Monarchie in ons land
blijvende zaak
is een
Spoorwegslag om
vannacht uitgevochten
Dit
die
is een gewetenslost
afvalt
van ons
TREINVERKEER WEER NORMAAL
Israëlitisch weekblad
interviewt prins Claus
Koninklijk huis niet bezig
met het laatste hoofdstuk
alles
goed
i enl
wel
T urks-Cv prioten
neergeschoten
door
VRIJDAG 7 AUGUSTUS 1970
-
AMSTERDAM Prins Claus ziet de
monarchie in Nederland als een blijvende
zaak. Hij zegt dit in een vandaag in het
Nieuw Israëlitisch Weekblad verschenen in
terview.
„Als het Nederlandse volk echter een eind aan de
monarchie zou willen maken, dan geloof Ik niet dat
u leden van het Koninklijk"huis op de barricade
zou vinden om het instituut van de monarchie als
zodanig te verdedigen," zo besluit hij het vraag
gesprek.
En: „Ik zelf heb zeker niet het gevoel dat wij
bezig zouden zijn aan het schrijven van het laatste
hoofdstuk van de monarchie in Nederland, maar
mijn oordeel is als jongste lid van het koninklijk
huis, als „newcomber" natuurlijk niet erg veel
waard."
Vereenzelvigd
„Ik ben wel van mening dat het laatste hoofdstuk
door de leden van het Koninklijk huis zelf zal wor
den geschreven. Als er een echte kloof tussen volk
en Koninklijk huis zou ontstaan dan ben ik ervan
overtuigd, dat ook voor ons de consequenties dui
delijk zijn. Maar voorlopig zie ik de monarchie als
blijvend. Daar moet je in ieder geval 'van uitgaan."
Sinds zijn huwelijk met kroonprinses Beatrix op
10 maart 1966 heeft prins Claus zich met Nederland
vereenzelvigt. Voorbeelden dat hij zich Nederlander
voelt: „Plotseling ontdek je, dat je trots bent op
iets dat Nederlands is of dat door Nederlanders ge
presteerd werd of wordt: Het Olympisch goud van
Ada Kok, het wereldkampioenschap van Ard Schenk
en de Europacup van Feijenoord. Dat worden dan
plotseling dingen waarvoor je een halve nacht
slaap opgeeft."
Ook in andere zin voelt prins Claus zich Neder
lander. In het naoorlogse Duitsland werd hoofd
zakelijk gesproken over de oorlogsmisdaden en
jodenvervolgingen in Oost-Europa. Heel wat minder
kwam tot uitdrukking over wat er in de Westeuro-
pese landen is gebeurd.
Nadien heeft prins Claus het boek Ondergang van
prof. Presser gelezen en verder alle tv-films over
de bezetting van prof. De Jong gezien. Deze films
werden eenmaal per week ten huize van prinses
Beatrix en prins Claus vertoond.
„Veel mensen, die bij de verschillende gebeurte
nissen betrokken waren, hebben we hierbij persoon
lijk uitgenodigd en met hen na afloop vaak uren
lang gediscussieerd."
Prins Claus zegt thans tegen het weekblad dat
hij en zijn vrouw ook begrip hebben kunnen op
brengen voor de terughoudendheid van de verte
genwoordigers van de joodse gemeenschap bij hun
huwelijk. „Die afwezigheid was voor ons een aan
wijzing, dat wij door ons besluit te trouwen een
belangrijke groep in Nederland hadden gekwetst."
„Maar koningin Juliana en prins Bernhard had
den van dat besluit van de rabbijnen, hoewel ze het
begrepen, veel verdriet."
In het interview zegt prins Claus, dat de felheid
en de omvang van de protesten tegen zijn huwelijk
met prinses Beatrix hen hebben verrast, maar dat
zij later op de foto's meer rook hebben gezien dan
toen in de trouwkoets. „Je vindt persoonlijk iedere
poging om je trouwdag te verstoren ongepast en het
is moeilijk op zo'n dag je te verplaatsen in diege
nen die demonstreren en daarvoor begrip op te
brengen."
