komt allemaal wel
eens klem
te zitten
MK DE MAAS IS
,1EN OPEN RIOOL
[ezier
met
laten
Het zuurstofgehalte En Belgische autoriteiten
nadert de alarmgrens bagatelliseren vervuiling
CENTRUM VOOR ZELFBEZINNING Jg
ig jaar was het Maaswater
rvuild, dat de gemeente
in België de bevolking
chuwde, drinkwater al-
:ookt te gebruiken. Vol
de hoofdingenieur van
raterstaat in Limburg, ir.
nrroot, was die vervuiling
[toe te schrijven aan een
iteel defect aan een zui-
anstallatie van een van
itrieën die bij de Belgi-
ilaats afvalwater loost.
Maaswater is echter veel
dan het water van de
Het is van een normale
:it en in elk geval niet
:end", aldus de histo-
woorden van ir. Groot,
ironie wil dat in België
le Maas vrijwel geen zui
linstallaties te vinden
lat de diagnose van een
iteel defect" een mis-
geruststelling leek Ir.
is toevallig ook secretaris
de „werkgroep sanering
die al eerder vaststelde
Maas vrijwel schoon
land binnenkomt".
;e week werd méér dode
vis dan normaal in de Maas te
gengekomen", aldus een woord
voerder van Rijkswaterstaat,
die sussend liet volgen: „Maar
niet in verontrustende mate".
Het D'66 statenlid E. J. van Lit-
senburg vroeg onlangs aan Ge
deputeerde Staten om een bij
zonder congres over de vervui
ling van de Maas, die hij kri
tiek acht. Maar het college liet
weten zo'n congres niet oppor
tuun te achten.
In 1962 verscheen een studie
van mademoiselle Herry in Bel
gië, die toen al vaststelde dat
het Maaswater, dat de Belgisch-
Nederlandse grens passeert, een
zuurstofgehalte heeft van drie
miligram per liter. Water
met een temperatuur van 20
graden Celsius heeft normaal
een opgeloste zuurstof van 9
mg/1. Bekend is dat vissen na
delen gaan ondervinden zodra
het zuurstofgehalte bij de 5
mg/1 komt; beneden een gehal
te van drie mg/1 zijn er op de
lange duur vrijwel geen overle
vingskansen meer voor vissen.
Bij de gegevens van Made-
Michel van der Plas
neb ik een geweldig plezier beleefd aan het eerst doorbladeren
r helemaal lezen van "De mens leeft niet van bloot alléén"
I van der Plas. Vacantielectuur bij uitnemendheid.
een citatenboek uit het werk van vele schrijvers, alfabetisch
schikt (naar onderwerp), echter zonder sex of erotiek.
loet zeggen, dat ik erotiek een heerlijk onderwetp vind. maar
v/el eens te veel van het goede krijg. Dit boek onthoudt zien
it goede en het resultaat is een rustgevende en plezierige
|heid.
iel van der Plas is niet systematisch tewerk gegaan. Hij heeft
wat hem in de loop der jaren getroffen had. in een boek vei-
Sommige onderwerpen krijgen maar een enkel citaat; andere
iele. Het is helemaal een boekje geworden dat louter voor net
en van de auteur bijeengebracht is. Het heeft geen enkeie
ie dan te willen vermaken. Geen enkel onderwerp is uitput-
ihandeld. Wetenschappelijk heeft het geen waarde.
het heeft me enkel bijzonder prettige uren bezorgd.
szer kan er ernstige uitspraken in vinden en humoristische, spit-
1 lil >jes en zomaar wat oubolligheid. Een heerlijk boek om op va-
mee te nemen: je kunt er een minuut In lezen of een uur, de
reKfeeft het voor het zeggen.
jn uitspraken die van grote wijsheid getuigen en van diep
rtoki Maar dan is er het kopje: „Nederlandse persoonsnamen" en
dan weer een "geintje" in. Argeloos tussen namen als Filio
Brombaar. Martijn Storiemand, Oepke Plat, Sibinè Wallerzc-
Inus Langkruis en Janus Rijstenbil staat Okke Jager.
