Nog onenigheid over formateur dr Bacchanten '71: bijzonder maar niet blijvend boeiend de postgiro KNP wilde produktie van krantenpapier staken I( 5\ml onie ermeulen: errassing Kinclertoiieel kapstok voor vernieuwing snel Monteverdi, 4 eeuwen oude revolutionair tet Braat Bouw Isteea; 21 pet laten laten 'Zleten staan Gebeurtenishet Holland Festival waardig alles dat u in het buitenland - zonder kosten - geld kunt opnemen met uw girobetaalkaart door deze krant I I veel weten: Cgeen lange stukken 1 Socioloog Hofstede naar universiteit Eerste Haagse festivalavond G1! DONDBRDAG 17 JUNI 1971 tor W. H. Wolvekamp TERDAM Bij de pro- ïasamenstelling voor de ten, die in het kader van •Hand Festival worden ge- is ditmaal een ruime toebedeeld aan composi- in vaderlandse bodem, eerste, helaas maar matig be- concert van het Rotterdams ■monisch Orkest, bracht twee indse werken: de chromatische van Sweelinck, een orgel- itie die door de Sweelinck- Bernhard van den Sigtenhorst voor strijkkwartet is bewerkt, lit 1914 daterende eerste sym- an Matthijs Vermeulen, iromatische Fantasie (bestaan- twee fuga's en een fugatische over hetzelfde thema, maar in llende notenwaarden) is in be- j voor strijkers onveranderd n wat het notenbeeld betreft, jand met een gunstige klank i ipeelmogelijkheid voor strijk- t (in veelvoudige bezetting) is rspronkelijke stuk een kwart etransponeerd. r leiding van Edo de Waart et Rotterdams Philharmonisch met een fraaie en verzorgde skiank een warm pleidooi ge- voor dit polyfone werk in or- \JIjk 1 gewaad. ^i*3r"P gespeelde eerste symfo- Matthijs Vermeulen werd be ien verrassing. Bijna een halve i het symfonische oeuvre van ^gguzikale vrijbuiter (hij schreef ^■ymfonieën) praktisch onuitge- ebleven. In deze eerste symfo- bij al het persoonlijke van de e, waarin het primaat van de en een boeiende orkestkolo- meest opvallende elementen n duidelijke invloed te onder van Richard Strauss, al houdt 'gril noemde zich veel meer b*j het thematisch materiaal. Bij jlen is sprake van een onon- sl(- en stroom van melodische die hoewel in hun gelijktij- bij een vrije contrapuntiek, tot harde samenklanken lei- he erol is in zijn latere symfonieën ers. De uitvoering maakte het meer duidelijk, dat Vermeu- steling op symfonisch gebied vergetelheid behoort te wor- trokken. Het werk oogstte k k veel succes bij het publiek. opzienbarend werd het succes na de pauze optredende pia- (ha Dichter. Hij speelde het Flavierconcert van Brahms in n pianist die dit half orkes- dachte pianoconcert met een (pelend elan en een magistrale he beheersing ten gehore pe ontstaansgeschiedenis van |ert, aanvankelijk bedoeld als loor twee piano's, daarna als maakt het wel duidelijk, componist er zelf niet heie- Igekomen is. Maar de parti- rat zoveel muzikale schoonhe- betekent voor een pianist een ?e uitdaging, dat dit klavier- wel altijd op het repertoire 5'en, een zekere tweeslachtig- I de opzet ten spijt, fele malen werd Misha Dich- Ijn grandiose prestatie terug- I. Terecht betrok hij nadruk- irlgent Edo de Waart in dit want het orkest heeft lelijk sami nspel laten horen. AG In de eerste vijf van dit jaar heeft Braat jfen een geschatte omzet ge- |n 23,5 min, exclusief de bij— ran de deelnemingen. Deze V|2l pet. hoger dan in dezelfde an 1970. ferportefeuille begin juni was hoger dan een jaar geleden pg f39,2 min. Bovendien is istelling van de portefeuille rlijk beter en bevat zij meer Iseerde produktie. die een Instmarge geeft. De winst in 5 maanden, vóór deelnemin- ^^felastingen, is 250.000 beter periode van 1970, toen een In ƒ41.000 werd geboekt, zo jaarvergadering bekendge- lhouders