Gevoeligheden
„Voor de meeste mensen is hun trouwdag een
van de plezierigste dagen van hun leven. Dat zou ik
voor mijn trouwdag niet zo absoluut willen stellen,"
zo herinnert de Prins zich.
Door het weekblad gevraagd naar zijn gevoelens
jegens Israël antwoordt prins Claus: „Ik wil ze om
schrijven als gevoelen van grote sympathie. „Maar,"
zegt hij, „persoonlijk heb ik geen schuldgevoel te
genover Israël, maar in de collectiviteit draag ik
heel duidelijk een gevoel van medeverantwoorde
lijkheid, waaraan ik me onder geen beding zou
willen onttrekken."
Hij voegt daaraan toe: „Ik zou dolgraag eens een
bezoek aan Israël brengen. Ik had dat vroeger voor
mijn huwelijk al willen doen, maar daarvan is toen
om bepaalde redenen niets van gekomen."
Concrete plannen voor een bezoek bestaan er niet.
„In onze positie moet je helaas met heel wat ge
voeligheden rekening houden. Een bezoek aan een
bepaald land wordt onmiddellijk uitgelegd als
antivult u maar inToch zijn er landen waar
van ik meen, dat men ze in deze tijd door behoor
lijke waarneming moet leren kennen. Daartoe be
hoort zeker ook Israël."
Meer dan 20.000 mensen namen gisteren in Hirosjimadeel aan de herdenking van de slachtoffers van de
eerste atoomhom, die 25 jaar geleden werd afgeworpen.Op de achtergrond rechts van het vredesmonu-
ment de ruïne van een tentoonstellingsgebouw mét daarachter een modern kantoorgebouw.
De bom
Nagasaki en Hirosjima 1945. De bom
die toen viel heeft niet alleen een
enorm aantal mensen gedood en vrese
lijke /erwoesting aangericht, maar
veranderde ook het der ken van mil
joenen msnsen over heel de wereld.
Het was de geboorte van een nieuw
tijdperk. Het vrat ten diepste de tradi
tionele overlevering aan dat men oor
logen me* de wapens moet uitvechten.
Voor net eerst sinds de mensheid
bestaat, werd het besef wakker dat we
met elkaar een technisch apparaat
hebben opgebouwd, dat bij toepassing
in gewapende conflicten een dermate
grote verwoesting geeft aan beide zij
den. dat er niet meer van een over
winnaar gesproken kan worden, dat de
tijd van „triomf, triomf, de vreugde
stijgt ten top; wij sloegen de vijand op
zijn kop" voorbij is.
Maar de oorlogen zijn gebleven. Hoe
moet net dan wel? Renaissance. We
dergeboorte. Een vólkernen nieuwe
menta ite:t is nodig. Een geest van
eerlijkheid over eigen falen, van moed
om dat te erkennen, om verontschuldi
ging aan te bieden, waar nodig, om te
stoppen met ziekelijke tolerantie van
het kwaad, en gesubsidieer van slappe
zakén, om voor een goed loon ook een
goed stuk werk te leveren, om de
jeugd ten kwaliteit van leven voor te
leven dat net navolgen waard is.
De bom is gevallen, 25 jaar geleden.
Niet alleen op Japan, maar op de ge
hele wereld. De wereld is in een uit
zonder] kritieke situatie terecht ge
komen. Wedergeboorte van ons denken
en handeien is niet meer iets wat we
kunnen doen of laten. Het is drin
gende noodzaak geworden, voor ieder
een. overal.
We nebben geen behoefte aan nieu
we reuringen, of nieuwe partijpro
gramma's. Nieuwe mensen zijn nodig.
Slikkerveer
C. J. Tolk
Dwaze discussie
„Kunnen structuren bekeerd wor
den?" Een vreemde vraag. Indien men
haar bevestigt geeft diblijk van on
juist taalgebruik. Een structuur is een
Jood d'.ng, dat niet kan worden be
keerd. Hoogstens zou men kunnen zeg-
ic.A, dat zij veranderd kan worden.
