In Kenia is groot gebrek
aan middelbare scholen
VU dankt prof.
in humor
Gispen voor
verpakte wijsheid
VEERTIG SCHOLEN
Hele
mee
familie betaalt
aan schoolgeld
rrico
Geef ons tijd voor
onderwij s vernieuwing
Een woord voor vandaag
Ierse paters dringen tot
protestantse scholen door
Afscheid na 25 jaar
hoogleraarschap
BEROEPINGSWERK
Het Kwartet j
Vrouw nog
niet in
kerkleiding
Leiden ontzet
NIEUWE LEIDSE COURANT
ZATERDAG 3 OKTOBER 1970
Ziet diis nauwlettend toe hoe gij wandelt, niet als onwijzen doch .ah
wijzen Efeziërs 5:15).
Er is weieens gezegd, dal het zo moeilijk is om christen te zijn.
Want een christen moet op zoveel dingen letten. Als men het op die
manier bekijkt, ja. De vermaningen van Paulus zijn er een voor
beeld van.
Maar je kimt de zaak ook omdraaien en komt dan dichter bij de
waarheid: wie Christus liefheeft, brengt dat in zijn leven tol uiting.
Dan is het niet: dat mag ik niet, maar: dat doe ik niet uit liefde
voor de Here.
Paulus zegt: Ziet nauwlettend toe hoe gij wandelt, niet als onwijzen
doch als wijzen. Onwijzen. dat zijn zij die er maar op los leven en
denken: het komt wel terecht. Wandelt als wijzen, als mensen die
weten hoe zij in dit leven hebben te staan, omdat zij de Here heb
ben gevonden en zich bij alles afvragen wat Hij van hen wil.
Wij lezen vandaag Hosea 2:1-12.
W ij lezen morgen Hosca 2:13-3:5.
Over de groene kool heen.
Een lectuurverspreider in de
plaats Eldoret in Kenia reikt de
bijbel tlit aan wat wij zouden
noemen de groenteboer. Het
lectuurcentrum van de Gerefor-
ELDORET (Kenia) „Van jongsaf heb ik het idee gehad
om later in zendingsdienst te gaan. Op de lagere school in Zeist
was een onderwijzer die in Indonesië had gewerkt en ons veel
over de zending vertelde. Toen al kreeg ik interesse.
In de jaren 1958 en 1959 werd die interesse versterkt. Ik was
op het gymnasium in Zeist. De heer H. van 't Veld gaf daar in
die jaren Nederlands en hij vertelde mij dat hij zich aan het
voorbereiden was om als taalkundige van de Gereformeerde
Zendingsbond te worden uitgezonden naar Kenia. Door die con
tacten zette het zich meer en meer bij mij vast dat ik iets der
gelijks later ook zou willen".
Aan het woord is drs. K. F. de Blois (24), die sinds januari
van dit jaar in Kenia voor de GZB, als taalkundige werkt.
De wens uit zijn jongensjaren is in
vervulling gegaan. Toen hij in de zes
de klas van het gymnasium zat
schreef Kees de Blois aan de heer
Van 't Veld in Kenia, om te vragen
welke weg hij moest volgen om in
zendingsdienst te komen. Hij kreeg
een brief terug dat wanneer hij een
universitaire studie in de Afrikaanse
taalkunde zou hebben gevolgd en ook
verder voor het werk geschikt zou
worden bevonden, hij misschien over
zes jaar Van 't Veld in Kenia zou
kunnen opvolgen.
Kees de Blois ging studeren. In
Leiden, aan de universiteit, volgde hij
de colleges Afrikaanse taalkunde en
tijdens het eerste jaar van zijn studie
combineerde hij Leiden met de uni
versiteit van Utrecht, waar hij zen
dingswetenschappen en algemene
taalkunde volgde.
Om zich nog beter te kunnen voor
bereiden, ging hij later naar het Zen
dingshuis in Oegstgeest Aan de her
vormde zendingshogeschool volgde hij
de zogenaamde lange cursus zen
dingswetenschappen en zijn vrouw
kreeg bij de hervormde zending de
korte opleiding.
