,0p de dijk zag ik ineens
pantserwagens aankomen"
WERK AAN DE WERELD
Duizend man op
zoek naar twee
Christelijke politieke
partij in Indonesië
een praktische eis
Verontwaardigde Ambonezen hebben het
gevoel dat hun de oorlog is verklaard
PARIA'S
Betogers Reggio
vuren op politie
BROEK UIT DOEN
POTDICHT
BELACHELIJK
VERSTANDIG...
Inzcimelingsaktie NOVIB voor arme landen
7
VRIJDAG 16 OKTOBER 1970
CAPELLE AAN DEN IJSSEL Een paar huilende Ambone-
se kinderen naast een levensgrote rups-pantserwagen van de ma
rechaussee. Huilend omdat de ze niet naar huis mochten. Hui
lend omdat ze niet wisten wat er thuis aan de hand was. Het was
een wat wrang beeld gistermorgen op de dijk bij het woonoord
..IJs6eloord". Een paar kleine meisjes die door zwaarbewapende
militairen de mitrailleurs op de gevechtswagens waren gela
den werden tegengehouden toen ze naar huis wilden.
(Vervolg van pag. 1)
Mogelijk vastgehoudenen zijn naar
n plaats gebracht die niet bekend
maakt is. Intussen bleek gisteren
jdens een uiteenzetting over de
ing van zaken door onder meer mr.
J. van der Hoeven, officier van
istitie in Rotterdam en mr. A. W.
osingh, officier van justitie in Den
laag, dat het onderzoek heeft duide-
jk gemaakt, dat het de bedoeling
:as. op de 31e augustus niet alleen
e woning van de ambassadeur in
Wassenaar te bezetten, maar ook en
egelijk de Indonesische ambassade in
>en Haag en het consulaat-generaal
an Indonesië in Amsterdam.
Hoe ook, aangenomen wordt, dat in
e nacht van de 30e op de 31e augus-
us 100 zwaarbèwapende mannen in
e Randstad gereed stonden voor ac-
ies, van wie de deelnemers aan de
etie Wassenaar zich verzameld heb-
>en in „IJsseloord". Daar zijn de fi-
lesses van het plan geregeld en wer-
Icn de wapens uitgereikt, in het bij
onder door de thans gearresteerde
•aul C. Th.
Direct na de inval toont deze Zuid-
ftolukker zijn wapen
In Capelle hield de geüniformeerde
politie de bewoners tijdens het onder
zoek onder controle. Rechercheper-
soneel verrichtte het eigenlijke zoek
werk. De beide officieren betoonden
zich zeer content: „De gehele actie is
buitengewoon/ rustig en geheel vol
gens plannen verlopen. Incidenten
hebben zich in het geheel niet voor
gedaan. Maatregelen waren getroffen
tot regeling van eventueel toege
brachte schade. Voor zover thans be
kend echter, is nauwelijks enige
schade veroorzaakt". Onder „nauwe
lijks" bleek later tijdens het gesprek
de schade te vallen aan het op het
complex staande kerkgebouw.
Grote overmacht
Op de vraag of tegen 750 mensen,
van wie er dan nog velen naar hun
werk waren, een zo grote overmacht
aan mensen en materiaal moest wor
den ingezet, luidde het antwoord:
..Gelet op eerdere ervaring moest
voorkomen worden dat er slachtoffert
zouden kunnen vallen aan de zijde
van de polite.
„De bedoeling was om met deze
grote overmacht schieten door de be
woners te voorkomen, Dat is onge
vraagd gebeurd. Van de zijde van
de politie zijn tijdens de voorberei
dingen geen voorwaarden over de
sterkte gesteld, zij het dat zij geen
enkel risico wenste te nemen". U. was
ongewapend toen hij op straat in het
kamp werd aangehouden. Th. werd in
zijn woning gearresteerd. Op hem
werd een geladen en op scherp ge
steld pistool gevonden.
Dat liegen ze
Een bewoonster van het oord had
verslaggevers die pas na de actie
op het terrein konden verteld, dat
zij getrapt was. Dit werd door mr.
Van der Hoeven ontkend: „Dat liegen
ze. Als ze volhouden dat er geslagen
is. dan moeten zij een klacht indie
nen, dan wordt deze onderzocht.
Maar er is eenvoudig niets gebeurd.
