DE KONINGIN"
Want we weten niet waar de remmen zitten
rol van betekenis
k
door
Jeanne de Vlieger
Mevrouw Aiking mobiiiseert vrouwen
Ëxfi
EE5'
G 21
ZATERDAG 26 JUNI 1971
nici en economen, die op het
ogenblik de beleidsbeslissingen
nemen, slechts kunnen denken in
termenvan economische groei."
„Kijk, het kan altijd nog snel
ler. nog comfortabeler, daar is
geen eind aan. Wij zijn het middel
tot menselijk geluk gaan veraf
goden. Zo zijn we ontspoord.
Het zich menselijk weUbevinden
moet centraal staan, op dat stra
mien moeten we allerlei dingen
gaan borduren. Onlangs nog kon
je dat zien- in het onverkwikkelijk
gekibbel om vierhonderd gulden;
oorzaak was het koppelbazen-
systeem in de metaalsector, maar
als kinderen riepen vele andere
groepen; ik ook, ik óókl"
„De wortels van het milieubederf
zijn onwetendheid en hebzucht.
Die betekenden vaak de onder
gang van allerlei culturen en be
schavingen. Om ons die dingen
te leren, daar zijn dikwijls rampen
voor nodigl Om de hebzucht van
de coneumentenmaatschappij af te
laren, moet nog heel wat op z'n
AA
ij
na-oorlogse Nederland
r behoefte aan nieuwe af-
ieden voor de zich ont-
ide industrie. Koningin
a zorgde er voor dat de
>rae 1 belemmeringen werden
snomen en zo ging prins
OOoju-d in januari 1950 op reis
196^e ^es*' Venezuela, Bra-
Mexico, Canada en Noord-
jka. Deze eerste goodwill-
B' ferd door vele reizen ge-
Voor een deel werden die
jracht van de regering ge-
I, voor de rest op eigen
van de prins, uiter-
wel met toestemming van
[ering.
het resultaat was Dr.
i zegt daarover als oud-
'er: „De reizen hebben ze-
jut gehad. De prins heeft
itacten bevorderd. Er zijn
u g<j .IWH EaBls"
koningin zijn" in het begin moeilijk gevallen. Een geluk voor hem was dat die
koningin Juliana was. Met haar begrip voor mensen en situaties zag zij spoedig
in dat Bernhard niet gelukkig was met een funktie in de schaduw van de troon.
Zij begreep dat de prins wilde uitvliegen over de wereld en iets anders wilde
dan alleen maar linten doorknippen en exposities openen, hoe belangrijk dit
soort zaken op hun tijd ook kunnen zijn. De koningin besprak haar zorgen met
de toenmalige minister-president dr. W. Drees. De prins was er zelf ook mee
bezig. Toen hij in het late voorjaar van 1949 bij de regering kwam met zijn plan
in het buitenland nieuwe handelsgebieden voor Nederland te gaan zoeken, was
de weg voor hem geplaveid. De regering voelde er veel voor.
het huwelijk treedt, blijft prins.
Dat op de tweede plaats staan
gaat overigens maar gedeelte
lijk op. Als huisvader op Soest -
dijk is de prins voor honder.fl
procent hoofd van het gezin. Op
Soestdijk, de woning waar hij
zich van alle vorstelijke verblij
ven het meest thuisvoelt, om
dat hij houdt van het buitenle
ven, is prins Bernhard de spor
tieve vader van zijn opgroeien
de kinderen geweest.
Ook nu de kinderen de deur
uit zijn, is Soestdijk het cen
trum voor de familie gebleven
De kinderen vinden het nog
steeds fijn bij „pappie en mams"
op bezoek te gaan. De groot-
vadersrol ligt de prins ook. Hij'
kan urenlang ravotten met zijn
kleinzoons, die vaak een middag
naar Soestdijk komen.
De buitenwereld merkt daar
niet veel van. Men kent prins
Bernhard als de zakelijke prins,
die als hij geheel ontspannen ie
met zijn handen joviaal in de
zakken, bezoeken aflegt en zich
■>p de hoogte stelt van niern*-»
bedrijven en gebouwen, maar
ook als prins die diep op de za
ken ingaat. Voor prins Bernhard
geldt evenals van koningin Ju
liana. dat je hem niet met een
kluitje in het riet hoeft te stu
ren. Hij kan zelfs lastig zijn in
de goede zin van het woord.
