Steeds meer vrouwelijke pastores gemarteld
in r.k. kerk
Tegenstrijdige eeuwfeesten
Studiebijbel met plaat
voor aantekeningen
Wel katechese, prek en, geen „ambtelijk werk"
PRIESTER IN
PARAGUAY
COMMENTAAR
Dagbladpers
Schimmenspel
Argentine
Aartsbisschop zet
minister uit kerk
wegens martelingen
Een woord voor vandaag
BEROEPINGSWEf
DE KER
DE WERELD
t/ J_ MONTEVIDEO Met behulp v;
Van onze kerkredactie
DRIEBERGEN In de
Rooms-Katholieke Kerk wor
den steeds meer vrouwen in
geschakeld in het pastoraat.
Er zijn vrouwelijke kateche-
ten, godsdienstleraressen, pa
rochie-assistenten, die soms
praktisch het werk van een
kapelaan doen. „Ambtelijk"
werk, zoals het bedienen van
de doop, het voorgaan bij het
kerkelijk huwelijk of de
eucharistieviering is hen
echter (nog) niet toegestaan.
Dat is het onderwerp van een spe
ciaal nummer van „Kosmos en Oecu
mene". Meestal betreft het vrouwe
lijke religieuzen, die voor dit werk
niet speciaal zijn opgeleid, maar het
aantal vrouwen met een speciale
theologische opleiding, in een hogere
beroepsopleiding of op academisch
niveau, groeit. Hoe wordt voor hen
plaats gemaakt in het ambt?
In Duitsland ziet men een moge
lijke oplossing in het herstel van het
diakenambt. In Nederland acht men
dit minder wenselijk. In een nota van
de Sint Willibrordvereniging wordt
gesteld, dat er twee ontwikkelingen
mogelijk zijn.
De eerste (nu feitelijk al volop aan
de gang) is, dat zich vormen van pas
toraal werk door niet-priesters (man
nen en vrouwen) ontwikkelen, maar
dat de eigenlijke priesterlijke bedie
ningen aan de priester gereserveerd
blijven. Dit geldt in elk geval voor de
eucharistie. Het geldt ook voor predi
king en doop, maar hier kunnen in
noodgevallen uitzonderingen worden
gemaakt. iHet nadeel van deze ont
wikkeling is, dat het zogenaamde
strikte priesterschap binnen het ge
heel van de pastorale bedieningen ge
makkelijk geïsoleerd kan komen te
staan en mede hierdoor sterk aan
aantrekkingskracht kan inboeten.
Daarom pleit deze nota voor de an
dere mogelijkheid: een echte uiteen
legging van het veelomvattende
priesterlijke werk en daardoor ook
van het ambt zelf vanuit de vragen
en noden van de gemeenschap. Dan
wordt het steeds moeilijker het on
derscheid te handhaven tussen pries
terlijk werk in strikte zin en niet-
strikt priesterlijke werkzaamheden.
Koffie en typewerk
Vanuit de praktijk vertelt mej. M.
Croon, katechiste in Groningen:
„Vanuit de katechese kwamen in de
loop 'Van de zes jaar werken >hler
meerdere malen vragen naar voren
om doop, huwelijk, biecht en eucha-
ristiebediening. Tot nu toe bediende
ik het sacrament niet; wel verzorgde
ik de dienst met een priester samen,
waarbij ik dan meestal preekte.
Ik ben hier na zes jaar werk vanzelf
sprekend geaccepteerd Door de
plaatselijke pastores ook. alhoewel er
nog heel wat irrationele momenten
zijn, waarop je ineens niet meetelt, of
degene bent die voor de koffie en het
typewerk zorgt, terwijl ander belang
rijk werk en pastorale kontakten
moeten blijven liggen. Ook in de
moeilijke financiële situatie is het
vanzelfsprekend, dat wij het eerst de
dupe zijn, ook al werken we langer
in de 'zielzorg dan verschillende
priesters."
„Kosmos en oekumene" laat zien,
dat in steeds meer parochies vrouwen
ook funkties in de liturgie vervullen.
Zij treden op als akoliet of als lektor
in de eucharistieviering. 'Vrouwen
(niet alleen religieuzen, ook leken)
helpen kommunie uitreiken. Soms
houden zij de preek. Dit was tot voor
kort vooral het geval in studentenpa
rochies en in experimentele vierin
gen, maar nu ook steeds meer in „ge
wone" parochies. Telkens blijkt daar
bij, dat weerstanden wegvallen, wan
neer men zelf kan zien hoe vrouwen
optreden in liturgische functies.
