ESTDIJK OVERLEDEN
Polio-epidemie over
hoogtepunt heen
lederlands meest produktieve auteur
[n memoriam S. Vestdijk
Faulkner wordt
premier Ulster
Kamer aanvaardt
echtscheidingswet
Staatssecretaris wijst
pensioen voor joodse
oorlogsslachtoffers af
Invalide gooit
prothese de
Kamer in
REUMATISCHE-
N SPIERPIJNEN
Overste met erfstuk
revolver beboet
PvdA-senator ziet
bedreiging van
briefgeheim
Ds. Abma: nieuws
over polio
werkt averechts
Eerste volwassene opgenomen
Uit de Haagse hof geplukt
Vragen
7
WOENSDAG 54 MAART 1971
'RECHT Dinsdagmorgen
ig is in het Stads- en Acade-
:h ziekenhuis in Utrecht
ion Vestdijk op 72-jarige leef-
overleden. Zijn stoffelijk
jrschot zal worden opgebaard
het Mortuarium van de Alge-
ne Begraafplaats in Doorn. De
»rafenis zal geschieden in Den
ag op vrijdag 26 maart om
15 uur op de begraafplaats
euw Eykenduynen".
orige week vrijdag werd aan Si-
i Vestdijk voor zijn gehele letter-
dige oeuvre de prijs der Neder-
dse Letteren 1971 toegekend door
Belgische minister van Neder-
dse cultuur, prof. dr. F. van
helen en de Nederlandse minister
C.R.M. dr. M. A. M. Klompó.
13 mei zou hem deze prijs wor-
uitgereikt door Koning Boude-
in aanwezigheid van Koningin
ana tijdens een academische
htigheid. In verband met zijn ge-
liheidstoestand de schrijver lag
enkele maanden in een coma in
St. Anthoniusziekenhuis in
echt was het al vrij zeker dat
de prijs niet zelf in ontvangst zou
inen nemen.
non Vestdijk, schrijver, arts
music loog, werd op 17 oktober
8 geboren in Harlingen (Lahrin-
zoals hij die plaatsnaam verbas-
in de sterk autobiografische
knton Wachterromans).
nds 1926, toen hij in „De vrije
len" debuteerde met het gedicht
»m-zonder-einde" heeft hij aan de
erlandse literatuur een ongekend
zijdige en uitgebreide bijdrage
verd. Hij schreef ruim zestig ro-
is en novellen, enkele tientallen
lys, meer dan twintig gedichten-
dels en een-vijftiental vertalingen
iloemlezingen.
ekend is de uitroep van A. Roland
st: „O, gij die sneller schrijft dan
I kan lezen". Simon Vestdijk
reef inderdaad snel: zijn be-
onde roman „De ziener" ontstond
nen een maand.
Vestdijk is in Nederland vele ma
len op veel manieren geëerd. In 1964
verleende de Rijksuniversiteit van
Groningen hem een ere-doctoraat in
de letteren, hij kreeg verscheidene li
teraire prijzen, waaronder de Con-
stantijn Huygensprijs voor zijn hele
oeuvre (1955), de P.C. Hooftprijs voor
de roman „De vuuraanbidders" (1950),
en de Van Der Hoogtprijs voor de
roman „Het vijfde zegel" (1938). Hij
.werd in 1955 benoemd tot officier in
de orde van Oranje Nassau en in
1963 tot ridder in de orde van de
Nederlandse Leeuw.
Hoewel hij ook in het buitenland
bekend is zijn werk werd in ver
schillende Europese talen vertaald
heeft de herhaalde voordracht van
Vestdijk als kandidaat voor de No
belprijs (voor het eerst in 1957) niet
geleid tot toekenning van die prijs.
