„Gevaarlijk om politiek
christelijk te noemen"
ELKE DAG KOMEN ER
LIJKEN BIJ IN DACCA"
Amerika verspilt
bommen in
Indo-China
De gangmaker.
BOUWBEURS GESLOTEN
UTRECHT
Toestand in Jordanië
blijft chaotisch
Gesprek op Cyprus
afgebroken
Gesprek met PPR-lijsttrekker De Gaay Fortman
U
atthieu Wiegman
(84) overleden
Gevechten weer opgelaaid
VS tot VN:
meer doen en
minder
praten
Istizin
Galbraith: VS
zullen Concorde
nooit toelaten i
7
DINSDAG 6 APR* 1971
ÜDERt
'APRlï^
%TERD^
''APRIN
MND/j
fpFift
"APRI^
JNSD£
'APRllS
WOENSDAG
7
april
donderdag^
8
april
kon. ned.
jaarbeurs
utrecht
met show WOONEXPOO (MARIJKEHAL- VERDIEPING)
GEOPEND VAN 9-17 UUR VOORDELIGE TREIN/TOEGANG BILJETTEN OP DE STATIONS VERKRIJGBAAR.
Door Harm Lamberts
.OESAKA Dr. B. de Gaay
tman werkt en leeft al vier
r in Zambia. Niettemin is hij
zes Nederlandse provincies
echt, Gelderland, Overijssel
de drie noordelijke ljjstaan-
irder van de Politieke Partij
likalen.
faarom wil iemand, die met vrouw
vijf kinderen een prachtige bun-
iw bewoont even buiten de Zam-
nse hoofdstad! Loesaka, die een
>e bewondering heeft voor presi-
Kaoenda van Zambia en die zegt
e voldoening te vinden in het op-
n van Zambiaanse academici
terug naar Nederland om zich
in de verkiezingsstrijd te stor-
een tuinhuis achter zijn woning,
Bidden van sinaasappelbomen en
ire prachtige tropische gewassen,
dat de eerste vraag die wij De
y Fortman stelden. „Ik was erg
okken bij de christen-radicale
eging in 1967", antwoordt hij. „Na
rerkiezingen was toen de hoop op
vooruitstrevend kabinet de bo-
ingeslagen. Dat was het startsein
de chrisiten-radicale beweging.
ie beweging had drie doelstellin
de christelijke partijen moes
radicaal vooruitstrevende partijen
den; 2. zij moesten gaan samen-
ken met andere vooruitstrevende
tijen en in de derde plaats moes
zij zo'n samenwerkingsverband
r de verkiezingen aan de kiezers
fleggen.
Congres
hoogtepunt van deze actie was
,et congres in Scheveningen in 1967.
Dpat moment ging ik naar Zambia,
ff bleef ik echter de gang van za-
Ifvolgen en vooral de strijd binnen
ARP. En die strijd verloren de
rten-radikalen. De confessionele
ijen formuleerden wel gematigd
uitstrevende programma's, maar
iet parlement bleek meestal niets
die vooruitstrevendheid als het
temmen aankwam. Ze willen ook
samenwerking met vooruitstre-
ie partijen. Daarom is nu de PPR
noem de PPR een stuk omge-
ide ARP, CHU en KVP. Ornge-
ïd in de zin dat deze partij dui-
k vooruitstrevend is, wat ook in
jarlement tot uiting komt. Ze is
er bescheiden met het gebruiken
christelijke woorden en bereid
en te werken met andere vooruit-
rende partijen. Kortom de idealen
de christen-radikalen werden ge-
Dr. B. de Gaay Fortman met ztfn gezin.
SRGEN De kunstschilder
-.lieu Wiegman is op 84-jarige
lijd in zijn atelier in Bergen
rd-Holland) overleden.
atthieu Wiegman werd op 31 mei
in Zwolle geboren. Hij bezocht
imbachtsschool in Alkmaar, waar
voor huisschilder werd opgeleid,
iet zich inschrijven als leerling
le Rijksacademie voor Beeldende
sten in Amsterdam. Nadat hij
in 1909 in Bergen had gevestigd.
