Kankercongres
eert jarige
prof. Mühlbock
Kunst-Rijn stroomt (met vuil en al)
over Utrechtse Julianahal
Rapport over tweede Washington verzet
Schiphol spoedig vrij va„ Mansfield
Verpleegkundigen willen
ander opleidingssysteem
O 1 1 1 1. zich tegen plan
Ir. Kruyf overleden
Klop-Klopkomt!
Opkomstoefening
start niet slecht
Betonbedrijf ontslaat
veertig werknemers
7
DONDERDAG 13 MEI 1971
UTRECHT Door de Julianahal van de Utrechtse jaarbeursge-
ouwen stroomt vanaf vandaag tot en met de volgende week don-
erdag een kunstig nagemaakte rivier de Rijn. Vooral goed nage-
ootst wordt de samenstelling van het Rijnwater dat steeds vuiler
ipordt.
De kunst-Rijn is een van de onderdelen van de manifestatie die
nder het motto „leven en welzijn" acht dagen lang velen naar
'trecht zal trekken (de organisatoren, het bestuur van de Konink-
jke Nederlandse jaarbeurs, rekenen op 100.000 belangstellenden).
Drie thema's die direct te maken
ibben met „leven en welzijn" zijn
de manifestatie, die in de Juliana-
I, de Margriethal en de Merwede-
1 wordt gehouden, uitgebeeld: wo-
n, milieu en lichamelijk welzijn.
)e jaarbeurs heeft, voor deze ma-
estatie Karei Prior, die gewend is
«ctakelstukken op poten te zetten,
ngetrokken. Hij heeft op zijn beurt
en warm weten te maken voor het
jeuren. Tot die velen behoort de
derlandse Sportfederatie, die in de
irgriethal de grootste trimbaan, die
>derland tot nu toe heeft gehad,
eft laten aanleggen. Onder leiding
1 Anton Huiskes en vijf medewer-
■s kunnen bezoekers, die er zin in
sben, daar doorlopend een begin
ken met het laten verdwijnen van
jkjes. Een grote voorraad trai-
igspakken is aanwezig voor wie de
ik heel serieus wil aanpakken.
ïen ander aspect van lichamelijk
lzijn komt op de bovenyerdieping
Q de Julianahal aan deorde. De
nge stichting „De spelende mens"
eft daar een massaal speelterrein
ericht. Bezoekers en met name
wassenen (want daar mikt de
ihting op) kunnen daar alle zorgen
lelijk vergeten bij miniatuur-
rortreinen, een schiettent, en veel
lere spelen. Van de
nteresseerden wordt wel verwacht
zij alle waardigheid laten varen:
dit deel van de manifestatie is slechts
toegankelijk via een bescheiden
touwladder, waarna men via een glij
baan letterlijk de speelruimte bin
nenglijdt.
Een deur die toegang geeft tot de
speelplaats, is zo geconstrueerd, dat
degenen die de glijbaan denkt te ont
lopen en het met de deur probeert na
een paar stappen ontdekt dat hij
weer buiten de speelplaats staat.
(,.Een grapje dat wij ons hebben ver
oorloofd", aldus de heer Prior).
Iets boeiends
„Onze opzet is geweest alles zo vi
sueel mogelijk weer te geven. Ik ben
een televisieman. Daarom is mijn uit
gangspunt dicht bij huis gekozen. De
mensen willen iets boeiends zien, in-
plaats van dor cijfermateriaal, aldus
de heer Prior. Hij is overigens niet de
„uitvinder" van de manifestatie ge
weest. De eer daarvan komt toe aan
de heer H. Butselaar, project-mana
ger van de jaarbeurs. Diens plannen
dreigden echter in een slop te komen,
waar Karei Prior ze in januari uit
heeft gehaald. „Het was anders wel
1972 geworden voor deze manifestatie
kon worden gehouden. Ons land is er
nu rijp voor, hu allerwege over mi
lieu- en luchtvervuiling wordt ge
praat", zegt de heer Prior.
zuiverd, zijn aangewezen; als je in
kort bestek van foto's en maquettes
ziet wat er allemaal in de Rijn wordt
gedeponeerd, dan kan het niet anders
of dit probleem is in je geheugen ge-
grifd als je de jaarbeurshallen ver
laat.
