-Maak kind geen slachtoffer
van consumpfiemaatschappi|
IS ER NOG IETS OP TE HELDEREN?
DEZE
WEEK
Terug uit Zuid-Afrika (4)
Kleintjes zeggen „mamma" tegen leidster
Kanttekening
Gezegd
(5
ZATÏRDAG IT OKTOBER 1RT0
I Zijn er schadelijke tendensen waar te nemen bij kinderen die niet con
tant door de moeder worden verzorgd? Deze vraag legden wij voor aan
Mevrouw mr. I. Josephus Jitta, staflid bij de Raad voor de Kinderbescherming
i Rotterdam, ééa van de grootste Raden in dit land. Er wordt immers in
lemende mate aangedrongen op het creëren van kinderdagverblijven,
odat moeder een baan buitenshuis op zich kan nemen. „Binnen de Raad",
am -4Idus mevrouw Jitta, „merken wij dat de hele nieuwe generatie maatschap-
ielijk werkers er tijdens hun opleiding op gewezen wordt dat een crèche
len, g
erspê
icon
'beid
r 12.50
Me
goede perspectieven biedt. Van goede perspectieven kun je alleen spreken
als er reeds een band bestaat tussen moeder en kind. Die band moet dus
al in de jongste kinderjaren zijn gevormd. Kinderen worden ook op medische
of sociale indicaties in een kinderdagverblijf geplaatst. Dat gaat in overleg
met deskundigen die het welzijn van het kind op het oog hebben. Nu gelden
bij de kreet om meer crèches van de zijde van MVM - (Man-Vrouw-Maat
schappij), Werkgroep Leijden en Later, Dolle Mina alleen de motieven van de
moeder, waarbij het kind in de knel zou kunnen komen."
m I
„De angst van de Raad voor de Kinderbescherming ten
izichte van crèches bestaat hieruit, dat het kind geen vaste
band met moeder kan vormen, doordat ze de hele dag van
c^in" Ikaar gescheiden zijn. Wij merken dat, door een wisseling in
Ie verzorging gedurende de vroegste jaren van het kind, stoor-
lissen ontstaan in de affectieve ontwikkeling; dat is: zijn ver
mogen tot het aangaan van vaste relaties wordt beperkt. Het
m moeilijk vriendjes maken, zich in een werkverband hand-
laven".
kom,
Que-
gei
Nabl.
terda;
n J „Het belangrijkste: deze kin
deren hopen zelf ook ouders te
/jfcorden. Nu voeden ouders hun
Minderen vaak op, zoals ze zelf
kpgevoed zijn. Waar zouden ze
N"|het anders geleerd hebben?"
„Ik heb begrip voor vrouwen
hie hun opleiding ook na hun
Auwelijk willen gebruiken in
Nedeken baan (maar als ik een kind
O,-, (had gekregen zou ik de eerste
iren gestopt zijn met werken).
róniaÏM11 tot tien uur per dag voor
AfJeen jong kind in een kinderdag
verblijf is veel te lang. Dat
Jkunnen ouders zelf constateren
jwanneer de kleyter voor het
i-lerst naar de kleuterschool
gaat; hij komt doodmoe thuis.
Jfet is zelfs voor een volwasse-
kookjne nog vermoeiend om acht
rdan|uur tussen „vreemden" te zijn,
11 geef ik toe dat een goede
ABCjcrècheleidster als plaatsvervan-
Drden-jgend moeder kan fungeren."
jonge I Er ontstaan op het moment
(overal „wilde" crèches met vol
komen gebrek aan deskundige
ythinj leiding. Het is de vraag of de
,1,^1 kinderen volwaardige voeding
Van|krijgen, of er wel voldoende
6.75.
UitgJ
i Zc*
HET KABINET is deze week
geen moment in gevaar gekomen
bij de algemene en de financiële
beschouwingen in de Tweede Ka-
De ploeg van premier De
Jong zal de reis wel halen. Maar
dit kabinet wordt niet de inzet in
de verkiezingsstrijd, zegt mr.
Biesheuvel.
Hoe de kaarten dan wel komen
te liggen, is nog niet duidelijk
geworden. Liberaal of socialist is
niet het enige alternatief. En al is
deze uitspraak nog wat anders
dan dat het „lood om oud ijzer"
zou zijn, mr. Geertsema van de
WD haalt de befaamde zegs
wijze 'och maar weer van stal.
if Premier De Jong
Zo zitten we weer midden in
de landspolitiek. „Wet en orde"
is het hoofdthema in de Kamer.