£,veaz*er blijk van onjuist taalge
bruik is de bewering, dac bekering en
revolutie gelijk zijn. Revolutie is om
kering, iels anders dan bekering. Wan
neer men, iets slechts omkeert, wordt
het er niet beter op doch blijft het
slecht.
Wie bl ik geeft van onjuist taalge
bruik, geeft blijk van begripsverwar
ring. Het betoog van de heer A. J.
Stolp in uw blad van 4 augustus (reac
tie op de artikelen var dr. G. de Ru)
geeft blijk van beide.
Het is mode om, in navolging van de
modewisseer Marcuse uit te krijten,
dat de structuren vernietigd moeten
worden. Alle maatschappelijke struc
turen, in éëuwen durende historische
process »n gegroeid om de menselijke
samen.eviog uit al te barre primitivi
teit te verheffen, zijn gebrekkig.
Men doet er verstandig aan er het
beste van te maken. Waarom zijn die
structuren gebrekkig? Niet aan die
structuren te wijten doch aan de
mens, die de structuren heeft ingesteld
en gebruikt.
Lang voor onze jaartelling merkte
ARNHEM De Spoorwegen
heben de zaak weer onder de
knie. Een uitgebreide test heeft
vannacht aangetoond dat het
Arnhemse relaishuis dat
maandag zware schade opliep bij
een brand weer functioneert.
Zes kilometer draad werd vernieuw,
2000 aansluitingen in het relaishuis
moesten opnieuw worden aangelegd
en honderden meters kabels gelegd.
Verlies Penn Central
van 105 min. dollar
NEW YORK De Amerikaanse
spoorwegmaatschappij Penn Central
heeft in het tweede kwartaal een
verlies geleden van 105,85 miljoen
dollar.
In deze cijfers zijn de resultaten
begrepen van Penn Central Trans
portation Company. De maatschappij
is op 21 juni begonnen aan een reor-
ganisatiepibgramma Dat is een uit
vloeisel van de surséance van beta
ling, die zij heeft verkregen.
NICOSIA De Grieks-Cyprioti
sche Nationale Garde heeft gisteren
een Turks-Cyprioot gedood en twee
gewond, toen zij „op verdachte wijze"
hun kamp naderden.
Zij gaven geen gehoor aan her
haalde sommaties zich bekend te ma
ken en sloegen op de vlucht.
De Turkse regering heeft formeel
geprotesteerd tegen het incident bij
de Engelse en Griekse regering .Deze
drie landen zijn verantwoordelijk'
voor de rust en orde op Cyprus. De
toestand van een der neergeschoten
Turken is ernstig.
„Het is fantastisch zo snel als het
gegaan is," glunderden gisteren de
twee leiders van de „spoorwegslag
om Arnhem", T. Osinga, chef-tran
sport, en P. Hendriks, districtsmede
werker seinwezen.
Voor de heer Osinga kwam een
eind aan een week van spanning en
improvisatie: 190 treinen per dag in-
plaats van de meestal vlekkeloos pas
serende 500 tot 550. Voor de heer Hen
driks was deze montageslag een nieu
we ervaring, want nog nooit werd de
NS getroffen door zo'n technische
ramp.
Onvoorstelbaar
„Het is onvoorstelbaar dat het al
lemaal zo snel is gegaan. Toen wij
maandagochtend de eerste noodmaat
regelen hadden getroffen, dachten wij
dat het herstel zeker een week zou
duren."
Het probleem voor de technici' was,
dat zij wel wisten wat zij moesten
gaan vernieuwen (zes kilometer draad)
maar dat elk draadje stuk voof stuk'
moest worden opgespoord en opnieuw
worden aangesloten. Een kleurverschil
in de draden is er niet: elke montage
draad is grijs, elke kabel telt zeven
tot tien draden en er waren in totaal
zo'n 45 kabels die vernieuwd moesten
worden.