Dit „schokken" van het publiek (in
de goede zjn van het woord) is een
van de oogmerken van de manifesta
tie. „Wij Nederlanders moeten alle
maal weten hoe het met die vervui
ling gesteld is en wat wij eraan kun
nen doen. Dat is heel veel en het
begint dicht bij huis", vindt de heer
Prior, daarbij wijzend op de zwemba
den die steeds meer als openbaar toi
let worden benut.
Wonen
Over een grote bailybrug wandelt de bezoeker van „Leven en welzijn" over
een kunstig nagebootste Rijn. Vanaf de brug kan men zelf constateren hoe
erg het met de vervuiling van de Rijn is gesteld.
In het visueelmaken van het onder
werp, is de organisatie beslist ge
slaagd. Als je met je neus op een
spoorwegwagon wordt gedrukt en
daarbij te horen krijgt dat de inhoud
van 2600 van deze wagons (bij elkaar
26000 ton) aan vuil water dagelijks
bij Lobith ons land binnenstroomt;
als je hoort dat dagelijks ruim zeven
miljoen Nederlanders voor hun
drinkwater op dit vuile Rijnwater,
dat met steeds meer moeite wordt ge-
Na alle emoties rond de Rijn kan
de bezoeker weer tot rust komen in
de Merwedehal, waar de afdeling wo
nen wordt behandeld. Curieus zijn de
hut, waarin onze voorouders in het
begin van jaartelling leefden, en het
huis van de toekomst (dat men wat
ons betreft ook mag houden). Kwali
teiten heeft de doorkijkwoning wel
bv. om er een gezellig feestje in te
geven.
Wat velen zal aanspreken is het
huis, dat voor 45000 gulden kan wor
den gebouwd, een bouwprijs waar
handige lieden achttien mille van af
kunnen trekken, door zelf beide hém
den uit de mouwen te steken. Maar
ook minder gevorderde „doe het zei
ver" kunnen nog altijd vele duizen
den besparen door zelf aan de slag te
gaan.
Wie in de Jaarbeurshallen moe van
het rondwandelen rustig wil zitten,
kan naar een van de filmzaaltjes
gaan om er te kijken naar de t.v.
documentaire van Jan van Hillo „we
stinken erin".
ran één onzer verslaggevers
IEN HAAG De Marker-
rd en het gebied bij Dintel-
1 in noordwest-Brabant zijn,
verwacht, voor de commds-
éïalkenhagen de meest ge
bikte plaatsen voor de aanleg
een tweede nationale' lucht- -
ren.
et rapport van de commissie-Fal-
hagen zal over enkele weken, na
andeling in de ministerraad, offi-
1 worden gepubliceerd. Nieuwe,
dusver nog niet genoemde plaat
die in het rapport staan opge
ld zijn het gebied ten westen van
irdam en het ondiepe zeegedeelte
r de kust van Goeree-Overflak-
terwijl ook de zee voor de Maas
de genoemd wordt,
bt een aanbeveling komt de com-
sie-Falkenhagen niet. Wel wordt
ikend dat een tweede luchthaven
n de jaren 1980-1983 gereed zou
ten zijn, een paar jaar vroeger als
dusver werd gezegd. Schiphol zal
in 1985 vol zijn maar reeds in
aldus de commissie.
ïordwest-Brabant komt in aan-
king als gunstige vestigingsplaats
de in aanbouw zijnde verkeers-
zieningen in de as Rotterdam-
werpen. Overigens heeft decom-
iie het belangrijkste aspect, na-
ijk de geluidshinder, nog buiten
ïhouwing gelaten omdat nadere
ie moet volgen. De Markerwaard
t geen moeilijkheden met het ge-
maar hier zijn het weer de aan-
fvoerwegen die zorgen geven.
ïerdam ligt verkeerstechnisch
stig maar een bezwaar is volgens
rapport dat een vrij belangrijk
lurgebied moet verdwijnen. Bouw
in zee voor de Maasvlakte stuit op
planologische bezwaren, terwijl bij
Goeree enorm veel verkeerstechni
sche voorzieningen moeten worden ge
troffen.