Tenslotte enkele citaten uit een ar
tikel van mevrouw drs. Tine Go-
Niet alleen journalisten, maar allen die het gees
telijke, culturele en politieke belang onderkennen
van een gevarieerde dagbladpers, moeten er de
Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ)
erkentelijk voor zijn, dat ze zowel het gaande als
het komende kabinet met klem geattendeerd hee<t
op de benarde situatie van de Nederlandse kran
ten. Het zijn met name de landelijke opiniebladen
die er, in economisch opzicht, miserabel voor
staan. Men hoeft journalist noch pessimist te zijn,
maar alleen het memorandum van de NVJ door
te nemen, om te kunnen inzien, dat de vereiste
verscheidenheid in deze sector van de dagblad
wereld ernstig word bedreigd.
Ongetwijfeld zal het de regering gemakkelijker
vallen, de diagnose die de journalisten hebben ge
steld, te onderschrijven, dan de door hen voorge
stelde therapie waarmee immers overheidsgeld
gemoeid is te accepteren. Toch is het, helaas,
een illusie te menen, dat het vrije spel der maat
schappelijke krachten er wel voor zal Zorgen, dat
ons land blijft beschikken over een assortiment
dagbladen hetwelk de geestelijke en politieke ver
scheidenheid van Nederland redelijk weerspiegelt.
Wanneer de daarvoor noodzakelijke variatie in de
krantenwereld verdwijnt, is het in feite het is
al eerder opgemerkt met de materiële persvrij
heid gedaan. En in die ontwikkeling mag geen
kabinet en geen parlement, hoe ook samengesteld,
lijdelijk berusten. Het is daarom te hopen, dat de
NVJ met haar memorandum in elk geval bereikt,
dat ook dit punt bij de komende kabinetsformatie
op de agenda wordt gezet.
Vandaag stemt de Amerikaanse Senaat over de
vierhonderd miljoen gulden die de regering-Nixon
wil hebben om de ontwikkeling van de SST, het
supersone passagiersvliegtuig, tot eind juni
draaiende te houden. Voor- en tegenstanders hou
den elkaar ongeveer in evenwicht, nadat het Huis
van Afgevaardigden vorige week het SST-budget
verwierp. Te hopen valt, dat de tegenstanders in
de meerderheid blijken.
Dat zou het einde kunnen inluiden van een ja
renlang opgevoerd schimmenspel om een vliegtuig
dat niemand wil, en dat werd ontworpen met een
weefsel van schijnargumenten als rechtvaardiging.
Dat geldt voor alle drie projecten op dit gebied
waaraan wordt gewerkt: de SST, de Brits-Franse
Concorde en de Russische Tu-144. En dat leidt tot
de vreemdste verschijnselen.
Zo kan men de Franse producent Aerospatiale
ernstig horen uitleggen dat de bouw van de Con
corde niet vijfmaal zo duur was als de oorspron
kelijke plannen voorspelden, maar slechts twee
maal zo duur, als je tenminste de inflatie aftrekt.
En het Amerikaanse Congres heeft al geruime tijd
de weifelende hand aan de kraan waaruit een on
bepaald aantal miljarden in het SST-project loopt.
Als de Russen zeggen dat de Tu-144 niet duurder
vliegt dan subsone vliegtuigen, zien deskundigen
dat alleen als een bereidverklaring van de Sow jet-
regering, om de meerkosten te subsidiëren.
Deze miljardendans dient natuurlijk niet om
een beperkt aantal dure zakenlieden per reis een
paar uur tijd-te besparen. Hij dient, in de twee
gevallen die wij kunnen overzien, om de vliegtuig
industrie in stand te houden. Als de SST sneuvelt,
betekent dat 150.000 werklozen; bij de Concorde
zijn nog meer arbeiders betrokken. Men kan zich
in gemoede afvragen of voor hen geen maatschap
pelijk nuttiger arbeid kan worden gevonden.
Nuttiger dan het bouwen van een vliegtuig dat
alleen boven zee zal mogen vliegen, en misschien
niet in New York zal mogen landen. En daar liggen
de belangrijkste luchthavens voor de route naar
Europa, die voor lonende exploitatie het belang
rijkst is.