Prins Bernhard paart deze
eigenschap aan een grote dosis
mensenkennis. Aan personen die
komedie spelen en deftig doen,
heeft hij gruwelijk het land. In
dit opzicht gaat jhij wel eens
iets te ver. Hij vergeet dan dat
de andere partij soms een onna
tuurlijke houding aanneemt uit
verlegenheid oog in oog te staan
met een prins. Als de prins dat
doorheeft is hij echter de eer
ste die probeert het ijs te bre
ken. Met een grapje meestal.
Prins Bernhard beschikt over
een groot arsenaal grappen, die
hij op het juiste moment weet
te lanceren.
Soestdijk is in de loop der ja-
Even met snor (1967)
ren ook geworden tot centrum
van een uitgebreide vrienden
kring. Prins Bernhard heeft vele
vrienden, vooral relaties uit de
oorlogsjaren. Vriend van de
prins te zijn geldt voor de be
trokkene als een hoge onder
scheiding. De prins is in dat
opzicht erg kritisch. Hij geeft
zich niet gauw aan een buiten
staander. Wie prins Bernhard
Jgld enkele grote trans-
waarbij de invloed van
Bernhard van beslissende
2nis is geweest."
grootste succes was wel
der van 600 miljoen gul-
'jvoor Werkspoor die de
verwierf van de Argen-
regering. Het kostte veel
i het zover te krijgen. De
moest er de vrouw van de
lige president Peron zelfs
'tkruis van de orde van
Nassau voor uitreiken.
;ering was echter meteen
len voor deze diplomatie-
Dat de prins de man van
fgerend vorstin is, heeft
ijk bijgedragen tot de
van de goodwillr
Zoiets is vooral in repu-
;e landen van grote in-
L-—1.
l2 0Jegeringsgebied is de in-
van de prins klein.
'uil
it
prins klein. Er is
de naaste omgeving van
ins geen sprake van dat
jBernhard zijn vrouw be-
jk beïnvloedt bij het ne-
jan beslissingen. Wel geeft
adviezen en vele zaken
;kt de koningin met de
Maar prins Bernhard is
1 geen prins Albert van
|nd, die vele jaren het
van koningin Victoria
prins Bernhard met Ju-
uwde, wist hij wat hem
iten stond: een leven,
hij sterk gebonden zou
allerlei bepalingen, re-
i;zou moeten houden met
liieke opinie en de twee-
il zou spelen. Een prinses
een koning trouwt,
{in de regel koningin, een
met een koningin in
door
„Het krioelt in Nederland van
flinke vrouwen", stelt mevrouw
Aiking vast. Ze ontdekte hoe goed
en hecht de Nederlandse vrou
wenorganisaties in elkaar zitten.
Zelf was ze nooit lid van een
vrouwenvereniging.
Mevrouw Aiking: „Voor mezelf
zag ik een soort oorlog opdoe
men tussen de verdedigers van
het menselijk welzijn en de haast
anonieme ontwikkeling van de
technologie. Wil je een oorlog
winnen dan moet je mobiliseren
en niets over het hoofd zien".
publiek langzaam wakker, en dat
is mijn bedoeling. Er kan veel be
reikt worden."
„Wat vrouwen zoal doen? Het
is ongelofelijk, hoe vindingrijk ze
zijn. Ze houden lezingen op scho
len, sturen brieven van veront
rusting naar hun politieke partijen.
Die partijen hebben namelijk een
veel, te gering inzicht. Ze „kame-
ren" over bijvoorbeeld kleinere
schoolklassen, terwijl de funda
menten van het bestaan in het
geding zijn. We zijn bezig, de tak
waarop we zitten, door te zagen!
wordt nog als een zweepslag ge
voeld. Dat men op zoek is gegaan
naar materiële zekerheden is vol
komen verklaarbaar. Het past ons
niet, ook jongeren niet, een grote
mond op te zetten tegen deze ver
worvenheden. Het ellendige feit
doet zich voor, dat die ontwikke
ling aan het rijden is gegaan en
naar de afgrond dendert. We heb
ben vergeten de gevolgen van deze
ontwikkeling te voorzien; de mens
heid maakt deze fout steeds op
nieuw. De consequentie van de
jacht naar welvaart is, dat tech-
Mevrouw E. G. Aiking-Van Wageningen: „Waar mannen falen
Intussen hebben 230 vrouwen
de kadercursussen gevolgd. Vrou
wen zijn aan hot werk gegaan,
elk in eigen omgeving. De één
met meer succes dan de ander.
„Er is een buitenste laag van
schone schijn", zegt mevrouw
Aiking. „We zijn in feite primitieve
wezens, we verkijken ons op de
buitenkant".