achtten het psy- 1» niet juist om de dividend- rerklein .'n, nu er slechts een p winstdaling te constateren j betreurde men het dat dit tltkering van een interimdi- Ij. 5 pet.) achterwege is ge- lierop deelde het bestuur het in de bedoeling ligt ook «omst geen interim-dividen- P keren. Ook wenst het be- fiividendbasis niet op 18 pet iwini ren P' jcorrespondent De ruim 300 dienstplich- lairen uit de Willem de tteme in Wezep hebben gis- t dagmenu, aardappelen, ^la, laten staan uit protest d slechte voorbereiding van de groente was volgens 'en dinsdag niet te eten: bij •orties zaten de rupsen er ingscommissie uit de kazer- 'h bezig houdt met allerlei •blemen, onderzoekt de betaalkaart AMSTERDAM De Holland Festival-voorstelling in Carré van een bewerking van Euripides' Bacchanten werd, woensdag avond, indrukwekkend en tref fend op de hoogtepunten van Euripides' tragedie zelf. door het overgegeven spel van de hoofd rolspelers. Wat daar dan omheen gebeurde, als resultaat van het maandenlang modern proberen, experimenteren en aanvankelijk improviseren, werd een wal bij zonder. maar op den duur niet blijvend boeiend schouwspel. De oude Euripides won het. In zijn laatste tragedie was koning Pentheus van Thebe, de heerser, de man van orde en wet, tegen de ver ering van Dionysos, de god die" hij ontkende. Dionysos wreekte zich door zich eerst te laten vangen, dan Pen theus zelf zoveel te begoochelen, dat hij als vrouw de rituelen van de bac chanten ging bespieden. Zij doodden hem en reten hem in stukken. Zijn eigen moeder. Agaue, kwam trots met zijn hoofd naar Thebe, in de nog bezeten mening, dat het een leeuwen kop was Henny Orri is dadelijk aan grijpend in haar stille, nog afwezige, dromerige triomf en wordt tragisch groot als zij tot bezinning komt en beseft wie zij doodde. Guus Hermus is 'n prachtige Pen theus, eerst machtsbewust en autori tair, dan meer en meer onzeker onder invloed van Dionysos, en tenslotte onbeholpen in de macht van de god. Die wordt soepel, zelfbewust, glad, charmant en wraakzuchtig gespeeld door Henk van Ulsen. Het spel van deze drie komt nog geheel voort uit de woorden die Euri pides schreef en de dramatische si tuaties die hij voor ze schiep. Dirk Decleir, als Theresias, en Lou Landré als de tweede bode werden ook het sterkst in hun bodeverhalen, en speelkansen in het oorspronkelijke drama. IMPROVISATIE Dat klinkt logisch, maar deze voor stelling, onder regie van Erik Vos kwam anders tot stand, dan een 'ge wone' tragische opvoering. En Euripi des' tekst werd ook vervangen hier en daar door eigen improvisaties en ci taten uit wel een dozijn andere wer ken, die allen iets met Dionysische uitingen te maken hadden. Goede teksten overigens, die wel pasten. De tegenstelling van de maat schappelijke orde, die te veel bindt, en de bacchantische roes die te veel vrij laat, tussen de druk van een strenge autoritaire regering, die on dragelijk wordt, en de ongebonden vlucht in een mystieke bezetenheid, is van alle tijden. Het evenwicht daar tussen zal telkens weer gezocht moe ten worden. Erik Vos heeft de voor stelling actueel willen maken, niet door eigentijdse aankleding en- actue le toespelingen, maar wel door een nieuwe wijze van er-in-opgaan door met de spelers lang te voren te be ginnen met het aan zich zelf te wer ken, 'van binnen uit' en dan naar het gegeven \tan het stuk toe te werken Een methode, die vaak niet eens tot een goede voorstelling komt. Vos wil de daar wel komen. En dan komen wij vanzelf weer bij het toneel zoals het altiid gespeeld wordt. Misschien wat heftiger en losser, maar ook op een andere manier van inspelen zou den