Geweld en dienstweigering
ok 50 jaar geleden actueel
CHTTIEN JAAR GEËIST NA EXPLOSIE OP FRANKENSLAG
Nieuwe Deutsche
Schule geeft
vrijheidsgevoel
Leidse verkeersknoop
wordt snel ontward
Olie in
binnen
Biesboseh
de perken
Abrupt einde voor
s
aan
ïerie nieuwe
afhaalboten
compleet
Project van
54 miljoen
kan starten
Weer altaren
opgevist
Geen gevaar voor vogelstand
WOBN&DAG 10 FEBRUARI 1971
SN HAAG De problemen
de dienstweigering, het op
elddadige wijze bereiken van
ideaal en het hanteren van
osieven om iets gedaan te
[en mogen vandaag de dag
Imatig de krantekolommen
t, een halve eeuw geleden
het er net zo aan toe. Een
•keurig voorbeeld hiervan is
r meer de actie van enkele
nen, die in 1921 een bom-
lag pleegden op het huis van
jor Verspyck aan het Fran-
lag in Den Haag. Een van de
rs, de nu bijna tachtig jari-
iagenaar P. A. Kooyman uit
Ie Stellenboschstraat, speel-
aarin een rol. Ondanks alge
verschuivingen in het maat-
ppelijke bestel, zijn de idee-
mtrent het geweld door de
i heen weinig aan verande-
onderhevig geweest.
lyman vond zichzelf toen één
le strijders tegen de bestaande
udingen en orde. De affaire van
r Verspyck hij had
weigeraar Herman Groenendaal
jrdeeld was in die dagen ge
makend. Te meer omdat Her
in hongerstaking ging. Bij de
anslag die volgde vielen geen
offers. Kooyman ging zes jaar
in van de Leeuwarder gevan-
De eis tegen hem was achttien
Duidelijk is, dat de rechtspraak
]ilve eeuw wel is meegegaan met
pvattingen in de maatschappij
uur.
Onrecht
it ging echt niet om Bloemen-
r illeen. De uitsluiting van de me-
beiders in Rotterdam speelde
P. A. Kooyman
Bezit explosieven stimulans tot handelen
ook mee. We moestpn iets doen tegen
het onrecht", zegt Pieter Kooyman
nu. „Het was zelfs zo dat we
springstof in ons bezit hadden zonder
te weten Waarvoor het gebruikt zou
worden. Ik Wilde iets doen tegen Wil
ton. Maar een vriend die ook bij de
aanslag betrokken was, voelde meer
om de affaire Groenendaal weer eens
op te rakelen. Die zaak ebde geruis
loos weg. Daar moest wat aan gedaan
worden. Hij werd immers verplicht
dienst te doen. Dat is iets, wat je
persoonlijke vrijheid aantast. Dat
mag je niet zomaar opgedrongen
-worden, terwijl men weet dat ieder
individu een eigen mening heeft. Ik
behoorde tot die groep denkers over
de theorieën van Darwin. We hadden
bovendien op de voet de Russische
revoluties gevolgd. Dan gaat er een
lichtje bij je branden. Niemand is in
de ontwikkeling geweldloos. Anders
kun je niet bestaan om kort te gaan.
Van het een kwam het ander en ik
reisde naar Heerlen, waar ik via via
aan 13 patronen springstof kwam.
In die dagen had ik geen vast on
derkomen. Ik logeerde bij iemand die
bekend was met majoor Verspyck.
We beschikten nu over explosief spul,
dus dat was een extra stimulans om
er zo snel mogelijk wat mee te doen.
Het plan voor die aanslag kwam
eigenlijk laat op. We wilden eerst nog
de burgemeester van Amsterdam ont
voeren en doden. Dat ketste weer af
en besloten werd dat er een explosie
moest komen.
Wat de aanslag betrof, de pui sloeg
aardig aan flarden. Er sloegen wat
ramen en deuren uit. Ik heb er geen
ogenblik spijt van. Het kan best zijn
dat ik fout ben geweest, maar ik
meende er goed aan te doen. Als ik
nu jong was geweest had ik het mis
schien weer gedaan. Maar er is in
middels zo veel veranderd, ook je
mentaliteit. Je kunt nooit dezelfde
blijven. De economische factoren be
palen hoe je moet handelen. Maar in
de grond van de zaak hanteer ik nog
dezelfde ideeën. Maar het gaat nu
toch zeker goed. Er is voldoende ge
weld, dat komt de ontwikkeling van
de mensheid ten goede. Ik ben nu
jammer genoeg veel te oud om op de
barricade te klimmen; daar hebben
ze nu alleen maar last van me".