Ongelofelijk dat het zo rustig verlo
pen is". Hij sprak verhalen tegen van
IJsseloordbewoners, dat fouillering
gepaard was gegaan met gedeelte
lijke ontkleding. Er waren 40 visiteu-
ses aanwezig voor de vrouwen. Dat er
geen bevelen tot huiszoeking werden
getoond werd normaal gevonden. „Er
is namelijk niet naar gevraagd".
De bewoners hebben op dit punt
andere verhalen, maar mr. Van der
Hoeven stelt, dat alle 150 bevelen op
naam gesteld zijn. En zou ook ge
werkt zijn met eenvoudige agenda
blaadjes en ander „kladpapier", maar
dat was voor de officieren een nieuw
geluid.
Papieren
Het onderzoek heeft ook een flink
aantal papieren opgeleverd die van
belang kunnen zijn bij het onderzoek.
Van de gevonden wapens waren er
verschillende verstopt in de grond.
Onder de buit van gisteren zijn geen
wapens die afkomstig zijn van dief
stal uit het leger. De gevonden wa
pens zijn trouwens bijzonder modern.
Met ir. Manusama, president in
ballingschap van de republiek der
Zuid Molukken. is geen contact ge
weest over of tijdens de actie.
De actie heeft niet rechtstreeks te
maken gehad met de bekentenissen
van de 34-jarige H. J H.. die reeds op
op omstreeks 4 september verklaard
heeft, hoofdagent Molenaar gedood te
hebben.
Ie Ambonezen laten zien hoe gron-
ig de politie en marechaussee te
lerk zijn gegaan bij hun speuracties
naar wapens. Zelfs vloeren werden
opengebroken.
Grimmig „beleg" rondom kamp IJs
seloord
men bij de secretaris van het Korps
Pendjagaan Keamanan.
Ir. Manusama is niet de enige die
het niet neemt. Frieda Tomasoa, de
22-jarige leidster van de Vrije Zuid-
molukse Jongeren in Capelle, steekt
haar woede ook niet onder stoelen of
banken, kort nadat de laatste pant
serwagen uit „IJsseloord" is verdwe
nen. „Wij jongeren, wij nemen dit
niet. Dat ze zoeken naar wapens,
vooruit, dat moeten -we toestaan vol-
•gens de Nederlandse wet. Maar de
manier waarop ze het hebben gedaan,
met al dat machtsvertoon, nee, die
aktie keuren wij scherp af."
Gisteravond hebben de Zuidmoluk-
kers er een bijzonder woelige verga
dering in de kantine van het kamp
aan gewijd. Iedereen, jong en oud,
stroomde tegen negen uur de kantine
binnen, waar een geladen sfeer hing.
Een adjudant van ir. Manusama riep
de bewoners van het kamp echter op
hun kalmte te bewaren. Het is hem
gelukt. Op het oog tenminste. „We
worden behandeld als paria's en we
zullen ons ook zo gaan gedragen ook",
zei echter een groep jongeren later na
afloop van de bijeenkomst. Hetzelfde
zou even later ir. Manusama in een
interview verklaren: „Wij hoeven
Nederland niet eens meer de oorlog
te verklaren. Nederland heeft het ons
al gedaan. En moet ik dan mijn men
sen steeds maar tot kalmte blijven
manen? Dat houdt ook eens een keer
op? Echt, met dergelijke methoden
spelen ze precies Tamaela en zijn
mensen in de kaart. Als dat is wat ze
wiljen...."
ROME Ook gisteren hebben be
togers in Reggio het vuur geopend op
politemannen die barricaden van de
straten wilden verwijderen. Woens
dag werd een politieman ernstig ge
wond door een schot van de betogers.
In Reggio wordt nog steeds een alge
mene staking gehouden. Ook in Ca-
tanzaro, waar de vrees bestaat dat de
voorlopige aanwijzing tot hoofdstad
.van Calabrië te niet wordt gedaan,
werd gisteren gestaakt.
(Van onze parlcmcntsrcdactie)
AMSTERDAM De oprich
ting van een christelijke poli
tieke organisatie is voor Indone
sië geen onveranderlijke prin
cipiële eis. maar alleen een prak
tische noodzakelijkheid van voor
bijgaande aard. Zo'n christelijke
politieke organisatie moet dan
ook voortdurend worden onder
zocht op effectiviteit en doel
treffendheid.
Tot deze conclusie komt dr. Sutarno
in zijn proefschrift „Het Kuyperiaan-
se model van een christelijke poli
tieke organisatie". Hij promoveerde
vanmiddag aan de Vrije Universiteit
te Amsterdam. Promotor was prof.
dr. H. M. Kuitert.