01 Weid zal Okke Jager-zelf daar zijn plezier aan beleven.
enkele kostelijke uitspraken over pausen. Zo vertelt Tadeusz
"oen mevrouw Claire Luce Amerikaanse ambassatrlce was ge-
etaleerde zij al bij haar eerste audiëntie ten Vaticane haar
ke opvattingen met zo'n overdonderende heftigheid, dat Pius
in de rede moet vallen rrtet een: "Maar alstublieft, mevrouw!
ook katholiek."
ia |n(
ra .Tc
op
land
een paar paus-citaten, Daniel Rops vertelt, dat toen Leo XIII
e gekozen werd,hij 67 was. Hij hield ervan, grapjes over zijn
te maken. Toen een zuster hem tijdens een audiëntie eens toe-
gesc dat' hij honderd zou mogen worden, zei hij "waarom, mijn
kri een grens stellen aan de goedheid van de Voorzienigheid?"
hef
(/Hospital vertelt van paus Joannes XXIII, dat deze eens een
tusters van verschillende ordes ontving. Aan een van hen die
'poneerde door haar figuur en zelfverzekerdheid vroeg hij
iedig: "Wie bent u?" Ze antwoordde: "ik ben de superieur van
'9e Geest". Ach", moet de paus geantwoord hebben: "Ik ben
'aar zijn plaatsvervanger"
denk vooral niet. dat dit citatenboek slechts religieuze on-
'eri kent. Integendeel zelfs. Pers. literatuur, politiek, ouderdom,
1ften, tyrannie, vaderland, spreekwoorden, snobisme, noem
ze komen aan bod.
persoonlijke voorkeur gaat uit naar de geestige uitspraken.
1 of diepzinnige kan ik zelf wel opduikelen. Waarmee niet
wil zijn. dat geestige uitspraken niet diepzinnig kunnen zijn.
T. Farrell weet van Calvin Coolidge, president van de Ver-
Staten te vertellen, dat deze eens. thuiskomen van de ker*-
afs antwoord op de vraag van zijn vrouw, waarover de domi-
kad gehad, zei dat de dominee het over de zonde had gehad,
'"w vroeg wat hij dan wel over de zonde had gezegd en Coo-
'hvoordde; "Hij was er tegen".
laatste hoofdstukje heet "Nawoord". Dat titeltje bevat een
Hing. Na een geestige opmerking van Whistier riep Oscar
->P^ verrukt: "Ik wou dat ik dat gezegd had." En wat zei Whistier:
nog. Oscar dat komt nog."
"oekje heeft een bron- en naamregister. Aantal pagina's: 287.
Ambo te Bilthoven. Prijs: 14.50.
J. VAN DOORNE
„Een mens heeft méér nodig dan al
leen maar maatschappelijke ruimte
en levensmogelijkheden. Hij moet
ook als individu tot zijn recht komen.
In deze tijd wordt de geestelijke ge
zondheid van de enkeling steeds
meer bedreigd: door de groeiende
standaardisering van alle behoeften,
door het massificatieproces van pro-
duktie en consumptie en ctoor het
vermaatschappelijken van alle pro-
b'emen." Aan het woord is Bruno-
Paul de Roeck, directeur van het
Centrum voor Zelfbezinning, waar
wordt gewerkt via gespreksgroepen
en waar men niet theoretisch, maar
praktisch vanuit de eigen ervaring
zelfkennis zoekt en zich bezint op
vitale vragen.
Het Centrum is een stichting, erkend
door de Federatie van Geestelijke
Volksgezondheid. Sinds kort wordt ook
een eigen tijdschrift uitgegeven, Sfinx
geheten, dat bestemd is voor mensen,
die zoeken naar een plaats, waar ze
zichzelf niet meer kunnen ontlopen.
De psychiater dr. C. J. Schuurman
uit Amsterdam heeft eigenlijk de stoot
tot de oprichting van dit Centrum ge
geven. Al 25 jaar geleden zocht hij
naar een middel om mensen in kleine
gfoepen bij elkaar te brengen, zodat ze
op die manier via de dynamiek van de
groep meer klaarheid in zichzelf zou
den krijgen. Dit gebeurt via het ge
sprek, waarvoor hij allerlei regels en
methoden heeft uitgedacht. Als experi
ment heeft dit geduurd tot een jaar of
vier. vijf geleden, toen is men gaan
zoeken naar een vastere, vorm. Vooral
ook omdat de vraag naar iets derge
lijks steeds groter werd, hoewel er
nooit veel publiciteit aan is gegeven.