N HAAG Vrijdagmiddag
t in de berghaven van Hoek van
|nd de laatste van een serie van
poor het loodswezen gebouwde
iafhaalvaartuigen, de „Zeezwa-
in dienst gesteld. Eerder wer-
Vl in gebruik genomen de „Alba-
(1964) en de „Alk" (1965), de
van Gent" en de „Aalscholver"
59 en de „Zeemeeuw" (1970).
loodsafhaalvaartuigen, gebouwd
bntwerp van de koninklijke ma-
ivorden gebruikt om loodsen van
jl naar loodsboten te brengen en
;n wanneer nodig ook voor be-
ïg van schepen worden ingezet,
indement van de loodsdienst is
ir volgens de Marinevoorlich-
lienst aanmerkelijk verhoogd,
vroeger een op zijn kruispost
ide loodsboot zijn post moest
nten voor het halen of brengen
lloodsen.
loodsafhaalvaartuigen hebben
lengte van 23.30 meter, een
e van 5,25 meter en een voort-
igsvermogen van 800 pk waar-
en snelheid van 17 knopen ge-
11 kan worden.
van de zes vaartuigen zijn ge
leerd in Hoek van Holland,
;ullen in IJmuiden worden in-
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG „Bij de bouw
van deze school is men er van
uitgegaan, dat de leerlingen een
gevoel van vrijheid hebben.
Daarom zijn er in het gebouw
geen lange gevangenisgangen
met aan weerszijden lokalen."
Dit zei de voorzitter van de
Stichting Duitse taalkring, de
heer R. A. Feiertag, tijdens een
bezichtiging van de nieuwe
Deutsche Schule aan de Van
Bleiswijkstraat in Den Haag.
De school, die door de Bundesre-
gierung gefinancierd is (5 miljoen
DM), heeft een zeer moderne opzet.
Voor Duitse schoolbegrippen is de op
pervlakte vrij klein, maar door toe
passing van allerlei bouwkundige
systemen is de bruikbare ruimte vol
ledig benut. De ruim 300 leerlingen
zijn afkomstig uit Duitsland, Zwitser
land en Oostenrijk en woonachtig in
heel Zuid-Holland. Zij krijgen in de
school een opleiding vanaf de kleu
terschool via basisonderwijs tot gym
nasium. Eén der verplichte vakken op
het lesrooster is Nederlands. Daar
naast wordt ook veel aandacht be-
0 Honderd jaar
De geschiedenis van de school is
honderd jaar oud. Het initiatief tot
oprichting van de Deutsche Schule
ging destijds uit van een commissie
van de Evangelische Gemeinde in
Den Haag, waarvoor de toenmalige
predikant dr. Rudolf Köbel zich actief
inzette. Kostelijk is de tekening die F.
Behrendt voor het blad maakte,
waarop niemand minder dan de gro
ten van de Duitse literatuur Grass,
Rond het trappenhuis van de
Deutsche Schule in Den Haag
zijn de lokalen gegroepeerd. Over
al in het gebouw hangen werk
stukken van leerlingen en verder
zijn er vele mogelijkheden voor
het exposeren van voorwerpen in
de verschillende vitrines.
Kastner, Thomas Mann, Heinrich
Heine, de Gebrs. Grimm, Goethe en
Schiller hun gelukwensen aan de
school uitspreken.
Donderdag 11 februari zal de mi
nister van onderwijs en wetenschap
pen, dr. G. H. Veringa, de school offi
cieel openen.
steed aan de historie en de cultuur
van Nederland. Hiervoor zijn Neder
landse leraren aangetrokken.
Met de andere internationale scho
len in Den Haag wordt nauw contact
onderhouden. Voor de school is het
nieuwe gebouw een grote vooruitgang
vergeleken met de vorige school aan
de Van Stolkweg in Scheveningen.
Een hoogtepunt in het bestaan van de
Deutsche Schule was het bezoek dat
Bondspresident Heinemann vorig jaar
bracht. Er bestaat intensief contact
met de Duitse ambassade. Dr. Hans
Arnold, ambassadeur van West-
Duitsland in ons land is bescherm
heer. In een prachtig verzorgd boek
werkje dat ter gelegenheid van de
opening van de nieuwe school is uit
gegeven heeft hij het voorwoord ge
schreven.
