Wassenaar een lange dag
in de greep van de angst
normaal
POLITIE VERONTRUST
Bezetters worden
berecht
BEWONERS WOEDEND OVER BEZETTING
Premier: niets beloofd
aan de Ambonezen
Ambassadeur
in pyama
op de vlucht
Het Kwartet
Anti-Soeharto
comité: Wij hebben
niets te maken
met bezetting
DINSDAG 1 SEPTEMBER 1970
(Vervolg van pagina 1)
Na afloop van de kabinetszitting
kwamen de voorzitters van de rege
ringsfracties uit de Tweede Kamer
naar het Plein 1813. Premier De Jong
gaf hun een overzicht van de gebeur
tenissen. Besloten werd tot een extra
vergadering van de Tweede Kamer.
Strenger
Schuldige
Ds. Metiary, die voorzitter is van
de Badan Persatuan, de overkoepe
lende organisatie van de Zuidmoluk-
kers in Nederland, had tijdens het
overleg met de bezetters aangeboden
zich als schuldig beschikbaar te stel
len. Ook dat had premier De Jong
van de hand gewezen.
De enige toezegging die de mi
nister-president had gedaan, was dat
er tijdens de politieverhoren van dc
ruim dertig bezetters een Zuidmo-
luksc raadsman aanwezig mocht zijn.
Dit in verband met de geuite vrees
dat de politie onwettige methoden zou
gebruiken „slaan bijvoorbeeld"
om bekentenissen af te dwingen.
Op de vraag of er van moord ge
sproken kon worden, interrumpeerde
de in de zaal aanwezige burgemeester
van Wassenaar, mr. Gecrtsema, dat
deze kwalificatie wel degelijk inhoud
had. Een eerste onderzoek had aange
toond dat de op wacht staande
hoofdagent van een afstand van drie
meter was neergeschoten, „Dat is
moord in koelen bloede", voegde hij
er aan toe.
Met ir. Manusama was afgesproken
dat hij de politieke problemen van dc
Zuidmolukkers in Nederland tegeno
ver de regering zou mogen uiteenzet
ten. Van dit gesprek zou verslag wor
den uitgebracht aan president Soe-
harto tijdens diens staatsbezoek aan
Nederland.
Premier De Jong gaf toe dat de
strenge veiligheidsmaatregelen, die al
voor het bezoek van Soeharto waren
getroffen nog aanzienlijk zouden
worden verscherpt.
De minister-president ontkende een
vrijgeleide te hebben beloofd aan de
jonge Ambonese bezetters. Ds. Metia
ry, die de gewapende extremisten be
woog zich over te geven, had dit eer
der op de avond in een vraaggesprek
voor de televisie gezegd.
„Dat is voor mij onbegrijpelijk," zei
de heer De Jong desgevraagd. „Zowel
tegenover ir. Manusama als tegenover
dc dominee heb ik van begin af aan
gesteld dat de gang van zaken misda
dig was. En dat in verband met de
moord op de hoofdagent van politie
het recht zijn loop moest hebben. Op
geen enkel punt heb ik ook maar één
concessie gedaan."
Tevreden
Ir. Manusama, die (op het dood
schieten van de hoofdagent na) de ac
tie van de bezetters goedkeyde, was
met deze toezegging tevreden. „Wij
hebben in ieder geval het publiek in
Nederland en in de wereld attent ge
maakt op onze problemen", zo zei
hij. Hij zou er, gezien de toezegging
van de premier, niet langer op aan
dringen een gesprek met president
Soeharto te mogen voeren.
De minister-president ontkende dat
de Nederlandse regering de wensen
van de Zuid-Molukkers nooit serieus
had genomen. Petities hierover was
men in Den Haag nooit uit de weg
gegaan en met de Indonesische diplo
matieke vertegenwoordiger in Neder
land was het lot van de Ambonezen
herhaaldelijk besproken.