";te hij zijn eerste religieuze
Iderij „De prediking van Wille-
latere leeftijd toonde hij de
!d te hebben de conventies van de
lieuze kunst te doorbreken,
ijn streven vond in Europa veel
rklank en hij kreeg vele navol-
Misschien wel zijn voornaamste
ienste voor ons land is dan ook.
hij een belangrijk aandeel heeft
id in het verheffen van de kerke-
kunst. Later richtte hij zich
op het wereldse.
'iegman behoorde tot de „Ber-
se school." Toen hij in 1956 zijn
verjaardag vierde, werd hem
eretentoonstelling in het Haagse
leentemuseum aangeboden. Mat-
a Wiegman die veel muurschilde-
en maakte o.a. in opdracht van
gemeente Amsterdam was
Titter van de jury voor het Ko-
Jijk subsidie voor de schilder-
st. Hij was ridder in de orde van
tje Nassau.
realiseerd. Toen de PPR me dan ook
vroeg lijsttrekker te worden, kon ik,
gezien de verantwoordelijkheid die ik
had voor het ontstaan van de chris
ten-radicale beweging, geen nee zeg
gen."
„Daar komt bij dat ik hier vier jaar
lang van dag tot dag geleerd heb met
betrekking tot de problemen van eco
nomische ontwikkeling en over zuide
lijk Afrika. Ik heb ook geleerd, dat
de knelpunten op die terreinen in de
politiek liggen. Daardoor heb ik er
grote behoefte aan gekregen politiek
bezig te zijn en mijn politieke basis is
Nederland."
In Zambia
Maar heeft Zambia hier niets meer
aan je?
„Nee. En ik ben er van overtuigd,
dat de Zambianen daar ook zo over
denken. Ze kunnen zonder veel moei
te een opvolger voor mij vinden aan
de universiteit. (Dr. De Gaay Fort
man doceert in Loesaka economie.)
Het is voor Zambia belangrijk, dat er
in het Westen mensen met politieke
invloed zitten, die hun problemen
begrijpen.
En als je geen kamerlid zou wor
den, zou je dam definitief in Zambia
willen blijven?
„Ik wil niet naar Nederland omdat
mijn werk me hier niet bevredigt. In
tegendeel. Vorming van integere aca
demici hier is dankbaar werk. Daar
wil ik graag mee doorgaan. We zijn
hier erg gelukkig in leven en werk.
Maar de PPR vroeg me lijsttrekker te
worden en ik meende die uitdaging te
moeten aanvaarden."
Voelt hij zich nog steeds christen-
radicaal?
„Ja. Maar ik ben het eens met het
standpunt van de PPR dat we erg
voorzichtig moeten zijn met christe
lijke woorden. Het christelijke geloof
zie ik als de overtuiging die mij
drijft. De visie op de concrete situatie
speelt edhter ook een grote rol. Je
kunt het verband tussen christendom
en politiek nooit van achteren naar
voren leggen. Alsof je aan een be
paalde politiek achteraf zou kunnen
zien, dat die christelijk geïnspireerd
war. Het is gevaarlijk je politiek
christelijk te noemen. Hoe gemakke
lijk kunnen ze je levensovertuiging
dan ook verwerpen als je politiek
faalt."
Gebleven
Hoe beoordeel je het mislukken
van het gesprek tussen de confessio
nele partijen en de linkse concentra
tie?
„Erg jammer dat het mislukte. Het
was de laatste kans voor de. christen-
radicalen, die in hun oude partijen
gebleven waren hun doelstellingen te
realiseren. De christen-radicalen zijn
gebleven, omdat ze nog geloofden in
de omvorming van hun partijen. Als
het hun gelukt was, had ik graag
mijn ongelijk bekend en zou ver
klaard hebben, dat ik de moed te
vroeg had opgegeven, maar nu is wel
overduidelijk, dat de christelijke par
tijen koste wat het kost de macht die
ze nu hebben willen behouden
Maar als er een akkoord gekomen
was met de confessionele partijefi en
er waren afspraken gemaakt voor hc1
vormen van een regering, was dan
niet een keuzemogelijkheid voor de
kiezers verloren gegaan?
