EREPLAATS VOOR AKOESTIEK
POLEN MEESTERS IN
DE PENNINGKUNST
Verbouwing van
\Rijk orgel voor
le Open Hofkerk
IK RIJ GEWOONWEG
OP HANDOPSTEKEN
J!
Belangwekkende expositie in Den Haag
r>r>
Rotterdam Het Rotter-
las T. donderdag
voor rechtbank
Combinatie barok-romantiek
Mevrouw Middelkoop start
Reeuwijkse ringlijn-taxi
Biologen zeggen:
verdubbel spoor
Leiden-Den Haag
vèsaassiosarag::*»,
VRIJDAG 7 MEI 1971
van een onzer verslaggevers
use orgelbezit is verrijkt met
t kostelijk instrument. Het is
1 schepping van de Enschede-
i orgelbouwer H. J. Vierdag van
stemmen, verdeeld over twee
Bvieren en een pedaal en het
feat in de hervormde Open Hof-
r-k aan de Middelharnisstraat
Pendrecht.
Vrijdagavond 14 mei. acht jaar na-
de kerk in gebruik werd geno-
neemt organist Jacques van
rtmerssen, wiens aanwijzingen bij
bouw van doorslaggevende bete
lis zijn geweest, voor het eerst
ter zijn nieuwe speeltafel plaats,
lat eerder in dezelfde bijeenkomst
orgelcommissie het instrument aan
kerkvoogdij zal hebben overgedra-
iet bijzondere van het nieuwe
ïn Hof-orgel is dat zowel in de
nkrijkdom als in de vormgeving
combinatie van het barok- en het
lantische type is tot stand ge-
cht. Tot dusver heeft men in de
elbouw een vereniging van deze
de stijlen onmogelijk geacht,
kenners kwalificeren het werkstuk
Vierdag (die ook de orgels van de
anneskerk in Lombardijen en van
Hoeksteen in IJsselmonde bouwde
het orgel voor de Bethlehemkerk
le Bas Jungeriusstraat in aanbouw
ft) als een doorbraak in de Neder-
dse orgelbouw.
een wonder dat hervormd Pen-
tot, met wijkpredikant ds. T. D.
Soest voorop, geweldig trots is op
- aanwinst die het zes jaar oude
itronische Dereux-orgel, dat al
in brand vloog tijdens een belij-
"ienst, gaat vervangen. Ds. Van
die voorop stelt dat de kerk
'genade leeft, gelooft zelfs dat
wijkgemeente dit bijzondere or-
echt wel een beetje heeft ver-
id.
ruim vier jaar heeft de wij'kge-
nte er namelijk een bedrag van
70.000 gulden voor bijeen ge-
tot, waarvan de helft in 1970. Dat
OTTERDAM Volgende week
ierdag zal de 24-jarige landbou-
Bas T. uit Abbenbroek terecht
n voor de Rotterdamse rechtbank,
wordt ervan verdacht de Haagse
Ider A. F. de Bruijn (66) op 2 fe-
'ri enige keren in een modder-
I te hebben geduwd. De schilder
leed kort aankomst in het
demisch Ziekenhuis Dijkzigt door
tikking.
ussen de schilder en de landbou-
bestona reeds lang onenigheid
aan de boerderij van T. uitge-
d schilderwerk en over werkop-
toten, die T. zouden zijn afge-
ngen. Op de noodlottige dag was
schilder weer naar de boerderij
T- gekomen omdat deze hem nog
schuldig zou zijn. Toen T. dit
wilde betalen, ontstond een fikse
waarna de landbouwer de schil-
DEN HAAG Deze week is Diligentia, het theaterpaleisje aan het
Lange Voorhout voor vijf maanden dicht gegaan. Als Diligentia op
4 oktober de deuren weer openzet voor het pübliek is de toneelac
commodatie met het oog op het toenemend aantal cabaretvoorstel
lingen uitgebreid en het interieur yerfraaid. Speciale aandacht
krijgen de komende maanden de kleuren, de verlichting, de aircon
ditioning en het zitcomfort.
tijk mag er bijna geen verschil zijn
tussen bezette en lege stoelen. Man
nen met donkere, geklede pakken ab
sorberen behoorlijk veel geluid. Geef
mij maar hipgeklede vrouwtjes die
hebben nauwelijks invloed op de
akoestiek. Olijk voegt hij eraan toe:
„Een concertzaal vol mensen in bad
pak en bikini is akoestisch een heel
interessante gedachte."