Kees de Blois is nu de taalkundige
en de literatuurman voor de GZB in
Eldoret, de plaats in Kenia waar de
GZB tien jaar geleden het zendings
werk overnam van de Nederduits
Hervormde Kerk van Zuid-Afrika.
Hij werkt ten dienste van de Refor
med Church of East Africa.
meerde Zendingsbond in Eldoret
zorgt voor toevoer van bijbels en
christelijke lectuur.
Boekoesoe
Bij de zending hoort onverbrekelijk
het taal- en literatuurwerk. „De be
langrijkste Afrikaanse taal die in
Oost-Afrika wordt gesproken, is het
Swahili.
De heer Van 't Veld heeft in
zes jaar dat hij hier heeft gewerkt,
al baanbrekend werk gedaan. Hij
vertaalde de catechismus, de psalmen
en veel lectuur ln het Swahili. Ik zet
zijn werk nu voort", aldus drs. De
Blois. Het is moeizaam werk. „Het is
(Van onze kerkredactie)
AMSTERDAM Onder grote
belangstelling heeft prof. dr. W.
H. Gispen gistermiddag afscheid
genomen van de Vrije Universi
teit. Het afscheid was tevens een
jubileumviering. Prof. Gispen is
(op één maand na) precies 25
jaar hoogleraar geweest.
Prof. Gispen doceerde bijbelse ar
cheologie, Hebreeuws, Babylonisch
en Assyrisch. Omdat hij 7 augustus
70 jaar werd, is hij 1 september met
emeritaat gegaan.
Wie prof. Gispen kent, zal het niet
verbazen, dat het afscheid (in het
American Hotel) een zeer ontspannen
karakter droeg.
De Vrije Universiteit kan dank
baar zijn voor wat u wetenschappe
lijk hebt gepresteerd ook voor de
functies, die u hebt bekleed, zei rec
tor magnificus prof. mr. W. F. de
Gaay Fortman. Maar wij danken u
ook voor uw in humor verpakte
wijsheid, waar velen onzer van ge
profiteerd hebben. Door uw verdwij
nen wordt de VU een stukje armer.
Prof. De Gaay Fortman wilde zijn
collega nog een persoonlijke raad
meegeven: „Ik zou de rest van uw
dagen maar niet al te verontrust
doorbrengen. Magna est Veritas et
vincet". (De waarheid is groot en zij
zal overwinnen).
Tekst zelf
Namens het jubileumcomité sprak
prof.dr. D. S. Attema. Sommige theo
logen worden oriëntalist, maar ver
liezen dan hun theologische interesse.
Bij prof. Gispen is deze echter bui
tengewoon groot gebleven. „U hebt
uw studie van de oud-oosterse talen
dienstbaar gemaakt aan uw eigen
lijke doel: de Heilige Schrift te leren
verstaan en aan ons uit te leggen. U
was uit op wat de tekst zelf zegt. U
NED. HERV. KERK
Bedankt voor Blauwk&pel-Groene-
kan. H. Jongerden te Veenendaal.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Klaaswaal, H. Ligten-
berg te Genemuiden, die bedankt
voor Leerdam. Bedankt voor Hendrik
Ido Ambacht, H. Rijksen te Gouda.
DOOPSGEZ. BROEDERSCHAP
Aangenomen naar Broek op Lange-
dijk-Nieuwe Niedorp, kand. D. J. van
der Sluis te Alkmaar. Emeritaat ver
leend aan S. M. A. Daalder tc Haar
lem en aan M J. Nolthenius te
Broek op Langedijk-Nieuwe Niedorp.
waarschuwde ons voor ijle gedach-
tenvluchten ver van de tekst, of voor
inlezen in de tekst wat er helemaal
niet ln staat."
Het lag daarom voor de hand, dat
de feestbundel, die prof. Attema na
mens het jubileumcomité aan prof.