„Kort na.de oorlog besloot men.
volkomen legaal, dat grote delen
van Zeeland geïndustrialiseerd
moesten worden We wisten toén
nog niet wat dat voor de natuur
en het hele milieu inhield. Juist
het sluipende karakter van de
technologie is zo gevaarlijk: de
bodem die enorm vergiftigd wordt,
het water dat te vies is om met
je handen aan te raken, dat zijn
de meest elementaire gevaren
voor de mens. De lucht die ver
pest wordt, en we kunnen niet op
houden met ademhalen."
..De mensen moeten gaan be
seffen dat de zorg om het milieu
niet ophoudt bij de voordeur, als
het koper maar gepoetst, de stoep
geschrobd en de gordijntjes hel
der zijn. Onze verantwoordelijk
heid reikt veel verder. Vooral de
vrouw moet in deze haar verant
woordelijkheid aanvaarden. Waar
mannen in hun techniek falen,
moeten vrouwen gaan wijzen op
de fundamental® waarden. Denk
zij de alarmering wordt het grote
Dat ziet men niet duidelijk ge
noeg."
„Vrouwen snuffelen kranten na
op uitbreidingen van de industrie
en bestemmingsplannen van de
gemeente. Ze signaleren het als
vergiftige stoffen in het water
worden geloosd. Er is in dit land
nauwelijks een plaats waar giftige
afvalstoffen kunnen worden ge
bracht, en heel vaak wordt dan
clandestien dat vuil op ontoelaat
bare manier gespuid
„Hier zit de fout bij de over
heid. er wordt wel iets gedaan
maar het is de vraag of dat trage
overheidsapparaat bij machte zal
zijn, de ontwikkeling-in-de-verkeer-
de-richting, bij te sturen. Ik ge
loof het niet. Stel, dat de overheid
wetten opstelt, die kloppen als een
bus, dat bovendien het controle
apparaat volmaakt is. Dan zouden
we nóg de verkeerde kant opgaan
als het verantwoordelijkheidsbesef
van de bevolking, de mentaliteit,
hier niet achterstond. De moge
lijkheden om te knoeien met ons
milieu zijn legio."
„De wezenlijke krachten van de
samenleving schuilen in het indi
vidu. Wetten zijn een kwestie
van zelfbehoud, zie de verkeers
regels. Het is een lange weg om
in te zien dal er ook spelregels
moeten zijn ten aanzien van ons
milieu
„Wij, de volwassenen in Europa,
komon uk ®en tijd v»n armoede
kop gezet worden. Van hebben is
geen einde. Er worden ons be
hoeften aangepraat. Het is een
ziefige vertoning wanneer burge
meesters snakken naar de hon
derdduizendste inwoner. We moes
ten eigenlijk het lef hebben om
met ladders in onze kousen naar
een receptie te gaanl Persoonlijk
vind ik het protest van onze mo
derne jeugd een heel gezonde
aanzet, al erken ik dat de jeugd
altijd vol protest heeft gezeten. Ik
hoop. dat ze, als ze het straks
voor het zeggen hebben, weten te
vertalen op hoger niveau
Is mevrouw Aiding optimistisch
over onze toekomst? Voorzichtig
formuleert zij: „Ik weet niet of
we de tijd nog hebben. De mens
heid is nog altijd op weg, de
volgende stap in de evolutie moet
gepaard gaan met veroveringen
van het bewuste op het onbewust-
te. De mensheid moet bezig zijn
met eigen bewustzijn. Wie ben ik
eigenlijk? Dat is morele moed
Niet je met voor anderen storende
eigenschappen laten gaan, maar
je zelf in de hand willen houden
Werkelijk mens-zijn is: inspan
ning".
Wat de toekomstplannen van
het Centrum Milieuzorg betreft
men wil predikanten en pastoors
gaan voorlichten. Want de werke
lijke wortels zitten in de diepte1
On6 zijn Ie geen kwast ie van wet
ten en voorschriften. Ook zijn er
rechten. De opdracht uit Bijbelse
tijden, (ook een dierlijke) is: het
in stand houden van menselijk
leven, het In stand houden van
de soort. Daarom moesten vrou
wen zoveel mogelijk kinderen
krijgen; velen stierven trouwens
jong. Diezelfde opdracht, die oer-
aanzet, geldt nog. Alleen moeten
we hem in tegengestelde richting
vertalen. Het hebben van veel
kinderen leidt tot ondergang. We
moeten op onze tellen passen, an
ders gaan we ten onder! Nu dus:
zeer bewust plannen; de wet
geldt onverkort het in stand hou
den van de soort, gekoppeld aan
een bewust planmatige houding,
en eist daarom duidelijke voorlich
ting".