In Rome komen de openbare
/voorzieningen weer op gang door.
beëindiging van de staking van het
gemeentepcrsoneel,: maar nu is Mi
laan getroffen door een staking waar
door de begraafplaatsen, musea en
gemeentekantoren zijn geslotén.
WASHINGTON(AP,Reuter,UPI)
Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken heeft een felle aan
val gedaan op het voorstel van sena
tor Mike Mansfield de Amerikaanse
troepensterkte in Europa te halveren.
Woordvoerder Robert McCloskey
•heeft -verklaard dat het ingediende
amendement Mansfield „zeer ernstige
en verreikende gevolgen zal hebben
voor de Amerikaanse buitenlandse
belangen".
Van een medewerkster
AMSTERDAM Aan 'het slot
van de forum-discussie over „De
man in de verpleging", die ter
gelegenheid van de Dag der Ver
pleging in het Amsterdamse
Krasnapolsky werd gehouden, is
een telegram verstuurd aan
staatssecretaris Kruisinga van
sociale zaken en volksgezond
heid.
In dit telegram wordt aangedron
gen op een spoedige beslissing ten
aanzien van de plannen voor een ex
perimentele opleiding voor verpleeg
sters en verplegers op middelbaar en
hoger piveau, waarbij het systeem
van de leerling/werkkracht zal wor
den losgelaten.
Via een betere, meer all-round op
leiding verwacht men te kunnen ko
men tot een beter omschreven
„beeld" en een duidelijker taakverde
ling. Door het losmaken van de studie
en de uitoefening van het beroep, zal
het de leerling en de werkkracht in
de toekomst gemakkelijker gemaakt
kunnen worden om duidelijker te
functioneren in het team van het zie
kenhuis.
De heer Melcherts bepleitte een
duidelijke onderscheiding tussen de
verplegende (dat is degene, die het
werk met en voor de patiënten doet)
en de verpleegkundige (die aangeeft
hoe en wat er gedaan moet worden,
die leiding geeft en onderwijst). Beide
beroepen dienen duidelijk onder-
Ongeveer 2000 betogers zijn er in Stockholm in geslaagd te voorkomen
dat een groep olmenbomen op last van de autoriteiten werd omgehakt.
De politie moest na een gevecht met de betogers het veld ruimen. De
demonstranten houden nu voortdurend de wacht en brengen de nacht
door in en onder de olmen.
Rechts op de foto staat prof. dr. O. Mühlbock, ter gelegenheid van wiens
65e verjaardag het congres is georganiseerd, links staat de Franse Nobel
prijswinnaar prof. K. A. Loff.
Van onze redacteur wetenschappen
AMSTERDAM Wanneer
om de 65-ste verjaardag van een
geleerde te vieren, een interna
tionaal congres wordt gehouden
waar zijn meest vooraanstaande
collega's hun nieuwste resultaten
komen bespreken, is dat een aan
wijzing dat er niet zo-maar
iemand met pensioen gaat. Mid
delpunt van een dergelijk eer
betoon is in Amsterdam prof.
O. Mühlbock, hoofd van de bio
logische afdeling van het Neder
landse kankerinstituut.
Dat pensioen is trouwens maar be
trekkelijk: prof. Mühlbock gaat zijn
bestuurlijke taken neerleggen, maar
hij blijft zijn eigen onderzoek afma
ken. Het congres in Amsterdam is ge
wijd aan kankerverwekkende virus
sen en de erfelijke eigenschappen van
de gastheer. (Als leek ben je eerder
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Eerst nu is bekend
geworden dat vorige week plotseling
op 71-jarige leeftijd is overleden ir.
W. H. Kruyff, oud-directeur van de
KNSM, oud-voorzitter van het be
stuur van de Stichting van de Arbeid.
Als voorzitter van het toenmalige
Centraal sociaal werkgeversverbond
werd ir. Kruyff vice-voorzitter (van
werkgeverskant) van de Sociaal-Eco
nomische Raad en werkgeversvoorzit
ter van de Stichting van de Arbeid.
De heer Kruyff trad in 1963 af als
voorzitter van het CSWV. Hij werd
toen benoemd tot ridder in de orde
van de Nederlandse leeuw.