De eerste folder verscheen een jaar
geleden en is nog maar in zeer beperk
te kring verspreid.
Bruno de Roeck is twee jaar geleden
door het Centrum aangetrokken. Dr
Schuurman zelf is in de zeventig en
was op zoek naar iemand, die het werk
gedeeltelijk kon overnemen. De enkele
groepen, waarmee werd begonnen,
groeiden uit tot zo'n twintig groepen,
verspreid over het hele land, die om de
veertien dagen bij elkaar komen.
Deze groepen zijn meestal niet groter
dan zes tot tien personen. Elke "roep
heeft een niet-autoritair ingestelde ge
spreksleider. die van tijd tot tijd een
trainingsweekend mèemaakt. waar de
problemen worden doorgësproken.
In de discussies blijft ieder zich
overwegend met zichfeelf bezighouden
Hij stelt zich wel open voor degenen,
met wie hij samen is, maar betrekt
alles op zichzelf. Het is de bedoeling.
uit nood. Ze willen echt aan zichzelf
werken. Ik geef een voorbeeld. Iemand
zit in een echtscheidingsprocedure, al
jaren, en heeft het psychisch zo zwaar,
dat hij echt wel anderen nodig heeft
om daar gaaf doorheen te komen."
„In deze maatschappij komen we al
lemaal wel eens met de rug tegen dc
muur te staan, of klem te zitten in
onze menselijke verhoudingen. Al deze
crisissituaties vragen een stuk begelei
ding, dat niet zomaar voor het grijpen
ligt. De mensen, die zich aanmelden als
deelnemer, komen niet alleen uit de
onderwijssfeer of het %'ormingswerk,
maar er zijn ook ouders bij, die moei
lijkheden hebben bij de opvoeding van
de kinderen."
„Je merkt beslist, dat je in het dage
lijks leven steun hebt door het mee
doen aan groepen en weekeinden. Je
wordt op den duur minder gevoelig
voor de druk van reclame. Er zijn zo
veel dingen, waarvan je denkt, dat ze
moéten maar die hoeven dan niet
meer. Het is het zoeken naar een in
stelling, die echt is en niet wordt opge
legd door iets van buiten. Het gaat om
het overleven van het individu in deze
maatschappij, die meer en meer alles
gelijktrekt en het eigen denken van de
mensen feitelijk uitschakelt."
„Ik zal een paar voorbeelden geven
van de manier, waarop we werken. Er
zijn dingen, die we moeilijk onder
woorden kunnen brengen en dan kun
nen we ze ook niet zeggen, maar er
zi:n methoden, waardoor we hetzelfde
wél zeggen zonder dat we het weten.
Je kan een spelletje doen, eventueel
met geld, dat helemaal draait om ge
ven en nemen. Het wordt dan geen
spelletje meer, maar ernst.
Het gaat zo: iedereen wordt' ge
daagd zijn portemonnaie op tafel te
leggen en het kleingeld eruit te halen.
Men krijgt vier minuten en in die tijd
mag alleen worden gegeven. Voor som
migen is dat moeilijk. Vooral als ze
alleen maar rijksdaalders in hun por
temonnaie hebben. Ze weten, dat het
geen spelletje is, want gegeven is gege
ven. Weg is weg. er wordt straks niets
afgerekend.
Andere mensen kunnen niet ontvan
gen. Ze krijgen een rood hoofd, als ze
van iemand een gulden aanpakken, ze
moeten die meteen weer weggeven.
Na vier minuten stop. De een is met
veel begonnen en heeft niet meer. de
ander heeft heel veel gekregen. Som
migen hebben aan iedereen evenveel
gegeven en één meneer heeft alles toe
bedeeld aan een lieve juffrouw aan de
overkant.