LEIDEN/VOORSCHOTEN
Intensief overleg tussen de' ge
meenten Leiden en Voorschoten
alsmede de provincie en voor
overleg met de betrokken minis
ter hebben ertoe geleid, dat
waarschijnlijk al in de komende
zomer kan worden begonnen
met belangrijke verkeersvoorzie
ningen in de Leidse agglomera
tie ten bedrage van 54 miljoen.
Globaal betreffen dit de volgen
de werken:
Omhoogbrengen van de spoor
baan Leiden-Den Haag ter hoogte
van de Vink op de grens Leiden-
Voorschoteji.
Snelle aanleg van de provinciale
weg nr. 16 (Leidse Baan oftewel Fo-
rensenweg Leiden-Den Haag, waar
van de kosten (ƒ24 milioen). geheel
door de provincie worden gefinan
cierd:
0 Aanleg Gordelweg tussen de Leid
se Vijf-Meilaan en de Leidse Baan via
de Trompweg in de Voorschotense
wijk Noord-Holland - hierin is be
grepen de bouw van de Hoflandbrug
over het Korte-Vlietkanaal in het
verlengde van de Vijf-Meilaan; deze
brug is al besteksklaar en de bouw
ervan, die deze zomer kan beginnen,
betekent tevens het begin van alle
bovengenoemde werken, die bij el
kaar vier jaar in beslag zullen ne
men.
Tussen de 'Spoorwegen, de pro
vincie en de gemeenten Leiden en
Voorschótëii is'in principe al 'overeen
stemming bereikt over de globale
kostenverdeling van het omhoogbren
gen van de spoorlijn en de aanleg
van de Gordelweg, die onder de
spoorbaan door moet. De Spoorwegen
zullen hier dan meteen de lang ver
beide halte de Vink realiseren.
Gisteren zijn de plannen in de be
trokken raadscommissies van Leiden
en Voorschoten besproken en deze en
volgende maand wordt van beide ge
meenteraden de principiële goedkeu-
Door Leo Verkaik
ring verwacht. Met de provincie gaan
beide gemeenten dan bij het rijk
pleiten voor een snelle financiering.
Het al voltooide voor-overleg geeft
goede hoop, dat de zaak ook in Den
Haag nog voor de komende kabi
netswijziging rond is, zodat de voor
de Leidse agglomeratie zo belangrijke
verkeersverbindingen op slag „be
reikbaar" worden.
Forensenverkeer
Voor de provincie is de versnelde
aanleg van de Forensenweg Den
Haag- Leiden van groot belang, om
dat G.S. op grote tegenstand zijn ge
stuit bij hun plan tot aanleg van pro-
vincialeweg nr. 1 door de duinen.
Dat genoemde werken voor het snel
toenemende forensenverkeer in dit
deel van de Randstad een belangrijke
verbetering betekenen, spreekt voor
zichzelf.
MIDDELBURG Deskundigen
van het Rijksmuseum voor Oudheden
te Leiden zijn weer gestart met in de
Voor het rijk is de realisering ook
een opluchting omdat zowel de aanleg
van rijksweg 14 (Landséheidingsweg)
als die van rijksweg 11 (Alphen-
rijksweg 4-Voorschoten-rijksweg 44)
nog lartg niet in zicht is en omdat de
hoognodige verbreding van rijksweg oëstërschëlX"naar altaren,
44 (Rijksstraatweg Wassenaar) nog
geen haalbare kaart is.
Voor Leiden betekent de aanleg
van provinciale weg nr. 16 (Leidse
Baan) in samenhang met de Gordel
weg en de bouw van dè Hoflandbrug
een welkome ontlasting van de over
belaste Haagweg.
Spoorbaan
Over de genoemde werken in het
kort nog het volgende:
De spoorbaan wordt verhoogd tus
sen een punt ca. 600 meter ten zuid
westen van de kruising met de Gor
delweg en ca. 300 meter ten
noord-osten van het Dr. Lelyviaduct.