Duidelijk stelde hij dat de regering
de republiek der Zuid-Molukken
nooit had erkend en daarom ook wei
gerde aan politieke contacten mee te
werken, die ir. Manusama de status
van president derRMS gaven,
Ook meende hij dat de Zuidmo-
lukse leiders vrijuit gingen en dat de
gewapende overval uitsluitend het
werk was geweest van enkele Ambo
nese heethoofden.
In antwoord op een vraag van het
Tweede-Kamerlid Abma (s.g.) zei
premier De Jong vandaag dat de re
gering geen stappen heeft onderno
men of zal ondernemen om een ge
sprek tussen Soeharto cn Manusama
tot stand te brengen.
(Van ome speciale
verslaggever)
DEN HAAG Premier De
Jong heeft gisteravond onthuld
hoe de ontvluchting van am
bassadeur Taswin in het werk
is gegaan. Hieruit blijkt wel dat
deze ex-commando en bevelheb
ber van de Siliwangi-divisie z'n
beroep nog niet heeft verleerd.
Direct nadat ambassadeur
Taswin schoten had gehoord
later bleek hem dat deze de
dood betekend hadden van de
voor zijn huis op wacht staan
de hoofdagent van de Wasse-
naarse politie was h\j z'n
slaapkamer uitgerend en, slechts
gekleed in een pyama, uit een
raam in de tuin gesprongen.
Terwijl hij met stenguns be-
scchoten werd, slaagde hij er
onder dekking van de bossages
in te ontkomen. Bij twee, niet
ver van de ambtswoning liggen
de villa's belde hij aan, maar
de bewoners waren of niet thuis,
of ze hoorden hem niet.
Ten einde raad zocht hij, nog
steeds gehuld in nachtkleding,
onderdak bij hotel Kasteel Oud-
Wassenaar, dat hij via verschil
lende tuinen bereikte. Hij bleef
daar praktisch de hele dag en
stond er permanent in contact
met premier De Jong en minis
ter Luns, die op het „operatie
terrein" aanwezig waren.
deze
krant
behoort
tot
In het Westen
veruit
■uit grootste prot.
chr. dagbladper*
(Van een onzer verslaggevers)
WASSENAAR Die vreemde
gewapende vrede daar in de om
geving Kerkeboschlaan ontlaad
de zich gisteravond omstreeks
half zes in een aftocht van meer
dan dertig woest geklede, wild
schreeuwende Ambonezen.
Gespannen volgden minister-presi
dent De Jong, minister Luns prof.
Beel en tal van andere functionaris
sen en fouilleren van de gevreesde
bezetters van de residentie van de
Indonesische ambassadeur.
Met gillende sirenes snelden drie
wagens kort daarop richting Scheve-
ningse gevangenis. Achter de raam
pjes zwaaiende Zuid-Molukkers. On
der het publiek opgeheven vuisten en
woedende verwensingen.
Opgekropte zenuwen konden een
uitweg vinden. Een dag bezetting van
de ambassade was ten einde, triest
resultaat: een dode agent; een jonge
vader van twee kinderen zonder par
don van zeer dichtbij door het hart
geschoten.
Ontwricht
WASSENAAR Minister
president De Jong heeft gisteren
op een persconferentie meege
deeld, dat de bezetters van de
Indonesische ambassade op nor
male wijze zullen worden be
recht.
Minister Luns bleek te zwaar voor een omheining
waardig als altijd doorheen. De minister krabbelde
tuin naar tuin. De villa van de familie Andersen deed
van de tuin van de familie Andersen. Hij zakte er
snel weer overeind. Het gebeurde tijdens zijn tocht van
tijdelijk dienst als hoofdkwartier.
AMSTERDAM De besturen
van de politiebonden hebben een
telegram aan de minister-presi
dent gezonden, waarin zij hun
verontrusting kenbaar maken
over de bijzondere risico's, die
bij de recente gebeurtenissen in
Amsterdam en in Wassenaar
voor politiemensen aan de dag
zijn getreden.