Er komen nog vier minuten en dan
mag je alleen maar némen. En als je
het hebt het kan je worden ontno
men, maar als dat niet gebeurt zit je
ermee. Het is afschuwelijk voor de
meeste mensen: van anderen te némen.
Sommige mensen leggen hun hand
op het geld, als iemand begint te ne
men. Anderen zoeken of ze niet grgens
een cent zien liggen om zo te 'aten
zien: ik heb genomen, om toch niet
echt te hoeven nemen. Weer een ander
zal overal de rijksdaalders eruit 'rissen,
waardoor de anderen kwaad worden
en bij hem terugnemen.
Op deze manier krijg je een aantal
reacties. Na vier minuten stop. Even
nog kijken wat je hebt en dan geld in
je zak. Er wordt dit weekend niet meer
op teruggekomen.
Wat daar uitkomt aan schuldgevoe
len. hoe mensen ontdekken, dat in feite
het grote probleem in hun leven is, dat
ze nooit kunnen krijgen. Hele gezin
nen, die stukgaan, omdat een moeder
zich steeds maar uitslooft en geeft,
maar nooit kan krijgen en daardoor
vervreemdt van haar kinderen. Die dat
dan pas voor de eerste keer ontdekt."
door
Kees de Leeuw
Bruno de Roeck: „Een ander voor
beeld is het lichamelijk contact. Dat je
met je ogen dicht alleen je handen
mag gebruiken. Wat dat kan oproepen
bij mensen. Zonder woorden comm ini-
catie te zoeken. Hoe ze ontdekken in
hoeverre hun lichamelijkheid iets geïn
tegreerds is en in hoeverre een taboe.
Op deze eenvoudige manieren kan men
te weten komen of iemand functioneert
of niet. En via de groepen kan ar dan
aan gewerkt worden samen met ande
ren!
Een deelnemer over deze non-"erba-
le (zonder woorden) communicatievor
men: „Ik heb speciaal genoten van de
non-verbale kanten van het weekend.
Het lijkt wel of je daarin veel directer
reageert. Met Woorden heb je nog ge
leerd te manipuleren, maar in ie hou
dingen en gebaren, in die onnozel lij
kende spelletjes geef je zeer veel van
je onbewuste bloot. Op die manier
word je gedwongen jezelf vragen te
stellen over dingen, waarvoor je tot;
dan toe alleen maar een blinke vlek
had. En voor jezelf is het dan mis
schien een openbaring, wat de hele we
reld al na vijf minuten aan je op
merkt."
ZATERDAG 12 JUNI 1971
is.bekend dat de Rijn Europa's grootste open riool is. Maar de Maas doet er niet veel voor door
Het water stinkt even hard, het zuurstofgehalte zweeft constant rondom de alarmgrens
afval van legio fabrieken wordt er ongebreideld gespuid. De reden waarom er minder Rudi VQn MeUTS
de Maas bekend is, ligt vooral in de grotere belangrijkheid van de Rijn ais bron voor
RT^rvlakte- en drinkwatervoorziening. Daarom is naar de verontreiniging van deze rivier ook
fineer onderzoek verricht. De Maas is wat dat betreft stiefkinderlijk bedeeld. Wat ook
rerol speelt is dat de autoriteiten in Limburg, die het meeste belang hebben bij een goede
rvoorziening via de Maas, steeds weer meesters blijken in het bagatelliseren van de ver-
Begin deze week deed zich al
het bizarre geval voor dat in de
Maas een abnormaal lage wa
terstand ontstond, die een wa
tercontroleur in Limburg deed
verzuchten: „De Belgen houden
het Maaswater vast voor hun
Albertkanaal. Wordt de toe
stand slechter, dan zullen we
bij de Belgen Maaswater moe
ten bestellen, hoe raar dat ook
klinkt. We hebben dat al eens
eerder moeten doen".
België heeft intussen begre
pen dat er wel eens rampzalige
ongelukken kunnen gaan ge
beuren. Om het volslagen ach-
tergeht'even park van zuiver
ingsinstallaties versneld te laten
groeien, heeft de overheid een
subsidie van 90 pet. in
Nederland is dat 25 pet. be
loofd voor elke gemeente en in
dustrie die installaties besluit te
bouwen.