Tegenover Vestdijks hoge produktie
de Friese criticus Anne Wadman
schatte de hoeveelheid gedrukte blad
zijden die Vestdijk tussen 1932 en
1967 voortbracht grofweg op 23.800
staat een tamelijk kleine hoeveelheid
geschriften met de schrijver als on
derwerp. "„Over Vestdijk verschenen
in afzonderlijke Uitgaven ritvweg
1000 bladzijden, waarbij geen enkel
academisch proefschrift en zeer wei
nig speciale studies", aldus Anne
Wadman in 1968.
Zijn eerste gedichten schreef Vest
dijk in 1915, het jaar dat hij van de
3-jarige HBS in Harlingen overging
naar de 5-jarige HBS in Leeuwarden.
Twee jaar later begon hij aan de ge
meentelijke Universiteit te Amster
dam met zijn medicijnenstudie waar
hij in 1927 afstudeerde. Als arts heeft
hij nog tot 1932 praktijken waargeno
men in'verschillende steden. In die
periode maakte hij reizen naar de
Harz, Tirol en Beieren, en studeerde
een korte tijd filosofie en psychologie
in Leiden. Hij hield zich ook bezig
met astrologie. Lessen in harmonie en
contrapunt had hij nog in zijn stu
dententijd genomen, met het plan in
de muziek door te gaan. In 1929 en
1930 voer hij als scheepsarts op de
„Kota Inten" tussen de havens van
Batavia en Mekka.
De voorloper van de Anton Wach
terromans, getiteld „Kind tussen vier
vrouwen" werd geschreven in 1933.
De uitgever wilde toen het 1121 blad
zijden tellende manuscript niet in de
oorspronkelijke vorm accepteren.
Eerste roman
Een jaar later publiceerde Vestdijk
zijn eerste roman „Terug tot Ina
Damman". Inmiddels was hij toege
treden tot de' redactie van het tijd
schrift Forum. Vestdijk heeft in de
redacties gezeten van diverse literaire
tijdschriften en was van 1938 tot 1939
redacteur kunst en letteren van de
Nieuwe Rotterdamsche Courant en
van 1949 tot 1953 vast medewerker
van het thans met de NRC samen
gesmolten Algemeen Handelsblad.
Verder was hij criticus bij het Parool,
had een poëzierubriek in De Gids en
was muziekmedewerker bij Het Va
derland en De Groene Amsterdam
mer.
Sinds 1939 woonde Simon Vestdijk
in Doorn. In de Tweede Wereldoorlog
is hij een klein jaar door de Duitse
bezetters als gijzelaar gevangen ge
houden, in Sint Michelsgestel en in
het „Oranje hotel" in Scheveningen-
In 1965 trad hij in het huwelijk met
de 40-jaar jongere Adriana Catharina
Maria van der Hoeven bij wie hij
twee kinderen heeft gekregen.
len schrijver schrijft niet meer.
,t schrijver zijn, en schrijven,
behalve het lezen natuur-
Vestdijks voornaamste, ja
jwel enige levensbezigheid ge-
Iest. Hij was geen reiziger,
;n spreker, geen publieke fi-
tr in het wereldje van de let-
in. Hij heeft in zijn jonge ja
nimmer, zoals Nijhoff, ge-
_jmd van pooltochten, of, zo-
Marsman, van kruistochten
kathedralen. In zijn terugge-
Ikkenheid had hij iets monnik-
itigs, maar dan als een seculie-
monnik, een anticlerikale
[rk, aan niets hangend dan aan
iratuur als bedrevenheid en
irijf.
Vestdijk was een brein met schrij-
'i handen. Natuurlijk had hij een
want zonder hart produceert
i geen literatuur. Maar het cere-
sprak bij hem sterk mee.
reen schrijft nu na zijn dood over
l enorme romanproductie, zijn es-
V met hun «vat kille schittering, en
gedichten. Er zal een dik boek
'l zijn om zijn plaats in onze lite-
lur te bepalen. Daarbij zal men
|r ding niet over hét hoofd mogen
Vestdijks relatie tot de muziek,
lis er heel sterk geweest, hoe dan
En ik voor mij zie hem het dui-
it als ik hem vergelijk met de
misten van zijn generatie. Iïet
(isch hoogtepunt, van zijn Alpen-
herinnert aan de componist
de Alpensimfonie, Richard
Bij beiden valt op de geraffi-
techniek, het op Richard Wag-
i«. teruggaande liefdespathos. Maar
^■tdijk, als de zoveel jongere, is een
van het interbellum, de periode
in de beide wereldoorlogen in.
