Gespannen sfeer in meeste
Zuidmolukse woonoorden
Koute uiterst
streng bewaakt
Metaalakkoord
na nachtberaad
Vredesinitiatief van VS
aan 't wankelen gebracht dodelijke steek
Staking
BEWIJZEN BESTANDSCHENDING
Kampraden waren bijeen Autobussen stonden klaar
Buitenstaanders niet
toegelaten
Den Haag leek veste
I Jaar geeist voor
Ook in Duitsland
bewaken veel
agenten Soeharto
Tot 1975 kans op
vissterfte in
Hollandse IJssel
5
OONDERDAG 3 SEPTEMBER 1970
MOORDRECHT Iu de verschillende woonoorden van Zuid-
molukkers heerste gisteravond een gespannen sfeer. Kampraden
waren bijeen om de laatste voorbereidingen te treffen voor de voor
genomen demonstraties in Den Haag. Buiten hield in de meeste
gevallen de politie een oogje in het zeil.
Met het oog op de recente ge
beurtenissen rondom de residen
tie van de Indonesische ambas
sadeur is de bewaking van de
Nederlandse ambassade in Dja
karta verdubbeld. Ambassadeur
Scheltema zelf is op het ogen
blik in Nederland in verband met
het staatsbezoek.
rX*l 0
(Vervolg van pag 1)
Incident
Bij de rotonde van Voorburg kwam
het rond vier uur vanmorgen tot een
incident. Circa 35 Zuidmolukkers
werden daar gefouilleerd en kregen
het bevel naar hun woonplaats terug
te gaan. Ze reden hun auto's echter
slechts een klein eindje verder en
gingen in het gras liggen debatteren.
Na een tijdje naderden zeven Por
sches, twee Dafjes en een VW van de
politie. Tien geüniformeerde agenten
met karabijnen en zeven zwaarbewa
pende mannen in burger probeerden
de Ambonezen naar hun voertuigen
terug te drijven.
Dit liep wat uit de hand. Een Am
bonees trachtte een agent zjjn kara
bijn af te pakken. Hierop dreigde een
vechtpartij te ontstaan en de politie
loste een schot in de lucht. Hardhan
dig dreef de politie vervolgens de
jongelui in hun auto's die vervolgens
het hazenpad kozen.
Behalve de toegangswegen stelde de
politie alle voor het staatsbezoek
strategische punten onder zware be
waking. Het regeringscentrum en Pa
leis Huis ten Bosch leken op forten.
Gisteravond al werd het Binnenhof
complex hermetisch afgesloten met
dranghekken. In het Haagse Bos rond
het Paleis stonden gewapende agen
ten en in de tuinen van het Paleis
hielden met karabijnen en helmen
uitgeruste marechaussees vele oogjes
in het zeil.
Tegenover de oprijlaan van het
Paleis aan de Bezuidenhoutseweg
werden vlaggemasten geplaatst. Vlak
hiervoor werd een tent neergezet, die
volgens het opschrift van een aanne
mer van kabelwerken was. Een voor
bijganger vroeg zich verwonderd af
of juist daar voor het staatsbezoek
graafwerk moest worden verricht.
„Of zou er een mitrailleur in geplaatst
zijn?", zo dacht hij hardop.
Rond half tien vertelde onze ver
slaggever Link van Bruggen, die met
grote moeite een telefoon te pakken
kon krijgen:
„De bewaking rond Ypenburg is de
strengste uit zijn bestaan, ledereen,
die toegang tot het vliegveld heeft,
wordt drie keer streng op papie
ren gecontroleerd. Rijksrechercheurs,
luchtmachtsoldaten, agenten en mare
chaussees bewaken met honden en
schietklare wapens alle viaducten,
hekken en greppels en alles wat er
maar te bewaken valt.
Met kijkers wordt de omgeving af
gespeurd. Helikopters cirkelden in de
lucht. Pantservoertuigen slaan op de
luchthaven opgesteld. Op de daken in
de omgeving staan mitrailleurs op
gesteld. Het is een totale afsluiting
waarbij een paar honderd bewakers
zijn ingesteld", aldus onze verslag
gever.
