Stadhuis op stelten?
5t stinkt als de p9®.
geef iets van
Rijkspostspaarbank
rentetot 7%
Kamerleden: Voorkom
gevarenrisico's
TOESTAND IETS
MINDER ERNSTIG
„Begroting kan met
ruim ƒ1 milj ard
worden beperkt"
Juf, waarom mogen we niet buiten spelen?
verjaardag?
Ontwikkeling van „smog"
hij maakt er een
fijn cadeau van!
9
WOENSDAG 14 OKTOBER 1970
door Rolf Hoekstra
ULAARDINGEN Terwijl buiten in een dichte mist een paar honderd
jongelui voor het Vlaardingse stadhuis luidkeels „staknterreur"
schreeuwen, vergaderen binnen de vroede vaderen over „de hoogste
graad van luchtverontreiniginng ooit inn het Rijnmondgebied gemeten".
Dit weinnig toe te juichen record zorgde gisteravond zowel binnen als
buiten het stadhuis voor emotionele taferelen. Want sinds een paar
dagen staat Vlaardingen weer in een kwade reuk.
Met haastig beschilderde span
doeken en met witte mondmas-
kers voor, zoals ook wel door
chirurgen wordt gedragen, ga
ven de jongeren aan hun „opera
tie luchtverontreiniging" een ka
rikaturaal effect.
Steeds weer klonken kreten als
„Rijnmond ongezond", „Vlaardingen
West stinkt als de pest", en „Snij weg
het kankergezwel uit de Rijnmond-
hel". De jongelui, voor het merendeel
scholieren, protesteerden ook tegen
het feit dat ze de met spoed uitge
schreven raadsvergadering niet
mochten bijwonen. Alleen de mensen
die een op naam gestelde toegaangs-
kaart hadden weten te bemachtigen
mochten de debatten volgen.
Rotjes
De Vlaardingse gemeenteraad
wijdde dinsdagavond een speci-
ale vergadering aan de lucht
verontreiniging. De publieke tri-
bne was propvol, een aantal
jongeren had een doekje voor
neus en mond om te demonstre
ren hoe vuil de lucht wel was.
Van een onzer verslaggevers)
OTTERDAM De toestand
er luchtvervuiling was dinsdag
avond iets minder ernstig dan
maandag volgens de centrale
meld- en regelkamer. In de loop
van de avond liep het gehalte
zwaveldioxyde op de meetposten
terug. Het had de gehele dag
geschommeld tusen 250 en 300
microgram per m3.
Tot vijf uurk reeg de meldkamer ln
totaal 330 klachten van inwoners uit
Vlaardingen en Maassluis. Die klach
ten ariëerden van prikkelende lucht
en tranende ogen tot misselijkheid. In
de drie volgende uren kwamen daar
nog eens veertig klachten bij.
Wat het weertype van d ekomende
dagen beteft was de meldkamer pes
simistisch gestemd. Volgens meldin
gen van het KNMI zal het weer vrij
stabiel blijven. „Dat betekent" zei
men van de zijde der meldkamer,
..dat er weinig wind is te verwachten,
zodat moet worden aangenomen dat
de overlast van vuile lucht blijft
voortduren".
Eerder op de dag, in de middagu
ren, was het aantal klachten toegeno
men, ook het S02-gehalte op de
meetposten steeg iets, tot boven de
200 micorgram. De klachte kwamen
[hoofdzakelijk uit Vlaardingen en
Maassluis, waar de mist in de middag
in sterkte was toegenomen.
Bij de meldkamer toonde men zich
overigens verheugd dat de zon niet
.over het gebied is gaan schijnen. Zo
genaamde foto-chemische reakties in
de lucht boven Rijnmond zouden dan
hebben geleid tot ernstiger overlast
dan nu het geval was.
De Shell-raffinaderij, in Pernis, te-
geon er Vlaardingen, heeft een reeks
maatregelen genomen tegen het ont
staan van luchtvervuiling. De vol
gende opsomming werd gegeven: fon-
ruizen. die afvalgassen afvoeren via
de 213 meter hoge schoorsteen, zijn
op laagzwavelige olie overgegaan; an
dere fornuizen, die normaal al laag
zwavelige olie gebruiken, doen dat nu
ook.