En de belastingmaatregelen. On
danks c.h. bezwaren zal Witte-
veen zijn zin krijgen. Een motie
tegen verhoging van de BTW
wordt alvast verworpen.
Premier De Jong ontkent een
harde lijn bij de gezagshandha-
ving, en ziet geen grond voor
wijziging van de Grondwet op het
stuk van invoering van een dis
trictenstelsel en een gekozen
Premier.
Over gezagshandhaving ge
sproken de actie van duizend
man politie en marechaussee om
twee Ambonezen in Capelle aan
den IJssel te arresteren, lijkt toch
wel op een harde razzia. En-pas
sant v/orden wapens opgespoord.
De man die in Wassenaar
hoofdagent Moolenaar dood
schoot heeft een bekentenis af
gelegd.
Sabotage met legervoertuigen
'n Assen de twee jonge da
ders worden snel gegrepen. Dui
delijk lijkt dat ze hun lesje van
rustruimte is. Voor de zuigelin
gen zou ik willen zien dat zij
een aparte ruimte hebben, waar
ze rustig kunnen slapen. In het
rapport „Kinderopvang" van de
werkgroep crèches, ingesteld
krachtens besluit van Burge
meester en Wethouders d.d. 26
november 1969, wordt voorge
steld dat ieder die een crèche
wil exploiteren een vergunning
van Burgemeester en Wethou
ders moet hebben. Dat kan een
zekere garantie geven. Er is
een strafbepaling in opgenomen.
Het toezicht zou worden opge
dragen aan de GG GD.
„Wij als Raad krijgen wel
klachten binnen van veront
ruste moeders over de manier
waarop kinderen opgevangen
worden. De Raad voor de Kin
derbescherming kan alle geval
len, waarin vrees bestaat dat
kinderen in hun fundamentele
behoeften tekort komen, onder
zoeken, en zonodig maatregelen
uitlokken in het belang van de
kinderen, indien de ouders zich
onvoldoende vergewissen van
de verzorgingssituatie waarin
zij hun kinderen brengen. In
die zin heeft de Raad ook toe
zicht op de crèches."
De Haag en Utrecht hebben
nu een gemeentelijke verorde
ning op kinderdagverblijven,/in
-de VPRO-televisie hebben ge
leerd.
Het is weer een paar dagen
goed mis in Rijnmond. Een
school in Vlaardlngen sluit. Het
regent protesten. Staatssecretaris
Kruisinga verklaart Rijnmond tot
saneringsgebied wat betekent
dat er een programma van maat
regelen wordt opgesteld.
„Schip Ahoy" voor een nieuw
Rode-Krulsschip brengt In een
dag zeven miljoen op, dank zij de
televisie natuurlijk, Henk van Sti-
priaan is geen Mies Bouwman
maar hij fikst het dan toch maar.
Voorspelling: over 10 jaar
160.000 studenten en In het jaar
2000 twaalf volledige universitei
ten nodig. Het vak van de toe
komst: professor.
Intussen houden dagenlang
duizenden in Canada het hart
vast. Behalve een Britse diplo
maat wordt ook een Canadese
minister gegijzeld door een poli
tieke groep die afscheiding van
de provincie Quebec beoogt.
Nieuwe Russische vredesvoor
stellen voor het Nabije Oosten
oud nieuws, zegt het westen. Be
zorgdheid in Israël over krijgshaf
tige taal in Egypte, waar Moekou
het beleid schijnt te dicteren.
Machtsstrijd nu ook in Irak.
En verder in het buitenland:
Canada erkent rood China. Nixon
belooft nog dit jaar 40.000 Ameri
kanen uit Vietnam te zullen halen
en de dienstplicht af te schaffen.
Nobelprijzen geneeskunde voor
drie zenuwartsen, althans geleer
den op dit gebied. Het overlijden
van de Franse radicale oud-pre
mier Daladier (86) en de Poolse
minister van buitenlandse zaken
(Rapacki (61). De Paus weer fel
tegen abortus en euthanasie.
Artikel 8 van de Loonwet of de
afschaffing ervan komt in een ad
vies van de SER. De bouwbon
den willen voor volgend jaar 12
procent meer. Het overleg over
de f 400 extra dreigt in land- en
tuinbouw vast te lopen.