Ir. Manusama zei vanmorgen voor
de radio te verwachten dat de Am
bonezen het verzoek van hun leiders
om niet naar Den Haag te gaan,
zouden respecteren. „Door misver
standen zullen er toch nog wel en
kelen gaan, maar de politie en wij
vangen ze bij Den Haag op en zul
len ze terugsturen", kondigde Manu
sama aan.
Respecteren
In een communiqué van de Repu
bliek der Zuid-Molukken en van de
Badan Persatuan, aan wie de Zuid
molukkers in ons land het hoofd
gezag toekennen, stond dat het de-
In Moordrecht hadden vannacht
grote groepen Zuidmolukkers zich
geconcentreerd in een gebouw midden
in de woonwijk, waar duizend Zuid
molukkers zijn gehuisvest Uit ver
schillende straten kwamen jongeman
nen naar het gebouw, waar zij leken
te wachten op het moment waarop zij
tot een voor buitenstaanders onbe
kend doel zouden vertrekken. In een
van de straten was een autobus ge
parkeerd.
Het gebouw dat is omgeven door
laag struikgewas bleek min of meer
te zijn bewaakt, want bij het passeren
van auto's kwam een aantal jongelui
tevoorschijn om de verdere verrich
tingen van de inzittenden na te gaan.
De jongelui, zo was de indruk,
hadden zichzelf de order opgelegd
hun woonwijk niet te verlaten en
zich evenmin in het nabijgelegen
Gouda op te houden.
Aanvankelijk duldden zij evenmin
dat buitenstaanders de wijk oinnen-
kwamen. „Draai uw auto nou om.
Maak geen moeilijkheden en ga weg.
Wij mogen de wijk niet uit, dan komt
er ook niemand in", zei een van hen
die zich als 'oudste de leider van het
groepje noemde.
Op een vraag waarom een van hen
een rode band in zijn zak frommelde
zei hij: „Zomaar, het is een oude
traditie dat de Zuidmolukse mannen
een rode band om het hoofd binden
als zij op het oorlogspad gaan.
Een oudere Zuid-Molukker was be
reid de weg te wijzen naar de woning,
waarin de kampraad bijeen was. Deze
kampraad bleek te bestaan uit een
viertal vriendelijk gezinde mannen.
Idealen
Zij zetten hun idealen uiteen: een
vrije republiek der Zuid-Molukken.
Als jongeren die zelf hun geboorte
grond nimmer hebben aanschouwd
zich hiervoor inzetten, zien zij dit als
een doorgeven van de manier waarop
de vrijheid bevochten moet worden.
Zo er wordt gedemonstreerd, aldus
de wijkraad, zal geen geweld worden
gebruikt. „Op vreedzame wijze willen
wij voor onze rechten opkomen."
Men is er evenwel van doordrongen
dat een politioneel optreden tegen een
DEN HAAG In juli 1970 werd
volgens definitieve gegevens van het
centraal bureau voor de statistiek
met de bouw van 8.711 woningen be
gonnen en zijn 10.809 woningen vol
tooid. In juli 1969 waren deze aantal
len resp. 7.903 en 11.635. Gerekend
over de eerste zeven maanden van
1970 bedroeg het aantal begonnen
woningen 71.204 (67.594 in de eerste
zeven maanden van 1969) en het aan
tal voltooide woningen 61.620 (67.259).
monstratieverbod en het verzoek van
premier De Jong behoorden te wor
den gerespecteerd.
„Wij zijn wel teleurgesteld dat de
demonstratie niet kan doorgaan maar
wc hebben nu genoeg laten zien en
dat is meer dan voldoende", ver
klaarde Manusama. „Ik heb een warm
onthaal van Soeharto in het vooruit-
ziccht gesteld, maar het is warmer
geworden dan ik me had voorge
steld."