de genoemde actrice en acteurs tot ongeveer hetzelfde gekomen zijn. Ook van binnen uit. OMLIJSTING De uitwerking van <je nieuwe me thode was dus voornamelijk te zien en te horen aan het koor. Dat is in derdaad heel bewegelijk, af en toe enigszins dierlijk, zoals bacchanten Herinnert u zich nog hoe jiren geleden, vooral door moeders, af keurend werd gesproken over meis jes die hun lange haar hadden la ten afknippen? Want lang haar gold als een sieraad voor de vrouw Zelfs werd de brief van Paulas aangehaald, waarin hij schreef: „Doch indien het een schande is voor een vrouw als zij zich het haar laat knippen of zich kaal laat scheren, dan moet zij zich dekken" (1 Cor. 11:11). En hoe is het nu? Zelfs groot moeders gaan niet meer gekleed en zijn niet meer getooid met lang haar als in Paulus' dagen. De mode voor mannen, het haar langer te dragen dan wij westerlin gen nu (nog) gewend zijn, is niet nieuw. In de zeventiende en acht tiende eeuw droegen mannen uit gegoede kringen lang haar of een pruik als zij dun van haar werden of kaalhoofdig. En ook die mode was niet nieuw, maar overgenomen van oosterse volken rondom de oude wereldzee. Zie de oude kunstwerken in musea. Daarom ook hebben kunstenaars onze Here Jezus nooit afgebeeld met kort geknipt haar, maar met lang haar. DEN HAAG F. J. v. d. Chijs 15 Engelse Ponden, 100 Duitse Marken, 200 Franse Francs, 2000 Luxemburgse Francs, 200 Deense Kronen, 200 Noorse Kronen. 200 Zweedse Kronen, 100 Finse Marken. En vanaf 1 juli a s. 1000 Oostenrijkse Schillingen. Deze advertentie past precies in uw paspoort. Meenemen dus: dan weet u hoeveel u kunt opnemen. Lou Landré, Dirk Declair en Guus Hermus (v.l.n.r.) in Bachanten '71, waarvan gisteravond in Carré te Amsterdam de première ging. AMSTERDAM Wie zich, al dan niet als tomatengooier, met de ver nieuwing van het toneel bezighoudt, zou gistermiddag in het Shaffy-thea- ter in Amsterdam zijn tijd niet ver daan hebben. Het publiek mengde zich daar gewoon onder de spelers en, wat meer zegt, speelde het spel mee. Dat het publiek bestond uit kinde ren van zo'n vier tot twaalf jaar, doet daaraan natuurlijk niets af. Wie op de vernieuwing van het toneel uit is, kan van kinderen veel leren. Die kin konden worden, en wel boeiend in het begin. Maar wat er dan van bin nen uitkomt herhaalt zich, en wordt maar omlijsting. Dat koor had wel een geweldige steun aai, Je muziek: Mar tin van Duynhoven en Willy Goud swaard slagwerk, Polo de Haas, piano, Willem van Mantn, Maarten van Regteren Altena, Harry Spamaay, trombone, bas, basklarinet. Die maakten ritmische, opwindende, mee levende, antwoordende geluiden. An ne Haenen werkte effektvol met .haar zang. Theo Loe vendie had de muzika le leiding. Daar het stuk gespeeld wordt in de 'piste' zijn er geen de- kors. Wim Vesseur zorgde voor aan kleding en licht. Ofschoon de wezen lijke werking van deze Bacchanten dus niet zozeer van enige vernieu wing kwam, is deze opvoering van de Bacchanten toch et i gebeurtenis, die het Holland Festival waardig is. tbi I I Van onze parlementsredactie DEN HAAG De vijf fractie leiders en informateur Steen kamp zijn het gisteren nog niet eens geworden over de keuze van de formateur (en toekom stige minister-president) én over de formule volgens welke de mi nistersposten over de partijen moeten worden verdeeld. Vandaag en eventueel morgen, wordt over deze kwesties verder be raadslaagd. De informateur verwacht vrijdag zijn werk te kunnen afslui ten. Intussen heeft hij al voortdurend contact met de koningin om haar van de stand van zaken op de hoogte te houden. Wat de keuze van de formateur be treft heeft de