Een directeur moet maar vijf
jaar de tijd krijgen om zijn stem
pel op het bedrijf te zetten waar
hij leiding aan moet geven. Kies
hem uit drie man, die klaar staan
om het werk te beginnen en
stuur hem na vijf jaar twaalf
maanden met vakantie. Geef hem
dan pas zijn privé helikopter, zijn
privé straalvliegtuig, zijn land
goed aan de Riviera an zijn privé
secretaresse, niet tijdens zijn be
wind. (Robert Townsend, ex-di
recteur).
Amsterdam en Rotterdam zijn
ze in de maak.
„Ik ben bang voor die wilde
crèches," zegt mevrouw Jitta,
net zoals voor slechte bejaar
dentehuizen. Men redeneert: er
is vraag naar, dus zit er een
bepaalde broodwinning in. Nog
maals: het jonge kind heeft zijn
moeder nodig".
„Er is bij de Kinderbescher
ming een hele omwenteling ge
weest, dankzij de nieuwste in
zichten bij de mens-weten
schappen. Eer wij beslissen dat
een kind uit huis geplaatst moet
worden, bekijken we naast de
materiële omstandigheden de
band van het kind tot zijn
ouders. Die relatie is van essen
tieel belang."
„Men streeft er tegenwoordig
naar, een baby één vaste ver
zorgster te geven. Kijk, een
goede crèche staat of valt met
de leiding. Als die ziet, wanneer
een kind wat meer aandacht
nodig heeft dat het die ook
werkelijk krijgt, dan zit hef
goed."
„Een crèche is meer dan een
bewaarplaats voor kinderen. In
de wijk Ommoord streeft men
ernaar kinderen op te vangen in
de laagbouw in directe omge
ving van het ouderlijk huis
Dan blijft het kind op bekend
terrein.
„Ik sta niet negatief tegen
over crèches. Indien moeder wil
wérken, dan zouden een paar
ochtenden of middagen m.i. het
beste zijn. Als ouders van te
voren weten dat zij risico's lo
pen op het gebied van de emo
tionele ontwikkeling van hun
kind, mogen zij zich wel
tweemaal bedenken. Veel moe
ders onderschatten de betekenis
die zij hebben voor hun kinde
ren in die eerste levensjaren.
Dat belang is voor het kind héél
groot, dus ook voor de maat
schappij."
„Er zou meer discussie moeten
komen over opvoeding. Door
een storm van informatie krij
gen veel ouders de neiging om
te zeggen: ik weet het ook niet
zo precies (sneer)".
„Bij de gezinsplanning moet
een jong stel er op rekenen dat
-K- In de goede crèche Is persoon
lijke eendacht voor de peuters, veel
speelmateriaal, zand en water om
te kliederen, je kunt er hard ren
nen en op de muren krassen zoals
hier. „Laat echter deze materiële
voorzieningen geen afkoop worden
voor de band met moeder", waar-
schuwt de Raad voor de Kinder
bescherming.
de vrouw voor de kinderen een
aantal jaren beschikbaar dient
te zijn. Laat moeder ze heeft
vaak een goede opleiding gehad
haar interesse behouden door
er b.v. een dag in de week voor
uit te trekken, zodat zij straks
weer aansluiting vindt in het
werk waar ae voor opgeleid is."
„Bij overheid en bedrijfsleven
zou meer bereidheid moeten be
staan tot het creëren van part
time banen. Dat moeder werkt:
geen bezwaar. Het is voor de
kinderen goed als moeder ook
buiten het gezin iets beleefd
heeft, en vader krijgt een frisse
vrouw. Het generatieprobleem
ziet zij dan ook in een ander
daglicht, doordat de werkende
vrouw in alle maatschappelijke
ontwikkelingen bij kan blijven.
Ze maakt in haar werkverband
ook andere jonge mensen mee."
„Ik begrijp wel, dat de man
nog geen carrière heeft gemaakt
bij het begin van zijn huwelijk.
Onze levensstandaard is hoog,
een jong stel woont vaak in een
dure flat die een te grote post
vormt op het budget. Ze werken
samen, hebben een auto en een
kameraadschappelijk huwelijk.
Wanneer is er dan plaats voor
de baby? Voor dat probleem is
nog geen oplossing."