Het vliegtuig in kwestie, dat volgens de huidige
stand van zaken meer lawaat zal maken dan is
toegestaan, zal bovendien in het gunstigste geval
anderhalf tot een driekwart maal zo duur vliegen
als de net ingevoerde jumbo-toestellen, die de
luchtvaartmaatschappijen al voor grote financie
ringsproblemen stellen. Invoering zou de tendens
tot verlaging van de „gewone"luchttarieven af
breken. Want het verlies moet toch ergens worden
goedgemaakt.
Met de Concorde gaat het slecht. De Britten ver
tonen een opmerkelijke aarzeling om, na de peper
dure ontwikkeling, nu ook de ongewisse produktie
samen met de Fransen ter hand te nemen. Moge
het ook de SST slecht gaan. En dan kunnen de
Russen best met hun lawaaituig van Moskou naar
Siberië en terug vliegen, als ze daar de kosten en
de ellende voor over hebben.
De nieuwste staatsgreep in Argentinië, waarbij
generaal Levingston werd afgezet en de drie lei
ders van de strijdmachtonderdelen de macht in
handen namen, heeft als zoveel ongeregelde
machtswisselingen in Latijns Amerika voorna
melijk een economische achtergrond. De Argentijn
se economische problematiek heeft zeker authen
tieke trekken, maar loopt voor een aanzienlijk deel
ook parallel met de moeilijkheden van veel andere
ontwikkelingslanden.
Argentinië is in de Latijnsamerikaanse context
een tamelijk ontwikkeld land. Het gemiddeld jaar
inkomen per Argentijn bedraagt 800 dollar. Niet
minder dan 34 procent van de arbeiders heeft al
werk kunnen vinden in de industrie. Maar deze
gunstige cijfers zijn het gevolg van een ontwik
keling uit het verleden, die thans is doodgelopen.
Veel deskundigen hebben naar de diepere achter
gronden van deze malaise gespeurd. De overheer
sende conclusie: Argentinië bezit weliswaar een
consumptiegoederen-industrie, maar is er tot op
heden niet in geslaagd een voor de economische
ontwikkeling van het land noodzakelijke kapitaal
goederen-industrie op te zetten.
En voorzover pogingen in die richting werden
ondernomen, deed zich het ongelukkige verschijn
sel voor, dat de prijzen van deze kapitaalgoederen
te hoog uitvielen, dat weer leidde tot verminde
ring van besparingen en investeringen. Dit in te
genstelling tot wat gebeurde tijdens het industria
lisatieproces in de rijke kapitalistische en socialis-
vaart-Halkes over de discussie over
de vrouw in het ambt in oecumenisch
verband:
„Sinds kort moeten er meer theolo
gische bewijzen geleverd worden door
hen die „tegen" zijn, dan door hen
die „voor" zijn. Omdat er steeds meer
nadruk valt op het volk Gods als
eenheid en gemeenschap waarbinnen
ambten en diensten functioneren,
wijzen niet meer alleen bijbel en tra
ditie de weg. maar wordt de samenle
ving zelf ook een geldige theologische
vindplaats voor vormen die, nu het
ambt zelf onder kritiek staat, door
hun beweeglijkheid en diversiteit re
levant zijn voor het heden en die het
wezen van het ambt veilig kunnen
stellen door de gestalte ervan te ver
nieuwen."
Geen ongenoegen
„Als er dan bij vrouwen een roe
pingsbesef blijkt te groeien, moet
men zich afvragen of niet ook hier de
Geest nieuwe wegen vindt. Of, zoals
in een rapport wordt gezegd: „de
United Church of Canada heeft 76
vrouwen gewijd voor woord- en sa
cramentsbediening zonder enig blijk
van ongenoegen van 'Gods heilige
Geest'
„Terwijl men in het verleden vaak
gemeend heeft terwille van de oecu
mene de ambtswijding van de vrouw
te moeten tegenhouden om geen nieu
we reden van verdeeldheid te schep
pen, ontwaakt nu het inzicht dat het
wel eens andersom zou kunnen zijn."
„Kosmos en oecumene" is een uit
gave van de Sint Willibrordvereniging
en het Oekumenisch Aktiecentrum,
De Horst 1, Driebergen.
ASUNCION (KNP) De aartsbis
schop van Asuncion, mgr. Ismael Ro-
lon heeft de Paraguese minister van
binnenlandse zaken. Sabir.o Montana-
'ro. en het hoofd van de politie, gene
raal Francisco Brito, geëxcommu
niceerd.
