en de hartelijke liefde.
Als voorbeeld staat ds Hoorn c'e
gemeente vim Efeze voor ogen, die
dwars door de tegenstellingen naar
ras, politiek, rijk-arm, heenging. Van
daaruit dan meedenken over en mee
doen aan een betere wereld. Te be
ginnen bij de eigen leefwereld tot en
met leefwerelden in andere landen en
op andere continenten. Onder het
motto: christenen aller landen ver
enigt u (eigenlijk: ver-een-echt-u)!
Dus: samen met alle heiligen in hun
verscheidenheid.
MOET NIET
Bij dit alles een hartstochtelijk ge
grepen zijn door het rijk dat komt,
dat er in Christus al IS! Het is vol
gens ds. Hoorn helemaal niet een
kwestie van het moet, of het moet
niet. Je bént immers vrijgemaakt en
een geliefd kind van God? Je hèbt
eeuwig leven. Pas vanuit het beamen
en waarderen van die grote gaven
Gods kun je zeggen: ik, de door Hem
geheiligde, ik doe dat. Het is een ge
geven zaak waaruit je mag leven: de
volheid Gods.
Vanuit die nartstocht voor het rl;k
ontvang je de genade om de ander te
beleven als behorend bij jezelf. Zoals
je jezelf beleeft als behorend bij
Christus. Vol openheid voor het an
ders zijn van de ander ieder een
tegenover van Christus, de Grieken
een griek, de joden een jood.
Generale synode Gereformeerde Gemeenten
(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT De docenten van
de Theologische School van de
Gereformeerde Gemeenten zul
len zich in de toekomst eventueel
volledig aan hun docentschap
kunnen wijden. De generale sy
node heeft het curatorium vol
macht verleend om hen desge
wenst voorditwerk vrij te stel
len. Zij zullen dan emeritusrech
ten krijgen.
Het is nu nog zo dat de docenten
tevens predikant zijn in een (als regel
grote) gemeente. Gezien de uitbrei
ding van het werk wordt deze combi
natie te zwaar geacht. Aan de school
die te Rotterdam gevestigd is, zijn
drie docenten verbonden: ds. K. de
Gier te Den Haag. drs. A. Vergunst te
Rotterdam en ds. J. K. Weststrate te
Meliskerke.
De generale synode die om de drie
jaar gehouden wordt, duurde twee
dagen en stond evenals in 1968 onder
leiding van drs. Vergunst. De vier
particuliere synoden hadden elk vijf
predikanten en vijf ouderlingen afge
vaardigd. De synode werd gehouden
in de Westerkerk aan de Catharijne-
kade in Utrecht. Dit kerkgebouw is
enkele jaren geleden overgenomen
van de gereformeerde kerk In de
oorlogsjaren hielden in hetzelfde ge
bouw de gereformeerde kerken hun
bekende generale synode, die aanlei
ding werd tot de vrijmaking.
Aan de deputatenrapporten die in
bespreking kwamen ontlenen we dat
de gereformeerde gemeenten naast
hun werk in West-Irian en Nigeria
nu ook zending gaan drijven in Swa
ziland in samenwerking met de Ne
derduitse Gereformeerde kerk van
Zuid-Afrika.
Het werk in Nigeria zal sterk wor
den uitgebreid. Ook de noodzaak van
zending in Israël kwam ter spra
ke maar dienaangaande zullen voor
eerst nog geen stappen worden on
dernomen.
Deputaten zijn overeengekomen
met de christelijke gereformeerde
zendingsdeputaten en het bestuur van
de Gereformeerde Zendingsbond om
tweemaal per jaar een gezamenlijke
vergadering te houden. Dit beraad
heeft de naam Gereformeerd Zen-
dingsoverleg (GZO) gekregen.
De plannen om in Dordrecht een
internaat voor schipperskinderen te
stichten beginnen vastere vormen te
krijgen. In Randburg (Zuid-Afrika) is
een emigrantengemeente geïnsti
tueerd die regelmatig hulp van pre
dikanten uit Nederland nodig heeft.