In dit verhaal staat België
centraal. Het zou fout zijn de
ogen te sluiten voor dingen die
in Nederland met de Maas ge
beuren. Weliswaar zijn in Lim
burg in de meeste gevallen in
stallaties gebouwd, de papierfa
briek in Maastricht loost nog
altijd ongezuiverd veel kwalijke
afval: DSM-Staatsmijnen kan
niet voorkomen dat nu en dan
een uitstoot vergif in de Maas
komt en andere installaties blij-
ten. Het Centrum richt zich tot men
sen, die bezig zijn aan hun eigen op
voeding (zelfbezinning) of aan die van
anderen (onderwijs, gesprekscentra.
vormingswerk).
Iemand, die zo'n weekend meemaak
te. zegt daarover: „Ik ging erheen met
de angstige gedachte: zal ik nu door de
mand vallen en totaal afgaan? Maar ik
kwam terug als een vrijer mens, met
meer zelfvertrouwen. Het merkwaardi
ge is, dat dat zelfvertrouwen, dat de
groep mij heeft gegeven, ook na het
weekend is gebleven in mijn contacten
sindsdien!
Bruno de Roeck: „De mensen, die
aan een gespreksgroep deelnemen,
doen dat niet uit luxe, maar heel vaak
Bruno-Paul da Roeck {41, getrouwd, één kind), leefde als ongeschoeide Carmellet In Gent.
Daar had hij een gesprekscentrum op poten gezet en dreef hij een uitgeverijtje. Na In conflict
te zijn gekomen met zijn superieuren wegen* een al te vrije opstelling tegenover geloof en kerk.
verliet h(J de orde. Sinds een Jaar of vljr woont hU In m» laittL
ken lang niet altijd even feil
loos te werken.
Van Litsenburg: „Dat Maas-
congres zal er toch komen. Des
noods zonder de overheid, maar
ik zet door".
dat uitsluitend wordt gesproken vanuit
eigen ervaring en niet vanuit een be
paalde theorie.
De nadruk ligt dan ook niet op het
bereiken van een bepaald inzicht of
gelijkluidende mening. Die dingen zijn
onbelangrijk. Het gaat erom zich in el-
kaars leven te verdiepen, waardoor
iemand zich bewust wordt van de mo
tieven van zijn doen en laten °n zo
doordringt tot wat hem eigenlijk be
zielt.
Op de trainingsweekenden, waar
naast de gespreksleiders ook deelne
mers welkom zijn, gebruikt men me
thoden als psychodrama, creatieve ex
pressie, analyse van groepsgesprekken
en spelvormen als bezinningselemen-
moiselle Herry kunnen worden
gevoegd de metingen die ir. Ph.
Jansen uit Nieuwstad heeft ge
daan en de onderzoekingstoch
ten die Van Litsenburg per
vliegtuig en boot op het Neder
landse en Belgische deel van de
Maas heeft verricht.
Ir. Jansen: „België vervuilt de
Maas zo enorm dat er hier niets
meer bij kan". Hij gaat er van
uit dat Frankrijk in het 500 ki
lometer lange stroomgebied van
de Maas voor bijna één miljoen
inwoner-equivalenten (afgekort
i.e. betekent: de gemiddelde be
lasting van water met zuurstof-
verbruikende afvalstoffen door
één bewoner per etmaal) ver
vuilt. Dat gebeurt in een mate
van categorie drie (categorie
vier is een maximale vervui
ling). In België komen daar nog
eens één miljoen inwoner-equi
valenten bij.
Deze afval komt zonder zui
veringsinstallaties te passeren
in de Maas terecht. In deze si
tuatie nog op (waarmee zo vaak
geschermd wordt), „het .zelfrei
nigend vermogen van het op
pervlaktewater" te vertrouwen,
is te veel gevraagd.
Het blijkt dat hierdoor de
Maas al overbelast raakt, ter
wijl in België nog veel meer ge
beurt! Er komt ook nog afval
bij van metallurgische bedrij
ven, anorganisch-chemische fa
brieken, metaalbedrijven, ko
lenmijnen. een conservenfabriek
,;etc. In verreweg de meeste .ge
nvallen wordt, het afval van deze
industrieën 'ongezuiverd in de
Maas gedumpt.