„Onze generatie heeft de nei
ging deze problemen steeds weer
terug te duwen naar het gevoels-
vlak. De tijd eist van ons we
hebben deze tijd zélf gewild
een stuk bewustzijn en verant
woordelijkheid. Ons laagje bewust
zijn is bijzonder dun. Ons hande
len, gevoelen, oordelen komen
voort uit het chaotische onder- en
onbewuste. De opdracht voor de
mens zeker voor de christelijke
mens die weet heeft van een per
soonlijke relatie tot de Allerhoog
ste zal zich ook op deze pro
blemen moeten richten. Of we dat
nu willen of niet. Dit betekent
mens-zijn: staan voor de taak
waar Je staat in het leven".
„Een schoolvoorbeeld van hoe iemand in zijn positie zich moet gedragen.
Deze typering van prins Bernhard gaf een. van zijn vrienden mij onlangs. Dins
dag wordt de prins zestig jaar. Een mijlpaal, waarop je terugblikt op het ver
leden. Prins Bernhard zal daar niet aan ontkomen. Bijna 35 jaar kent Neder
land hem nu. Als 25-jarige jongeman deed hij de 8e september 1936 zijn in
trede in ons land als verloofde van de kroonprinses. Van innemende vader van
de prinsesjes, waar men verder nog niet veel van wist, via fel anti-nazi strijder
in Engeland werd de prins 23 jaar geleden „man van de koningin". Een on
duidelijke funktie. Voor een man als prins Bernhard bepaald niet aantrekkelijk
op het eerste gezicht. Het hield in dat hij een positie kreeg, waarin het heel
moeilijk is je volledig te ontplooien. Vooral prins Bernhard is dat „man van de
Fred Lammers
1936 Verloofd
eenmaal tot vriend heeft, vindt
in hem een vriend door dik en
dun heen. Hij is enorm trouw.
Hii zal iemand nooit in de steek
laten in wat voor beroerde om
standigheden die ook verzeild
raakt.
- De prins heeft weinig vijan
den. Maar wie eenmaal bij hem
uit de gratie is gevallen zal daar
waarschijnlijk nooit meer inko
men.
Prins Bernhard is in dit op
zicht bijzonder resoluut. Om het
zover te laten komen moet er
wel heel wat gebeuren, daar de
prins er van uitgaat dat nie
mand volmaakt is en je altijd
in de ander de goede eigen
schappen centraal moet stellen.
In dit grote vertrouwen stellen
in de naaste is prins Bernhard
wel eens bedrogen uitgekomen.
Mensen die hij zijn volle ver
trouwen had gegeven bleken dat
vertrouwen niet waard te zijn,
ervaringen waar de prins het
heel moeilijk mee heeft gehad.
De prins moet niets hebben
van onnatuurlijkheid. Hetzelfde
geldt voor het gebruiken van
omhaal van woorden. „Als je
iets in drie woorden kan zeggen
moet je er geen vier gebrui
ken", is een van de stelregelr
van prins Bernhard. Hij handelt
daar zelf ook naar. Aan tijd
verknoeien heeft hij een gron
dige hekel. Prins Bernhard
heeft een dagindeling die velen
bleek om de neus zou maken.
Pas de laatste jaren is daar eni
ge verandering in gekomen, nu
prins Bernhard het op aanra
den van zijn artsen wat kalmer
aan moet doen. een voorschrift
dat hem zwaar valt. omdat het
niet in zijn aard ligt.
Prins Bernhard is 's morgens
om acht uur al volop in actie
en werkt vaak tot 's avonds een
uur of negen door. Typerend
voor de wijze waarop hij met
zijn tijd woekert is wel dat hij
het heel gewoon vindt een
1937. Na de huwelijksreis de intocht in Baarn
vriend die hij een poos niet
heeft ontmoet, en die hij graag
even wil spreken als hij daar
geen tijd voor vrij kan maken,
rustig tussen twee afspraken
door te ontvangen als hij zich
aan het verkleden is voor een
of andere gelegenheid.
Dat verkleden is voor prins
Bernhard langzamerhand een
gewone zaak geworden. Zijn
garderobekast puilt uit, alleen
al van de militaire uniformen.
Als zo'n afspraak voor de kleed
kamer wordt gemaakt is het
wel zaak dat de uitgenodigde
stipt op tijd komt. De vrienden
van de prins weten dat en wa
gen het niet daar een loopje
mee te nemen. Stiptheid is een
woord dat zwart omlijnd in het
woordenboek van prins Bern
hard staat. Als hij ergens te
vroeg dreigt te arriveren laa
hij zijn chauffeur rustig een of
meer straatjes omrijden om op
het afgesproken moment voor
te rijden.