was verwant aan de nieuwe za-
(kheid, evenals zijn confraters
Braak en Du Perron. In de mu-
denkt men dan onmiddellijk aan
Hindemith, vrijwel zijn genera-
(enoot. Men zette zich af tegen de
verking van de romantiek, die in
eerste wereldoorlog onder trom-
Ivuur en bij gifgas onhoudbaar ge-
fden was.
Cultuurhistorisch hoort Vestdijk
is in die overgangstijd en zo zal
ook zijn latere werk moeten be
delen. Want na de tweede wereld-
log heeft hij zich niet meer ver-
Uwd. Zich rustig bezinnen, afstand
nen, een vruchtbaar zwijgen was
va niet meer bij. Er moest geschreven
rden. Het lezen en recenseren van
zijn romans werd een onprettige be
zigheid. Voor mij waren o.a. hoogte
punten De filosoof en De sluipmoor
denaar en Het genadeschot. Zijn hou
ding tegenover de christelijke religie
is bekend: die had afgedaan en zou
op den duur vanzelf verdwijnen.
De vraag naar een eventuele blij
vende waarde is delicaat, ook als
vraag. Niemand \yeet wat er morgen
gebeuren zal en waarheen de bescha
ving zich ontwikkelt. Een politiek en
gagement moet men bij Vestdijk niet
zoeken. Zijn werk beantwoordde niet
aan de oorspronkelijke humanitaire
eisen van de Nobelprijs. Is zijn repu
tatie als romanschrijver groter ge
weest dan zijn betekenis? Schreef hij
meer voor schrijvers dan voor echt
warm bewonderende lezers? Speelt er
in zijn roem snobisme mee? Allemaal
vragen die in de nabije toekomst
beantwoord zullen moeten worden.
Nu het schrijvende brein is stilgezet.
Dr C. Rijnsdorp
Craig krijgt slechts vier stemmen
(Advertentie)
bmlddellijke verlichting van
Doorstraalt" verlichtend weefsels en
spieren tot in de gewrichten
'niatische pijnen, spit, zenuwpijnen,
Verstuikingen, stijve nek en ledematen
werkt sneller, niets werkt aangenamer
'd verlichting van pijn dan Algcsal-balsem.
'iddellijk in de huid doordringend, werkt
$al diep op de weefsels in tot aan de
ul van de pijn (zonder oppervlakkige
ntesensatie of irritatie van de huid te
arzaken) en "doorstraalt" verlichtend
'els en spieren tot in de gewrichten.
Jiatische pijnen en stijfheid makch
aig plaats voor een durend gevoel van
Ichting'cn welbehagen.
'cht niet tot de pijn uitbreekt I Zorgt
U thuis altijd een tube Algcsai bij de
hebt om zodra het nodig is dc pijn te
toten. ALGESAL bij alle apoth. cn d'.og.
BELFAST (AP, Reuter, UP1)
De parlementsfractie van de
Noordierse Unionistische Partij
heeft de Britse regering voor
lopig uit de brand geholpen door
de 50-jarige minister van ont
wikkeling Brian Faulkner tot
premier van Ulster te kiezen. De
belangrijkste rivaal van Faulk
ner, de rechtse ex-minister van
binnenlandse zaken William
Craig kreeg slechts vier van de
30 uitgebrachte stemmen. De
rest ging naar Faulkner.
Officieel werd gisteren gekozen
voor het leiderschap van de Unionis
tische Partij. Maar omdat de partij
leider automatisch premier wordt is
hiermee voorzien in een opvolger van
de zaterdag afgetreden James Chi-
chester-Clark.