kandidatuur van rar. R. J Nelissen van de KVP de puzzel ingewikkelder gemaakt. Aanvankelijk was mr. B. W. Biesheuvel de enige kandidaat, maar nadat WD-leider mr. W. J. Geertsema had laten weten dat zijn partij de premier zou moeten leveren wanneer de KVP de grootste partij in de combinatie van die claim zou afzien, is de KVP eindelijk toch met een kandidaat ge komen. Reserve In Den Haag wordt dit gebaar ove rigens met enige reserve bekeken. Mr. Nelissen schijnt persoonlijk wei nig ambitie te hebben en zijn kandi datuur kan niet erg serieus worden genomen omdat dr. G. H. Veringa er nogal spectaculair door zou worden gcoasseerd. De zetelverdeling in het toekomsti ge kabinet hangt met de keuze van de formateur nauw samen. Wanneer mr. Biesheuvel nog steeds de meest serieuze kandidaat premier zou worden, dan zou de ARP, zeker volgens de VVD, met één ministers post meer dan voldoende bedacht zijn. Dc verdeelsleutel zou er dan als volgt uitzien: KVP 6 min sters. VVD 3. ARP 2, CHU 2 en DS'70 2. Een totaal van 15 ministers. Eén meer dan in het kabinet-De Jong. Die ene mi nister zou dan minister voor milieu beheer zonder portefeuille moeten worden. Wanneer de ARP 3 ministers posten zou krijgen, zou er ook een minister voor technologie moeten worden benoemd. Verder is de commissie-Nelissen het' er gisteren unaniem over eens geworden dat op de begroting 1972 voor ruim 1 miljard gulden bezui nigd moet worden. Deze bezuinigingen zullen voornamelijk worden doorge voerd op de posten verkeer en water staat, wetenschappelijk onderwijs en de ruilverkaveling. Overeenkomstig het financieel-economisch akkoord is de commissie ervan uitgegaan, dat de begroting 1972 binnen de 6 procents norm moet blijven. deren sprongen en hosten gisteren uitgelaten rond tijdens de voorstel ling van „Gupia in de jungle", ge schreven. geregisseerd en geprodu ceerd, zoals het officieel heet, door de in Angola geboren Portugees Manuel de Morais. Ze waren niet alleen toe- schouwertjes bij wat De Morais to neelmatig had bedacht, maar lever den, spontaan en wel, hun bijdrage aan de realisatie van de avonturen die Gupia in de jungle beleeft. Manuel de Morais oogstte met een vorige en in Nederland eerste poging zoiets als kindertoneel gestalte te ge ven zoveel succes, dat hij de gelegen heid kreeg dat succes in het kader van het Holland-festival te prolonge ren. Hij fabriceerde daartoe een ver volg op het eerste succes, dat onder de titel „Gupia de Indiaan" in het Amsterdamse Universiteitstheater op de planken werd gebracht. Met toneel, zoals dat hier bekend is, had het allemaal weinig te maken. De voorstelling had meer weg van een feest, waarop het er niet toe doet wat je allemaal uithaalt. Mark-Jan Trapman, die als verteller fungeerde, sprak de tekst die Manuel de Morais had geschreven en die een lijn in de roerige avonturen van hoofdpersoon Gupia bracht. Maar die tekst deed er eigenlijk nauwelijks toe. En ook de avonturen van Gupia waren niet meer dan de kapstok waaraan de kinderen hun eigen avonturen konden ophangen. De creativiteit van De Morais was duidelijk ondergeschikt aan die van Van een onzer verslaggeefsters GRONINGEN Binnenkort is de benoeming te verwachten van de so cioloog dr. Peter Hofstede (46) tot we tenschappelijk hoofdmedewerker van de theologische faculteit van de uni versiteit van Groningen. Het is de bedoeling, dat de heer Hofstede in zijn nieuwe functie een begin zal maken (in samenwerking met andere medewerkers van de theologische faculteit) met een onder zoek in het randgebied tussen de theologie en de massamedia. De heer (Hofstede, die op het ogen blik onder meer free-lance medewer ker van het IKOR en vaste t.v.