Het proefschrift is een onderzoek
naar het middel van een christelijke
politieke partij om het politiek-staat-
kundig leven van het christelijk ge
loof uit te beïnvloeden. Dr. Sutarno,
die in Jogjakarta werd geboren, heeft
zijn geschrift opgedragen aan zijn
moeder, „die twee jaar geleden ge
doopt werd en wier eenvoudig ge
loofsleven voor mij een bron van in
spiratie is en aan de nagedachtenis
van mijn vader, die nooit de gelegen
heid had om Jezus Christus te leren
kennen tijdens zijn aardse leven".
Geen navplging
Het Kuyperiaans model van een
christelijke politieke organisatie wil
dr. Sutarno niet zo maar voor
Indonesië overnemen. In zijn eerste
stelling zegt hij: „Het verdient geen
navolging de christelijke 'oeginsel-
idee en de antithese-gedachte te ma-
ken tot uitgangspunten voor de op-
richting van een christelijke politieke
organisatie."
De antithese-gedachte maakte
i juist de beïnvloeding van de samen
leving moeilijk. En juist voor
Indonesië is deze beïnvloeding zo no
dig. Dr. Sutarno stelt zelfs de vraag
i in hoeverre een christelijke politieke
I organisatie werkelijk de taak kan
vervullen, die haar toekomt.
Zelfverdediging als motief tot op
richting van een christelijke politieke
organisatie in Indonesië is ethisch ge
oorloofd. Maar wel moeten de rechten
j en vrijheden van alle burgers in acht
worden genomen.
De Indonesische christenen zien
j zich dan geplaatst voor de volgende
j opgaven
Een inzet voor de democratisch»
samenleving;
Eerlijke en principiële samen
werking met andere groeperingen.
Hiervoor zijn openheid en soepelheid
in denken en handelen nodig in
plaats van afgeslotenheid en hoog
moedig isolationalisme.
Een zakelijke en realistische hou
ding. Verstarring en conservatisme
moeten tot elke prijs worden voorko-
men.
Huwelijk
j Van de 25 stellingen van dr. Sutar-
I no noemen we nog de volgende: De
1 uitspraak van 'Jezus: ..Hetgeen dan
God samengevoegd heeft, scheide de
mens niet (Mattheus 19:16) impliceert
niet dat God in elk huwelijk man en
vrouw heeft samengevoegd".
Ook stelt de theoloog Sutarno nog:
..Een deel van de actuele oordeelvor
ming over Indonesië berust op gebrek
aan behoorlijke informatie.
Werk aan de Wereld wordt de op
volger van de bijna tot een traditie
geworden Anti-Honger-Aktie, die de
afgelopen tien jaar is gevoerd. De ak
tie wil aansluiten bij de ontwikke
lingsstrategie. die voor het komende
decennium (1971-1980) is opgesteld
door de Verenigde Naties.
Honger
„Het is duidelijk", zo zeggen de or
ganisatoren, „dat het om meer gaat
dan de honger-van-de-maag alleen.
I Het gaat ook om de honger naar vre-
F de. naar vrijheid en naar gerechtig-
heid. De honger naar een menswaar-
b dige. rechtvaardige wereld, waarin de
verhouding tussen ons en wat wij de
Derde Wereld noemen, in evenwicht
is gebracht".
Werk aan de Wereld heeft e«n
tweeledig doel. Gezien de teleurstel-
Om de aktie en de problemen,
waaraan aandacht geschonken wordt,
te ondersteunen, is een zogenaamd
wereldwerkboek uitgegeven, dat spe
ciaal is bedoeld voor scholen, aktie-
groepen, clubs enz.
De NOVIB bevordert de ontwikke
lingssamenwerking door voorlichting
van het Nederlandse publiek omtrent
vraagstukken van de ontwikkelings
samenwerking, oefent druk uit op de
regering en de politieke partijen om
de ontwikkelingssamenwerking een
hoge prioriteit te geven en tracht
fondsen bijeen te brengen door het
financieren van ontwikkelingsprojek-
ten in de Derde Wereld.
Tussen 1958 en 1970 financierde de
NOVIB 217 over de hele wereld ver
spreid liggende projeklcn. In totaal
werd hieraan ruim 21 miljoen gulden
besteed.
Door Theo Wïllems
Het was symbolisch voor de hele
actie, die volgens een verklaring van
de Rotterdamse officier van justitie,
mr. S. van der Hoeven, in eerste in
stantie was bedoeld om twee man te
arresteren die ervan worden verdacht
een leidende rol te hebben gespeeld
bij de moeilijkheden in Wassenaar.