Door een toevallige gunstige om
standigheid beschikt de Shell nu ook
over olie met een bijzonder laag zwa-
velgehalte. Verder onthoudt de Shell
zich van het straten of stopzetten van
installaties, van werkzaamheden die
aanleiding zijn tot het ontsnappen
van luchtvervuilende stoffen.
Namens de Shell werd verklaard
dat de hoge schoorsteen nu zijn af-
algassen kwijtraakt boven de z.g.
inversielaag. Deze gassen kunnen bij
dragen tot de vuile luchtsituatie van
dit moment. De Shellwoordvoerder,
zag dan ook geen rechtvaardiging van
eventuele verwijten door de bevol
king van Vlaardingen die uitsluitend
op deze raffinaderij zouden zijn ge
richt.
De jongens en meisjes behielpen
zich met het afsteken van rotjes en
het schreeuwen van leuzen tegen de
hoge verlichte stadhuisramen, waar
achter langzaam maar zeker de lucht
bezwangerd raakte van rook. Een in
terne luchtverontreiniging, di^ even
eens neus, keel en ogen prikkelde, zo
dat men zowel buiten als binnen in
een weinig benijdenswaardige positie
verkeerde.
Op dc overvolle raadstribune heer
ste een zwartgallige sfeer. Er werd
hartelijk gelachen toen burgemeester
mr. J. Heusdens zei, dat hij na het
bekend worden van de overlast on
middellijk naar z'n bungalow aan de
Nieuwe Waterweg was gegaan om te
kijken hoe daar de situatie was. „Ze
ker om na te gaan of z'n kostbare
zuiveringsinstallatie op het dak van
z'n woning het nog doet", merkte
iemand op.
Een ander zei, dat de burgemeester
niet voor niets" elk weekeinde Vlaar
dingen ontvlucht om in z'n tweede
huis ergens op de hei van een gezond
klimaat te profiteren. De burgemees
ter vertelde welke maatregelen hij
had genomen in de bewuste nacht en
dat hij de politie had aangeraden af
en toe uit de surveillancewagen te
stappen (gelach), teneinde de situatie
goed te kunnen beoordelen en hem
zonodig uit bed te bellen.
Sp*
^arming
Wethouder mevrouw L. van Duijn-
Spruijt (soc.) hield de spanning erin
door de laatste concentraties zwavel
dioxyde op te lezen, een heel rijtje
cijfers, genoteerd door dë diverse
snuffelpalen in Vlaardingen. Daaruit
bleek dat de situatie enigszins was
verbeterd. Maar het weerbericht be
loofde weinig goeds: tegen de ochtend
dikkemist. De raadszaal kreeg door
het voorlezen van dit soort berichten
het karakter van een noodbestuurs-
post van de BB.
Het voorlezen van alle verzonden
en ontvangen telegrammen nam ge
ruime tijd in beslag. De wethouder
goochelde met cijfers, waaraan geen
eind scheen te komen en vertelde tot
slot iets over de protestmars, die die
middag door leerlingen van de open-
Er zijn 2300 vestigingen. Op de postkantoren kunt u
de hele dag terecht Een aantal daarvan is zelfs ook op vrijdagavond
of de plaatselijke koopavond geopend.
Voor de postagentschappen gelden aparte openingstijden.
bare Prof. Casimir-scholengemeen-
schap en de christelijke Groen van
Prinsterer-scholengemeenschap naar
het stadhuis was gehouden.
„We wisten eigenlijk niet precies
wat we ermee aan moesten en de
leerlingen zelf vroegen zich ook af
wat ze moesten doen, maar in geza
menlijk overleg hebben we besloten
van beide scholen een deputatie van
vijf leerlingen te ontvangen om ze
tegen ons te laten aanpraten en hun
onbehagen te tonen. Het is goed, dat
jonge mensen zich inzetten om te ko
men tot een beter leefklimaat in
Vlaardingen", aldus mevrouw Van
Duijn-Spruijt.
Ook de Raad van Kerken had een
telefoontje gepleegd en het gemeente
bestuur veel sterkte en wijsheid toe
gewenst bij de raadsvergadering en
vooral bij de te nemen beslissingen.
Vervolgens was het woord aan de
raadsleden en de socialist H. Krab
ben, die het spot mocht afbijten,
gooide alle registers van z'n barok
redenaarstalent wijd open.