Ds. de Gier werd definitief benoemd
tot hoofdredacteur van het weekblad
De Saambinder.
Uitvoerig werd gesproken over de
vorm van het doer, van schuldbelij
denis. Het besluit van de synode van
1968 die naast de openbare schuldbe
lijdenis in het midden der gemeente
de mogelijkheid invoerde van schuld
belijdenis voor de kerkeraad, gevolgd
door afkondiging in de gemeente,
werd gehandhaafd.
Inzake de Statenvertaling werd be
sloten tot de instelling van een depu-
taatschap dat o.a. tot taak heeft ver
warring op het gebied van de uitga
ven te voorkomen. Daartoe zal con
tact worden opgenomen met de gere
formeerde bijbelstichting en de com
missie statenvertaling van het Neder
landse Bijbelgenootschap.
Naakt op tv (13)
Uit tal van reacties op de naakt-
uitzending blijkt weer eens hoe
primitief het denken van vele men
sen nogaltijd is. Naakt is in de
ogen van deze mensen zo ongeveer
het smerigste dat te bedenken valt.
En natuurlijk speelt de legende van
het paradijs weer de rol van ware
gebeurtenis. God zelf zat toen zo
over die naaktheid in, dat Hij zich
manifesteerde om de mens te leren
hoe deze zich kleden moest. Zijn
schepping was dus blijkbaar niet zo
best gelukt, althans volgens die
kinderlijke uitleg van het
scheppingswonder.
Maar als wij dit zo moeten gelo
ven, waarom bekommerde God zich
dan niet om de miljoenen joden
toen zij naakt de gaska
mers in werden gejaagd? En niet
om de kinderen en volwassenen die
veelal naakt krepeerden (om bij
deze tijd te blijven) in Biafra, in
Noord- en Zuid-Korea, in Noord
en Zuid-Vietnam, in India en in
Pakistan?
Tussen haakjes: de goddelijke
bezorgdheid over ons naakt-zijn
heeft zich nog altijd niet uitge
strekt tot tal van papoeastammen,
tot Bosjesmannen, Pygmeeën en
andere rassen. Maar misschien lig
gen hun zedelijke normen wel ho
ger dan van vele weelderig uitge
doste of zich blootgevende blanken.
Ten slotte: toegegeven dat deze
naaktuitzending in een journaal
onjuist was, maar als we ons op
winden over het naakt, dan moeten
we zelf wel zindelijk denken. Weel
dezucht, genotzucht en de excessen
daarvan, zijn geen trucje van ene
„duivel", maar komen uit ons zelf
voort. Pas als we dat gaan inzien, is
er hoop, dat we er ook iets aan
kunnen veranderen. En verbeteren.
BREDA Joh. Schimmel
NED. HERVORMDE KERK
Benoemd: tot bijstand i.h. pastoraat
te Bergharen-Horssen, kand. D. v.d.
Plas te Utrecht.
GEREFORMEERDE KERKEN
Benoemd: tot hulpprediker te Lan-
geslag-Heino, J. L. Wïelenga, em.
pred. te Hilversum, die deze oenoe-
ming heeft aangenomen.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Wildervank-Veendam,
kand. G L. Born jr. te Apeldoorn.
GEREF GEMEENTEN
Beroepen: te Hoofddorp, kand. M.
J. van Gelder te Zwijndrecht.
Aangenomen: naar Bussum, drs R.
Strijker te Utrecht-Oost.
KWARTET I TROUW
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
D.^rdts Dagblad
Trouw
Commissie van hoofdredactie
J. de Berg (voorzitter),
H. P. Ester, G. J. Brinkman
J. van Hofwegen.
DRIEBERGEN Delegaties
van de Indonesische en de Ne
derlandse kerken hebben na een
vergadering van twee dagen op
het theologisch seminarie Hyde-
park van de hervormde kerk in
Driebergen gezamenlijk aange
drongen op een snellere berech
ting van de politieke gevangenen
in Indonesië.