Stel uw
verjaardag
nog even
uit
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Om twaalf uur
zijn in Utrecht gisteren 1000 expres-
sebrieven gepost om verlof-personeel
van de elfde pantserinfanteriebrigade
op te roepen voor de mobilisatie-oefe
ning Donderslag II
Om half 5 meldde zich de eerste
man bij de Oranjekazerne in
Schaarsbergen. In het Prinses Irene-
kamp te Veldhoven kwam de eerste
om .zes uur aan. Nog gisteravond
meldde zich 12 procent van alle opge
roepen en voor half negen.
Dit is 4 procent hoger dan voor
de mobilisatie-oefening Donderslag I
die in november 1970 werd gehouden.
Het totaal van de opkomst van Don
derslag I lag bfj de 100 procent.
Donderslag II heeft tot doel het
vijftiende pantserinfanterie-bataljon
geheel onder de wapenen te doen ko
men, met een reeds parate afdeling
artillerie en een verkenningsesqua-
dron.
VENRAY Veertig werknemers
van J. P. A. Nelissen, betonindustrie
N.V. te Venray moeten afvloeien. De
ontslagen hangen samen met een
reorganisatie van het bedrijf.
Nelson Martinez en Sotero Mar-
quez, twee prominente Venezolaanse
renners, zijn in de omgeving van Va
lencia (Venezuela) om het leven geko
men, toen zij tijdens een trainingsrit
in botsing kwamen met een auto. De
twee coureurs maakten deel uit van
het nationale team voor de Paname-
rikaanse spelen.
Er is een nieuw Haags wondertje
aan het groeien.
Verborgen nog. zowel voor de
toerist als voor de Hagenaars zelf.
Maar met man en macht kan
dat waarschijnlijk wel verholpen
worden.
Zelfs nu al is het de moeite
waard er even te gaan kijken.
Men moet daarvoor in de Hoog
straat, of liever op de Paleispro
menade, het smalle steegje in
schieten naast Metz, de Annastraat
of de Papestraat inslenteren, wat
op zichzelf al een klein feestje is,
want daar in die Papestraat heerst
een sfeertje, dat aan een ietwat op
gepoetst Parijs doet denken. Com
pleet met boekenstalletjes, helaas
zonder terrasjes.
Een voorspel voor de verrassing.
Een oranje spandoek kondigt het
aan: Queens Shopcentre...
En opeens' is het er, een grappig
zijstraatje, een passage, met piep
kleine precieuse winkeltjes, zo
beeldig, dat het wel een juwelen-
schrijn lijkt.
De winkeltjes zijn grotendeels
nog te huur en daar zit wel de
kneep.
Zal de middenstand zich nog wa
gen aan een experiment, nu zaak
na zaak het loodje legt. Juist in die
Haagse binnenstad.
Het is er geknipt voor allerlei ro
mantische dingsigheidjes: antiek,
een bloemenstalletje, sieraden, een
hippe modeboutique. Ik zou er zo
willen zitten en niets anders verko
pen als corsages van echte bloemen,
en takjes.
In de hoop, dat de Haagse vrou
wen die charmante gewoonte van
een stukje natuur op de boezem te
dragen zouden willen accepteren.
Maar ik sprak ook met een paar
zakenmensen en die fronsten de
brauwen over zulk een vermetele
gedachte.
De pandjes kosten aan huur, zo
werd me verteld, al een duizend
gulden per maand en voor die er
bij kwartjes weer uitkomen
Geen corsageboutique dus.
Sprookje
Maar toch. wel' hopen, dat dit
beeldig brokje Dén Haag tot bloei
komt.
Er is een heel klein pleintje in
het midden met een fonteintje,
bloemen en lantaarns.
Als het goed wordt moet het er
vol worden van slenterlieden, neu
zelend langs de etalages.
Er is hier een particulier initia
tief uitgewerkt, dat verdient te sla
gen. De gemeente mag er best, wat
mij betreft, een schepje bij doen.
De plantsoenendienst bijvoor
beeld voor de natuur zorgen, een
wegwijzer naar deze nieuwe aan
winst, want wie het niet weet,
vindt het nauwelijks. Een volière
zou er passen,, een aquarium.
Als het maar mag gaan leven,
lang 'èn gelukkig... zoals aan
sprookjes betaamt.
geneigd van het slachtoffer te spre
ken, maar in de vaktaal der biologen
heet dat nu eenmaal gastheer.)