Wat in de afgelopen dagen in Arn
hem is gepresteerd, kan het beste
worden vergeleken met „spoortje
spelen", want aanvankelijk was er
geen sprake van enig spoorwegver-
nunft. Zelfs de omroepinstallatie van
het station was kapot, zodat wachten
de passagiers niet konden worden in
gelicht over het treinverkeer.
Bij veel wissels die steeds moes
ten worden omgetrokken met een
krik stonden spoorwegmensen en mi
litairen van de verbindingsdienst, die
bevelen van treindienstleiders opvolg
den of aan machinisten door gaven.
Doorgeprikt
Machinisten lieten hun trein bin-
nenpraten: bij elke seinpaal moesten
zij telefoneren om instructies. Het bin
nenrijden ln Arnhem vergde op die
manier een kwartier, het uitpraten
twintig minuten.
De testploeg van de spoorwegen is
gisteravond om tien uur begonnen met
laatste loodjes: op een treinvrij empla
cement hebben zij vannacht de bedra
ding wat zij noemen „doorgeprikt",
dat wil zeggen beproefd.
Maandag worden de kabels defini
tief in de grond weggewerkt en be
gint het laatste karwei: nog eens pre
cies napluizen hoe de kortsluiting is
ontstaan. Een onderzoekteam van de
NS gaat zich daarmee bezighouden om
na te gaan of maatregelen kunnen
worden genomen om een dergelijk on
geluk te voorkomen.
Herdenking 15 augustus: 10.000
deelnemers - Congresgebouw tjokvol
99
99
DEN HAAG In het royale
herenhuis aan de Haagse Vi-
viënstraat worden de zware
laatste loodjes manmoedig ge
dragen. Met nog maar een week
voor de grote herdenking van
de gevallenen in de Pacific-
oorlog 14 en 15 augustus is
de comité-voorzitter en motor
van de organisatie, de civiel-
ingenieur G. S. Vrijburg haast
nog dezelfde als tien maanden
terug, toen hij de plannen ter
tafel bracht. Nog even enthou
siast en fanatiek.
Tot diep in de nacht praat hij,
telefoneert hij, organiseert hij. Z'n
hoofd zou moeten omlopen van de
drukte op deze laatste overvolle da-
tij din Indië hebben meegemaakt".
Vrijburg zélf behoort daar ook toe.
BHGlenn Martins, maakte hij verschei-
gen. Maar Vrijburg blijft er met zijn dene oorlogsvluchten vanaf het ge-
65 jaren even onberoerd onder als heime vliegveld Samarinda II boven
destijds onder de regens van lichts- Borneo, waarvan de zwaarste c'e
poormunitie, die Japanse Zero's over aanval op de Japanse landingsvloot
zijn Glenn Martin boven Borneo uit- bij het eiland Tarakan was.
spuwden. „Wat de Nederlands-Indische
10.000 strijdkrachten in die dagen hebben
gepresteerd, is nauwelijks tot zijn
„We hebben nu 10.000 deelnemers, recht gekomen. Onbegrijpelijk als je
het absolute maximum" zegt hij in weet, dat juist door die drie maan-
een vrij kwartier achter een glas den strijd Australië voor de geal-
sherry, dat zijn publiciteitsman behouden bleef.
royaal heeft volgeschonken. „Er kan „Een zeer ongelijke oorlog, zeker,
niemand meer bij, althans geen De tweehonderd bommenwei'pers en
groepen,^misschien nog een paar en- het handjevol marine-eenheden wa-
kelingen". ren geen partij voor de Japanse
Zoals die meneer, die even tevoren overmacht. Met een minimum aan
belde en vertelde over zijn broer, mankracht en materiaal moesten we
die-op 13 augustus 1942 met zijn ge- de strijd in. Dat we het zolang heb-
vechtsvliegtuig ergens bij Borneo in ben volgehouden is alleen te danken
zee was gestort. Hij had hem nooit aan de totale inzet van de mensen
een laatste eerbewijs kunnen geven.
officieel stilgestaan bij de strijd die
daar, in het verre oosten is gevoerd.