..Ik geloof het niet. De christelijke
partijen willen de vooruitstrevenden
èn de behoudenden in hun partij
vasthouden. Als er een grote concen
tratie was gekomen, hadden de chris
telijke partijen ongetwijfeld hun be
houdende kiezers verloren. Er was
een duidelijke splitsing gekomen. Het
gesprek tussen de confessionelen en
links is ook mislukt, omdat de drie
confessionele partijen zich voor die
tijd al aan elkaar hadden gebonden.
De CHU heeft nauwelijks nog voor
uitstrevende kiezers.
Als een of twee christelijke par
tijen met de PvdA, D'66 en PPR In
zee waren gegaan, hadden de behou
dende christelijke kiezers op de al
leen opererende confessionele par
tijten) kunnen stemmen. Maar de
christelijke partijen werken samen,
omdat ze belust zijn op macht. Niet
omdat ze ideologisch zo geweldig bij
elkaar passen."
Maar is het streven naar macht
niet legitiem in een politieke strijd?
„De meeste partijen streven inder
daad naar macht. Maar van christe
lijke partijen mag je toch verwachten
dat ze in de eerste plaats een dienen
de functie willen hebben."
Waarom moet er binnen een linkse
concentratie een PPR zijn. Konden de
radicalen hun ideeën niet in de PvdA
verwerkelijken?
„De PPR is de partij die het pro
gramma van de christen-radicalen
bijna in zijn geheel heeft overgeno
men. Dat programma was ontstaan
onder invloed van ideeën, die nu in
de oecumene leven en ook bij de
voorhoede van de christelijke vakbe
weging. Die ideeën moeten in een
progressief regeerakkoord ingebracht
worden. De PPR bezorgt de progres
sieve concentratie niet alleen stem
men, maar brengt ook ideeën in. Ze
dringt aan op een mentaliteitsveran
dering in de binnen- en buitenlandse
politiek.
Zij stelt de solidariteit voorop met
mensen dde door de samenleving te
kort worden gedaan en ze wü de
structuren hervormen die de mens
belemmeren. Maar het is best moge
lijk dat er op de duur een nog grotere
strukturele samenwerking komt tus
sen de socialisten en de radikalen,
omdat er in de praktische politiek
een grote mate van overeenstemming
is."
Verwacht
Wat Is je verwachting voor 28
april?
„Ik verwacht winst voor de par
tijen van het progressief regeerak
koord. In 1967 leefde bij mij en de
anderen, die later spijtstemmer wer
den, nog de verwachting dat de ARP
zou zoeken naar samenwerking met
de progressieve partijen. Na deze
verkiezingen kunnen er geen spijt
stemmers meer zijn. De mensen die
een vooruitstrevende politiek willen
en die dat destijds van de christelijke
partijen verwachtten, kunnen nu al
leen nog maar op de PPR stemmen.
Op die manier kunnen ze de christe
lijke partijen laten weten dat ze het
links praten en rechts doen niet meer
nemen."
AMMAN (UPI, Reuter, AP)
De toestand in Jordanië blijft
even explosief als onoverzichte
lijk. Deelde een officiële woord
voerder van het centrale comité
van het Palestijnse verzet mee,
dat met de Jordaanse regering
overeenstemming was bereikt
over terugtrekking van guer
rilla's uit Amman en over stop
zetting van de schermutselingen,
later liet Al Fatachleider Arafat
in een telegram weten; „Strijd
tot het uiterste tegen Hoes
sein Geen bestand meer
Geen akkoord."
Arafat, die vermoedelijk in Syrië
verblijft, ondertekende zijn telegram
met: „De opperbevelhebber van de
Palestijnse revolutie".
Maar een woordvoerder van het
Palestijnse verzet in Amman verze
kerde de correspondent van het pers
bureau UPI. dat de commando's een
begin hebben gemaakt met de terug
trekking uit Amman en dat men de
evacuatie in vijf dagen hoopt te vol
tooien. Hij voegde daar aan toe, dat
dit geheel in de lijn ligt van de zon
dagavond door het centrale comité
van het Palestijnse verzet genomen
beslissing. Hij legde er echter de na
druk op. dat er geen formele over
eenkomst bestaat met het regime-
Hoessein.