„Wij hadden liever een georgani
seerde manifestatie gehouden, dan
hadden we alles in de hand kunnen
houden. De kans is niet uitgesloten
dat groepen jongeren nu toch moei
lijkheden gaan veroorzaken", meende
Manusama.
Ook de Stichting Door de Eeuwen
Trouw kreeg geen toestemming te
demonstreren op het Binnenhof tij
dens het gesprek van Soeharto met
Kamerleden. Onder protest legde de
jongerenorganisatie zich bij dit be
sluit neer.
demonstratie niet zonder geweld kan
verlopen. Dit risico zeggen zij te wil
len nemen. „U zult het wel merken."
Het leek wel duidelijk dat groepjes
Zuid-Mol ukkers vanmorgen vanuit
Moordrecht naar het vliegveld Ypen
burg zouden gaan.
In Capelle aan den IJssel werd gis
teravond „geheim beraad" gehouden.
Een persfotograaf die ook aanwezig
was, werd de deur gewezen.
Assen
De voorzitter van de wijkraad in
Assen, de heer Salamur, maakte be
kend dat driehonderd mannen, vrou
wen en kinderen met bussen naar het
Malieveld in Den Haag zouden gaan.
Daar Zouden dan verdere instructies
worden afggewacht. Vanmorgen werd
de reis evenwel afgelast.
De Ambonese gemeenschap in
Wierden had eveneens autobussen be
steld. Zuidmolukkers in Tiel en Eist
hadden eveneens het voornemen naar
Den Haag te gaan.
Er zijn in geheel Nederland zo'n
vijftig woongebieden met Zuidmoluk
kers. De politie van de meeste be
trokken gemeenten had vanmorgen
vroeg veiligheidsmaatregelen geno
men. Op wegen rondom de woon
oorden patrouilleerden politiemannen.
Soms werden auto's met Zuidmo
lukkers aangehouden, die werden ge
fouilleerd op wapens. Bij de Algera-
brug in Krimpen aan den IJssel
stonden ook agenten, van wie er
enkelen van een geweer waren voor
zien. Ook in deze gemeente bevindt
zich een woonoord van Zuidmolukkers.
In de Ambonezenwijk in het Gro
ningse Hoogkerk heeft de politie van
morgen vroeg bij huiszoekingen een
splinternieuw geweer met 250 patro
nen en een ondeugdelijk vuurwapen
gevonden. Bij de actie hebben zich
geen moeilijkheden voorgedaan. De
mensen, bij wie de vuurwapens ge
vonden zijn, werden na verhoor heen
gezonden.
(Vervolg van pagina 1)
Alleen al in de industriële sector
zijn zo'n 400 verschillende contracten
afgesloten. De industriële vakbonden
hebben in hun brief aan de werkge
vers laten weten dat de „arbeidsrust
zeer zal worden bevorderd als aan
het verzoek wordt voldaan".
Het vannacht bereikte akkoord in
de metaalindustrie kan betekenen dat
de vakbonden in talrijke bedrijfstak
ken voor de gigantische opgave ko
men te staan, met honderden onder
nemingen apart over de 400 te moe
ten onderhandelen.
Dat is met een aantal bedrijven in
tussen al gebeurd, namelijk met Shell
en Akzo, die (op hun verzoek) mede
namens een aantal andere grote be
drijven in het Botlekgebied de be
trokken vakbonden om afzonderlijke
besprekingen hebben gevraagd.
De eerste onderhandelingen zijn
gisteren gehouden, maar ze hebben
nog geen resultaat opgeleverd.
Kwartier
Een unieke gebeurtenis in Ne
derland: een platina plaat voor
liefst vijf miljoen verkochte
grammofoonplaten van de pop
groep Shocking Blue, de single
Venus. Hier de groep met Albert
Moldie zich over de uitreiking
van de platinaplaat ontfermde
gehuld in een platinamantel.
Het zalencomplex onder de Goede
Vrijdagkerk aan de Bezuidenhoutse
weg was het kwartier van tientallen
gezagshandhavers. Meer dan 25 mo
torvoertuigen stonden er, bewaakt
door een marechaussee met de vin
ger aan de trekker van zijn machine
geweer.