D'66 er Van Litsenburg heeft
enige tijd geleden vanuit de
lucht 31 riool-mondingen bij
Luik geteld (zoWel van indus
trie- als huisvuil), die 24 uur
per dag vuil in de Maas lozen.
Hij deed onlangs zijn vliegtocht
over, met Hans van Mierlo en
die zei na afloop: „Het is onge
looflijk, je ziet gewoon onder je
hoe de fabrieken in België hun
smerigste vuil zonder meer in"
de Maas lozen Het vertrou
wen van GS, dat België dezelf
de maatstaven hanteert als Ne
derland wordt nergens door fei
ten ondersteund. Nationaal lig
gen de Nederlandse en Belgische
overheden mentaal een stuk uit
elkaar. Maar ook regionaal zou
er veel meer kunnen gebeuren.
Met name waar het de contac
ten met Luik betreft. Op een
gegeven moment moet het wel
tot acties komen van de Luikse
en Maastrichtse bevolking".
De vervuiling door de indus
trie in België gaat zover dat ir.
Jansen heeft berekend dat per
seconde 17.5 kubieke meter af
valwater wordt geloosd in een
rivier die in droge tijden een
m
De Maas bij Freyr, halfweg tussen Dinant en Waulsort
totale waterafvoer heeft van
minder dan 50 kubieke meter
per sec. Volgens een optimisti
sche schatting van ir. Jansen (al
enige jaren geleden) zouden
Frankrijk en België tesamen
aan zowel huis- als industrie-
vuil) voor drie miljoen inwoner-
equivalenten in de Maas doen.
Let wel, geheel ongezuiverd.
Die cijfers rechtvaardigen vol
gens Van LitsentAirg ten volle
de bevindingen van mademoi
selle Herry in 1962 dat het
Maaswater met een abominabel
zuurstofgehalte Nederland bin
nenkomt.
Van Litsenburg: „Het zou
daarom best wel eens kunnen
zijn dat DSM-Staatsmijnen in
derdaad niet verantwoordelijk
is voor de golven van vissterfte
die zo nu en dan plaatshebben,
maar dat die veroorzaakt wordt
door de slechte toestand v.an de
rivier als die Nederland binnen
komt.
Een extra-nadelige factor die
bij de vervuiling meespeelt Is,
dat het beetje „schoon water"
dat de Maas nog heeft, wordt
„afgetapt" door het Albertka
naal, dat dit water naar de
Antwerpse agglomoratie voert.
Het Albertkanaal takt zich van
de Maas af, even boven de
plaats waar zich de 31 riolen
van de 300.000 inwoners tellen
de Luikse agglomeratie bevin
den. In de toekomst zou België
vooral in het noorden con
stant geteisterd door een groot
tekort aan drinkwater, zelfs zo
erg dat de verspreiding in ver
schillende plaatsen gedistri
bueerd wordt ook Gent,
Brugge en Ostende van het
„schone" Maaswater willen la
ten meeprofiteren. Genoeg re
den om aan te nemen dat er
voor Nederland wel eens te
weinig over zou kunnen blijven.
Van Litsenburg: „Hebben we
hier in Nederland wel voldoen
de inzicht in de hoeveelheden
water die op deze manier ont
trokken zullen worden. Ik heb
de indruk dat de Belgen veel
meer water willen hebben dan
de Maas leveren kan". Hij heeft
die verontrusting geuit in vra
gen aan GS van Limburg, voor
al met de achtergrond dat ook
Nederland ambitieuze plannen
met de Maas heeft; als bron
voor drie drinkwaterbekkens in
Limburg, voor bekkens in
Noord-Brabant en voor de
drinkwatervoorziening van Rot
terdam die bekkens bouwt in de
Biesbosch. Afgezien van de
„troep" die via de Maas die
drinkwaterbekkens kan bedrei
gen. vraagt Van Litsenburg zich
af of ook de hoeveelheid water
wel toereikend zal zijn.
OTPW-AttO