De Forensenweg (Leidse Baan) tus
sen de Papelaan in Voorschoten en de
Haagweg in Leiden krijgt twee on
derdoorgangen, namelijk voor de toe
komstige verbinding naar de nog te
realiseren Leidse wijk Stevenhofjes-
polder en voor de Gordelweg.
De aanleg van de Gordelweg tussen
de Vijf-Meilaan in Leiden en de Fo
rensenweg omvat: verlenging Vijf-
Meilaan; bouw Hoflandbrug; kruis
punt met Leidseweg en verbreding
Trompweg tot de verhoogde spoor
baan; aanleg deel Gordelweg van
spoorbaan tot onder de Leidse Baan.
toegewijd, aan de „welvaartsgodin"
Nehalennia. Dit gebeurde vanuit Co-
lijnsplaat met het vissersvaartuig de
Tholen 6 van schipper Kees Bout. De
eerste twee expeditiedagen waren
bijzonder vruchtbaar.
In totaal werden er 21 altaren op
gevist. Dinsdagmiddag werd e&.r ge
deelte van een rood kalkstenen altaar
in de netten opgehaald. Het Rijksmu
seum was al in het bezit van het
andere gedeelte. Deze vondst is daar
om zo uniek, omdat alle tot nog toe
gevonden altaren, zo'n 120 stuks, uit
eg ewoon kalksteen bestaan.
Bijzonder gelukkig waren dr. P.
Stuart en drs L. P. Louwe-Kooimans,
beiden conservator aan het Rijksmu
seum voor Oudheden te Leiden, met
het gave kopje van de godin Neha
lennia. Meestal Kvorden de
beelden onthoofd uit de Oosterschelde
opgevist. Nehalennia, zo bleek uit de
vondst, zou geen jonge, maar een al
wat rijpere vrouw voorstellen.
De ploeg deskundigen van het
Rijksmuseum, waaronder ook twee
restaurateurs, zal proberen de onder
zoekingen naar de
zo lang voort te zetten, totdat er een
goed totaalbeeld over de verering van
de godia kan worden gevorkd. Op 18
juni zal er in Middelburg een Neha-
geopend worden, waarop de mooiste
altaarvondsten getoond zullen wor
den-
WERKENDAM Bij de hui
dige stand van zaken behoeft
voor verdere verspreiding van
olie in de Biesboseh niet te wor
den gevreesd. Alle inspanning
kan dan ook op het opruimen
van de nog aanwezige resten
worden gericht. Dit heeft minis
ter Bakker meegedeeld in ant
woord op Kamervragen.
Hoewel in eerste instantie uiteraard
de meeste aandacht is geschonken
aan de verwijdering van de in de
rivier de Amer aanwezige olie, is van
het begin af tevens beproefd of drij
vende constructies, zoals die ook wel
elders worden toegepast, als middel
tegen verdere verspreiding van de
olie zouden kunnen dienen, met name
om het doordringen van de olie In de
Biesboseh zelf te verhinderen.
Onbruikbaar
Dergelijke drijvende afsluitingen
zijn in binnenwater met geringe golf-
IEN
HAAG Op 18 fe-
iri is het gedaan met de Vi-
iV Als Jacques Bovet (32)
avond laat na een optreden
Dordrecht zijn instrumenten-
hertje dichtklapt, sluit hij
dijk het elfjarig bestaan van
Haagse mondharmonicatrio
"oor de Vineta's geen dank-
publiek meer en geen da-
üid applaus.
ibrek aan lucht en het ontbre-
van een opvolger in het trio zijn
voornaamste redenen voor dit
pte einde. Jacques Bovet: „Ik
j nog wel een aardig partijtje
^en, maar noten halen, dat lukt
ij meer. Daar heb je erg veel
"R voor nodig." En met een blik
derde sigaret: „Dat roken
me de nek. Al een paar maal
Tjik ermee gestopt. Maar ja."
Toch, kwam er morgen goede op
volger bij me aanbellen (Loosduinse-
kade 459), dan bleef ik van de partij.
Ik zou het trio gaan coachen. Maai
er is niemand te vinden, die mijn
taak kan overnemen. Het is afgelo-
pen met de populariteit van de
mondharmonicamuziek. In heel Ne
derland zijn pakweg nog twee trio's.
Vroeger speelde toch bijna ieder
kind een falderie op een mondhar
monica. Kom daar nu nog eens om".