De aartsbisschop stelt hen verant
woordelijk voor het lot van de Uru-
guese priester Uberfll Monzon, die na
in de gevangenis gemarteld te zijr. en
na toediening van drugs door de poli
tie bekend heeft lid te zijn van een
„opruiende organisatie". Ook acht de
aartsbisschop hen schuldig aan de
aanslag op de Uruguese hulpbisschop,
van Montevideo, Andres Rubio, bij
diens aankomst op het vliegveld van
Asuncion. Het Paraguese ministerie
van binnenlandse zaken heeft de ex
communicatie bevestigd noch ont
kend.
drugs en martelingen heeft de politie
van Paraguay de Urguese priester
Uberfil Monzon „bekentenissen" af
geperst. Dit zegt de Uruguese hulp
bisschop Andres Rubio in een verkla
ring, die medeondertekend is door
aartsbisschop Partelli van Montevi
deo.
Monzon werd eind vorige week bij
aankomst in Paraguay op het vlieg
veld van Asuncion gearresteerd. Hij
was op weg naar eer. vergadering
van de lekenraad van de Latijnsame
rikaanse bisschoppenconferentie (CE-
LAM), waarvan hij lid is. Drie dagen
was hij onvindbaar, totdat de Para-
guayse politie zijn arrestatie bekend
maakte. Hij had bekend lid te zijn
van een „opruiende organisatie" en
medeondertekenaar van een docu
ment, waarin de bisschoppen zouden
zijn opgeroepen het gébruik van wa
pens in een strijd om een betere we
reld niet na te laten.
Deze week ging Rubio naar Para
guay om te onderhandelen over vrij
lating van Monzo. Op het vliegveld
van Asuncion werd de hulpbisschop
door een groep vrouwelijke agenten
afgeranseld. Volgens Rubio was dit
een pöging van de Paraguayse politie,
de kerk in discrediet te brengen. Na
de vechtpartij moest hij zich samen
met de ambassadeur van Uruguay,
die ook gewond werd, onder dokters
behandeling stellen in een ziekenhuis.
De minister van binnenlandse zaken
weigerde zijn verontschuldigingen
aan te bieden voor de gebeurtenissen
op het vliegveld en wilde ook Monzon
niet vrijlaten.
Er zijn merkwaardige tegenstellingen tussen Johannes 13 en
hoofdstuk 13 zegt Christus: „Waar ik heen ga kunt gij ni
men". Acht verzen verder in hoofdstuk 14 voegt Hij er aan to
waar Ik heen ga, daarheen weet gij de weg". Maar er is vi
Het eerste sprak de Heer tot de Joden, die Hem niet als
wilden erkennen, het tweede tot de discipelen die Hem gevolg
Tot hen zegt Hij: „Ik ga heen om u plaats te bereiden en
Ik heengegaan ben en u plaats bereid heb, kom Ik weder en
tot Mij nemen, opdat ook gij'zijn moogt, waar Ik ben". En
woorden, zien we ineens dat beide uitspraken van Christus wat
Wij kunnen niet komen, waar Hij heen gaat, het huis van Zi
der. We staan onszelf in de weg. Hoe we ook ons best doen,
is: „Gij zult volmaakt zijn, gelijk Mijn Vader dri de henjel vo
is". Wie kan aan die eis voldoen? Wie durft te zeggen Gode
te zijn? Maar juist omdat er voor ons geen plaats is, gaat 7
om ons een plaats te bereiden. Maar hoe? Hij gaat heen oi
plaats voor Gods troon in te nemen. Om daar voor ons te t
Hij gaat om onze schuld te delgen. En Hij komt terug om
gen: „Kom, nu mag u in Mijn plaats staan, in Mijn volmaakt
De plaats die Hij voor ons bereidt is Zijn plaats.
Weiezen vandaag: Jesaja 50 vers 4 tot 10.
Nieuwe uitgaven bijbelgenootschap
KWARTET TROUW
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Durdts Dagblad
Trouw
Commissie van hoofdredactie:
J. de Berg (voorzitter),
H. P. Ester, G. J. Brinkman.
J van Hofwegen.