Gispen aanbood, de titel „Schrift en
Uitleg" draagt. Negentien collega's,
vrienden en leerlingen hebben er een
bijdrage aan geleverd.
I Prof. Attema onthulde vervolgens
I een schilderij van de jubilaris, van
de schilder Stierhout, en overhan-
I digde mevrouw Gispen een bloem
stuk.
I Prof. dr. H. R. Rookmaaker, spre
kende namens de literaire faculteit,
wees er op, dat prof. Gispen zowel
een wijze relativering, een afstand
kunnen nemen, als een beginselvast
heid kende. Die horen bij elkaar. „U
hebt veel van de wijzen in Israël
geleerd. U bent er zelf een gewor
den."
Prof. dr. mr. D. C. Mulder, decaan
van de theologische faculteit, begon
met een van de anekdoten op te ha
len, waarmee prof. Gispen altijd vol
zit.
Bandrecorder
Toen prof. Gispen, na ergens ge-
oreekt te hebben, in de kerkeraads-
kamer nog wat napraatte, hoorde hij
in het vertrek ernaast iemand op een
wat hoge ruzieachtige toon spreken.
„Zal ik een einde maken aan die ru
zie?" bood hij aan, waarop de kerkc-
raadsleden hem vertelden, dat dat
zijn eigen preek was, die afgedraaid
werd.
De „Sitz im Leben" van dit ver
haal: Gispen als voor alles predikant.
En verder openbaart hij zich in dit
verhaal als een man, die niet van
ruzie houdt.
Misschien, aldus prof. Mulder,
heeft Gispen wel wat moeite gehad,
om mee te komen met de ontwikke
ling in onze theologische faculteit.
Maar wij zijn blij en dankbaar, dat j
hij tot het einde toe dapper is meege
gaan. Zijn toewijding en hartelijke
collegialiteit is ons tot zeer grote
steun geweest.
De heer Klein sprak namens di
studenten woorden van dank. Hij
vertelde, dat bijzondere indruk op de
studenten gemaakt heeft een college. I
waar de studenten prof. Gispen het
vuur na aan de schorten legden met
de evolutie-leer.
Prof. Gispen beëindigde dit colle
geuur met de woorden „Zolang de
evolutietheorie nog niet voldoende
sterk staat, houdt ik my b(j het ver
slag van Genesis. Maar als u daar
anders over denkt, mag dat. Laten
kaar erkennen als broeders in de
Heer."
Literaire genre
Op zijn eigen unieke wijze, vol
kwinkslagen, sprak prof. Gispen een
dankwoord. Wij geven alleen het
slot, met een dubbele bodem voor
oudtestamentici.
„Er is hier vanmiddag een werk
groep van vijf man bezig geweest,
mooie dingen over mij te zeggen.
Wat is het literlare genre? Een „sa
ga". Geen historiebeschrijving, maar
parabolisch, een hymne, een hym
nisch gezang. Men moet niet op de
feiten letten, maar het was mooi om
te horen.
Tenslotte: mijn „Sitz im Leben''
is de vriendschap en de liefde, die ik
ondervonden heb. En dat is voor mij
geen „saga", maar gewoon beschrij
ving van historische feitelijkheid."
deze
krant
behoort
tot
In het Westen I
veruit grootste proc J
chr. dagbladpen
GEXèVE Hoewel zeventig grote
kerkgenootschappen in verschillende
landen vrouwen tot ambten in de
kerk toelaten is er nog altijd een ze
kere terughoudendheid om vrouwen
op te nemen in de bestuursorganen
van kerkgenootschappen.
Dit is men bij de Wereldraad van
Kerken te weten gekomen na een on
derzoek bij dertig functionarissen van
22 kerkgenootschappen in verschil
lende landen.
Men meent, dat de oorzaak van dit
verschijnsel ligt in het feit, dat „tra
ditionalisten nog steeds met de mees
te macht zijn bekleed. Zij beoordelen
nog vrijwel uitsluitend wie tot het
ambt worden toegelaten".