Aangenomen wordt dat de zware
nederlaag, die Graig in feite heeft
geleden, in verband staat met steeds
krachtiger dreigementen uit Londen
dat Ulster direct onder Brits bestuur
Van een onzer verslaggevers
ARN'HEM De krijgsraad heeft
gisteren de 51-jar.ige luitenant-kolo
nel D.M.E. uit Voorburg wegens ver
boden wapenbezit veroordeeld tot eer.
boete van ƒ70. De auditeur-militair
had tegen wiens cilinderrevolver
een erfstuk was. een boete van ƒ250
geëist.
De overste vertelde dat de revolver
van zijn vader, een verzetsman, was
geweest. Nadat deze in 1944 was ge
fusilleerd. kreeg zijn zoon er de be
schikking over. 'Jarenlang lag het
dir.g met vele andere zaken op zolder.
Bij een verhuizing kwam de revolver
in een vuilnisemmer terecht, die ver
volgens aan de straat werd gezet.
De jongen die de krant bezorgde
vond het wapen. Hij nam het mee
naar huis. Zijn vader waarschuwde
toen de politie en zo kwam de zaak
aan het rollen. „Ik wist niet dat de
ieugd zo slecht opgevoed is dat ze
asbakken leeghaalt", aldus de overste,
die als hoofdofficier al die toestanden
met politiebezoek, verhoren, proces
sen-verbaal waarin gesproken wordt
van een misdrijf en verschijning voor
de krijgsraad maar hoogst onver
kwikkelijk zei te vinden.
zal worden geplaatst als de regeerders
in Belfast zich niet naar de wensen
van de regering Heath willen schik
ken.
Maar het probleem voor de nieuwe
Noordierse premier is, dat hij wel
door een meerderheid in de Unionis
tische parlementsfractie wordt ge
steund, doch het vermoedelijk zou
moeten afleggen als er in Ulster ver
kiezingen zouden worden gehouden.
De 50-jarige politicus, die zijn poli
tieke loopbaan als succesvol zakenman
en industrieel begon, staat bekend
als een naar recht overhellend, ge
matigd politicus.
Faulkner is de eerste Noordierse
premier die niet afkomstig is uit de
boerenaristocratie van Ulster.
In Belfast is gisteren de zevende
Britse militair gedood. Hij kwam om
het leven doordat het geweer van een
collega per ongeluk afging.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Dr. E. Brongersma
(PvdA) betoogde gistermiddag in de
Eerste Kamer bij de behandeling van
de wet tot bescherming van de per
soonlijke levenssfeer, dat de uitzon
dering in de wet voor het afluisteren
van telefoongesprekken het gevaar
inhoudt, dat in de toekomst uitzonde
ringen komen ten aanzien van het
briefgeheim.
Dit ontlokte minister Polak de in
terruptie „Dat is heksenjagerij".
dat slimmerikken met slechte bedoe
lingen als ze weten dat hun telefoon
wordt afgeluisterd, brieven zullen
gaan schrijven. En daaruit volgt het
risico van een uitzondering op het
briefgeheim, als de staatsveiligheid
daartoe noopt.
Minister Polak noemde dit betoog
„even heftig als eenzijdig", maar
hield toch ook een slag om de arm
ten aanzien van het briefgeheim in
de toekomst. Wel zei hij dat de over
heid zal uitkijken, verder te gaan dan
de burgers wensen. De overheid kan
bovendien ter verantwoording wor
den geroepen.
Overigens beschermt het wetsont-,
werp nu reeds de privacy, want de
verkoop van afluisterapparaten is
niet erg toegenomen sinds de indie
ning. Minister Beernink verzekerde
de Kamer nog, dat ambtenaren niet
luisterzuchtig zijn en dat de ministers
aanvragen van ambtelijke zijde om
een bepaald nummer te mogen afluis
teren, zeker niet altijd toestaan. Op 5
april zal de stemming over het wets
ontwerp gehouden worden.