Kruiswoord-puzzel
Horizontaal. 1. rolgordijn, 5. makker,
7. tekening, 9. wijze leidsman, 10. volks
naam van de kauw, 12. weke niet vloei
bare stof, 13. oude munt, 14. tijdreke
ning, 15. speelgoed, 16. voorzetsel, 17.
chin, lengtemaat, 18. vordering. 19. bij
rivier van de Weichsel, 20. oudste bij
belvertaling. 21. spet. 22. scheik. ele
ment, 23. getal. 25. gevaar. 27. smart, 28.
open ruimte.
Verticaal. 1. welaan. 2. zangspel, 3.
stand, 4. Europeaan, 5. vogel. 6. tel
woord, 8. schuivende ijsheuvel, 9. ver
dienste, 10. gegraven waterweg, 11.
plant met geneeskrachtige wortel, 12.
witte suiker, 15. driekroon. 18. soort
hert, 19. graafwerktuig, 21. plaats voor
dieren. 24. houten bakje. 25. Oriënt Ex
press (afk.), 26. voegwoord.
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
Hor. 1. simultaan, 10. kam, 11. lade, 12.
er. 14. pek. 16. keg. 17. eik. 19. aar, 21. re,
22. nerf. 24. pel. 26. taak, 28. nat. 31.
tram. 33. tol. 35. eg, 37. maat, 39. na, 40,
eed, 42. sier, 44. lier, 45. slap.
Vert. 2. ik, 3. map, 4. Umea, 5. Tl. 6.
aak, 7. ader, 8. negen, 9. peen. 13. riet, 15.
kap, 18. krat, 20. ren, 23farm, 25. lat, 27.
kaas, 29. ton, 30. Peel, 32. mais, 34. lap,
36. gei, 3& tel, 41.de, 43. ra.
AMSTERDAM Het Nederlands
Bijbelgenootschap gaat opnieuw een
studiébijbel uitgeven, waarin aante
keningen gemaakt kunnen worden.
Qok vroeger werden dergelijke bij
bels uitgegeven, maar toen doorscho
ten met blanco pagina's, waardoor de
bijbel geweldig dik en onhandelbaar
werd. De nieuwe studiebijbel heeft
een brede marge voor aantekeningen
en is niet dikker dan een gewone
huisbijbel.
De in de meeste bijbels gebruike
lijke twee kolommen tekst zijn ver
dwenen. Deze studiebijbel is gedrukt
als een gewoon boek met regels over
de volle breedte. Maar op de linker
pagina is links en op de rechterpagi
na is rechts een marge van 5,5 centi
meter overgelaten voor aantekenin
gen en ook onder de pagina is een
evC'.n grote marge. Voor deze bijzon
dere bijbel werd een papiersoort ge
kozen die veel gebruikt wordt voor
zakagenda's. Het is goed beschrijf
baar en toch niet te dik. De stevige
band is van blauw kunstlinnen met
een in wit gestempelde boekrol erop.
De band is speciaal ontworpen voor
regelmatig gebruik.
Het bladzijdeformaat van de nieu
we bijbel, die wordt uitgegeven in de
NBG-vertaling van 1951 - de zoge
naamde Nieuwe Vertaling is 14,5
bij 21,5 centimeter, de daarop ge
drukte tekst beslaat slechts 9 bij 16
centimeter. Deze studiebijbel is tot 10
april tegen de „inteken" - prijs van
dertig gulden verkrijgbaar. De
officiële prijs wordt veertig gulden
(Uitg. Ned. Bijbelgenootschap, post
bus 620, Haarlem).
Bij het bijbelgenootschap zijn ook
weer drie boekjes verschenen, waarin
radiovoordrachten in de serie „Ver
ken de bijbel" gebundeld zijn, nl. „De
liefde tot zijn land is Israël aangebo
ren" door prof. dr. M. Boertien;
\,Israëls jabroer/profeten" (over span
ningen tussen ware en valse profeten
in het oude testament) door dr. C. J.
Labuschagne; en „Christuswaa ïr
en wordende schepping" door ai
dr. A. Szekeres. Prijs per stuk k;
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Hillegersberg: 1
van Slooten te Nijkerk; te Haar'
W. Dorresteyn te Maarssen; te IJ
muiden: J. H. Vlijm te Krimpen n
IJssel; te Oosterend - Oudes^1
kand. J. de Geer te Nijkerk.
Aangenomen: naar Weert: J.