Cees Timmer, directeur van
het persbureau der Hervormde
Kerk, bezocht het zendingsgebied
van de Gereformeerde Zendings
bond in Kenia.
Voor onze krant schreef hij
hierover een aantal artikelen.
Vorige week vrtydag verscheen
het eerste, vandaag het tweede.
vaak werken uit het niets, want in
dit gebied waar wij werken spreken
honderdduizenden Kenianen alleen
de stamtaal Boekoesoe. Van die taal
staat niets op schrift. Wij noemen dat
een 'tongtaal'.
Het Boekoesoe is een van de vier
honderd Bantoetalen, en aangezien
wij ook werken onder de leden van
de Boekoesoestam, is het van het
grootste belang voor het zendings
werk, dat wij met boekjes in de Boe-
koesoetaal kunnen komen, waarmee
de evangelisten kunnen werken.
De heer Van 't Veld heeft dat ook
al in een stamtaal gedaan, namelijk
in het Kalenjin. We gaan ais volgt te
werk: ik vraag aan Kenianen die èn
Swahili èn Boekoesoe spreken, hoe
bepaalde zinnen in het Boekoesoe lui
den. Die zinnetjes zet ik op schrift, ik
ga ze vergelijken en op die manier
probeer ik achter de structuur van
deze stamtaal te komen. Voor de A-
frikaanse taalkunde is dat werk ook
van grote betekenis, omdat je een nog
onontgonnen gebied in de taal aan
het verkennen gaat. En voor de zen
ding is het eenvoudig een noodzaak
om goed te kunnen werken".
Drs. Dé Blois zet het werk van de
heer Van 't Veld ook voort voor een
eigen Afrikaans liedboek. Bovendien
werkt hij mee aan een Swahilicon-
cordantie van het Nieuwe Testament,
wat vooral voor de Afrikaanse pre
dikanten en evangelisten van groot
belang is.
De GZB heeft voor Kenia een lite-
ratuurdienst opgebouwd, die ook on
der de heer De Blois valt. De Afri
kaan Gideon Mungai van de Kikoey-
oestam is zijn rechterhand. De litera-
tuurdienst verspreidt ten behoeve
van de predikanten, evangelisten, ge
meenteleden en de scholen een heel
scala van boekwerken.
Bijbels, evangeliën, catechismus
boekjes, veel lectuur, sommigen in
het Engels, veel werken in het Swa
hili en in enkele stamtalen. In de tien
jaar dat de GZB thans ten behoeve
van de Reformed Church in Kenia
werkt, is het aantal gemeenten tot
vijftig uitgebreid. Die gemeenten
hebben een grote steun aan de litera-
tuurdienst.
Scholing, vorming en onderwijs
zijn belangrijke aspecten in het he
dendaagse zendingswerk. Het onder
wijs krijgt dan ook alle aandacht.
Tien jaar geleden waren er slechts
enkele zendingsscholen. Nu zijn er al
veertig lagere scholen die uitgaan
van de Reformed Church.
Bijna de helft van deze scholen ko
men financieel geheel voor rekening
van de GZB, terwijl voor 24 van deze
lagere scholen subsidie wordt verkre
gen van de Keniase regering. Alle
scholen zijn door de GZB gebouwd.
De exploitatie van het gebouw, als
mede het godsdienstonderwijs komen
voor rekening van de zending, aldus
vertelt Kees Geluk uit Den Haag, le
raar Engels en administrateur van de
GZB in Kenia.
Sinds twee jaar staat er in Eldoret
een middelbare school van de Refor
med Church, die voor 80.000 door de
GZB is gebouwd. Hoofd van deze
school is de Nederlandse zendingsar
beider Piet Hoogerdijk (34), die in
1966 vanuit Amersfoort naar Kenia is
gekomen in dienst van de GZB.