Met dat thema staat meteen vast
dat het ontstaan van kanker de
ongeremde en dus ongezonde groei en
vermenigvuldiging van lichaamscel
len erg ingewikkeld is. Het wordt
beïnvloedi door de erfelijke eigen
schappen van de cellen, zeker ook
door bepaalde lichaamsvreemde stof
fen (er werd overigens wel gerookt
door de kankeronderzoekers), en in
sommige gevallen door virussen. Mis
schien wel in alle gevallen, maar dat
is nog lang niet duidelijk.. Met name
voor de verschillende vormen van
kanker bij de mens is dat nog maar
in ejan paar gevallen aannemelijk-ge
maakt.
Maar bij verschillende dieren zijn
kankerverwekkende (oncogene, in de
vaktaal) virussen bekend, en daar
wordt druk onderzoek aan gepleegd.
Hoe die virussen hun „werk" doen is
een boeiende vraag, omdat kanker nu
eenmaal geen infectieziekte is zoals
de ook door een virus veroorzaakte
verkoudheid.
ONDERDUIKER
De verklaring die op het ogenblik
het meest in de belangstelling staat,
is dat een oncogeen virus kans ziet
om, na binnendringen in zijn gast
heercel, onder te duiken cn een hele
tijd niets van zich te laten horen. Het
erfelijke materiaal van de cel, die
verder' volkomen gezond blijft.
Zo'n gezonde cel kan zich normaal
delen en geeft daarbij niet alleen zijn
eigen erfelijke eigenschappen, maar
ook die van het virus, aan zijn nako
melingen over.
Dat kan zo tijden doorgaan, totdat
ineens het virus weer aktief wordt.
Dat kan gebeuren door uitwendige
oorzaken: een „kankerverwekkende"
stof, straling. Dan wordt de ogen
schijnlijk gezonde cel ineens een kan
kercel. begint het ongeremde groei
proces. en ontstaat een gezwel.
Die verklaring is vorig jaar actueel
geworden toen de Amerikaanse on
derzoeker Temln aantoonde hoe een
virus precies in het erfelijke mate
riaal van de gastheercel kan „onder
duiken". Dat wil zeker niet zeggen,
dat de theorie bewezen is. en Temin
gaf gisteren in Amsterdam spontaan
toe dat er nog allerlei bedenkingen
zijn.
VIRUSTHEORIE
Eerder had de Franse Nobelprijs
winnaar prof. A. Lwoff een historisch
overzicht van de virustheorie gege
ven. Zelf had hij daar vrij veel mee
te maken, want die Nobelprijs kreeg
hij voor het bewijs dat een heel an
der soort virussen dezelfde onder-
duik-tactiek in bacteriën toepassen.
Hij opperde toen meteen de mogelijk
heid dat een dergelijk mechanisme
bij het ontstaan van kanker een be
langrijke rol kon spelen.
Maar bewijzen daarvoor moesten
nog moeizaam verzameld worden. Zo
toonde de Nederlander dr. P. Bent
velzen, een leerling van Mühlbock,
vorig jaar aan dat het borstkankervi-
rus van de muis bij de voortplanting
wordt overgedragen in nauwe samen
hang met een bepaald chromosoom
uit het erfelijk materiaal. Zo toonde
de Engelsman dr. R. Weiss onomsto
telijk aan dat een ondergedoken kan
kervirus bij de kip wordt geactiveerd
door „kankerverwekkende stoffen".
LEUKOSE
De nauwe samenhang tussen virus
en erfelijke eigenschappen betekent
ook dat erfelijke factoren de gevoe
ligheid voor kanker kunnen beïnvloe
den. Dat ligt vaak erg ingewikkeld,
maar de Britse dr. L. N. Payne heeft
het voor leukose bij de kip helemaal
kunnen uitzoeken.
Dat heeft directe praktische bete
kenis, vertelde hij gisteren. Op grond
van zijn resultaten is een fokbedrijf
nu een kip aan het „maken" die deze
ziekte niet krijgt. Van de nu gebrui
kelijke kippen overlijdt 20 procent
aan leukose voor het bereiken van de
slachtrijpe leeftijd.