In de Voorste Stroom in Oister-
wijk is gisteren het tweejarige jon
getje J. Rokven verdronken. Het kind
was spelenderwijs te water geraakt.
Hij was al dood, toen hij enkele mi
nuten later door zijn vader uit het
water werd gehaald.
DEN HAAG Ds. H. G. Abma
1 (SGP) heeft aan de staatssecretaris
van sociale zaken en volksgezondheid
gevraagd of hij niet van oordeel is.
„dat de overweldigende en soms op
dringerige interesse van de zijde van
de pers voor de droeve polio-explosip
in Staphorst een averechtse invloed
heeft op de door de publikatiemidde-
len vurig gepropageerde en beleden
mentaliteitsverandering, nog afgezien
van het leedvèrzwarend effect".
Vallen beschuldigingen, door de
pers geuit, zodoende niet voor een
deel op haarzelf terug en. deelt de
staatssecretaris de mening, dat voor
vrijheid van pers en nieuwsgaring
een „noblesse oblige" geldt? aldus ds.
Abma.
Intussen heeft de kinderarts dr. A.
C. van Swol in het NOS-radiopro-
gramma „Komt u maar" gezegd dat
naar zijn mening polio-vaccinatie
door de overheid verplicht moet wor
den gesteld. Hij meende dat daarover
zelfs geen discussie mogelijk is.
Dr. Van Swol typeerde Staphorst
als een kleine minderheid die een be
dreiging vormt voor de gemeenschap.
Volgens hem is er ook geen sprake
van dat er sterfgevallen zouden zijn
als gevolg van de vaccinaties, zoals
de fractieleider van de SGP, ir. Van
Dis onlangs heeft opgemerkt.
ARP en GPV stemmen tegen
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De Tweede Kamer
heeft gisteren met grote meerderheid
een wetsvoorstel van minister Polak
(justitie) tot herziening van het echt
scheidingsrecht aangenomen. AR,
GPV, en enkele leden van de BP
stemden tegen het voorstel.
Voor de AR was de afschaffing van
dc termijn van zes maanden voordat
een huwelijk op verzoek van beide
partners kan worden ontbonden, on
overkomelijk.
De KVP-er Van Schaik had een
amendement ingediend om deze ter
mijn af te schaffen. Dit amendement
dat behalve bij de AR ook op grote
tegenstand bij minister Polak zelf
stuitte, nam de Kamer desondanks
aan met alleen de AR, SGP, GPV,
Boeren en drie CHU-leden tegen.
De anti-revolutionair Diepenhorst
vond dit een zeer betreurenswaardige
gang van zaken. „De AR zou unaniem
voor het wetsontwerp hebben ge
stemd als de termijn was gehand
haafd", zei hij. Hij vreesde dat de nu
ontstane regeling de indruk zal wek
ken dat het huwelijk slechts een
makkelijk te ontbinden rechtsbetrek
king is.
De K«mer wees wel een voorstel
van mej. Goudsmit (D'66) af dat
scheiding op eenzijdig verzoek zonder
meer na een half iaar mogelijk
maakt.
Volgens het wetsontwerp van mi
nister Polak kan eenzijdige scheiding
alleen worden verkregen als de ver
zoeker kan bewijzen niet zeli de oor"
zaak van de duurzame ontwrichting
van het huwelijk, de nieuwe en enige
echtscheidingsgrond, te zijn geweest.
Kan hij (of zij) dat niet bewijzen dan
is een scheiding op eenzijdig verzoek
altijd nog mogelijk na drie jaar
scheiding van tafel en bed.
De Kamer besloot voorts een Üwee-
de huwelijk en een concubinaat ten
aanzien van het niet doorbetalen van
de alimentatie gelijk te stellen. De
socialiste mej. Barendregt hield haar
motie waarin financiële bijstand voor
onvolledige gezinnen wordt bepleit,
aan omdat deze zaak niet alleen mi
nister Polak maar ook de ministers
van sociale zaken en erm aangaat.