Wat de ingreep bijzonder maakt is
de zorgvuldigheid waarmee de ver
nieuwingen zijn aangepast aan de
uitnemende akoestiek van Diligentia.
Speciaal voor het behoud van dit as
pect heeft de directie van Diligentia
het raadgevend ingenieursbureau Van
Dorsser N.V. te Arnhem in de arm
genomen, die iedere voorgestelde wij
ziging van architect C. L. W. Wirtz
uit Rotterdam .eerst op akoestische
beïnvloeding onderzocht heeft.
Vermaard
Ir. C. W. van Dorsser: „De akoes
tiek van Diligentia is in heel Neder
land vermaard, bij kamermuzieklief
hebbers en bij de musici. De nagalm
tijden van de lagere middel en hogere
tonen zijn perfect, gemiddeld zo'n 1,3
seconde. Heel wat factoren spelen
hier in mee. de vorm van de zaal, de
steun van de achterwand als klank
bord, de open opgehangen balkons,
het ondiepe podium en de afwezig
heid van een toneeltoren om er een
paar te noemen."
Hoe broos de akoestiek is, blijkt
wel uit de zorg waarmee het bureau
Van Dorser te werk is gegaan. Aller
eerst werden de nagalmtijden van
de lege zaal gemeten door de ruimte
te vullen met een ruis over het hele
hoorbare spectrum. De ruis werd op
octaafbanden geanalyseerd. Door het
geluid plotseling uit te schakelen
werd op schijven de tijd genoteerd
die het geluidsniveau nodig had om
zestig decibel te zakken. Deze tijds
duur is de nagalmtijd, die voor Dili
gentia erg gunstig is. Na afloop van
het karwei wordt ter controle deze
procedure herhaald.
Van Dorsser: „Ik verwacht geen
verschil. In ons laboratorium aan de
Haagse Sweelinckstraat hebben we in
de nagalmkamer alle materialen ge
meten die voor een eventueel gebruik
in aanmerking kwamen. In de prak-
,.Hoe Diligentia aan zulke perfectie
nagalmtijden komt?" „Zuiver toeval",
antwoordt Van Dorsser. „Met door
dachte bouwkunde, zoals tegenwoor
dig gebeurt, heeft het niets van
doen". En de Prins Willem-Alexan-
derzaal in het Nederlands Congresge
bouw? Dat is pure beunhazerij. Bij
de bouw is geen gebruik gemaakt van
de modernste inzichten in zaalakoes-
tiek. -Het ontwerp van de zaal is al
fout. De vorig jaar aangebracht ver
betering heeft iets geholpen, maar
zou je het perfect willen krijgen,
breek dan de boel maar af en begin
opnieuw. Het Residentie-Orkest dat
erin moet spelen, verdient wel een
betere zaal", aldus Van Dorsser, die
behalve bij Diligentia onder meer te
kende voor de akoestische begeleiding
van de Kleine Schouwburg in Rijs
wijk en de verbeterde aula van het
tweede vel in Den Haag.
gebeurde o.a, met een financiële actie
van honderd gulden per persoon, een
mini-bazaar (met een maxi-op-
brengst), verkoop van grammofoon
platen, boterletters, kerstkransen 'en
-kaarten, koorconcerten, .plaatsing
van orgel-spaarpijpjes in de gezinnen
en vele losse giften in de offerblok
ken. En dan te weten dat Pendrecht
met bijna een ton per jaar aan ker
kelijke bijdragen de bovenste plaats
inneemt op de lijst van alle hervorm
de wijkgemeenten in Rotterdam-
Zuid.
De nieuwe aanwinst, die een waar
de vertegenwoordigt van 130.000 en
daarmee tot de grootste en mooiste
orgels -van Rotterdam behoort, krijgt
naast een kerkelijke, ook een culture
le functie. Organist Van Oortmerssen
is van plan veel concerten te geven,
waarbij ook gast-organisten zullen
worden uitgenodigd.
Men zoekt naar bijzondere presen
tatievormen in een soort promenade-
sfeer. De gedachten gaan o.a. uit naar
het inlassen van pauzes, die het pu
bliek kan gebruiken om met de con
certgevers in contact te treden of om
een hapje te eten in een of meer van
de vele bijruimten die dit kerkge
bouw rijk is. Daarnaast komen er
meer uitvoeringen van het zestig man
sterke kerkkoor, het even grote grote
jeugdkoor en de in opbouw zijnde
jeugdcantorij.