Ondanks de bijzonder scherpe af
grendeling van Huis ten Bosch wisten
zes Zuidmolukkers vanmorgen met
een spandoek door te dringen tot het
Kleine Loo. Ze werden spoedig aan
gehouden en hun spandoek werd af
genomen.
Luchtmachtsoldaten namen stellin
gen rond het vliegveld Ypenburg in.
Ze hielden in gevechtstenue en met
automatische wapens de wacht.
Behalve deze „strategische" plaat
sen was de gehele route, waarlangs
Soeharto van Ypenburg naar het Pa
leis zou rijden, streng beveiligd. Voor
Nederland ongebruikelijke beelden als
pantserwagens en agenten met kara
bijnen op de daken waren nu waar
te nemen. Hoe groot de gehele bevei
ligingsmacht was, werd zorgvuldig
geheim gehouden.
LONDEN De toekomst van het Amerikaanse vredesinitiatief
voor het Nabije Oosten is sinds gisteren aan het wankelen gebracht
na de mededelingen van Amerikaanse functionarissen dat de VS
over duidelijke bewijzen beschikken dat Egypte het bestand heeft
geschonden. De geconstateerde bewijzen zouden versterking van de
luchtafweer aan het Suezkanaal betreffen.
Israëlische leiders kwamen vandaag
bijeen om zich te beraden over ver
dere deelneming aan de vredesonder
handelingen.
Het zal ongetwijfeld een strijd wor
den tussen voorstanders van een
harde lijn, die opzegging van de
bestandsovereenkomst zullen beplei
ten en die van de zachte lijn. Deze
willen de besprekingen via VN-be-
middelaar Jarring voortzetten, maar
deze zouden voorlopig beperkt moe
ten worden tot het corrigeren van dt
gemelde bestandsschendingen.
Verplichting
De Arabische landen zullen zich
waarschijnlijk gaan roeren na de ver
klaring van de Amerikaanse minister
van defensie Laird, die gisteren zei
dat de VS zich blijven kwijten van
de verplichting die het vóór het sta
ken van het vuren jegens Israël is
aangegaan.
In Jordanië blijft de spanning tus
sen de Palestijnse commando's en het
leger van koning Hoessein bestaan.
Irak dreigde opnieuw zijn in Jordanië
gelegerde troepen in actie te brengen
om de commando's te helpen.
Het bestand aan het Suezkanaal is
bijna een maand oud. De kansen op
een spoedig begin van vredesbespre
kingen onder leiding van Jarring
lijken slechter dan ooit.
De Palestijnse bevrijdingsorganisa
tie heeft om een spoedzitting ge
vraagd van de ministers van buiten
landse zaken van de veertien landen
die bij de Arabische liga zijn aange
sloten. Zij willen een bespreking van
de gebeurtenissen.
AMSTERDAM „Ik weet wel,
dat ik heb geslagen, niet dat ik heb
gestoken". Dit zei de 22-jarige auto-
spuiter Gerrie B, die zich gisteren
voor de Amsterdamse rechtbank
moest verantwoorden voor de ge
welddadige dood van de 20-jarige
elektromonteur Robbie van der Vegt.
Hij had zijn slachtoffer op 13 april
tijdens een ruzie zo ernstig met een
zakmesje verwond, dat deze korte
tijd later overleed.
De officier van justitie eiste een
jaar gevangenisstraf en voorwaarde
lijke terbeschikkingstelling.
De achtergrond van de tragische
gebeurtenis, die zich afspeelde in het
café „Copacabana" in de Amster
damse Paardenstraat, was het succes
dat het slachtoffer had bij een zekere
Coby, met wie Gerrie bevriend was
geweest.
De metaalindustrie was de eerste
bedrijfstak die op centraal niveau
onderhandelde over het 400-gulden-
akkoord. De vakbonden eisten dat het
volle bedrag zal worden uitbetaald
aan alle werknemers, maar die eis
werd door de werkgevers afgewezen
omdat „dit een aantal bedrijven in
verband met hun economische positie
niet mogelijk is".