Zij hebben daartoe aanbevolen om
naast de gewone rechtbanken bijzon
dere gerechtshoven bij de wet in te
stellen.
„Hierdoor zou dan ook wor
den bereikt, dat binnen afzienbare
tijd zij, ten aanzien van wie onvol
doende rechtsgronden voor verdere
gevangenhouding bestaan, kunnen
worden vrijgelaten." De delegaties
attenderen op de internationaal vast
gelegde normen voor de behandeling
van gevangenen en begroeten met in
stemming de groeiende relaties tussen
de Indonesische regering en het In
ternationale Rode Kruis inzake de
politieke gevangenen.
„In het besef dat de reïntegratie
van vrijgelatenen in de samenleving
bijzondere problemen oproept, stellen
zij zich ter beschikking om alles te
doen wat in hun vermogen ligt ten
einde deze reïntegratie zo soepel en
zo vlot mogelijk te doen verlopen. Zij
doen een beroep op de leden van alle
kerkelijke gemeenschappen om zowel
individueel als in groepsverband het
hunne bij te dragen aan de oplossing
van de moeilijkheden van de politie
ke gevangenen en hun gezinnen", al
dus een communiqué dat na afloop
van de ontmoeting werd verstrekt.
Het was de eerste ontmoeting tus
sen delegaties van de Indonesische en
de Nederlandse kerken waarin ande
re problemen dan die van de zending
aan de orde kwamen. De agenda ver
meldde drie onderwerpen: de ontwik
kelingssamenwerking, de politieke
gevangenen en „de problemen van de
in Nederland verblijvende en van de
Molukken "afkomstige ex-KNIL-mili-
tairen en hun nakomelingen". De de-
ROTTERDAM Maar weinigen
hadden zich zaterdagavond het ge
noegen gegund om Addie de Jong,
organist van de Goede Herderkerk te
Schiebroek, het orgel van de Gerefor
meerde Kerk in de Simonstraat te
horen bespelen. Dat was jammer,
want ook nu weer heeft hij met zijn
intens muzikale, zeer temperament
volle en op een hechte techniek steu
nende orgelspel zijn toehoorders sterk
geboeid.
Dat was al dadelijk het geval in
het „Preludium en fuga in D" van
Dietrich Buxtehude met het klankrij
ke eerste deel en de fuga vol afwisse
ling. Vijf delen uit het „Gloria" van
Frangois Couperin lieten horen, dat
deze niet voor niets „de grote" als
bijnaam heeft gekregen. Hoogtepun
ten waren het prachtige, zangerige
Benedictus, het juichende Domine
Deus vol fanfares en het bijzonder
levendige Amen.
Een prachtig werk was ook de „So
nate IV" van Charl Ph. E. Bach met
het blijde begin-Allegro, het weemoe
dige Adadio en het briljante slot-Al-
legro. Daarna lieten drie koraalvoor-
spelen uit Op.67 de grootheid van
Max Reger horen: machtig de pedaal
melodie in ..Wachet auf", fijn zingend
„Straf mich nicht", opgewekt „Wa-
rum sollt ich mich denn gramen" met
de sterke afwisseling tussen de fortis
simo tussenspelen en de pianissimo
versregels.
Een weinig voorkomende naam op
de programma's van orgelconcerten is
die van de Duitse organist-componist
Joseph Renner Jr., wiens aan zijn
Franse collega Alexandre Guilmant
opgedragen „Preludium en fuga in g,
op.29" wat lang en typisch zwaar
Duits-romantisch was. maar getuigde
van goed vakmanschap en vaak ook
boeiend klonk, zoals de fortissimo
brede maar toch levendige inzet van
het eerste deel en het fijT zangerige
gedeelte daarin.
Dat Addie de Jong ook het impro
viseren geheel meester is, liet hij tot
aller genoegen overtuigend horen in
een flonkerende improvisatie over het
gezang „Ik wil U, o God. mijn dank
betalen" met lichte staccato fluittonen
in het begin en een grootse fuga als
slot.
legaties hebben besloten de aangeslo
ten kerken aan te bevelen een specia
le commissie in het leven te roepen
om groepsreizen van in Nederland
verblijvende Molukkers naar Indone
sië mogelijk te maken.