„Toen ik commandat was van een
Dirk' RIN^I F\/FR krijgsgevangenenkamp in Bandoeng,
1X1 1 NVJl-L- V Lrv heb ik op 5 mei 1945 nog een toe-
spraak gehouden. We hebben een
voor de slachtoffers van de Birma- paar minuten stilte in acht genomen
-spoorlijn". voor hen die in het moederland ge
vallen waren. Maar wat deed m^n
Onheamnefiik voor ons? Nederland heeft niets ge-
unDegriJpeiIJK daan. Na de oorlog zeiden ze alleen:
Vrijburg: „Dat alles zal gebeuren sorry jongen, dat je nog leeft.... daar
op 14- augustus. De dag daarop heeft kwam het wel op neer.
een ander karakter. In het Congres- „Kan je onze wrok begrijpen? Kan
gebouw hebben we eerst de massa- je begrijpen, dat we in al die jaren
bijeenkomst en daarna kunnen de langzamerhand een beetje heet zijn
deelnemers (tot en met 19 augustus) geworden? Daarom hebben we het
naar de Pasar Baroe in het Sta- nu zelf maar gedaan, voor het eerst
tenkwartier. Dat moet een soort reu- en voor het laatst. Dit wordt één
nie worden, een ontmoeting in gezel- grote herdenking, waarmee we in
lige marktsfeer van die velen, die de één klap willen goedmaken wat de
Nederlandse regering heeft nagela
ten".
Die bijeenkomst in het Haagse Con
gresgebouw was de eerste gelegen
heid. n dpar moest hij bij zijn.
Voor hem is een uitzondering ge
maakt.
„Vrijburg: „Kijk, dat kan ik me zo
gded indenken; voor hem is het een
gewetenslast, die van hem afvalt.
if Eén keer
Dat Vrijburgs idee is ingeslagen,
toont de belangstelling. „Toen be
kend werd, dat prins Bernhard be
schermheer wilde zijn en koningin
Juliana, prinses Beatrix en prins
Claus zouden komen, stroomden de
aanmeldingen binnen. Zoveel, dat
we nu hebben moeten stoppen. Er
gaan gewoon niet meer mensen in
het Congresgebouw.
„Natuurlijk zullen diegenen die er
niet bij kunnen zijn, wel naar een
van die vele herdenkingen gaan. Op
het land,, of op zee. Want ook op de
Noordzee wordt een krans gelegd.
Waarschijnlijk door een Scheve-
ningse logger".
Vrijburg verwacht, dat het
er in totaal geen tienduizend
zullen worden, maar veel meer.
.Dit wordt groots, voor één
'K Nooit
Dat daarbij in Nederland zo wei-
nig is stilgestaan, vindt Vrijburg een Daarna zetten weer een
vreemde zaak. „Nog nooit zijn al die i i-, r i
mensen, die in de Stille Oceaan ge- streeP onder. Dat we eenmaal
vallen zijn, in Nederland herdacht, onze eigen bevrijding mogen
Niet die 30.000 doden en met die beleven, is iets machtigs. Zó
tvt i L duizenden anderen, die nog dagelijks mo^btio dat we pr crppn hp-
00 heeft hij kunnen herdenken, de gevolgen van die oorlog ervaren, v oor.c
en nu is dat ineens mogelijk. Voor Nederland heeft wél vaak herdacht, hoefte aan nebben net nog eens
veel mensen is dat een verlichting. maar alleen zijn eigen oorlog ooit te doen."
Voor onszelf ook. Dat is het mach
tigste ervan."