Diplomatieke bronnen in Amman
neigen tot de gedachte dat al deze
NEW YORK (AP) De Ver
enigde Staten hebben voorgesteld
de jaarlijkse zitting van de Alge
mene Vergadering der Verenigde
Naties te beperken van drie tot
twee maanden. Verder willen zij
het grote politiek debat om het
jaar in plaats van elk jaar hou
den.
„De Algemene Vergadering kan
produktiever zijn, indien wij
minder praten, meer ter zake
blijven en meer doen", zo wordt
gezegeld in een Amerikaans me
morandum. Het is voorgelegd aan
een buitengewone commissie, die
studeert op methoden ter verbe
tering van de werkwijze van de
Algemene Vergadering. Deze
commissie van 31 leden zal ver
slag uitbrengen aan de volgende
zitting van de Algemene Verga
dering, die op 21 september zal
worden geopend en die vermoe
delijk tot circa 21 december zal
duren.
WASHINGTON (AP, Reuter)
Twee Amerikaanse senatoren
hebben gisteren ongezouten kri
tiek geleverd op de manier waar
op de regering-Nixon belasting
gelden besteed aan de oorlog in
Indo-China.
De Democratische senator William
Proxmire heeft voorgesteld een com
missie te benoemen die de „ware kos
ten en doeltreffendheid" moet bestu
deren van de Amerikaanse luchtbom
bardementen in Zuiidoost-Azië. Vol
gens Proxmire zou uit deze studie
wel eens kunnen blijken dat het aan
tal aanvalsvluchten kan- worden ge
halveerd zonder dat het effect van de
bombardementen minder wordt dan
thans het geval is.
„Het wordt hoog tijd' dat het Ame
rikaanse volk een juist beeld wordt
gegeven wat er met onze bombarde
menten wordt bereikt of niet be
reikt", aldus Proxmire.
Volgens Proxmire moet een onpar
tijdige en deskundige commissie na
gaan hoe afdoende de bombardemen
ten in Indo-China zijn.
MONDALE
De Democratische senator Walter
Mondale heeft er gisteren op gewezen
dat volgens hem dé meerderheid vai»
de Amerikanen „diepgaande, niet te
verontschuldigen verwarringen heeft
ontdekt van nationale prioriteiten".
Volgens Mondale bedraagt de be
groting van de regering in Washing
ton voor onderwijs aan kinderen uit
achtergestelde gezinnen nog niet de
helft van de 3,5 miljard dollar, die
jaarlijks aan het ruimtevaartpro
gramma wordt uitgegeven.
Bij de Zuidvietnamese inval in
Laos is voor 50 miljoen dollar aan
helikopters verloren gegaan. Dit ver
lies werd „matig" genoemd, aldus
Mondale. Maar het is toch altijd nog
vier keer zoveel als het bedrag dat de
regering-Nixon uittrekt voor bestrij
ding en voorkoming van jeugdmisda-
den, zei hij.
Ooggetuigen «ver Oost-Pakistan
tegenstrijdigheden voortvloeien uit
het feit, dat de greep van de guerrilla
leiding op haar troepen ernstig is
verzwakt.
Een diplomaat zei: „Ik krijg de in
druk. dat er chaos heerst in de guer
rilla-beweging en dat de meest radi
cale mensen de politiek bepalen. De
guerrilla's weten niet wie er de leiding
heeft en het is zeer twijfelachtig of
het centrale comité de guerrilla's in
Amman kan disciplineren".
Gevechten
Het militante Volksfront voor de
Bevrijding van Palestina noemde de
situatie in Jordanië gisteren zeer ge
spannen. De gevechten breiden zich,
volgens deze organisatie, uit in ver
spreide gebieden en doen zich nu
voor in Jerasj, Ajloen, het Bakaa-
kamp en Sweilah. Vooral in
Noord-Jordanië zou hevig slag wor
den geleverd.
De conferentie over Jordanië, die
een aantal Arabische staatshoofden
op voorstel van Egypte vorige Week
zaterdag in Cairo zouden houdèn. is
nog steeds niet begonnen. Uit niets
valt op te maken, wanneer de bespre
kingen over de crisis tussen de Jor
daanse regering en het Palestijnse
verzet van start zullen gaan.