Een van de voorzitters van de In
donesische raad_ van kerken, dr. P. D.
Latuihamalio, 'zelf een Molukker,
heeft zich voor deze ontmoeting in de
problemen der Ambonnezen in Ne
derland verdiept. Hij heeft vele ge
sprekken gevoerd met Molukse jon
geren en ouderen, onder meer in As
sen, Culemborg en Leerdam, en hij
vertelde op een persconferentie: „Bij
alle gesprekken vroegen ze mij of er
niet een mogelijkheid voor hen was
om eens poolshoogte te gaan nemen
in Indonesië. Ik heb er niet één ont
moet, die dat niet gevraagd heeft."
Dr. Latuihamalio vestigde de aan
dacht op het belang van goede voor
lichting over deze zaak, zodat er geen
verkeerde verwachtingen worden ge
wekt. De voorgestelde commissie, die
uiteraard in samenwerking met de
Molukse kerk zou moeten worden
ingesteld, zou hier volgens hem nutti
ge diensten kunnen verlenen. Hem
was ook gebleken dat veel oudere
Molukkers graag hun levensavond in
Indonesië zouden doorbrengen. De
delegaties zullen de Nederlandse re
gering verzoeken om zodanige maat
regelen te treffen dat de mogelijkheid
gecreëerd wordt om AOW/AWW en
pensioen-uitkeringen ook in Indone
sië te doen geschieden.
Wat betreft de ontwikkelingssa
menwerking hebben de delegaties
zich ook verdiept in de rol van de
particuliere investeringen in Indone
sië. Drs. Lo S. H. Ginting repre
sentant van de bisschoppen in Indo
nesië en voorzitter van de sociale fa
culteit aan de r.k. universiteit te Dja
karta noemde drie voorwaarden
die door beide delegaties naar voren
waren gebracht: bevordering van de
werkgelegenheid in Indonesië, recht
vaardige verdeling van de baten en
de groei van een zelfstandig Indone
sisch bedrijfsleven. Drs. Lo gaf als
toelichting op deze voorwaarden' dat
het buitenlands particulier initiatief
zich vooral concentreert op de "ex-
tractie"-sector (delfstoffen), die wei
nig arbeidsintensief is. De Nederland
se raad van kerken heeft de Indone
siërs toegezegd bij regering en be
drijfsleven te zullen aandringen het
belang van een groeiende werkgele
genheid in Indonesië te dienen.
Wat betreft kerkelijke ontwikke
lingsprojecten in Indonesië waren
beide delegaties het erover eens, dat
zulke projecten ten nutte van de hele
samenleving moeten zijn en dus ook
mede door Islamieten en andere niet
christenen moeten kunnen worden
bestuurd, en dat ze in de regerings
programma's moeten passen.
Een verandering waar de Indone
siërs opnieuw op aandrongen (en
waar op het ogenblik contact over is
tussen de kerken en de regering) be
treft de medefinancierings-projecten
dat zijn zaken waarbij de re
volgens een vastgestelde schaaip
dragen toevoegt aan kerkelijk Imp
gebrachte fondsen voor ontv«j
lingswerk. Tot nu toe kan deze
financiering alleen verkregen v^R
voor kapitaalsinvesteringen
schoolgebouwen en ziekenhuizeL—
de inrichting ervan, maar geld
niet voor opleidingsdoeleinden.-
die manier krijgen we wel L j
meer gebouwen maar niet de rtrlJ
om er hun werk in te doen",
zuchtte drs. Lo. De huidige miHE)
nancieringsvoorwaarden zijn ichoi
een belemmering van de nden:
kelijke ontwikkeling in het mf'®e
werk. waarbij meer de nadnej^1
mobiele teams en preventief i Ho
komt te liggen. 'zer-
In de bespreking is ook dej^er
aan de orde geweest, die een iw
Nederlanders aan de regering^33!