Verder krijgen deze koren en het
nieuwe orgel een grotere taak dan tot
dusver in kerkdiensten. Ds. Van
Soest wil b.v. de minder goed bezoch
te avonddiensten af en toe gaan om
bouwen tot een soort vesper, waarin
voor de vokale en instrumentale me
dewerking een grotere plaats wordt
ingeruimd.
O peninsconcert
De ingebruikneming van het nieu
we orgel begint volgende week vrij
dagavond om acht uur. Zondag 16
mei speelt het voor het eerst in de
kerkdienst en dinsdagavond 18 mei
concerteren de genoemde koren onder
leiding van cantor -Jan van der Ree
met medewerking van >de sopraan
Trudi Koeleman. Jacques van Oort
merssen voert dan enkele orgelsoli
uit en begeleidt de koren- en samen
zang.
De dispositie van het Open Hof-or
gel is als volgt:
Hoofdwerk (9 stemmen): Praestant 8
voet: Quintadena 16 voet; Roerfluit 8 voet:
Octaaf 4 voet; Spitsfluit 4 voet; Quint 3
voet; Octaaf 2 voet; Mixtuur 4 sterk:
Trompet 8 voet (horizontaal).
Borstwerk (8 stemmen): Holpijp 8 voet:
Roerfluit 4 voet: Principaal 2 voet; Woud-
fluit 2 voet; Scsquialtera 2 sterk; Larigot
1-1/3: Cymbel 3 sterk; Kromhoorn 8 voet.
Pedaal (S stemmen): Praestant 8 voet:
Bourdon 16 voet; Mixtuur 6 sterk: Fagot 16
voet: Sehalmlje 4 voet.
verdere gegevens: Manuaal omvang C -
83: Pedaalomvang G - fl: Koppelingen:
Manuaal n aan Manuaal I. Manuaal I aan
Pedaal Manuaal XI aaan Pedaal.
De deuren van het borstwerk kun
nen met een trede worden geopend.
'Het orgel bezit een Tremulant op het
borstwerk en is voorzien van een
cymbelster.
Het houtsnijwerk rond de frontpij-
pen roept, met bloesems en vruchten,
herinneringen op aan de vele boom
gaarden van de voormalige Charloisse
polder waarin Pendrecht is gebouwd.
De vier paneeltjes voor het Borst
werk. uit hout gesneden, bevatten
voorstellingen naar de vier coupletten
van Psalm 87, die aan de kerk, als
eerste in Nederland, haar naam gaf.
Meettechnicus Y. Wijnia plaatst de ruisbron, een speciale luidspreker in het
midden van de zaal.
„Zit ik zo goed? Nou, dat lachen geloof ik wel, als mijn taxi-bord er maar op staat!"
REEUWIJK „Ja, daar in Utrecht zijn ze gewoon helemaal
kapot gegaan op hun vaste haltes. Nee hoor, dat ben ik niet van
plan. Bij mq gaat het gewoon met handopsteken!" Mevrouw
A. Middelkoop van der Bas is er heilig van overtuigd dat haar
plan om Reeuwqk te gaan voorzien van een ringlijn-taxi zal
slagen.
Het is haar wel aan te zien dat
een mislukking bij haar gewoonweg
niet mogelijk is. Vastberaden zit ze
in haar donkere uniform, kompleet
met zwarte stropdas, achter het
stuur van haar donkergroene Simca.
Een knappe vent die haar van de
weg af krijgt.
SUBSIDIE
Het Reeuwijkse gemeentebestuur
denkt er kennelijk net zo over.
Maandagavond krijgt de raad een
voorstel van het college van b. en w.
om het taxibedrijf „2405", waarvan
mevrouw Middelkoop eigenaresse is.
een subsidie van 177.60 per week te
geven, het bedrag dat ze op haar
exploitatie-begroting na veel cijfer-
werk tekort is gekomen.
„Nee, als het aan mij ligt heb ik
heel die subsidie niet nodig hoor,
maar ja, je wilt toch wel wat zeker
heid hebben als je gaat draaien,
he?" Veel problemen verwacht ze
trouwens niet vanuit de raad, wan
neer aanstaande maandag haar saib-
sidie-aanvraag ter tafel komt. Het
college van b. en w. staat in elk
geval blakend van enthousiasme
achter haar plannen.
In januari is mevrouw Middei-
koop, eigenaresse van een taxibe
drijf met een luxewagen en een
Volkswagenbusje, gestart met de on
derhandelingen over de rlnglijn-
taxi. Het was aanvankelijk haar be
doeling om alleen een rit te maken
door het plassengebied. een afstand
van ongeveer acht kilometer.