Overal?
De raad van overleg in de metaal
industrie heeft vanaf gistermiddag
half vijf tot hedenochtend vroeg zich
met deze kwestie beziggehouden, we
tende dat het resultaat van grote in
vloed zal zjjn op de gang van zaken
in andere bedrijfstakken.
Na een afmattende uitputtingsslag,
waarbij het overleg diverse malen
voor onderling beraad aan beide
kanten werd geschorst, kwam men
ten slotte tot de uitspraak dat uit
betaling over de gehele linie is toe
gestaan, maar dat daarvan per on
derneming na overleg kan worden af
geweken.
W aar schuwing
Niet alleen in de metaalindustrie
maar ook in de meeste andere be
drijfstakken zijn de werkgevers ui
termate bevreesd voor een „algemene
loonronde". Hoewel na afloop van het
beraad in de Stichting van de Arbeid
(dinsdagavond) duidelijk is verklaard
dat het 400-gulden-akkoord niet als
een algemene loonronde mag worden
uitgelegd, heeft een aantal ochtend
bladen toch die suggesie gewekt.
Zo sterk zelfs dat de centrale werk
geversorganisaties gisteren nog hun
afzonderlijke verklaring hebben uit
gegeven waarin er nadrukkelijk op
wordt gewezen dat het akkoord in de
eerste plaats bestemd ls voor de be
drijven die met koppelbazen werken,
en dat eventueel ook in andere be
drijfstakken over het akkoord kan
worden onderhandeld, waarbij dan
duidelijk voorop staat dat het bedrag
van ƒ400 bruto een maximum is.
Als alle Nederlandse werknemers
de volle 400 zouden ontvangen, zou
dat neerkomen op een totaalbedrag
van 1.8 miljard. En dat zou voor
onze nationale economie een moeilijk
te venverken klap zjjn.
Ook minister Roolvink heeft laten
weten dat een algemene loonronde
uitermate ongewenst moet worden
geacht.
Mocht het toch die kant heengaan,
dan staan de minister op grond van
de loonwet middelen ten dienste tot
ingrijpen. Hij zou de loonontwikke
ling bijvoorbeeld voor een bepaalde
periode kunnen bevriezen. Zeker is
dat de bewindsman de op gang ge
komen ontwikkeling met argusogen
volgt.
BONN Ook in West-Duitsland
zijn strenge veiligheidsmaatregelen
genomen ter gelegenheid van het be-
zoek van president Soeharto. dat
morgenochtend moet beginnen.
Aanzienlijke politieversterkingen
I en helikopters worden ingeschakeld
om alle incidenten in Bonn te voor
komen. Aan de Nederlandse grens
wordt streng toezicht gehouden om
mogelijke ongewenste Indonesische
en Nederlandse elementen buiten de
Bondsrepubliek te houden.
Een groep Westduitse hoogleraren,
theologen en schrijvers heeft al aan
gekondigd in Bonn een demonstratie
te willen houden tegen de „militaire
dictatuur" van Soehaj-to.
De jongeren-organisatie van de
Westduitse liberale partij heeft
scherpe kritiek geleverd op de komst
van Soeharto.
Anderlecht heeft zijn eerste ont
moeting tegen Zeleznicar voor het
jaarbeurssteden toernooi met 4—3
(1—1) gewonnen. Osim opende in de
vierde min. voor de Joegoslaven de
score en 30 min. later maakte Puis
voor Anderlecht gelijk. Zleznicar nam
door goals in de 56ste en 57ste minuut
van Spreco en Mujkic plotseling een
3—1 voorsprong, maar Mulder (59) en
Puis (80) brachten de stand weer ge
lijk. Pas in de laatste minuut wist
Mulder het winnende doelpunt te
maken. Er waren 8.000 toeschouwers.
Binnenkort wordt er een Ameri
kaanse film gemaakt over de
mode in Amsterdam. Lex Daniels
en Nicky Roeg zullen de kleding
voor deze film maken. Op de
foto: Beide ontwerpers, links
Lex en rechts Nicky met enige
modellen.