geschreven en waarin zij bqgmc
maken tegen het voorgenomen Q, m
van koningin Juliana aan Inaljj* 1
Het Indonesische delegatielid, h, i'
A. E. Nababan, verklaarde 3 ve
„wat ons betreft is zij nog alti®^1'
kom", maar weigerde verder w
mentaar op deze zaak te geven, c
Van de Nederlandse afvaagHHl
maakte ook het Kamerlid Sneb
Mommersteeg deel uit en de lijfercn
adviseurs vermeldde onder nu Aai
naam van minister Klompé. '-»ss€
2
3
4
5 I
J
7
8
9
10
11
r
12
13
14
15
H
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
Kruiswoord-puzzel^
Horizontaal. 1. metselspecie, 4. puist)°f
metalen haak,8. schaapkameel. 9. hoifebo
klepper, 11. dwaas, 12. soort hertiet
volksnaam van de kauw, 15. mythne-i
guur. 16. Algemeen Kiesrecht (afk.^;
plaats In Frankrijk. 19. rivier in Et
land, 21. plaats in Drente, 23. denkbt n'
24. water in Limburg, 25. deel van hei!1133
26. noorse goden.
Verticaal. 1. baan voor balspel, 2. misreer
keling, 3. meisjesnaam, 4. perceel, 51 ..I
milielid, 6. aard, 7. reptiel, 10. slappe hiel
fie, 13. uit naam van, 17. slank (Z.N.fee
wintervoertuig, 20. plaats in Gelderl^en)
22. boom. f va
Oplossing vorige puzzel W
Hor: 1. email, 4. Eiger, 7. moker, 9. PfrYY!
die, 11. Edom. 13. stee. 15. ren, 16. sef.d"
oor, 18. sek, 20 ode, 22. Elis, 24. poel, 25PJ
derig.28.Marie,29.nadir,30.stand. op
Vert: 1. ester, 2. imam, 3. lor, 4. eed, 5.i^
6. renet, 8. komkommer, 9. pon, 10. et' e
degel, 14 Eerde, 18 Sedan, 19. in, 20. oof"e
eland, 23. semi, 24. Piet, 26. dar, 27. ris. trin
pier
jt at
van
end
iv;t'
HILVERSUM Naar het oor
deel van de voorzitter van het
Nederlands christelijk werkge
versverbond, mr. P. H. M. van
Boven bestaat er op dit moment
geen enkele behoefte aan een
verdere uitbreiding van de de
mocratisering van de onderne
ming.
Hij zei dit zaterdagavond in
"Echo", de actualiteitenrubriek van
de KRO-radio, naar aanleiding van
het regeerakkoord van prof. Steen
kamp, dat wel in zo'n uitbreiding
voorziet.
„Wij hebben pas een grote herzie
ning van het ondernemingsrecht in
Nederland afgesloten en in de wet
vastgelegd en om dat tot leven te
roepen is tijd nodig. Daarvoor is
scholing van de mensen nodig en
daarvoor zullen weer instituties bin-
iere
Hen
tint
nen de onderneming moeten v^en.
gevormd. Dat zal niet allemaal heel
kunnen gaan. Vandaar, dat er (te
moment naar mijn mening geel do'
kele behoefte bestaat aan n de
wettelijke maatregelen", alduerh
voorzitter van het N.C.W.
Mr. Van Boven kantte zich o<
gen een uitbreiding van de beu»»
heden van de ondernemingsraad
is naar zijn oordeel in de 5
plaats nodig, dat de werknemet
in de ondernemingsraad zitting!^
ben, voor hun taak worden opj
De organen, die daarvoor moetei
gen zijn er volgens de heer Val
ven nog niet.
Hij zei het dan ook onverstan'
vinden om in een periode, waai
werknemers nog moeten leren
met de bevoegdheden, die zil«re
maar kort geleden hebben gekPen>
nu al weer met nieuwe wetk N.
maatregelen te komen.