Zij wijzen met name op het neer
schieten van een politieman bij het
woonhuis van de Indonesische am
bassadeur te Wassenaar en op de vele
gewonde politiemannen bij de rellen
in Amsterdam.
De besturen zijn zich ervan bewust
dat aan deze gebeurtenissen vele fa
cetten zijn verbonden. Niettemin me
nen zij er met nadruk op te moeter
wijzen, dat ze zich niet aan de indruk
kunnen onttrekken dat door een on
voldoend vooruitziend beleid politie
mensen worden ingezet op een ma
nierdie véle risico's meebrengt.
Gezien dc vooraf al waarneembare
gespannen situatie rond het bezoek
van Soeharto achten de besturen het
niet verantwoord, dat slechts één po
litieman de ambassadeurswoning be
waakte. Hierdoor werd het risico voor
hem zo vergroot, dat hij dit met de
-lood heeft moeten bekopen. Namens
de leden van de drie samenwerkende
bonden ruim 30 procent van het
politiepersoneel uitmakend, drLngen
de besturen er met klem op aan voor
de toekomst een beleid te voeren,
waarin de risico's tot een aanvaard
baar peil worden teruggebracht. J
DEN HAAG Het „comité Soe
harto ongewenst" heeft zich gisteren
nadrukkelijk gedistantieerd van de
bezetting van de Indonesische ambas
sade.
„Het is duidelijk dat het comité
met de gebeurtenissen niets uit
staande heeft. Onze politieke doelstel
lingen verschillen volledig van die
van de bezetters, namelijk een pro
test tegen de uitbuiting van het Indo
nesische volk, aldus het comité.
Het comité was dan ook niet van
plan de demonstraties, die vandaag in
Amsterdam en Den Haag zouden
worden gehouden, af te gelasten.
Ook de stichting ..Door de eeuwen
trouw" was van plan haar plannen in
verband met de komst van Soeharto
uit te voeren. Vandaag zou een peti
tionnement, dat de handtekeninger
draagt van tienduizenden Nederlan
ders. aangeboden worden op het mi
nisterie van algemene zaken. Dt
stichting wil hiermee opnieuw dr
aandacht van de regering vragei
voor de tussen Indonesi en Neder
land overeengekomen verdragen voor
tfe volken van Zuid-Molukken en
Nieuw Guinea.
Onmiddellijk nadat de Ambonezen vrijwillig dc residentie van de Indonesische ambassadeur hadden
verlaten werden zij door politiemannen gefouilleerd op het bezit van wapens.
Veel Wassenaarders die wij spra
ken waren woedend: „We leven hier
schijnt het in Zuid-Amerika waar
bandietenbendes regeren".
Het gehele verkeer in de rustige
villawijken en zelfs in de gehele
randstad was gisteren ernstig ont
wricht. Grote drommen belangstel
lenden stelden zich op veilige afstand
langs de doodstille rijksstraatweg op.
Aan de overkant in de struiken
zwaar bewapende marechaussee. En
op de bordessen en balkon» de bewa
pende Zuid-Molukkers, die op alles
schoten wat te dichtbij kwam. Enkele
politicfunctionarissen werden onder
schot genomen. Angstig kijkende
buurtbewoners zagen in hun voortui
nen agenten met getrokken pistool in
dekking zitten.
Vele tientallen persmensen be
stormden de telefoons van de zeer
gastvrije buurtbewoners om regelma
tig berichten door te bellen. Een eer
ste ijscoman waagde zich *s middags
onder de belangstellenden. Dc agen
ten werden ook van voedsel voorzien.
En dat alles in een wat „unhei
mische" sfeer. Er viel geen schot,
maar als je voorbij een bepaalde
boom kwam kon je zonder pardon
neer geschoten worden. Wat zouden
de bezetters gaan doen?