„In Kenia is een ontstellend gebrek
aan middelbare scholen. Wij hebben
hier negentig leerlingen, jongens en
meisjes van 12 tot 21 jaar. We zouden
er veel meer kunnen hebben, want de
aanvragen zijn legio, maar we zitten
vol", aldus de heer Hoogerdijk. Zijn
school is de enige op presbyteriaanse
grondslag in de verre omtrek. Veel
leerlingen komen van grote afstand
naar de school in Eldoret. Voor hen
zijn speciale hostels gebouwd. Er
wordt van de leerlingen schoolgeld
geheven, waaraan meestal de hele fa
milie meebetaalt, die het na afloop
weer van de jongens en meisjes te
rugvordert wanneer zij aan het werk
zijn.
Zo'n verplichting is een onderdeel
van het sociale systeem in Afrika.
Ouders en familieleden betalen voor
de opvoeding van de kinderen, die
zich later niet aan de verplichting
Onder hilariteit houdt prof. dr.
D. Nauta voor onze fotograaf
het bloemstuk omhoog, dat me
vrouw Gispen heeft gekregen.
De jubilaris zelf heeft meer
aandacht voor de feestbundel,
die hem even tevoren is aan
geboden.
mogen onttrekken om en dan gaat
het vaak om veelvouden die ge
storte bedragen weer terug te beta
len.
Het schoolgeld is bij lange na niet
voldoende om de school financieel
draaiende te houden. De exploitatie
verliezen-worden geheel door de GZB
gedragen. Uiteindelijk is het de be
doeling dat deze school, en andere
onderwijsprojecten, volledig worden
geafrikaniseerd. Datis echter een
lang proces.
Wel zal zo spoedig mogelijk de heer
Hoogerdijk als hoofd aftreden, zodra
een Afrikaan hem kan opvolgen,
maar financiële assistentie zal nog
lang nodig blijven, omdat de Refor-
ied Church een jonge kerk is, die
zichzelf financieel nog niet op de
been kan houden. De zendingsstrate
gie is erop gericht om, in sameriver-
klng met de jonge kerk, projecten op
te zetten, deze te leiden naar het
einddoel van volledige afrikaniserkig,
om dan als zending weer met nieuwe
projecten te beginnen. Dp die mar
wordt de kerk en wordt een stuk
kerkewerk opgebouwd.
Kadervorming
De heer Hoogerdijk zegt dat de
middelbare school van groot belang is
voor de kadervorming, ook ten be
hoeve van de kerk. „Wij werken in
dit project sterk aan de toekomst, om
jongeren op te leiden die later kader
functies in de kerk en daarbuiten
kunnen bekleden.
Een deel van de huidige scholieren
gaat in ieder geval naar de interker
kelijke predikantenopleiding in Li-
moeroe, dicht bij de hoofdstad Nairo
bi, waaraan de Rotterdamse her
vormde predikant dr. H. Goedhart als
docent van de GZB verbonden wordt.
Begin volgend jaar komt dr. Goed
hart naar Kenia".
De verhouding met andere kerken
in Kenia is goed. Er zijn uitstekende
contacten met de grote Presbyte
riaanse Kerk in Kenia, evenals met
andere Engelse kerken, maar de ver
houding met de rooms-katholieke
missie, voorzover deze vanuit Ierland
wordt bedreven, is niet goed. „In El
doret en omgeving werken de r.k.
Ierse paters", aldus de heer Hooger
dijk, „en daarmee is geen samenwer
king mogelijk.
Wij hebben van onze kant getracht
om tot afspraken te komen, maar zij
houden zich er niet aan. De Ierse pa
ters hebben hier ook veel scholen ge-
Leerlingen van de middelbare
school in Eldoret. Directeur van
de school Pieter Hoogendijk:
onderwijs en kadervorming zijn
heel belangrijk voor de toe-
komst van de kerk.
sticht Wij komen daar niet maar de
Ierse paters trachten herhaaldelijk
onze protestantse scholen binnen te
komen om godsdienstlessen te geven.