-re- censent van Het Vrije Volk is, zal een deel van zijn huidige werkzaamheden beëindigen. Hij wil zijn medewerking aan de IKOR-programma's graag voortzetten en zal waarschijnlijk zijn medewerking aan het Vrije Volk uit tijdgebrek moeten opzeggen. zijn publiek, dat met behulp van de voorhanden rekwisieten zijn eigen to neelstuk, als je dat zo kunt noemen, uitbeeldde. En kom daar maar eens in de schouwburg om. De voorstelling in het Shaffy-thea ter wordt op 19 en 20 juni herhaald. Daarna gaat Gupia naar Rotterdam en Den Haag. Later in de zomer, zo is de bedoeling, zullen nog straatvoor stellingen worden gegeven. Het is te hopen dat het niet bij bedoelingen blijft. iHet toneel had al veel eerder de straat, waar het thuishoort, op ge moeten. Manuel de Morais lijkt dat aardig begrepen te hebben. L.K. Soelaas De opgevoerde bezuinigingen bie den soelaas voor nieuwe taken. Zo zal extra geld worden uitgetrokken voor de werkende jeugd en een ruimere belasting-aftrek voor zelfstandigen worden gecreëerd. De confessionele belastingaftrek voor zelfstandigen dit advies te kunnen instemmen. Het advies van de commissie-Nelis sen zal, naar wordt verwacht, als bij lage worden toegevoegd aan het ge wijzigde memorandum van prof. Steenkamp. Het advies wordt van daag nog besproken door de vijf frac tievoorzitters van de aan het infor matie-overleg deelnemende partijen. door Adr. Hager DEN HAAG De herdenking van het 400ste geboortejaar van de Italiaanse componist Claudio Monteverdi was in 1967 aanlei ding zijn oeuvre tijdens het Hol- land-feétival centraal te stellen, o.a. door de opvoering van de opera Orfeo. Doch waar ons land sedert 1955 het Leonhardt-con- sort rijk is, ligt het voor de hand dat deze belangrijke 17-eeuwse componist ook bij andere evene menten het woord krijgt. Een programma aan hen gewijd werd gisteravond uitgevoerd in de Na bijna 35 jaar spoorloos te zijn verdwenen, heeft de FBI een van de grootste Spaanse kunstschatten, het schilderij Maria Hemelvaart van El Greco, opgespoord. Het doek bevindt zich thans in New York. Men wilde niet onthullen, waar het schilderij was gevonden. Van onze sociaal-economische redactie AMSTERDAM De fusiebe- sorekingen tussen Van Gelder Papier en de Koninklijke Neder landse Papierfabrieken (KNP), zijn afgesprongen op een onover komelijk verschil van inzicht in de omvang en de aard van de noodzakelijk geachte reorganisa tiemaatregelen. De KNP wilde een zeer drastische sanering op korte termijn en ontslag var. circa 2.400 werknemers: Van Gelder daarentegen wilde een minder drastische en gefaseerde reorganisatie ten koste van 'slechts' zo'n 1.300 werknemers. De KNP-directie wilde namelijk de produktie van kranten papier (in 1970 de meest verliesge vende sector bij Van Gelder) geheel staken. Ingewijden achten het echter niet onwaarschijnlijk dat dit onderdeel om 'politieke' redenen in het KNP- plan werd opgenomen, nl. met de be doeling om op korte termijn over heidssteun te verkrijgen voor de pro duktie van krantenpapier, die naar verwacht wordt ook in 1971 en 1972 nog aanzienlijke verliezen zal opleveren. Dit blijkt uit de vertrouwelijke in formatie, die de directie van Van Gelder het afgelopen weekeinde aan de vakbonden heeft verstrekt en waarover beide partijen gisteren uit voerig van gedacht enhebben gewis seld. De werkelijke oorzaken van het mislukken der fusiebesprekingen zijn tot dusver angstvallig geheim gehou den. Vragen daarover van Tweede Kamerleden werden door de minister niet concreet beantwoord. Ook in de buitengewone aandeelhoudersverga dering van Van Gelder (maandag middag