Israëlische patrouilles zijn gisteren
twee Libanese dorpen binnen geval
len. zo maakte een militaire woord
voerder in de Libanese hoofdstad Bei
roet bekend. In Zoel en in Meiss el
Jabal werden verscheidene huizen
opgeblazen. Er vielen geen «lacht-
offer*.
SINGAPORE/NEW DELHI/
JESSORE (UPI) „Er wordt
geschoten in Dacca en lijken lig
gen in de straten. Maar berich
ten over 300.000 doden bij de
Westpakistaanse troepen en Oost-
pakistaanse verzetsgroepen zijn
onjuist, te oordelen naar wat ik
in Dacca gezien heb". Aldus een
Brit, die eind vorige week met
meer dan 100 anderen van Dacca
naar Singapore is uitgeweken om
daar het verloop van de strijd af
te wachten.
De Brit was in dienst van de Oost-
pakistaanse provinciale regering. Zijn
inlichtingen kreeg hij voor een deel
in zijn hoedanigheid van
regeringsemployé. Maar hij heeft zelf
ook veel van de slachting gezien, die
een week geleden het ergst was. „El
ke dag zag ik nieuwe stapels lijken
op de straten. Er waren mannen,
vrouwen en zelfs baby's met bajo
netsteken of schotwonden. Sommigen
bleken doodgetrapt te zijn".
„Er werd iedere nacht geschoten",
zei de Brit, die de resultaten .van de
slachtingen zag, als hij zich van zijn
werk in het centrum van Dacca naar
zijn huis in een van de buitenwijken
begaf. „Een doodslucht hing overal en
elke nacht was de lucht rood ge
kleurd van de vele branden. Op het
hoogtepunt van de gevechten, waarin
de Westpakistaanse troepen de over
hand hadden, werd op iedereen ge
schoten."
Eind vorige week gingen de banken
weer open. Burgers, die aanvankelijk
maar enkele uren op straat konden,
mogen nu weer van 's ochtends 6 tot
's avonds 6 uur. Wie buiten die uren
buiten komt, loopt gevaar te worden
neergeschoten.
BLOEDBAD
Een andere Brit uit Dacca (die
evenals de andere onbekend wilde
blijven uit vrees voor represailles)
vertelde bij aankomst in New Delhi
over artillerie- en infanterie-aanval-
len op verschillende delen van de
stad. Ook hij mocht door Dacca rij
den. zonder aangehouden te worden.
„Het begon in de nacht van don
derdag 25 maart. Militairen betraden
ook het terrein van British Council
Library, vlak bij de universiteit van
de stad. Alle zeven leden van de East
Pakistan Rifles-gewapende Bengali-
militia, waarvan de meeste leden zijn
overgelopen -naar de Vrijheidsstrij
ders van Bangla Desj (Bengaalse Na
tie) die het gebouw moesten bewaken
werden gedood. Zes van hen werden
in hun slaapkwartier neergeschoten.
De lijken werden weggehaald". „De
gndere morgen zag ik met bloed
doordrenkte bedden. De vloer lag vo)
met patroonhulzen. Ook in de rest
van het gebouw waren bloedsporen".
„De aanval was een onderdeel van
slachtingen, die in de hele stad door
Westpakistaanse militairen werden
aangericht. Op de universiteit van
Dacca werden negen professoren met
hun gezinnen en 21 studenten in de
Iqbal Hall neergemaaid. Drie dagen
later lagen op het dak van een der
gebouwen nog de lijken van een man,
een jongen en een meisje. Soortge
lijke aanvallen werden gedaan op het
Medische College van Dacca. Nie
mand slaagde erin, aan de slachting
te ontkomen", aldus de gevluchte
Brit.
Een Amerikaanse diplomatieke ver
tegenwoordiger in Dacca wist op het
nippertje te voorkomen, dat drie
Britten zonder vorm van proces wer
den gedood. Dit blijkt uit het dag
boek van een andere Brit, die even
eens naar New Delhi uitweek. Een
van de aan executie ontsnapte Brit
ten was Charles Howie van de Bri
tish Council. De andere waren vrij
willigers van het Britse „vredes-
korps".
De drie werden gearresteerd omdat
zij foto's hadden gemaakt van de St.