Hekje
Die vraag werd natuurlijk vooral
gesteld door de beide ministers, door
een nerveuze burgemeester
Geertsema van Wassenaar en door tal
van functionarissen van politie en
diplomatieke diensten. Een van de
woningen aan de Teylingerhorstlaan
werd ingericht als residentie van mi
nister-president De Jong. Secretares
sen arriveerden. Minister Luns draaf
de vriendelijk rond.
Na lang wachten arriveerde ir. Ma
nusama. Omstreeks half een ging hij
de woning met alle topfunctionarissen
Na hun vrijlatingdoor de bezetters lieten de gijzelaars, gezinsleden en personeel van de Indonesische
ambassadeur zich opgelucht fotograferen.
binnen. Zou hij enig-vat op de bezet
ters krijgen? Om een uur vertrekt
een „topzwaar" gezelschap via terras
sen en tuinhekjes naar een villa tegen
over de oprijlaan van de ambassade.
De minister-president klimt over een
roestig hekje. Enkele uren later pres
teert minister Luns het onder home
risch gelach om dwars door datzelfde
hek te zakken.
Tien over een: in het Zuid-Moluks
hoort men ir. Manusama de bezetters
toespreken. In de dakkapel luisteren
alle regeringsmensen gespannen naar
de metalen megafoonklanken. Om
kwai-t over een draaft de wacht van
ir. Manusama op, twee man.
Ze zullen hun president in balling
schap begeleiden naar de ambassade.
Tot enkele keren toe pendelt de on
derhandelaar tussen bezet en vrij ge
bied. Er komt echter weinig schot in
de zaak. Een uitgezonden telefoonge
sprek tussen bezetters en een ver
slaggever brengt weinig duidelijk
heid. Ze blijven fel, fanatiek, drei
gend. Manusama trekt met ons een
lijn, roepen ze.
In Kampen wordt de Zuid-Molukse
predikant ds. Metiary gewaarschuwd.
Hij zal later op de middag een door
slaggevende rol gaan spelen. En na
afloop zeggen: „Het geloof wint het
altijd van de politiek". Intussen
heerst er vrees. Er is aangekondigd
dat om acht uur 's avonds een gijze
laar zal worden vermoord als de eis
(gesprek met Soeharto) niet zal wor
den ingewilligd.
Hoe worden de gijzelaars verzorgd?
Een van de ontruimers, de heer Tala-
pessy verklaart ons later: „heel
goed."
Burgemeester Geertsema echter la
ter: „ze hebben het personeel
mishandeld. Ze zijn geslagen en
vastgebonden".
Tegen vijven blijkt de predikant
succes gehad te hebben. Er is een
communiqué opgesteld voor de pers,
dat door vertegenwoordigers van de
RVD wordt voorgelezen.„Het doel is
bereikt. De wapens zullen worden af
gegeven".
Tegeneis
Een tegeneis is echter, dat alle be
legeringstroepen (drie pantservoertui
gen, vele tientallen zwaar bewapende
agenten moeten worden teruggetrok
ken. Iets van spanning verdwijnt als
een pantservoertuig op de hoek Tey
lingerhorstlaan - Kerkeboschlaan
wordt teruggetrokken uit het gezicht
van de bezetters
Het olan kan ten uitvoer worden
gebracht. Er staan overvalwagens
klaar. De agenten houden de wapens
wat weg. Insoecteur Rijken van de
Wassenaarse politie stopt snel een ge
laden pistool in de zak van zijn bur
gerbroek. Gespannen volgen de leden
van het kabinet de gang van zaken.
Ds. Metiarv kan kort daarop dc
wapens In ontvangst nemen. Er
weerklinkt een kreet. Woest gillen
enkele bezet><*s, die zo nu en dan de
communistische groet brengen, „Mer-
deka". Ze worden gefouilleerd en
zwaaien triomfantelijk naar de snor
rende camera's.