Herfstkleur
„Gelukkig maar, dat vandaag de
zon geen kans heeft gezien door te
breken, want door de inwerking van
het zonlicht zou een chemische reac
tie zijn ontstaan, die bijzonder ge
vaarlijk is voor de gezondheid. Te
genwoordig is het zo, dat we tegen
elkaar zeggen: 't Wordt mooi weer
vandaag, laten we de deuren en ra
men maar sluiten, want 't zal wel
weer mis wezen".
Even later sprak hij over kinderen,
die maar niet begrijpen kunnen dat
juf hen niet kan laten buitenspelen in
het fraaie, zonnige zomerweer en
over het Vlaardingse groen, dat nog
nooit zo vroeg de herfstkleur ver
toonde. Hj sprak over twinkelerende
vogeltjes en kastanjes, waarvan de
kleur bruin niet meer is wat-ie ge
weest is.
„Desnoods moeten we op
lijke dagen" het autorijden verbie
den. Wie zegt dat ik demagogie pleeg
door deze zwart-witte schets, laat het
hem bewijzen. En laar het niet zo
zijn: ze dronken 'n glas, ze deden 'n
plas en ze lieten alles zoals het was.
Het had hem wel verbaasd dat Rot
terdam niet had gereageerd op het
telegram van Vlaardingen. „Zij zijn
het tenslotte die pure vuiligheid over
onze hoofden uitstorten".
De heer A. C. Ph. Hardonk (prot).,
die zich afvroeg of Rotterdam ook
geen maatregelen genomen zou heb
ben als ze er zelf last van hadden
gehad, zag ook wel in dat de veront
reiniging niet helemaal uit de emotio
nele sfeer kon worden gehouden. „We
zijn tolérant genoeg geweest. We
moeten blijzijn dat de zon vandaag
niet heeft geschenen. We worden het
slachtoffer van onze eigen produktie-
middelen. Voor ons is de maat vol".
Hij mocht een applausje in ontvangst
nemen.
Een paar honderd leerlingen
van middelbare scholen, togen
gisteren in optocht naar het
Vlaardingse stadhuis, demon
strerend tegen de vuile lucht.
Gasmaskers werden in de stoet
meegedragen en borden met anti-
stankleuzen. B. en W. die het
met de demonstranten hartgron
dig eens zijn, hebben een dele
gatie ontvangen.
(Vervolg van pag. 1)
Dr. Kruisinga, die ongeveer ander
half uur in het Rijnmondgebouw is
geweest en daartoe de Tweede Ka
mer, waar hij aanwezig was bij de
algemene beschouwingen, had verla
ten, verklaarde nadrukkelijk dat er
thans geen aanleiding is voor paniek.
De staatssecretaris was vergezeld
van de secretaris-generaal van het
ministerie van sociale zaken en
volksgezondheid, dr. P. Siderius en
van de inspecteur voor de
milieuhygiëne in Zuid-Holland, ir. W.
Krul. Het gezelschap liet zich uitvoe
rig inlichten over de ontwikkeling
van de smog-situatie en de begelei
ding daarvan bij Rijnmond.
In het verleden, zeggen de vragen
stellers, is steeds een eenvoudige
gang van zaken voorgesteld: bij over
schakeling van zwavelrijke op zwa-
velarme olie behoefde slechts een
kraan te worden omgedraaid. Nu
blijkt, zo hebben de Kamerleden be
grepen, dat deze handeling bij diverse
bedrijven zelfs extra vervuiling geeft.
Aan dr. Kruisinga wordt gevraagd
na te gaan bij welke vervuilende
industrieën de geschetste gang van
zaken voorkomt. Welke verbeterende
maatregelen kunnen en zullen daar
worden genomen, vragen de Kamer
leden.
De CPN-fractie in de Rijnmond-
raad heeft verklaard het noodzakelijk
te vinden dat Rijnmond beter kan
optreden ln perioden van luchtver
vuiling. In een brief aan het dagelijks
bestuur van Rijnmond zegt de fractie
o.a. „Gezien de onhoudbare toestand
in ons gebied is het dringend noodza
kelijk dat door Rijnmond in plaats van
verzoeken aan het bedrijfsleven
dwingende maatregelen kunnen wor
den opgelegd.
De CPN vraagt een nota. waarin
het dagelijks bestuur uiteenzet hoe
het aan de huidige situatie 'een
wantoestand' genoemd een eind
denkt te maken.