Thomaskerk in de oude stad van
Dacca aan de Nawaburweg, toen het
leger op 25 maart op alle strategische
punten van de stad aanviel. Andere
Britten waren getuige van het inci
dent en waarschuwden het Ameri
kaanse consulaat-generaal.
Een vertegenwoordiger van het
consulaat ging onmiddellijk naar de
plaats des onheils. Hij arriveerde
toen de Britten al tegen de muur
stonden en de geweren van het exe
cutie-peloton al op hen waren ge
richt.
Na een felle „discussie" stemden de
militairen toe, twee van de gevange
nen te laten gaan. Alleen de derde
zou worden geëxecuteerd. Dat was
waarschijnlijk Howie. Na veel bezwe
rende gebaren over en weer besloot
de officier, die de leiding had ook de
derde te laten gaan. Aangenomen
wordt dat hij opdracht kreeg, het
land direct te verlaten.
Afscheidsconcert
Gré Brouwenstijn
AMSTERDAM Tijdens het con
cert door het Concertgebouworkest
o.l.v. Bernard Haitink op 25 juni in
het RAI-gebouw te Amsterdam, zal
Gré Brouwenstijn voor het laatst als
concertzangeres optreden. Op het
programma van dit afscheidsconcert
staan onder meer de aria La mamma
morta uit Andrea Chenier en aria's
uit Aida, Ballo in maschera en La
forza del destino.
NICOSIA (AFP, Reuter) De on
derhandelingen op Cyprus tussen de
vertegenwoordigers van de Turkse en
de Griekse gemeenschappen, die vo
rig jaar september werden hervat,
zijn afgebroken, zonder dat resultaat
is geboekt. De kranten op Cyprus
vrezen, dat een nieuwe crisis op het
punt staat uit te barsten.
De onderhandelingen werden al
meer dan twee jaar gevoerd om te
trachten tot een permanente vreed
zame coëxistentie tussen de beide be
volkingsgroepen te komen
De nieuwe Turkse regeringsleider
Erim heeft bij zijn installatie al ge
zegd, dat Cyprus door zijn rege
ring als een zeer belangrijke kwestie
wordt beschouwd, die onderdeel uit
maakt van de belangrijkste wereld
problemen
Generaal George Grivas, de voor
malige commandant van de onder
grondse Grieks-Cypriotische verzets
organisatie EOKA (die de strijd te
gen de Engelsen aanbond) heeft op
Als de stoelgang meer 'n moeilijke zit wordt,
doet hij zijn voortreffelijk werk. De gangmaker van Istizin.
Laxerende tabletten met 'n beschermend laagje.
Aktief op de plaats waar 'n beetje hulp dringend nodig is.
Istizin tabletten in doordrukstrip.
Gewoon de beste oplossing.
een bijeenkomst in Athene ter gele
genheid van de zestiende verjaardag
van de EOKA gepleit voor een dras
tische regeringswijziging op Cyprus.
Hij beschuldigde president Makarios
van Cyprus ervan, dat deze „al onze
pogingen om tot Enosis (aansluiting
van Cyprug bij Griekenland) te ko
men. heeft ondergraven".
Grivas, die nu 72 jaar is, zei dat hij
zijn strijd ter bereiking van de Enosis
tot het uiterste zou voortzetten. De
huidige situatie in Cyprus vroeg vol
gens hem om' „dappere, kundige en
oprechte figuren, die de regering
kunnen overnemen".
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM In een ingezon
den brief in de Engelse Times heeft
de bekende econoom John Kenneth
Galbraith (schrijver van „Affluent
Society") gezegd dat er geen schijn
van kans bestaat dat de Brits-Franse
Concorde ooit op Amerikaanse vlieg
velden zal mogen landen.
Volgens Galbraith die hoogleraar is
aan de universiteit in Cambridge, is
het evident dat terwijl de Amerika
nen hun eigen SST-projekt afbreken
wegens geluidsoverlast en ecologische
bezwaren, ze nooit zullen toestaan dat
de Concorde diezelfde ellende wel
gaat brengen.
Zodra Amerika een verbod voor de
Concorde gaat instellen zal. zo meld
den wij onlangs, elke levenskans
voor het Europese supersonische ver-
keerstoestel verkeken zijn.