Ruim duizend man politie en militai
ren, tot de tanden bewapend, twe«
helikopters en acht met mitrailleurs
bewapende gevechtswagens om twee
man te arresteren.
„We wilden gewoon moeilijkheden
voorkomen en op het ergste voorbe
reid zijn", zou mr. Van der Hoeven
later verklaren. „Intimidatie? Zo
kunt u het ook zeggen, ja." De ruim
zevenhonderdvijftig bewoners van
het kamp „IJsseloord" hebben er een
andere term voor. „Een razzia, dat
was het. Een razzia waar de Duitsers
zich nog voor geschaamd zouden heb
ben. Een belediging voor ons volk.
Moeten wij Zuidmolukkers dat zo
maar allemaal nemen?"
Nauwelijks waren gistermorgen dt
mannen uit het kamp naar hun werk
vertrokken of het leger van politie
mannen en militairen trok een strak
kordon om het kamp. Niemand kon er
nog in of uit. Er werd een vliegver
bod afgekondigd boven het betrokken
gebied, om te voorkomen dat de aktie
vanuit de lucht zou worden gevolgd
door anderen dan de uitvoerders. Wie
van buiten het kamp probeerde op te
bellen, kreeg een politieman of
-vrouw aan de lijn, die meedeelde
dat gesprekken onmogelijk waren.
Wie van binnen het kamp naar bui
ten probeerde op te bellen, werd de
hoorn uit de handen genomen.
„Ik stond net mijn jongste dochter
tje in bad te doen, en keek naar bui
ten", verklaarde een jonge Zuidmo-
lukse, nog helemaal overstuur van
wat ze had doorgemaakt. „Op de dijk
zag ik ineens al die pantserwagens
komen aanrijden, met die kanonnen
erop, en die hele kolonne van bussen
en vrachtauto's met soldaten. Wat er
toen allemaal gebeurde? Het ging ge
woon te sne| om te realiseren wat
er nou precies aan de hand was. Ik
wilde naar buiten gaan, maar dat kon
al niet meer. Er stond een pantserwa
gen op het plein, en voor elke deur
twee soldaten met geweren, die zei
den dat we naar binnen moesten."
De actie moest een verrassingsele
ment hebben volgens de Rotterdamse
officier van justitie. Die opzet is ge
slaagd. De vrouwen, oudere mannen
en kinderen die verrast werden heb
ben het echter nauwelijks als een
verrassing gevoeld. In alle huizen te
gelijk drongen de rechercheurs bin
nen om huiszoeking te doen naar ver
boden wapenbezit. Alle bewoners
werden op het lichaam gefouilleerd.
Trillend van ingehouden woede
vertelt een 72-jarige man hoe zijn
\touw door een marechaussee-man
het huis werd ingeschopt, en met de
loop van de karabijn in haar zij werd
gedwongen tegen de muur te gaan
staan om zich te laten fouilleren door
een vrouwelijke agent. „We moesten
gewoon onze broek uitdoen, mijnheer,
allemaal, waar die agenten bijston
den. En ons huis? Helemaal overhoop
hebben ze het gehaald. Een pan met
rijst leeggegooid, kasten leeggetrok-
ken, koffers opengemaakt. Wie ruimt
dat allemaal weer op? Schandalig,
echt, schandalig. Of we misdadigers
zijn!"
Intussen had zich boven op de dijk
waaraan het woonoord ligt een me
nigte fotografen, verslaggevers en be
langstellenden samengepakt. Wat er
aan de hand was? Niemand wist het
of zei tenminste het niet te weten. De
bemanningen van de pantserwagens
van de Marechaussee zeiden zelfs niet
te weten waar ze zelf vandaan kwa
men. De duidelijkheid werd er nau
welijks groter op. Wie een stap in de
richting van de hekken deed die
dwars over de dijk waren opgesteld,,
bewaakt door mannen van de Mare
chaussee, kreeg ogenblikkelijk een
van de bewakers aan zijn broek.
Langs allerlei wegen werd gepro
beerd het kamp te naderen. Het had
geen zin. De landmacht-helikopters
die boven het' actie-terrein cirkelden,
hielden iedere vierkante centimeter
in de gaten. Wie het toch lukte het
kamp wat dichter te naderen dan een
ander, zag een kordon van met scher
pe patronen bewapende militairen
voor zich oprijzen waar eerst alleen
maar graspollen waren. Urenlang was
het niemand duidelijk wat zich nu
eigenlijk binnen het kamp afspeelde.