Lekverliezen
Prachtig
Terwijl elke fractie z'n zegje zei,
werd het langzamerhand rustiger op
het marktplein, Reden voor de aktie-
leiders op de publieke tribune van de
raadzaal om te overleggen hoe de
jeugd weer wat op te peppen en zelfs
„in de raadzaal te krijgen". Dat laat
ste lukte niet want de burgemeester,
door ervaring wijs geworden, had
voldoende maatregelen genomen om
de jongelui het binnendringen te be
letten.
De woordenstroom werd een mo
ment ingedamd, nadat een persverte
genwoordiger vanaf de hoge raadstri
bune het college door middel van ge
barentaal duidelijk had gemaakt, dat
staatssecretaris Kruisinga het Rijn
mondgebied reeds tot saneringsgebied
had verklaard. De gemeentesecretaris
belde voor alle zekerheid de ondermi
nister nog even op om dit bericht te
verifiëren, maar toen kon een ver-
1 heugde burgemeester zeggen: „Prach-
i lig nieuws, belangrijk nieuws. Alles
wat u hebr gezegd is op losse schroe
ven komen te staan". Na protesten
I uit de raad („onze opmerkingen zijn
j gehonoreerd") zei hij vergoeilijkend:
„Nou ja, de situatie is veranderd".
Een stem van de tribune: „Ze kun
nen beter het Rijnmondgebied tot
rampgebied verklaren".
De raadsleden hadden nog ander
half uur nodig om gezamenlijk met 'n
doortimmerde motie te komen, waar
na men om kwart voor één de klam
me mis tegemoet mocht gaan. het
grootste deel van de publieke tribune
had het al veel eerder laten afweten
en vooral het feit, dat het gebruike
lijke kopje koffie dit keer wegens de
buitengewoon grote belangstelling er
bij was ingeschoten, ontlokte het no
dige commentaar: „21e praten de hele
avond over het leefklimaat, maar
zelfs een kopje koffie kon er kenne-
I lijk niet af".
Een bode: „Nee joh, we kunnen het
niet aan. Maar als je nu 's alleen
naar de keuken gaat?"
We hebben de koffie maar de kof- I
I fie gelaten. Buiten, tegen de pui van j
het stadhuis, hingen nog twee span
doeken stil te protesteren.
Reeds enige tijd geleden had dr.
Kruisinga aangekondigd dat hij over
woog Rijnmond tot saneringsgebied
te verklaren. Op dit voornemen heeft
het Rotterdamse gemeentebestuur bij
monde van wethouder G. Z. de Vos
ernstige kritiek geuit. Dinsdagavond
zei de staatssecretaris dat hij de ne
gatieve reactie van de Maasstad be
treurt.
In de circulaire, die spoedig aan de
lagere overheden wordt gezonden, zal
zo deelde dr. Kruisinga mee
worden verzocht extra aandacht te
besteden aan z.g. lekverliezen bij
industrieën. Het gaat hierbij dus om
de lage bronnen van luchtvervuiling,
een euvel, waarop van de zijde van
Rijnmond de laatste jaren bij herha
ling is gewezen.
Bij dit bezoek van staatssecretaris
Kruisinga dat hij zelf niet als een
bijzonderheid beschouwde, maar als
een noodzakelijke oriëntatie kwam
ook het luchtvervuilingsprobleem in
het Westland aan de orde. De over
schakeling van oliestook op aardgas
binnen enkele jaren zal verplicht
worden gesteld. Hierbij krijgen de
tuinders overheidssteun, aldus de be
windsman.
Het aanwijzen als saneringsgebied
van Rijnmond geschiedt krachtens
artikel 50 van de komende wet. Een
woordvoerder van het ministerie kon
dinsdag niet zeggen welke maatrege
len eventueel kunnen worden geno
men. De maatregelen worden geadvi
seerd door een commissie, die volgens
hetzelfde artikel dan moet worden
ingesteld.
Men zou zich kunnen voorstellen,
aldus deze verklaring, dat de regering
wordt geadviseerd bij voorbeeld het
gebruik van stookolie met een lager
gehalte aan zwaveldioxyde te ver
plichten of een snellere omschakeling
op aardgas te bevorderen. Dit laatste
bij voorbeeld voor het Westland.