„Wij moeten ons meer dan tot
nu toe bewust zijn van de geva
ren die de huidige consumptie
maatschappij oplevert voor de
volgende generatie. De
materiële voorzieningen in een
overigens goed geleide qrèche
mogen geen soort afkopen wor
den voor de band met moeder.
Hier ligt nog een groot veld
voor onderzoek braak. Er moet
meer communicatie tussen uni
versiteit. sociale academie en so
ciale particuliere en over
heidsinstanties zijn die het
„veldwerk" bedrijven."
Zijn er geen kinderuitspraken
over het tekortschieten in aan
dacht van de ouders?
„Dat betekent dat kinderen
zich hun gemis bewust zijn. Wij
van de Kinderbescherming be
merken meermalen dat kinde
ren juist in periodes van duide
lijke gezinsmoeilijkheden hun
ouders gaan idealiseren", zegt
mevrouw Jitta.
TE PRETORIA hadden wij gelegenheid een
gedeelte van het proces bij te wonen tegen de
groep van ruim twintig die beschuldigd was
van terroristische daden. Ook in de naamge
ving van wetten is men ginds nu eenmaal
niet afkerig van stevige woorden; ditmaal
dan gold het „de wet op het terrorisme" (van
1967).
Dezelfde groep was tevoren, bij die gelegen
heid vervolgd op grond van een andere wet
(die „op de onderdrukking van communis
me"), al eens vrijgesproken. Wordt dus een
beklaagde vanuit de ene wet vrijgesproken,
dan kan het gebeuren, dat men het nog eens
uit een andere probeert.
Dit was dan het tweede proces. Zelf
jurist zijnde, werden we wel getroffen door
iets van een „serene" sfeer in de rechtszaal.
De bedoeling was duidelijk rechtsoefening.
Een soortgelijke oprechte sfeer hadden we
destijds te Jeruzalem geproefd in het rechts
geding tegen Eichmann.
Zelf met enige jaren ervaring rechtspraktijk
als advocaat achter de rug had ik daar te
Pretoria het gevoel: die mensen worden ook
ditmaal vrijgesproken. De verdedigers hadden
hun verdediging ook goed opgezet; ze beklem
toonden dat de verdachten- feitelijk terecht
stonden op beschuldigingen waarvan ze in
een vroeger stadium reeds waren vrijgespro
ken.
EN INDERDAAD, korte tfjd daarna volgde de
vrijspraak. Maar wat gebeurde er toen? De
regering, ging ingrijpen met bepaalde, de
vrijheid belemmerende, maatregelen. Het mo
tief daartoe Iaat zich raden: in een situatie
als waarin Zuid-Afrika verkeert, vindt de
regering, dat het laatste woord niet altijd aan
de rechter kan zijn. Men gevoelt zich zo be
dreigd door het communisme, dat ook mid
delen van verweer worden aangegrepen, die
een inbreuk op het wezen, van de rechtsstaat
betekenen. Een handelen als in noodtoestand.
De vraag dringt zich op, of het aldus ontne
men van rechtszekerheid een ernstige zaak
niet onrust aanwakkert en aldus getrof
fenen niet eerder drijft in de juist niet ge
wilde richting.
Ik moet zeggen, van de rechtspleging zelf
ginds een goede dunk te hebben gekregen. In
gesprekken die wc met rechters mochten heb
ben onderstreepten zij allen de noodzaak van
zorgvuldigheid in de benadering van de ver
dachte. En op rechtszittingen waren wij ge
tuigen van rechterlijke inspanning om het
verloop van de procedure juist ook aan de
verdachten duidelijk te maken op een wijze
als waarvan ook in ons land nog iets te Ieren
ware.
Trouwens, de rechters wórden er steeds uit
de advocatuur „gerecruteerd", hetgeen op
zichzelf reeds bijzondere belangstelling hun
nerzijds voor de vervolgde waarborgt.
Maar dan komt ingrijpen van staatswege
achteraf natuurlijk dubbel hard aan. Met na
me als ik rechter was zou ik het niet een
bemoedigende ervaring durven noemen.
DIE INTERNATIONALE „toestand" Is er na
tuurlijk wel. Het blijft een opmerkelijke
zaak, die concentratie van aandacht juist op
dat land. In Zuid-Afrika zelf vraagt men zich
meewarig af: vormen we dan werkelijk een
bedreiging voor de wereldvrede?; gedragen
we ons jegens de wereld zo onverantwoorde
lijk?