Enthousiast stortte men zich dan ook
op de postbode die tegen half twaalf
uit het kamp kwam. Ook hij kon niet
bijster veel meer zeggen dan dat de
politie het kamp aan het uitkammen
was. „Iedereen moet in zijn huis blij
ven, ja. dat wel." Meer wist ook hij
niet.
Meer weet nu in feite niemand nog.
Er is de lezing van mr. Van der Hoe
ven dat de actie zonder enig incident
is verlopen: „Het is allemaal in vrede
en vriendschap gegaan", zei hij zelfs,
en er is de lezing van de kampbewo
ners zelf, waarin melding wordt ge
maakt van soms meer dan hardhan
dig optreden van de politie-mannen
en de marechaussee-mannen. „Een
vrouw geschopt? Dat liegen ze ge
woonweg". reageerde de Rotterdamse
officier van justitie later op de mid
dag. „Deze actie provocerend ge
werkt? Nou. dat is dan beroerd ge
weest."
De leider van de Zuidmolukkers. ir.
Manusama, heeft desgevraagd ook
geen goed woord voor de justitiële
aktie over. „Het is voor ons absoluut
onaanvaardbaar", vindt hij. „Het is
nu net alsof we Nederland de oorlog
hebben verklaard, met zulk materieel
tracht men ons te overvallen."
Het grootste bezwaar heeft de
Zuidmolukse president echter tegen
het tijdstip waarop de actie werd uit
gevoerd, een tijdstip waarop alle
mannen naar hun werk waren. „Dat
is toch belachelijk, met elfhonderd
politiemannen met tanks een woon
oord met alleen vrouwen, kinderen en
bejaarden overvallen! Nee, dat nemen
we echt niet, hoor!" Ir. Manusama
belde gistermorgen enkele minuten
voor de aktie van start ging nog zijn
sekretaris op, om hem te vragen en
kele papieren voor hem naar Den
Haag te brengen. Tijdens het gesprek
werd plotseling de verbinding ver
broken. Later werd hem pas duidelijk
waarom. De anders zo rustige wis
kundeleraar komt nauwelijks uit zijn
woorden als hi.i tracht te vertellen
hoe hij over de gang van zaken
denkt. Wat hij nu gaat doen?
„Niets overijlen. We moeten ver
standig blijven. Dat heb ik mijn
mensen ook op het hart gedrukt.
Iemand moet de verstandigste zijn,
en als de Nederlandse regering het
niet is dan zullen wij het moeten
proberen te zijn." Inmiddels heeft ir.
Manusama kontakt opgenomen met
zijn advocaat, die hem heeft geadvi
seerd in elk geval de documenten te
rug te eisen die de justitie bij de
huiszoekingen in beslag heeft geno-
Een overzicht van de actie „Ambo
nezenkamp". waar politie en mare
chaussee met veel materieel, waar
onder pantservoertuigen, verschenen.
(Van onze speciale verslaggever)
DEN HAAG Onder het aan
sprekende motto Werk aan de
Wereld organiseert de NOVIB,
de Nederlandse Organisatie Voor
Internationale Ontwikkelings-
samenwef-king, in samenwerking
met UNICEF en UNESCO een
inzamelingsaktie ten behoeve
van een achttal projekten in
Azië, Afrika en Zuid-Amerika.
De aktie gaat maandag van start
en duurt tot 24 oktober.
Op een persconferentie in Den
Haag werd gisteren de verwachting
uitgesproken dat er een bedrag van
één miljoen gulden bijeen wordt ge
bracht.
lénde ervaring in het Eerste Ontwik-
kelingsdecennium wil de aktie bevor
deren dat Nederland zich positief op
stelt tegenover de eisen van het
Tweede Ontwikkelingsdecennium.
In de tweede plaats roept Werk aan
de Wereld op tot concrete hulpverle
ning. De bescheiden projekten, die
worden gepresenteerd, bevinden zich
in Peru (opbouw van verwoeste scho
len, opleiding voor jonge boeren), In
dia (kinderhulpprojekt), Ceylon (nieu
we landbouwnederzettingen).
Indonesië, (vierjarenplan voor de
volksgezondheid), Boven-Volta (on
derwijs aan plattelandsvrouwen),
Equador (landbouwonderwijs aan In
dianen). Tanzania (onderwijs aan vol
wassenen) en Botswana (opleidings
centrum voor onderwijzers).
W ereldwcrkboek