Van een onzer verslaggeefsters
STAPHORST Een 34-jarige
inwoner van Staphorst is gis
termiddag met polio opgenomen
in een ziekenhuis in Zwolle. De
man, die tot nu toe geen verlam
mingsverschijnselen vertoont, is
het eerste volwassen slachtoffer
van de polio.
De heer H. Bijkerk, hoofd van de
afdeling besmettelijke ziekten van de
geneeskundige hoofdinspectie zegt
over dit ziektegeval: „De kans op po
lio bij volwassenen is klein. De mees
te mensen zijn op oudere leeftijd op
natuurlijke wijze immuun geworden
voor polio, doordat zij vroeger
voor 1956, toen er nog niet tegen polio
gevaccineerd' werd in aanraking
zijn geweest met allerlei soorten po-
lid-virussen.
Natuurlijk kan er altijd een vol
wassene tussendoor lopen, die niet
immuun geworden is. Daarom reken
den wij er ook wel op, dat er zich een
incidenteel geval van polio bij een
volwassene zou voordoen tijdens deze
epidemie. Maar volgens ons zal het
bij een enkel geval blijven".
Verder heeft de heer Bijkerk de
indruk dat de polio-epidemie nu over
haar hoogtepunt heen is. „Het is een
gunstig teken, dat er steeds meer tijd
verstrijkt tussen de verschillende ge
vallen.
Een ander gunstig teken is, dat de
polio-epidemie zich niet buiten Stap
horst heeft uitgebreid. De twee geval
len, die zich in Meppel hebben voor
gedaan, behoorden ook tot oud-Stap-
Newsweek: Bourguiba
zal aftreden
NEW YORK (AP) Het Ameri
kaanse weekblad Newsweek heeft
maandag bericht in diplomatieke
kringen te hebben vernomen, dat de
Tunesische president Habid Bourgui
ba wegens ziekte zal aftreden. De
president zal waarschijnlijk binnen
kort uit Zwitserland, waar hij in een
ziekenhuis was opgenomen, naar huis
zal terugkeren.
Volgens berichten die onder diplo
maten de ronde doen, is zijn ziekte
echter zo ernstig dat het 67-jarige
staatshoofd zijn functie niet opnieuw
zal opvatten, aldus Newsweek.
horst", aldus de heer Bijkerk.
De inspectie van de volksgezond
heid heeft nagegaan hoe de inen
tingspercentages in de verschillende
delen van Staphorst liggen bij de
kinderen in de jaarklassen 1968 en
1969. Alleen in het oude Staphorst
blijkt l.et inentingspercentage nog
beneden de „magische" grens van 75
procent te liggen, namelijk 51,9 pro
cent.
Inentingsacties
Voor Rouveen en Eihorst, nieuwe
delen van Staphorst, zijn die percen
tages 85,7 en 100 procent. De inspectie
heeft hieruit de conclusie getrokken
dat met de inentingsacties, zelfs op
korte afstand, een dam wordt opge
worpen tegen de uitbreiding van een
polio-epidemie.
In de gemeente Doornspijk zal in
de dorpen Doornspijk en Oosterwolde
volgende week een inentingsactie
worden gehouden tegen polio. Het be
treft hier twee dorpen, waar het aan
tal ingeënte kinderen beneden het
toelaatbare minimum ligt. Ongeveer
850 kinderen en jonge mensen van 1
tot en met 18 jaar komen hier in
aanmerking voor vaccinatie.
Het is een goed ding, dat men zich
bij de landmacht zorgen maakt over
het druggebruik. Ndg beter, dat men
wil trachten de dienstplichtigen te
doordringen van de gevaren, die aan
verslaving kleven.
Niet alleen lichamelijk en geeste
lijk, maar vooral ook waar de be
hoefte aan het dure spul geldnood
oplevert en dat geld nu eenmaal niet
voor het opscheppen ligt
Die op een oneerlijke manier zich
geld verschaft is al op het pad van
de misdaad.