Behalve dat men zich dit afvraagt, voelt men
zich onbillijk beoordeeld wat betreft eigen
oprechte bedoelingen. Tegenover deze bejege
ning dan van de buitenwereld kiest men naar
mijn indruk tweeërlei gedragslijn.
In de eerste plaats is er bereidheid om het
isolement te aanvaarden. Beschouwingen in
Zuid-Afrika over de internationale toestand
bevatten niet zelden vergelijkingen met de
situatie waarin de kleine staat Israël zich be
vindt. En zoals Israël zich eens gedwongen
zag voor eigen veiligheid de landsgrenzen
over te trekken, zo acht men het niet onmo
gelijk dat die noodzaak er eens zal zijn voor
het eigen land; men denkt dan met name aaa
een op zichzelf zwakke Afrikaanse staat air
Zambia.
IN DE ALGEMENE dreiging tüt men. als ge
zegd, in het bjjzonder zwaar aan die van het
communisme. In meer dan één regeringsge
bouw wees men ons op daar hangende wand
kaarten van zuidelijk Afrika het verloop aan
van „dé spoorlijn"; dat is de spoorlijn die
communistisch China bezig is aan te leggen
door Tanzania en Zambia.
Ons is In Zuid-Afrika weinig anders gebleken
dan van bereidheid om dit isolement, zij het
met pijn, ook te aanvaarden. Dat is dan de
ene functie van de oude ossewagen: men kan
er zich achter verschansen.
Toch zijn er tekenen van nog een andere
gedragslijn, die namelijk van bereidheid tot
het openen van vensters. Zoals ik het in een
Zuidafrikaanse studie las: men heeft met de
ossewagen ook méér gedaan dan er zich
achter verschansen, men is er destijds de ber
gen mee overgetrokken.
Voor de wereld is Zuid-Afrika nog wel bijna
gelijkluidend met „apartheid"; men vindt dat
woord nu in bijna alle talen terug, waarbij
nog niet eens de moeite Is genomen naar een
vertaling te zoeken.
Maar Zuid-Afrika lijkt zelf al een fase ver
der; de hobbelende ossewagen is in bewe
ging. De opmerkelijke vooruitgang van de
wetenschap ginds, de sterke economische en
financiële toestand dat zijn óók aspecten
van het Zuid-Afrika van vandaag. Geven ze
een vals gevoel van geruststelling? Daar zijn
er die het menen. Tegelijk echter dragen ze
aan het zelfvertrouwen bij.
MAAR ZE stimuleren ook de tweede gedrags
lijn; die van het zoeken van openheid naar
buiten, van het pogen om verkeerd begrip
weg te nemen, van het trachten de conceptie
waarvoor men gekozen heeft niet te laten
overwoekeren door nevenverschijnselen van
kwalijk karakter.
Het lijkt me van belang dat men zich ginds
in dit opzicht ook het nodige Laat gezeggen,
zeker van welwillende kant. De bereidheid
daartoe zal voor de komende tijd van niet
geringe waarde zijn. Waartegenover dan de
buitenwereld bereidheid moet tonen tot een
rechtvaardige beoordeling van die conceptie.
Plaatsing van de Zuidafrikaanse problematiek
in de internationale context is uiteraard van
te groter noodzakelijkheid geworden, nu door
de loop der geschiedenis het land in bepaalde
opzichten zo centraal is komen te liggen.
Dit laatste is wel in staat om ter plaatse zelf
het reeds aanwezige besef van verantwoorde
lijkheid aan te wakkeren. Maar tegelijk
maakt het daar eens te meer de keuze van
een wijs beleid en van verstandige beleidsbe
slissingen wenselijk.
Nu heeft men ginds in het verleden al bewe
zen met die ossewageji vèr te kunnen gaan.
Men moet er nog wat verder mee zien te
komen en bij voorkeur op andere gebieden
dan geografische.
Juist de ligging daér en op dit ogenblik moet
tot iets waardevollers kunnen dringen dan tot
het isolement. Maar dit vind ik zelf zo mooi
gezegd, dat ik over de verwezenlijking nog
wel een weekje moet nadenken.
DIEMER
Kinderen hebben hun moeder nodig.
Mijn eigen kinderen zeggen wel: Moe
der heb je.nu nooit eens tijd voor mij?"
en dan antwoord ik: .Om vijf uur ben ik
weer helemaal voor jullie!"