STEEDS LANGER
Al onderhandelende, onder meer
met de verkeersdienst in Rotterdam,
kwam er een steeds langere route
uit de bus: eerst een uitbreiding tot
Reeuwijk-West en later tot De Tem
pel. De lijn is nu zo'n 25 kilometer
door
Theo Willems
lang geworden Mevrouw Middel
koop verwacht dat ze er een goede
twee uur over zal rijden.
De rit zal worden uitgevoerd met
een Hanomag-busje dat mevrouw
Middelkoop overneemt van de tot
mislukking gedoemde Utrechtse
ringlijn-taxi. Ze kan er in totaal
acht personen mee vervoeren, die
.per rit een gulden moeten betalen.
Voor kinderen tot tien jaar is het
tarief vijftig cent.
„Of ik al leuke reacties heb ge
had? Nou, vooral van de bejaarden
hier in Reeuwijk. Die mensen komen
gewoonweg de deur niet meer uit,
en nou krijgen ze de kans van hun
leven om voor alles bij elkaar twee
harde guldens twee uur onderweg te
zijn met mijn taxi. Waar vinden ze
zoiets? Het zijn trouwens echt niet
alleen de beiaarden hoor. de reacties
zijn hier onverdeeld gunstig!''
INGEKROxMPEN
Mevrouw Middelkoop liep eigen
lijk allang op haar plannetje te
broeden. De busverbindingen tussen
Reeuwijk-dorp en Gouda waren al
een tijdlang verre van ideaal, en
toen kortgeleden deze toch al ge
brekkige verbinding nog verder
werd ingekrompen, liep voor me
vrouw Middelkoop de emmer toch
echt wel over.
..Ja. natuurlijk heb ik er vertrou
wen in. Je zit hier toch zeker in een
voor zo'n taxidienst ideaal gebied?
Moet je eens kijken hoe ver alles
van elkaar ligt. en hoe slecht de
verbindingen zijn. Goed, ik zit nu
met mijn start in het hoogseizoen,
dus zal het met de klandizie echt
wel loppn. En daarna, in het stillere
seizoen? Ach, klanten blijf je op zo'n
lijn volgens mij toch wel houden,
hoor, en wat is nou acht man per
rit?"
Ze is nu alleen nog aan het uitkij
ken naar een chauffeur, want zelf
zal ze haar luxewagen moeten blij
ven rijden, terwijl daarnaast het
schoolvervoer met de Volkswagen
bus toch ook moet blijven draaien.
„Maar misschien lukt het me wel
om mijn man compagnon te maken.
Die zit nou nog in de kolenbranche,
maar met al dat aardgas wordt dat
toch langzamerhand ook een aflo
pende zaak."
Op 1 juni moet nu de eerste rit
van start gaan. Dat had eigenlijk
als het aan mevrouw Middelkoop
had gelegen al half mei moeten
zijn, maar dat is niet gelukt. Kort
voor ze gaat starten wordt de be
volking van Reeuwijk er door
middel van folders en publikaties
in het plaatselijke blad van op de
hoogte gesteld, dat op 1 juni het
Hanomag-busje zijn rondjes door
Reeuwijk gaal trekken.
ZONDAG
De lijn zal ook op zondag moe
ten rijden, iets waarmee me
vrouw Middelkoop nou niet erg
gelukkig is. „Nee ik was het he
lemaal niet van plan. en dat heb
ik in de onderhandelingen ook
duidelijk genoeg gesteld. Maar
als je voor subsidie in aanmer
king wilt komen,* dan moet je
wel. Daarbij gaan ze nou een
maal uit van volledige week-
diensten, dus zal er voor mij wei
nig anders op zitten".
De route die de ringlijn-taxi
gaat rijden is: J. Raedeckersingel,
Raadhuisweg, Tempeldijk. Zijde-
weg, Middelweg, Middelbrugse-
weg, Kaagjesland. Reeuwijkdorp.
Nieuwdorpseweg, Reeuwijkbrug.
's-Gravenbroekseweg, Sluipwijk
dorp, Zotendijk, Hottemaarsdijk,
Lexdijk, Nieuwenbroeksedijk,
Ouwkoop, Twaalfmorgen. Vlie-
dijk, Camping Korte Platteweg,
Korsendijk, Ree, Zoetendijk,
G raven broekse weg en tenslotte
weer Reeuwijk-brug.