Heine, kand. te Utrecht; naar V >P
dingen: J. J. van Thiel te Henfe
naar Nieuw-Beijerland: kand.
Sluis te Utrecht, die bedankte
Meeuwen.
Aangenomen naar Vlaardingen
K. Blei): J. J. van Thiel te Hei li
(Geld.) >i<
Bedankt: voor Rouveen: A)st
Brummelen te Hïerd»n.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Rotterdam - ïU
noord (schipperspred.): G. Burg
Tienhoven.
Aangenomen: naar Nieuwendij
v. d. Haagen te Heerjar.sdam;
Uithoorn: Iz. Meijer te Winsch
die bedankte voor Maassluis
IÜmuiden.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Bedankt: voor Velp: P. Dedde in
Roozenburg; voor Burlington
rio. Can.): M. Brandes te Hengelo]
Beroepen: te Amsterdam-Z.
verb.): G. Mul te Deventer.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Paper.drecht:
Otter te Dokkum.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Bodegraven: Chr. „j
Poel te Yerseke. e
Bedankt: voor Hoofddorp: Afc.,
den Boer te Ridderkerk; voor
C. de Ridder te Nunspeet; voor
selmonde: E. Venema te Zwijndi e;
tische landen, waar de kapitaalgoederen-industrie
in beslissende mate bijdroeg aan de kapitaalvor
ming en de economische ontwikkeling.
Wat zijn nu de oorzaken van deze paradoxale
situatie, die behalve in Argentinië in grote delen
van de zogenaamde Derde Wereld valt te bespeu
ren? Allereerst leiden slechte uitrusting en orga
nisatorische onvolkomenheden in de Argentijnse
fabrieken tot onnodig hoge prijzen. Maar de fun
damentele achtergrond van de malaise is het ge
brek aan afzetmogelijkheden. En op dit essentiële
punt komen rijke landen om de hoek kijken.
Wat is namelijk het geval? Bij grote hulpprojec
ten, gefinancierd door internationale financiële
organisaties als de Wereldbank, wordt de levering
van kapitaalgoederen vrijwel steeds voorbehouden
aan bedrijven uit de rijke landen. Hetzelfde is
waarneembaar bij bilaterale overeenkomsten.
Deze rem op de ontwikkeling van eën Argentijnse
kapitaalgoederenindustrie leidt er mede toe, dat
andere sectoren van de Argentijnse industrie, aan
gelokt door gunstige financiële voorwaarden, hun
kapitaalgoederen in het buitenland gaan kopen.
De enige profiteurs van deze ontwikkeling zijn de
buitenlandse bedrijven, die bovendien hun ver
tegenwoordigingen in de ontwikkelingslanden
steeds verder uitbreiden.
Daarmee is weer een vicieuze cirkel gesloten en
de economische stagnatie van Argentinië en veel
ontwikkelingslanden een feit. en de verdere eco
nomische welvaart van de rijke wereld verzekerd.
door H. Biersteker
Zelden zijn er in West-Europa zulke tegen
strijdige eeuwfeesten „gevierd" als in het
begin van dit jaar. In Frankrijk: de Commune
van Parijs de kort maar uitbundig bloei
ende eerste papaver van het democratisch
socialisme.
In Duitsland: de uitroeping van het Duitse keizer
rijk een gebeurtenis overigens ook vlakbij Parijs
plaatsgreep, namelijk in de Spiegelzaal van Versail
les na dc overwinning in de Frans-Duitse oorlog. In
één jaar. op vijftig kilometer afstand van elkaar:
een stukje geschiedenis (dat nu nog velen
inspireert) en een stukje oude geschiedenis, hoe
nieuw het ook was dat de gescheiden Duitse staten
nu tot één keizerrijk versmolten werden. Maar ver
der dezelfde ouwe geschiedenis van nationale roe
ping en uitverkiezing tot agressie en overheersing.
Het interessante is, dat de ene gebeurtenis ook op
de andere heeft gereageerd. In „Evangelische Kom-
mentare", het nieuwe voortreffelijke maandblad
over het gebeuren in kerk en samenleving, dat in
Stuttgart wordt uitgegeven, verzamelde Gtinter
Brakelman nog eens wat preekstof en kerkbodestof
uit die dagen in 1871. Zo schreef de Hengstenberg-
sqhen Kirchenzeitung: „Als wij ons de machten
voor ogen stellen, die in deze oorlog op elkaar bots
ten dan kunnen we pas goed beoordelen wat deze
overwinning inhoudt: de zege van de onderdanen
trouw tegenover de revolutie, van de goddelijke
ordeningen over de anarchie, van de zedelijke
krachten over de tuchteloosheid van het vlees, van
het regiment Gods over de volkssoevereiniteit, van
het christendom over het moderne heldendom".