Aan het woord: de eigenares van een
overigens goedgeleide crèche die moeder
is van twee jongens.
Wil zij overheidsbemoeiing? „Ja. u-el
vergunning en toezicht, geen subsidie.
Een crèche behoort tot het vrije onder
nemerschap. Ga je dat uit zakelijk belang
of winstbejag doen, waar blijft dan de
liefde tot het kind?"
..Een gemeentelijke crèche lijkt mij
niet ideaal, het personeel wordt dan
ambtenaar. Na een enquête van CRM is
gebleken dat er in ons land 191 kinder
dagverblijven zijn waarvan 91 door de
gemeente gesubsidieerd, éénderde d<us".
„Iets anders is dat bedrijven hun werk
krachten die moeder zijn de crèchekos-
ten vergoeden".
„Ja, ik ben een plaatsvervangend moe
der. Kinderen van zo ongeveer twee jaar
die hier pas komen, zeggen vaak „mam
ma" tegen me. Wat de stoornissen bij die
kleintjes betreft: een kind dat het hier
met naar z'n zin heeft, niet tiert, gaat na
overleg met de moeder weg. Een kind
mag niet de dupe worden van het feit
dat zijn moeder werkt. Een moeder moet
maar weten dat ze een kind heeft".
„Wil je een baby goed verzorgen in de
crèche, dan heb je op vier babies één
leidster nodig, die vakkundig is. Ze geeft
twintig minuten een fles, dat is 80 minu
ten per maaltijd op de groep van iner
kinderen De kleintjes moeten op t{jd
verschoond en verluierd worden en ik
sta erop dat er baby-gymnastiek mee
wordt gedaan. Dat is financieel haast
niet haalbaar voor de crècheleiding".
Ab. Visser
In schoolboeken is die ouderwetse
term nog wel te vinden: „Fraaie let
teren". Dat woord 'fraai' wordt nog
wel gebruikt, maar in ironische zin,
b.v.: „Het is wat fraais, die letteren
tegenwoordig". Toch hoort men
tegenwoordig in artistieke kringen
dat ouderwetse woord weer serieus
gebruiken, juist in de spreektaal. Een
acteur heeft bij een radio-opname
een vers uitstekend voor de micro
foon gebracht. De regisseur zegt:
„Heel fraai."
Tegenover de fraaie letteren staat da
zwarte literatuur. Daarin wordt, min of
meer programmatisch, stelling genomen te
gen de burgerlijke letterkunde die zedelijk
heidsnormen eerbiedigt en weet heeft van
idealen. Dat hoeft allemaal niet zo ver te
gaart als het (verbale) satanisme van Bau
delaire in zijn tijd. In het naturalisme werd
een poging ondernomen om het ware ge
zicht van de samenleving te laten zien.
De grote man van het naturalisme in
Frankrijk was Emile Zola. wiens roman Na-
na onlangs verfilmd op het televisiescherm
te zien is geweest.
Het was een tijdsbeeld van het decaden-
ie Parijs in de laatste periode van keizer
Napoleon III (die zich ook zelf met vrouwen
zeer actief heeft ingelaten), maar en
anders was het geen grote roman gewor
den het had ook een betekenis die
verder reikte: de erkenning van de waar
heid dat het zich verslingeren aan vrouwen
de nobelste en rijkste man tot armoede,
oneer en zelfmoord kan brengen.
De zedenroman heeft, desnoods tegen
wil en dank, impliciet een strekking. Als
Nana aan de pokken sterft en haar mooie
gezicht tot iets afschuwelijks Is verworden,
houdt het einde van deze courtisane de
lezer een spiegel voor, ook al zou dit
strijden met het programma van het natura
lisme.
De zogenaamde „thriller" (aensatiero-
man) houdt zich met de misdaad bezig.
Hier zijn we In de eerste plaats In de sfeer
van de detective-roman. De detective, poli
tieman of niet, plaatst zich aan de kant van
de wet en van het recht. Law and order!
Het doel is niet sociale misstanden aan
de ka8k te stellen, maar op zich zelf staan
de gevallen op te helderen. Het gaat meer
over de slimheid (of gebrek daaraan) aan
beide kanten van de wet, dan over de
boosheid. De spanning In het verhaal moet
de lezer ontspanning brengen.