Vlie-
iweg,
's-
ilotte
Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG In het Koninklijk
Penningkabinet aan de Zeestraat 71B
is tot en met 31 juli een belangwek
kende tentoonstelling van penningen
uit Polen te zien. Italiaanse medail-
leurs brachten de penningkunst in de
zestiende eeuw naar Polen, waar zij
de Renaissance introduceerden. Tot
1800 heeft de Poolse penninakunst
zich onder invloed van buitenlandse
culturen niet kunnen ontivikkelen. In
de 19e eeuw was het een artistieke
activiteit die erop gericht ivas de on
afhankelijkheid te hervAnnen.
De eerste twintig jaar van deze
eeuw kreeg de penningkunst een gro
te stimulans door de creativiteit van
vooraanstaande Poolse kunstenaars.
De gegoten portretpenningen en -pla
quettes vormen hiervan een levend
bewijs. De Tweede Wereldoorlog
bracht een ernstige slag toe aan alle
Poolse kunstuitingen. Ook de Rijks
munt was verwoest. Jan Raszka uit
Krakau en Jan Wj/socki uit Katowice
hebben zeer veel bijgedragen tot de
ontwikkeling van de Poolse penning
kunst. In dit verband moet ook Jozef
Aumiller genoemd worden, die een
voorliefde voor de klassieke stijl had.
Het werk van Jozef Goslawski kon
digde een nieuwe stijl aan. Hij brak
met de vorm van de klassieke pen
ning. hetgeen vooral blijkt uit zijn
gegoten penningen die pogen een
synthese te geven van actuele proble
men. De bezetting door de Nazi's
heeft diepe sporen nagelaten in zijn
artistieke creativiteit. Later heeft hij
een serie penningen aan de herden
king van de oorlog en de bezetting
gewijd.
Vandaag aan de dag zijn de princi
pes van de penningkunst overboord
gegooid. Men heeft er zich op toe ge
legd nieuwe oplossingen te zoeken in-
abstracte of semi-abstracte kunst.
De ronde, ovale of rechthoekige
vorm wordt vervangen door eer. on
regelmatige. Momenteel ontwikkelt
deze kunst zich in de drie centra
Warschau. Poznan en Krakau op een
enorme schaal. Uit de door Barbara
Madeyska, conservator aan het Mu-
zeum Sztuki Medalierskiej te Wro-
caw, samengestelde tentoonstelling
blijkt dat de penningkunst zich de
laatste jaren op de verschillende ar
tistieke stromingen die in West-Euro
pa in de mode zijn heeft georiënteerd.
Dr. Adam Wiecek, direkteur van dit
museum heeft een inleiding geschre
ven.
Een Poolse verzetspenning
KRIMPEN A.D. IJSSEL Van der
Giessen-de Noord zal aan de op 23
juni te houden vergadering voorstel
len het dividend over 1970 te passe
ren Het bedrijf keerde voor het
laatst dividend over 1968, en wel 6
pet.
Van een verslaggever
LEIDEN De werkgroep milieu
beheer van de rijksuniversiteit van
Leiden heeft bezwaren tegen de aan
leg van de provinciale weg 16 bis (de
z.g. Leidse baan) tussen Leiden en
Den Haag.
De Leidse biologen die meer zien in
een verdubbeling van de spoorbaan
op het traject Leiden Den haag, heb
ben hun bezwaren neergelegd in een
rapport dat is aangeboden aan de ge
meenteraden van Leiden, Den haag.
Wassenaar, Voorburg, Katwijk, Leid-
schendam en Voorschoten.
Ze voeren voorts een pleidooi voor
een spooraansluiting naar Katwijk en
Noordwijk (als aftakking van het tra
ject Den Haag - Haarlem). De werk
groep meent dat daardoor een ontlas
ting van rijksweg 44 zal optreden. De
laatste is van belang om het aanleg
gen van rijksweg 1 door de duinen te
kunnen voorkomen.
Tenslotte willen de biologen ook
een semi-metrolijn van Leiden naar
Den haag. Het tracee hiervan zou in
grote lijnen kunnen lopen langs de
oude route van de blauwe tram door
Voorschoten en Leidschendam.
DEN HAAG Voor de vijfde
achtereenvolgende keer ziet Exploi-
tatiemaatschappij Scheveningen
fZwolsman-groep) geen kans een
dividend uit te keren. Voor het
laatst was dit het geval over het
boekjaar 1965. toen een stockdivi
dend van 50 pet uit de agioreserve
werd uitgekeerd. De jaarvergadering
wordt op 27 mei gehouden in de
Kurzaal te Scheveningen.