(Vervolg van pag. 1)
Sleepdienst
De stadssleepdienst ongeveer 800
man is woensdag akkoord gegaan
met de door de Stichting van de ar
beid geparafeerde overeenkomst. Zij
zijn vandaag begonnen de wachtende
vloot van een kleine tachtig schepen
naar binnen te halen. Het korte ge-_
ding dat tegen deze sleepdienst was
aangespannen is ingetrokken.
Ook in de Amsterdamse haven is
de situatie weer normaal, evenals bij
de werf De Schelde in Vlissingen.
De havenwerkers hebben woensdag
geen gehoor gegeven aan het door de
Scheepvaartvereniging-Zuid gestelde
ultimatum, zich tussen één en twee
uur te laten registreren om weer aan
het werk te gaan. De SVZ zou hierna
de halve dag dat er wild gestaakt
werd, toch uitbetalen.
Uitbetalen?
Eenzelfde maatregel zouden ver
schillende werfdirecties hebben geno
men. Een werknemer van Wilton zei
dat de directie van de werf ook een
ultimatum gesteld heeft: „Donderdag
morgen aan het werk, loon wordt uit
betaald".
Deze maatregel komt er op neer dat
drie dagen wilde staking gehonoreerd
zouden worden. Een woordvoerder
van WF zei desgevraagd niet van een
desgelijk besluit te weten, hoewel hij
een gesprek hierover niet uitgesloten
achtte.
Om half tien waren er aanwij
zingen dat ook in de havensector
de wil om te werken groter werd.
Zo zou bij de stuwadoorsafdeling van
Frans Swarttouw afdeling Vlaar-
dingen weer gewerkt worden.
Bij de KNSJV1 is, volgens een woord
voerder van het stuwadoorsbedrijf, de
situatie zo dat de meeste mensen
weer aan de slag willen maar, zo
voegde hij er aan toe. zonder haven
arbeiders kan geen stuwadoorswerk
verricht worden.
Het actiecomité arbeidersmacht
Rotterdamse haven, promotor van de
massale demonstratieve optocht van
woensdag, heeft bekend gemaakt
dat het comité steun krijgt van een
aantal vrouwen. Volgens een woord
voerder zouden in vele arbeiders
wijken buurtcomité's gevormd wor
den. Zij zullen rondgaan met steun-
lijsten en oproepen tot solidariteit
met de stakers.
Om elf uur is een bijeenkomst voor
het Feijenoord-stadion in Rotterdam-
Zuid belegd.
DEN HAAG Eerst na 1975 be
staat kans op een behoorlijk gezonde
toestand van het water van de Hol
landse IJssel. Dan zijn gereed de af
valwaterzuivering van Gouda en die
van een plaatselijke industrie. Voor
dien bestaat nog kans op een minder
gewenste toestand. Aldus staatssecre
taris Kruisinga van volksgezondheid
in antwoord op vragen van de Ka
merleden drs. Nederhorst en dr. Dol
man over de op 20 juni geconstateer
de vissterfte in deze rivier.
HEERLEN Opnieuw is in de
Maas thans bij Grevenbicht en
Wessem een massale vissterfte ge
constateerd. Duizenden dode vissen
dreven gisteren in het water.
Uit watermonsters van de provin
ciale waterstaat is gebleken dat de
sterfte is veroorzaakt door een tekort
aan zuurstof, als gevolg van de afval
stoffen die in de Maas zijn geloosd.
De voorlichtingsdienst van de
staatsmijnen heeft verklaard dat zij
niet aan deze vervuiling schuldig is.
De Tsjechische bekerwinnaar
Gottwaldov is de eerste tegenstander
van PSV in de strijd om de Europa
Cup II. Gottwaldov speelde gisteren
middag in de kwalificatieronde op
eigen veld met 2—2 (2—1) gelijk te
gen het Ierse Bohemians (Dublin). De
eerste wedstrijd (in Ierland) werd een
overwinning voor Gottwaldov. j