Prins Bernhard is vaak op
stap. In de loop der jaren heeft
hij vele funkties gekregen. Veel
van deze baantjes heeft hij te
danken aan zijn prins zijn. De
genen die hem met succes wis
ten te strikken beleven daar
ook plezier van. Prins Bernhard
bedankt er voor alleen als
fraaie vlag voor de lading te
dienen.
Een functie die hij aanvaardt,
aanvaardt hij voor honderd pro
cent. Hij werkt er dan ook voor.
De belangrijkste funkties van de
prins zijn die van koninklijk
commissaris van de Koninklijke
Nederlandse Jaarbeurs; lid van
de raad van bestuur van de
KLM, van de N.V. Koninklijke
Nederlandse vliegtuigfabriek
Fokker en van de N.V. Konink
lijke Nederlandse Hoogovens en
Staalfabrieken.
De laatste jaren is prins
Bernhard heel actief als presi
dent van_ het World Wildlife
Fund, de wereldorganisatie, die
zich inzet voor met uitsterven
bedreigde diersoorten.
Een apart hoofdstuk is het
militair-zijn van de prins. Als
inspecteur-generaal van de
krijgsmacht is prins Bernhard
de ombudsman van het Neder
landse leger. Behalve met in
specties van legeronderdelen
het liefst onverwacht houdt
de prins met zijn in Hilversum
gevestigde staf zich bezig met
vele problemen waar de mili
tair mee te maken kan krijgen.
Elke Nederlandse militair van
laag tot hoog kan bij de prins
terecht. Hij kan er van verze
kerd zijn dat de aan de prins
voorgelegde moeilijkheden se
rieus worden genomen. Prins
Bernhard gaat er zelfs voor met
de minister van defensie pra
ten en vaak met succes, als het
nodig is.
Zo viert de prins der Neder
landen. een titel, hem in 1948
ÈB 4
1939 Als vader
door koningin Wilhelmina ge
geven. 29 juni zijn 60ste ver
jaardag als een man die het be
wijs heeft geleverd dat je ook
als echtgenoot van een regerend
vorstin geen onbeduidende rol
hoeft te spelen. Nederland mag
na 35 jaar constateren dat de
dag dat prins Bernhard van
Lippe Biesterfeld zijn intrede
deed in de Nederlandse samen
leving een heel gelukkige is ge
weest.
„Als een dier ga je rond je nest snuffelen
het loopt fout I We zitten in die situatie, dat
waarschuwingen niet meer helpen de tech
nologische ontwikkelingen zijn agressief van
karakter. De enige rem is op het ogenblik de
wetenschap die uiteraard voorzichtig van ka
rakter is. En die rem blijkt niet afdoende
Mevrouw E. G. Aiking - Van Wageningen,
moeder van drie kinderen, vrouw van een
Amsterdamse architect, lag er nachten wak
ker van. Tot ze het besluit nam zichzelf in te
zetten tegen de milieuverontreiniging. Ander
half jaar geleden schreef ze een brief aan alle
georganiseerde vrouwenverenigingen in het
land. Binnen een maand wist ze, dat ze een
plannen tot voorlichting aan bur
gemeesters en bestuursambtena
ren. die vaak geweldig achter lo
pen en geen tijd hebben zich te
verdiepen in vakliteratuur.
Laatste vraag aan mevrouw
Aiking, die het gevaar voor over
bevolking duidelijk ziet zitten: Is
deze tijd niet benauwend en frus
trerend voor ouders van grote
gezinnen die met zorg en ere hun
kroost groot brengen, (het woord
„belasting" op kindertal is al ge
vallen!)?
„De opdracht jezelf te verme
nigvuldigen geldt nog", zegt ze
rustig. Natuurlijk ligt het krijgen
van kinderen in het persoonlijke
vlak, je raakt aan fundamentele
cursus zou organiseren, daarvoor subsidie zou
krijgen benevens de medewerking van we
tenschapsmensen. Minister Klompé opende en
staatssecretaris Kruizinga sloot de cursus.
Vrouwen voelden zich zó betrokken bij het
feit dat het mis is in onze maatschappij, dat
besloten werd tot oprichting van het Centrum
Milieuzorg, Herengracht 540 Amsterdam, in
het gebouw van de Ver. tot Behoud van Na
tuurmonumenten. Intussen is daar een brede
documentatie opgebouwd, leder die iets wil
ondernemen, kan in het coördinatiecentrum
terecht, ten laatste fungeert de Stichting als
klachtencentrale.