Een detective brengt de opheldering,
vandaar de opmerking van Sherlock Hol
mes aan het eind van een van zijn avontu
ren: „Is er nog iets op te helderen. Wat
son?"
De ouderwets-gezellige verhalen van
Ivans eindigden meestal met een lange na
beschouwing. uiteenzettend hoe alles zich
werkelijk had toegedragen. Deze trek her
innert aan het positivisme. Bij de verhalen
van A. Conan Doyle is de eindindruk, dat
misdaad weliswaar in alle klassen van de
samenleving voorkomt, maar daarin toch
gelukkig niet overheerst.
Bij de queen of crime" evenwel, de
zeer vruchtbare schrijfster Agatha Christie,
onlangs tachtig jaar geworden, moet men
wel da indruk krijgen van een door en
door corrupt Engeland, juist in de z.g. be
tere en hoge kringen. Zij bedoelt dit na
tuurlijk niet te suggereren, maar bij zo'n
overvloedige romanproductie is dat een
niet te ontkomen, onwillekeurige eindcon
clusie.
In de Maigret-verhalen van Simenon
treffen ons sterk humanitaire trekken.
Sherlock Holmes leeft In een Victoriaanse
standenmaatschappij; Maigret in een Fran
se republiek waarin het politieapparaat
over het geheel integer is. maar de politiek
aangevreten door corruptie. Achter de
schermen trekken de rijken en machtigen
aan de touwtjes en verliezen hun eigen
belangen geen ogenblik uit het oog. De
knechten zijn beter den de bazen
Maigret vertegenwoordigt de goede
knecht, die weet wat er te koop is maer
domweg zijn plicht doet en deernis heeft
met de méns in de misdadiger. De slecht
heid door hebben en toch voor het goede
kiezen, dat is een vorm van modern-popu
lair heldendom. En dat terwijl In de eigen
lijke letterkunde de held al lang verdwenen
is.
Ab Visser is in ons lend, voorzover Ik
weet. de belangrijkste deskundige op het
qebied van het misdaadverhaal. Zijn roman
Het kind van de rekening heb Ik Indertijd
in deze krant besproken. Nu ligt vpor mij
zijn jongste publicatie De Chanteur en an
dere misdaadverhalen (L. J. Veen's Ultge-
versmlj. N.V., Amsterdam. 136 dichtbedruk
te bladzijden, 8,90)
Het zijn zeven thrillers, waarvan de titels
lulden: De chanteur (variatie op een kof-
fermoord), Aberratie, Vergif, Pensione Su-
quet, Delirium Tremens, De ontvoering, en
Een bot mes.
Deze verhalen spelen zich af in de on
derwereld en de taal is natuurlijk navenant.
Men kan niet verwachten dat de persona
ges, als ze de keus hebben tussen een
woord als vrouw of meisje, en wijf of teef,
het fijnste woord kiezen. Toch herhaal ik
mijn bezwaar van de vorige keer, dat naar
mijn gevoel de auteur met dit soort taalge
bruik Iets te royaal is. Simenon bedient
zich veel minder van het platte jargon en
weet toch de indruk van echtheid te berei
ken.
Aan de andere kant heeft dit werk on
miskenbaar literaire trekken. Ik geef enkele
voorbeelden. Op bl. 58 leest men: „In de
diepte van hat hula hoorde hij het televi
sietoestel van mevrouw Muller en dit ge
luid vermengde zich met het wilde ruisen
van de bomen in de tuinen en het kletteren
van de regen op het dak."
Op bl. 69 staat: „De lucht was gevuld
met kleine onweersvliegjes en in de vroe
ge avondhemel, die de kleur had van een
beslagen tong. krioelde het van onvermoei
bare. piepende zwaluwen."
Visser weet de sfeer van Parijs en van
Rome bijzonder qoed op te roepen en den
met name van de achterbuurten, inclusief
de luchtjes. Als men hier van naturalisme
spreken mag. dan is dat zo weinig pro
grammatisch. dat de onbedoelde tendens
er niet uitspringt, zoals dat in „Nana" het
geval ie.
De onderwereld en de misdaad worden
hier als feit aanvaard en als milieu ge
bruikt om spannende verhalen te vertellen
zoals die kunnen gebeuren. Het eerste ia
zelfs geïnspireerd op de bekende Japanse
koffermoord. Aan de te kleine letter van
het boek heb ik mijn ogen tijdelijk een
beetje bedorven: risico van het vak.