Gewezen werd ook op de mogelijk
heid dat in bepaalde gevallen het
verkeer wordt stilgelegd, zoals dat in
het Roergebied wel eens gebeurt. Of
dat de huishoudingen wordt verboden
vette steenkolen te stoken. Een der
gelijk verbod geldt in sommige stre
ken van Engeland.
(gratis fraaie geschenkverpakking)
Vragen
Inmiddels hebben de socialistische
Kamerleden, mejuffrouw N. Baren-
dregt en dr. J. H. Lamberts naar aan
leiding van de gebeurtenissen in het
Rijnmondgebied de staatssecretaris
schriftelijke vragen gesteld. Zij willen
weten of de ernstige vervuiling, ge
zien de weersomstandigheden van de
laatste dagen, te voorspellen is ge
weest.
Ook vragen zij of de staatssecreta
ris kennis heeft genomen van het feit
dat bij de optredende vervuiling eerst
de eerste wqarschuwingsfase is afge
wacht. waarbij voor de gezondheid
schadelijke concentraties van ver
schillende verontreinigingen ontraden
voordat de tweede fase werd afge
kondigd, waarbij aan de vervuilende
industrieën werd verzocht op zwavel-
arme stookolie over te gaan.
Meent de staatssecretaris, zo vragen
de Kamerleden, dat dit risico niet
had mogen worden genomen uit een
oogpunt van volksgezondheid en dat
daarom veel eerder de tweede fase
had moeten intreden? Verder wordt
gevraagd wat dr. Kruisinga denkt te
doen om in het vervolg dergelijke ge
varenrisico's te voorkomen.
DEN HAAG Het Verbond
van Nederlandse ondernemingen
ziet een mogelijkheid om de be
groting voor 1971 met ruim een
miljard te beperken. Dit door
consequente toepassing van de
door minister Witteveen zelf
aangegeven beperking van de
zogenaamde „flexibele" posten
met vijf procent. De regering
zelf -wilde haar uitgavenstijging
met 140 miljoen afremmen.
Het argument, dat het VNO aan
voert, is dat beperking met 140 mil
joen bepaalde posten rigoureus mini-
seert b|j wie en waar dan ook onte
vredenheid ontstaat. Een beperking
van vjjf procent van de hele begro
ting een enkele (politiek zwaar
wegende) prioriteit uitgezonderd
grijpt minder diep in op de totale
staatszorg.
Men is van mening dat dringend
maatregelen nodig zijn om de con
junctuur af te remmen: zeker de over
heid moet ook maar eens wat doen
aan die afroming van de conjunc
tuur.
Om tot een meer evenwichtige situ
atie te komen, komt het VNO op een
beperking van de groei van de col
lectieve bestedingen. Ten eerste door
een strakke bewaking van het sociale
verzekeringspakket (geen uitbreiding
en geen afwenteling van kosten door
de overheid op het bedrijfsleven) en
ten tweede door een beperking van
de stijging der overheidsuitgaven.
Deze beperking van de uitgaven
zou te bereiken zijn door constante
bewaking met betrekking tot ver
ouderde taken, die kunnen worden
afgestoten en waar mogelijk degenen,
die van overheidsdiensten profiteren,
daarvoor in redelijke mate te laten
meebetalen. Deze inperking van col
lectieve voorzieningen betekent tevens
een afremming van de inflatie, wat
de concunrrentiepositie van het be
drijfsleven ten goede komt.
Door uitsmering over alle flexibele
begrotingsposten wordt volgens het
VNO een schok-effcct voorkomen. Om
tot een reële loonsverbetering van
twee procent voor de werknemer te
komen, ziet drs. S. C. Bakkenist, voor
zitter van het VNO, een verhoging
tussen de zeven en acht procent van
de lonen in 1971 als het maximum.
Als het meer wordt zal de regering
volgens drs. Bakkenist niet anders
kunnen doen dan een loonpauzc af te
kondigen, de de laatste jaren ge
voerde vrfje loonvorming ten spijt. De
„vierhonderd gulden" zit in die 7—8
procent inbegrepen.
Het VNO is voorzichtig met uit
spraken van NVV-voorzitter Kloos.
..Bepaalde uitspraken van Kloos moe
ten we zien in het licht van zijn aan
staande vertrek", aldus drs. Bakke
nist. „Als een stoel door een ander
wordt bezet, dan moeten wij onze
aandacht meer op de nieuwe man
richten."