jl.) wilden directie en com missarissen geen opening van zaken geven. Uit de stukken, die de vakbonden (op aandrang van de minister van economische zaken) zijn verstrekt, blijkt dat de Van Gelder-directie in de eerste fase van de fusiebesprekin gen een reorganisatieplan voor de pa- pierproduktlesector ter tafel bracht.. In deze sector werkt ca. 2.800 man produktie-personeel. De rest van het totale personeelsbestand van ca. 6.800 mart is werkzaam in de acht andere (merendeels verwerkings)bedrijven van Van Gelder en in administratieve sectoren. Dat plan weiyl door de KNP-directie onvoldoende ingrijpend geacht, waarna dit bedrijf met een eigen plan kwam. Het reorganisatieplan van de KNP werd door Van Gelder verworpen, omdat het een té- rigoreuze ingreep werd geacht. Van Gelder bleek dus kennelijk meer vertrouwen in de toe komst te hebben dan de KNP, daarbij wellicht gesterkt door de verwachting dat mede als gevolg van de vele publiciteit over de dreigende onder gang van de krantenpapierproduktie in Nederland (hetgeen geen enkele moderne welvaartsstaat zich kan ver oorloven) vrij zeker op steun van de overheid voor deze sector zou kun nen worden gerekend. (Zoals bekend heeft de regering hierover nog geen enkele beslissing genomen). Een compromis tussen beide reor ganisatieplannen bleek niet mogelijk t.- zijn. Een verzoek van de vakbon den om een 'driehoeksgesprek' te ar- rangerèn werd door de KNP niet, maar door Van Gelder wel afgewe zen. oud-katholieke kerk, en wordt hedenavond gepresenteerd in de Doopsgezinde kerk te Amster dam. Revolutionair Monteverdi en zijn componerende tijdgenoten schuwden het experiment niet. Zij permitteerden zich vrijheden die niet minder dan revolutionair wa ren. Na vier eeuwen is er uiteraard geen sprake meer van een schokef fect. wel van verrassing over de ont wikkeling die Monteverdi in betrek kelijk korte tijd doormaakte. Zijn negen bundels madrigalen zijn hiervan welluidende bewijzen. Drie van deze madrigalen, respectievelijk uit de zevende en de negende bundel, kwamen gisteravond tot klinken. Hoewel men zich bij het Leonhardt- consort verzekerd kan weten van stijlzuiverheid, was het optreden van de tenor Migel Rogers e enteleurstel- ling, omdat zijn techniek niet gepaard gaat aan welluidendheid. Hierdoor werd ook afbreuk gedaan "ar. het slotduet van de opera de Kroning van Poppea, de eerste histo rische opera. merkwaardigerwijs slechts begeleid door het clavecimbel. De sopraan Mary van der Spek be schikt over rijker en stralender mate riaal, doch zij zocht het al te zeer in een gekunstelde aanpak. Onderstreping De uitvoering van enige elavecim- beistukken van ^rescobaldi was als het ware de onderstreping van de ge nialiteit van Monteverdi. Zijn tijdge noot Frescobaldi blijft hier in het al gemeen gesproken bij achter, hoezeer ook Gustav Leonhardt de schoonheid va^ ziin instrument liet SDreken. Daar waar juist bij Monteverdi de tekst in zijn werken prima:r is. is het een nalatigheid dat de teksten van de '-evoerde werken niet in het pro grammaboekje waren afgedrukt. Na de overbodige nauze waren het Max van Egmond en de eerder genoemde uitvoerenden die de strijd tussen Tancredi en Clorinda op realistische wMze gestalte ga /en. Dat het Leonhardtconsort bestaat bij de gratie van de naamgever, is on- onmiskenbaar; de overige leden zijn ~*et minder kwaliteiten toegerust. iHet boeiende en aangrijpende hoogte- van deze e-TSte Haagse festival- avond staat op naam van bariton "ax van Egmond, die Monteverdi in al zijn compositorische grootheid wist te benaderen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1971 | | pagina 11