Enkele handgranaten worden voor
zichtig acht ïxaf gelegd. Er liggen
stenguns. eea uzi-geweer, pistolen,
krissen, klewangs, anc.ere steekwa
pens en dozen vol munitie. De domi
nee wordt bestormd met vragen. De
minister-president kan nauwelijks uit
de memgte komen, want de vele hon
derden belangstellenden rennen ook
op de ambassade af.
Het gebied, dat de gehele dag onder
schot heeft gelegen is nu bezaaid met
jongelui. Later op de avond keert de
rust pas terug Dan is er toch ook een
zware bewaking blijven staan.
Ook bij andere gebouwen van
Indonesische instanties werd een be
waking ingesteld.
Op verscheidene plaatsen in ons
land heeft de rykspolitie posten be
trokken om o.a. auto's op de aan
wezigheid van wapens te kunnen on
derzoeken. De Moerdijkbrug, De
Zwolsebrug en de Heinenoordtunnel
behoren tot de plaatsen, waar een
strenge controle wordt uitgeoefend.
Deze zal blyven bestaan tot president
Soeharto Nederland verlaten heeft.
Burgemeester Geertsema op een
provisorische persconferentie in een
platgetrapte vi.'latuin: „Met derge
lijke overvallen kun je haast geen
rekening houden. Dan heb je honderd
politiemannen per ambassade nodig."
Terwijl op een afstand de twee
kinderen van mevrouw Natadinain-
grad geschokt aan de hand van moe
der de behoor.'I|k vernielde ambassa
deurswoning binnengaai (schade en
kele tienduizend guldens), geven pre
mier De Jong en minister Luns ant
woord op vragen. „Ze zullen normaal
worden bere-*V.. Domii.ee Metiary zal
hen verdedigen".
Aan de ambassadeursvrouw zijn de
excuses van d< Nederlandse regering
aangeboden. Nederland zal officieel
ook zijn excuses maken aan president
Soeharto. Aangekondigd wordt, dat er
een gesprek zal zijn tussen ir. Manu
sama en de r-gering over de „gehele
problematiek Van de weg af gezien
herinneren kapotgeslagen ruiten van
de residmti» aan de bezetting. Ir.
Manusama verklaart: „Ons doel is
bereikt. De aandacht is nu gericht op
het probleem van de Zuid-Moluk
kers".
Hij verklaarde dat de Nederlandse
regering geen enkele concessie aan de
bezetters heeft gedaan en dat deze
geen eisen meer hebben gesteld.
Onziu
Over deze kwestie was enig mis
verstand ontstaan, nadat ds. Metiary
op grond van een gesprek met mi
nister-president De Jong zou hebben
verklaard dat er geen proces zou
zijn.
Burgemeester Geertsema van Was
senaar noemde op de persconferentie
een dergelijke toezegging onzin. „De
ze mensen zijn met z'n allen schuldig
aan heel veel misdrijven."
De officier van justitie, mr. W. A.
Rosingh, deelde mee dat in de loop
van vanmorgen de 32 aangehouden
Zuid-Molukkers een eerste verhoor
zullen ondergaan. Uit de verhoren
komt mogelijk nog de identiteit te
voorschijn van de dader, die politie
man Molenaar heeft doodgeschoten.
Over het neerschieten van de agent
deelde burgemeester Geertsema nog
mee, dat het slachtoffer naar zijn me
ning niet had geschoten. „Ik heb het
pistool bekeken en geconstateerd, dat
er geen kogels uit waren," aldus de
burgemeester. Hij is van mening dat
de hoofdagent in koelen bloede van
zeer nabij is neergeschoten.
Met rode banden in het haar en met typische vechtkleding aan stonden de
overvallers na het verlaten van de residentie te wachten op transport. Voor
zij in de gevangenisauto's mochten stappen, werden zij gefouilleerd.