Als ergens in een dorp een Afri
kaans hoofd van een protestantse
school staat, en hij durft niet krach
tig genoeg op te treden, dan lukt het
de paters ook om binnen te komen.
Wij hebben dat al herhaaldelijk mee
gemaakt, en ondanks onze protesten
gaan zij ermee door". 2
Met de regeringsscholen ligt het,
volgens de heer Hoogerdijk nog moei
lijker. Alle godsdiensten hebben daar
dezelfde rechten, maar door het grote
aanbod aan leerkrachten die de Ierse
paters leveren, zijn veel van deze re
geringsscholen in feite rooms-katho-
liek geworden en krijgen protestantse
leerkrachten er geen toegang.
„Als wij ergens met een protestant
se lagere school beginnen, kun je er
haast van verzekerd zijn dat vlakbij
een middelbare school van de Ierse
paters verrijst, mede met het doel om
de kinderen van de protestantse lage- r
re school later op te vangen".
Teleurgesteld
De heer Hoogerdijk is nogal teleur- 1
gesteld over deze praktijken. „Èn
wij niet alleen. Ook de anglicanen en
de presbyterianen klagen steen en
been. Het is jammer dat ik zo'n ver-
haal moet vertellen, maar wij worden
ermee geconfronteerd, omdat juist ia
onze' zendingsgebieden de Ierse patera!
ook werken.
Verderop werken voor de missie de
witte paters uit Nederland. Zij heb»
ben totaal andere opvattingen dan de
Ierse paters. Met de Nederlandse
rooms-katholieken zouden wij deze
moeilijkheden echt niet hebben".
Het onderwijs- en vormingswerk
van de GZB in Kenia breidt zich nog
voortdurend uit. In de afgelopen tien
jaar is al veel tot stand gebracht, veel
projecten staan nog op stapel. De
zending ziet de onderwijsprojecten
als een van de middelen om het
Evangelie te brengen. En tegelijk
wordt door de onderwijs- en vor
mingsprojecten ook een bijdrage ge
geven aan de opbouw van een jonge
Afrikaanse staat.
nietvergeten~Fricotten
Protestants-christelijke schoolhoofden
(Van een onzer verslaggeefsters)
UTRECHT Het wordt voor
de schoolhoofden, die zowel
schoolleider als klasse-onderwij
zer zijn, een onhoudbare toe
stand. Het onderwijs moet ver
nieuwen in verband met de
nieuwe wet op het basisonder
wijs. Positief stellen de hoofden
zich daar tegenover op. Aan deze
verniewing moet leiding gege
ven worden. Maar het kan een
voudig niet.
Op de jaarvergadering van de
functiegroep hoofden van scholen van
de Protestants christelijke bond van
onderwijzend personeel (PCBO). die
vandaag in Utrecht werd gehouden,
pleitte de voorzitter, de heer A. A.
van der Leer, voor 400 aanwezigen
weer eens voor taakverlichting voor
hoofden van lagere scholen.
Omdat het woord taakverlichting
nogal eens misverstanden wekt zou
hij dit willen vervangen door de om
schrijving „Het hoofd tijd geven om
zijn taak te vervullen". De heer Van
der Leer pleitte ervoor, dat taakver
lichting niet alleen van toepassing
moet zijn voor de grootste scholen al
leen. maar in verhouding ook voor
middelbare en kleine.
Verheugd toonde de voorzitter zich
met de van regeringswege toegezegde
1,7 miljoen gulden voor bovenge
noemd doel. „Het bewijst, dat de re
gering begrip gaat tonen voor onze
moeilijke positie", maar aan de ande
re kant toonde hij aan, dat het een
druppel op een gloeiende plaat is.
Ook de verlaging van de leerlin-
genschaal per 1 augustus 1971 oogstte
bij de heer Van der Leer „gereser
veerde blijdschap". Hij zag moeilijk
heden in de personeelsvoorziening.