Iedere twee maanden komen er
zesduizend dienstplichtigen op.
Kersvers uit de burgermaatschappij,
dikwijls kersvers van school. Uit on
derzoekingen is gebleken, dat het
druggebruik op de middelbare scho
len bijzonder hoog is. Met andere
woorden onder, de dienstplichtigen
zijn velen die de drugs al kennen.
Een deel van de druggebruikers zal
bij keuring wel afvallen, maar het
percentage dat in dienst komt is
kennelijk nog groot. Anders immers
zou de onrust niet ontstaan zijn.
En nu komen bij een simpele ziel
als ik ben, toch vragen op.
Waarom is het lerarencorps niet
evenzeer verontrust als de militaire
autoriteiten het zijn?
Waarom wordt op de scholen niet
bij voorbaat gewaarschuwd .tegen
het gebruik van verdovende midde
len? Nu moeten tien onderofficieren
van de marechaussee in acht weken
leren hoe anti-drugcampagnes te
voeren.
Zou per school niet een leraar in
acht weken voor di$ zelfde taak
klaargestoomd kunnen worden?
Vandaag hebben deskundigen zich
gebogen over het initiatief wetsont
werp van dr. Schuring (CHU), dat
bepleit op alle scholen voor voortge
zet onderwijs maatschappijleer ver
plicht te stellen.
Terecht redeneert de lnitiatiefne-
mer. dat de burger de elementaire
begrippen en samenstelling van onze
maatschappij moet kennen en dus
leren.
Daar zijn de scholen in eerste in
stantie voor.
Maar als er nu zo'n levensgroot
probleem is als druggebruik, kan
daar dan aan worden voorbijge
gaan?
Als er al lessen in sexuele opvoe
ding op de lagere scholen moeten
worden gegëven, zou dan drugbe
strijding niet op de scholen voor
voortgezet onderwijs thuisbehoren.?
Zo ia, dan zou een tachtig procent
van onze Nederlandse jeugd bereiki
worden, terwijl nu alleen een toch al
geselecteerde groep, die der dienst
plichtigen, die bovendien al een paar
jaar in de „gevaarlijke" leeftijd zijn,
deskundig voorgelicht worden.
Nog altijd staat in artikel 42 van
de mammoetwet, dat hét schoolon
derwijs dienstbaar wordt gemaakt
aan alle christelijke en maatschap
pelijke deugden. En dat doet men
door de ondeugden te bestrijden!
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De meerder
heid van de Tweede Kamer blijft
aandringen op een pensioenre
geling voor de joodse oorlogs
slachtoffers. Drs. J. J. Voogd van
de PvdA diende gisteren een mo
tie in, waarin staatssecretaris
Van de Poel wordt verzocht om
een dergelijke regeling. Alle op
positiepartijen hadden deze mo
tie ondertekend, maar ook de
VVD vroeg dringend om een
pensioenvoorziening voor deze
oorlogsslachtoffers.
De staatssecretaris maakte echter
ernstige bewaren tegen de motie, om
dat hij geen onderscheid wilde maken
tussen de joodse oorlogsslachtoffers
en de slachtoffers in de Indische
kampen. Op dé kampen in Java zijn
elfduizend personen om het leven ge
komen. De overheid, aldus de staats
secretaris, mag geen onderscheid ma
ken in groepen.
De joodse oorlogsslachtoffers zijn
nu aangewezen op een 'rijksgroeps
regeling op basis van de bijstands
wet. Het rechtskarakter van de uit
gebouwde regeling wordt onvoldoen
de onderkend, aldus de heer Van de
Poel. De wijze van uitvoering door ze
ven gemeenten wijkt volgens de be
windsman weinig af van een centra
le uitvoering van een pensioenrege
ling.
Mr. Van de Poel zei dat de rege
ring ook de tweede motie van de
heer Voogd, wanneer deze wordt aan
vaard, niet zou uitvoeren.