Tuchtroede
Het maandblad van de evangelisch lutherse kerk
van Pruisen: „God heeft Frankrijk getuchtigd en
Duitsland is de tuchtroede geweest". En, naar aan
leiding van de Commune en haar einde: „De revo
lutie in de Franse hoofdstad met haar verschrikkin
gen en haar burgeroorlog zijn misschien maar een
schakel in de keten van bezoekingen, waarmee de
levende God Frankrijks overtredingen aan de ga
leien van haar ellende vastsmeedt". De voornaamste
overtreding van Frankrijk, die met de Duitse over
winning door God is afgestraft, wordt genoemd: „de
grond- en oerleugen van het democratisch prin
cipe".
Daartegenover straalt de heerlijkheid van het
door God uitverkoren fonkelnieuwe Duitse keizer
rijk. De ideologie achter dit bolwerk wordt ver
schaft door het Duitse lutheranisme. Daarmee heeft
het Duitse protestantisme, zo schrijft Günter Bra
kelman thans in „Evangelische Kommentare", zich
tot in lengte van jaren ongeschikt gemaakt voor
iedere maatschappelijke verandering.
theorieën en praktijken. Toch zien wij achter n
deze uitleg teveel aap de oppervlakte van he e
schijnsel bleef hangen. Allerlei van wat mer
wezenlijk hield, verdween; en wat doorwerkf|ii
vaak eer christelijk dan onchristelijk te n< ei
Toch duurde het zeer lang eer de christenhftf
een her-duiding bereid was"
Kulturkampf
Overigens krijgt men wel eens de indruk van de
hedendaagse terugblikkers bij het eeuwfeest dat zij
zo overmand kvorden door wanhoop over wat het
protestantisme voor Duitsland heeft betekend, dat
zij niet zien dat het protestantisme in de omrin
gende landen nu ook geen model bood van tijdsbe-
wust reageren. Wat prof. Berkhof zegt over dë
Franse revolutie (in „Christus de zin der geschie
denis") geldt zeker ook voor de Parijse Commune:
zij zijn door de christenheid in grote meerderheid
als antichristelijk geduid.
„Daartoe was ook reden genoeg", vervolgt hij,
„gezien allerlei in het oog springende leuzen.
Ook ongeveer honderd jaar geleden bars w
Duitsland de Kulturkampf los, van de protei u
staat tegen de r.k. hiërarchie. In deze maan
toevallig opnieuw in de Duitse pers dat woo
vallen, maar om iets heel anders aan te ,r
namelijk het innig samengaan van de hoogs»,
ding van de Evangelische Kirche en de r.l
schoppen. Die hebben omstreeks de jaarwi n
een memorandum de wereld ingestuurd oi
beoogde hervormingen van de huwelijks- en
lijkheidswetgeving.
Sommigen spreken spottend van een oecum
kartel tegen de regering-Brand. Aanhangers i
SPD voelen zich nogal gekwetst omdat het i
randum de indruk wekt alsof de regering
met haar wetsontwerpen, die nog in de Boi
moeten komen, de morele grondslagen van de
schappij in gevaar brengt. Maken hier kerl
leidslieden weer de fout om wat prof. B
noemde „teveel aan de oppervlakte te l li
hangen" van de verschijnselen die zij in de
schappij waarnemen?
In elk geval vormen huwelijk en zeden ni
een terrein waarover protestanten en rooms
lieken wel zeer uiteenlopende denktradities h
Denk alleen aan de Romeinse natuurwet-thf 'c
en moraalleer)
Velen vragen zich af of de leiders van de ei 11
lische kerk zich hierdoor niet op sleeptouw 1 al
laten nemen. En dat terwijl er binnen de roc n
tholieke kerk steeds groter weerzin tegen da 'i
meinse theologie groeit.
Vooral waar zij gedekt wordt met een gez#ei
toevallig ook een eeuw oud is: we vieren na el
ook nog het eeuwfeest van de pauselijke on fel v
heid. Drie uiterst verwarrende eeuwfeesten ip*
jaar!