De Vineta's, met Jacques Bovet,
Charles Sanders (32) en Leo Janssen
(33) genieten een grote bekendheid
in Den Haag en ver erbuiten. Voor
Club 500, later omgedoopt in arties
tenvereniging Zon en Vreugd, heb
ben ze tientallen malen opgetreden
in kinder- en bejaardentehuizen.-
Ook in militaire kantines, gevange
nissen en voor de radio waren ze
een graag geziene gast.
„We maakten er ook een gewél
dige show van. Als je stokstijf op
het toneel blijft staan, dan kun je
nog zo goed spelen, het publiek
raakt op je uitgekeken. We stapten
de zaal in, en voerden tussen de
mensen een muzikale „act" op. Dat
was nog eens plezier."
De achttiënde februari is dan wel
het einde voor de Vineta's, helemaal
uit de showbusiness stappen doet
Jacques Bovet niet: „Dat sfeertje
met de artiesten onderling kan je
niet meer missen." Samen met An
nie Vorstenbosch en Gerard de
Zwijger gaat hij de organisatie van
Zon en Vreugd op zich nemen. „Me
vrouw Vorstenbosch deed het tot
nog toe helemaal alleen. Vaak zo'n
achttien voorstellingen per maand.
Dat is te gek. Zoiets houdt niemand
vol. Dan krijg ik mooi de kans jonge
talentvolle artiesten te begeleiden.
En misschien is er wel iemand bij
met genoeg lucht en belangstelling
voor de mondharmonica..."
slag goed bruikbaar om lichte olie te
gen te houden, maar in dit geval ble
ken zij geen resultaat op te leveren,
omdat de klonters olie door de golf
slag op de Amer zowel over de af
sluiting sloegen, alsook er onder door
gingen.
Met zandwinningsvaartuigen die
van grijpers zijn voorzien is in de
mond van de grotere kreken zoveel
mogelijk alle drijvende olie uit het
water verwijderd. Daarbij kon echter
niet geheel worden verhinderd dat na
het invallen van de dooi olie in de
Biesboseh is doorgedrongen.
Na de rivier de Amer praktisch vrij
is van drijvende olie zal alles worden
gedaan om de nog aanwezige olieres
ten, zowel langs als op de oevers van
de Amer alsmede van de in de
Biesboseh doorgedrongen resten op te
ruimen.
Militairen
Nu het nog gaat om resten achter
gebleven olie op voor het grote mate
rieel moeilijk bereikbare plaatsen,
zijn voor het opruimen daarvari mili
taire eenheden ingezet. Daarnaast
zullen ook andere methoden, zoals het
verwijderen van verontreinigde riet
kragen door verbranden of door snij
den van het riet, worden voortgezet
terwijl voorts voor zover mogelijk
van oliebestrijdingsmiddelen gebruik
gemaakt zal worden.
Over de door dc Provinciale Noord-
brabantsc Elcctricitcitsmaatschappij
te treffen maatregelen ter voorko
ming van een herhaling van de pro
blemen zal overleg met het bedrijf
worden gewoerd. Daarbij zal er op
worden toegezien dat binnen het
technisch mogelijke een dergelijk on
geval zich in de toekomst niet zal
herhalen.
In dit verband kon de minister
meedelen dat het bedrijf overweegt
de langs de rivier de Amer gelegen*
olieopslagplaats naar een ander deel
van het terrein van de centrale over
te brengen. De regering heeft overi
gens mogen constateren dat de PNEM
van stond af aan het opruimen van
de olie krachtig heeft aangepakt.
ljsdek
Door de geringe stroomsnelheid in
de rivier vond verspreiding van de
olie slechts langzaam plaats. Tevens
werd door de omstandigheid dat als
gevolg van de vorst in de kreken en
killen van de Biesboseh een gesloten
ijsdek lag, verhinderd dat reeds di
rect olie in dat natuurgebeid is door-
.gedrongen.
Tenslotte merkt minister Bakker op
dat, hoewel een vrfj groot aantal
slachtoffers onder dc vogels is geval
len, een enigszins betrouwbare schat
ting van dat aantal niet mogelijk is.
Wel mag worden aangenomen dal
van een ramp van ongekende om
vang, waarover het Kamerlid Schui-
lemakcr (Groep-Goedhart) had ge
sproken, geen sprake zal zijn.
Het vogelbestand in dat gebied
loopt wat soortenrijkdom betreft ver
moedelijk geen gevaar.