Die herdenking: het comité 15
augustus (de dag, waarop Japan ca
pituleerde) heeft haar wereldwijd
geipaakt In Nederland worden
kransen gelegd, maar ook vér over
zee. In de Zuidchinese Zee, zowel als
op de erevelden in Indonesië. Op het
grootste, Meenteeng Poeelo bij Djak
arta, zal die plechtigheid worden
verricht door de Nederlandse am
bassadeur. „En dan gaat er natuur
lijk ook een krans naar Thailand,
Aristoteies reeds op, dai maatschappe
lijke misstanden aan niets anders te
wijten zijn dan aan de verdorvenheid
van de menselijke- aard. Ruim 18
eeuwen daarna leerde de Calvinisti
sche ".heoiogie hetzelfde.
Spe-e t men met valse spelers, dan
zal verandering van spel of in de spel
regels niets baten: de spelers blijven
vals. Het gepraat over bekering van
structuren is niets anders dan een mo
deverschijnsel. dat me' de minirok zal
wegebben. En wijs doen kerkelijke
vergaderingen zich dooi zulk modieus
gepraat niet van de wijs te doen bren
gen. Of zij allen die wijsheid hebben?
Den Haag Mr. L. van Heijningen
De schoolvakanties lopen zoetjes
aan af, tot opluchting van velen.
Misschien zelfs van de jeugd zelf.
We mogen dan toeleven naar een
steeds kortere werkweek, als er he
lemaal geen plicht is, voelen we ons
toch tamelijk vreemd,
De jongelui van boven de vijftien,
en een vijftienjarige glipte er ook zo
hier en daar wel tussen door, heb
ben zich in de meest uiteenlopende
baantjes verdienstelijk gemaakt.
Van ziekenhuisvloeren dweilen en
loopjongen zijn tot fabriekswerk toe.
Verdienstelijk misschien. In som
mige gavallen met een vraagteken,
want de ware arbeidslust bleek niet
altijd. Er hebben meer lopende ban
den «tilgestaan dan ir andere we
ken
Verdienen is er wel altijd bij ge
weest. Menige spaarpot is gespekt.
Maar vandaag een woord van hul
de nan enige honderden onbekenden.
Ze zijn in deze weken geen cenl
wijzer geworden en hebben, letter
lijk, in het zweet huns aanschijn?
gewerkt.
Het zijn de vrijwilligers en vrij
willigsters die eigen vakantie en
snipperdagen hebben gegeven aan
de vakantiebezigheden voor de
jeugd. Die eindeloos spelen georga
niseerd hebben, clubhuizen bemand
en sport* elden betreden
Die regendagen en hittegolf te
midden van een bruisende troep
kinderen hebben doorgebracht.
In stad en dorp. en vooral in de
Het andere
dorpen, waar geen grote subsidies
voor handen zijn hebben zij een
enorm goed werk verricht.
Een zucht van verlichting ook bij
vele moeders die. hel lieve kroost
terwille, in weken geen kamerdag
hebben kunnen houden. Die alle
poets-, wrijf- en dwe:'beurten heb
ben overgeslagen om tijd en handen
vrij te houden voor strand- en duin-
excursies. Die in paniek hebben lo
pen zoeken naar verloren gegane
schaper, gebakken hebben in de zon,
gezweet hebben in een speeltuin, de
was in de avonduren hebben gedaan
en hooelijk bij dit alles het goede
humeur bewaard hebben.
En geef de vaders dar. ook de eer.
Die tevreden zijn geweest met hun
verwaarlozing in deze weken, die
gezeuld hebben met de kleinsten
door het rulle zand, hun auto uitge
bezemd hebben *na de familietochten
en meegeknoeid hebben bij de knut
selwerkjes der ontschoeide kinderen.
Nog een paar dagen en het gareel
is terug. De nieuwe spanning voor
rapporten en proefwerken, de bele
venissen van de school. De perikelen
van de inspraak en de dwang van
het huiswerk.
En het uitzien naar de nieuwe va
kantie.
Wait dat is het gekke. Een zucht
van verlichting nu de scholen weer
gaan beginnen en een even grote
zucht van opluchting als de vakantie-
klok slaat.
Ir. G. 8. Vrijburg