Motie
Ongeveer een jaar geleden diende
drs. Voogd een motie in, waarin om
de pensioenregeling werd gevraagd.
Maar de aanduiding van de groep in
deze motie was minder nauwkeurig.
Hierop beriep de staatssecretaris zich,
die de door de Kamer aanvaarde
motie niet uitvoerde.
Het gevolg was een felle schrifte
lijke reactie uit de Tweede Kamer,
en een nieuw debat, dat gisteren
werd gevoerd. Drs. Voogd trok de
oude motie in om een pieuwe in te
dienen, waarin de -groep van oor
logsslachtoffers nauwkeurig wordt
omschreven.
Het ziet er naar uit, dat ook deze
motie met de stemmen van de confes
sionele partijen tegen wordt aange
nomen. Drs. Voogd (soc.), mr. M. N.
W. DettmeijerLabberton (V.V.D.) en
de heren J. F. Wolff en F. J. Goed
hart (groep-Goedhart) bleven aan
dringen op de pensioenregeling. Juist
omdat deze groep van oorlogsslacht
offers met een totale uitroeiing werd
bedreigd.
Maar mejuffrouw T. Kok van de
KVP, die ook namens de ARP en
CHU sprak, achtte de uitgebouwde
rijksgroepsregeling wel voldoende.
De regeling heeft het voordeel boven
een pensioenregeling, dat ze soepel
kan worden toegepast.
Drs Voogd was het hiermee wel
De oorlogsinvalide G. Gritter
uit Den Haag (40 jaar) heeft gis
teravond zijn beenprothese afge-
gespt en in de vergaderzaal van
de Tweede Kamer ingesmeten.
Hij ging tot deze demonstratie
over, nadat staatssecretaris Van
de Poel juist zijn betoog had
geëindigd, waarin hij een pen
sioenregeling voor de joodse oor
logsslachtoffers afwees.
„Dit is het antwoord namens
alle oorlogsslachtoffers", riep de
verontwaardigde heer Gritter uit,
terwijl zijn prothese vlak voor de
fractie van de PvdA neerviel.
Hij had de orde in de strikte
zin van het woord niet verstoord,
omdat voorzitter mr. Van Thiel
juist de vergadering had ge
schorst.
eens. Men kan zelfs gelukkig zijn
met de verbeterde regeling. Maar hij
bleef aandringen op een pensioen.
„Dat is geen koppigheid. Het gaat
hier om een groep, die ha de oorlog
steeds eenzamer cn op een niet te
verantwoorde wijze kwetsbaar is
geworden. Een pensioen is het enige
vaste punt, dat voor hen is wegge
legd. Laten we een uiterste poging
doen met het in het leven roepen van
een pensioenregeling hen wel te be
grijpen," zei drs. Voogd.
Morele plicht
In zijn verweer had staatssecreta
ris Van de Poel onderscheid gemaakt
tussen actieve en passieve oorlogs
slachtoffers. Actieve slachtoffers zijn
bijvoorbeeld leden van het verzet, die
zo hun recht op pensioen hebben ver
worven. Voor de passieve slachtof
fers zou alleen een morele plicht of
solidariteitsplicht bestaan. Mevrouw
Dettmeijer bestreed fel deze opvat
ting. Voorop moei staan het rechts
gevoel. Dit gevoel vraagt om een
voorziening. die ook psychologisch
voldoet. Daarom is een pensioen
voorziening gewenst.
De nieuwe regeling op grond van
de bijstandswet heeft het nadeel dat
de weduwen en de ouderen er in de
komende jaren in verhouding op ach
teruit gaan. Ook degenen, die recht
hebben op kleine uitkeringen krijgen
minder. Drs. Voogd wees op deze ge
breken. Een belangrijke grief was
vooral het langzame tempo, waars
de aanvra'gen worden afgehandeld
Juist weer voor deze groep is dit
erg pijnlijk.
