WERK VAN 6 EDELSMEDEN
LOKT ONWEERSTAANBAAR
DRUGS
Een liefde in Ierland
te over op aarde
DEZE
WEEK
Kanttekening
ZATERDAG 11 JULI 1970
door Cora de Vos
Wie bij het woord „sieraden" nog aan het geijkte parel
snoertje en de eeuwige gouden ring met steen denkt, moet
eens gaan kijken rn het COSA-expositie centrum m Delft.
Hier exposeren deze maand zes jonge Nederlandse edelsme
den fraaie staaltjes van hun scheppend ambacht en kunt u,
tegen niet al te gekke prijzen, variërend van 200 tot
1400 in het bezit komen van een eigentijds sieraad, dat
qua vormgeving en originaliteit aan hoge eisen voldoet. Alle
zes edelsmeden gaan uit van de eigenschappen van hun
verrukkelijke materiaal en weten door hun specifieke be
werking de glans, de kleur en de kracht van het goud en
zilver ten volle uit te buiten. Maar binnen deze groep zijn
heel wat variaties te zien, zowel in de gebruikte techniek als
in het ontwerp.
rt Een hand vol sieraden van Lucie Leene.
EEN van de verwarrende verschijnselen van
onze tijd vormen wel de „drugs": de middelen
waarvan ihet gebruik weliswaar bij de wet
verboden is, maar waarvan althans voor
sommige dat gebruik soms wel oogluikend
is toegelaten en waarvan het gebruik in elk
geval tamelijk sferk toenemend lijkt te zijn.
Het zijn middelen die de strekking hebben de
werkelijkheid van het hierennu voor enige
tijd in te ruilen voor een „andere,", naar het
heet een „hogere". Men kan ook spreken van
een ontvluchten van de werkelijkheid en haar
beknellende structuren. Ik heb er vorige
week al iets van gezegd, toen ik enkele op
merkingen maakte naar aanleiding van het
popfestival. AI deze zaken horen bij elkaar en
samen maken ze deel uit van de gelaatstrek
ken van deze tijd.
Wat de drugs betreft, is zeker als zorgelijk te
vermelden dat er nog altijd onvoldoende ken
nis is, ook onder de deskundigen, terwijl
nochtans het gebruik bepaald niet wacht op
de afronding van die kennis.
DAT gebrek aan kennis is een handicap.
Enkele factoren werken hier extra bemoeilij
kend. Daar is bijvoorbeeld de omstandigheid
dat er binnen het totale verschijnsel van de
drugs zoveel verscheidenheid is. Er zijn „soft
drugs", er zijn „hard drugs", maar bij
de gebruiker kan het verschillend vallen.
Er is namelijk veel onzekerheid over de uit
werking van het gebruik. Die uitwerking
blijkt bij de een anders dan bij de ander.
Gesteld dat een soft drug „onschadelijk" zou
zijn, is dan toch niet te verwachten dat te
zijner tijd van de soft drug op de. hard drug
tal worden overgegaan? Er zit stellig iets
griezeligs in, dat, terwijl er wordt beraad
slaagd en bestudeerd, intussen het druggebruik
zijn eigen zelfstandige gang schijnt te gaan.
Er is dus onzekerheid. Deze is er ook bij
politie en justitie. Zij zijn zoekende naar een
juist beleid, en in afwachting daarvan wordt
althans ten aanzien van bepaalde drugs een
feitelijke toelaatbaarheid beoefend. Maar ook
dat is natuurlijk al een beleid. Een genuan
ceerde benadering lijkt geboden, maar zulk
een benadering schept weer eigen problemen.
Immers, hóé dan te nuanceren, èn hoe de
nunancering én aanvaardbaar én voor iede-
nunancering èn aanvaardbaar èn voor iedereen
begrijpelijk te maken?
DE positie van de overheid in een mate
rie als deze is geen gemakkelijke. Men
kan stellen: verbod is bescherming. Maar dan
moet duidelijk zijn dat er iets beschermd be
hoort te worden, en wel nader door de over
heid.
De beschermingstaak van dc overheid staat in
onze tijd niet bijster hoog genoteerd, en ook
dat heeft zijn oorzaken. De mens meent een
zekere graad van volwassenheid te hebben
bereikt, en in zekere opzichten is dat nog
waar ook. Hij weet zo het een en ander, en
bovendien op tamelijk jeugdige leeftijd al. In
zulk een situatie wordt bemoeienis van de
zijde der overheid niet spoedig gewaardeerd.
Op haar beurt zal in zulk een situatie de
overheid spoediger geneigd zijn tot terughou
dendheid.
Ook is er het feit, dat elk nieuw „medium"
en ook de drug is een medium al met enige
bekommerdheid pleegt te worden bezien. Des
tijds was dit zo met de boekdrukkunst, later
met de radio, nog later met de televisie. Er is
beduchtheid omtrent werking en gevolgen,
vaak weer ingegeven door gebrek aan kennis
en weten. Ook ten aanzien van de drugs
wenst men meer van die informatie.
IS er dus gebrek aan kennis omtrent
werking en gevolgen van de drugs, met
aan zekerheid grenzende vermoedens over de
oorzaken van de behoefte zijn er overigens
wel. Die schuilen in onbehagen om het heden
en van onzekerheid omtrent de toekomst.
Er is een verlangen om, zij het telkens weer
voor betrekkelijk korte duur, het niveau van
dit bestaan te verlaten, om het „hogerop" te
gaan zoeken. Misschien toch ook wel weer
verlangen om vanuit die vermeend hogere
positie de kijk op het verwarde en vertvar-
rende heden te verhelderen. Het resultaat
echter kan heel wel gezichtsbedrog zijn.
Met instemming zullen velen met mij kennis
nemen van de beschouwing van ds. H. J.
Teutscher over deze materie in het jongste
nummer van het als steeds belangrijke week
blad Hervormd Nederland. Ik neem de vol
gende passages over:
„Want waarom moeten zo veel jongeren het
zo nodig eens met de drugs proberen? En
waarom is er zo'n massale hang naar de roes?
Is het niet de leegte, de uitzichtloosheid, de
verveling, de angst, die, hen opjaagt?"
EN ook: „We lossen geen alcohol- en
drugproblemen op vla wettelijke regelin
gen, via bureaus en een leger van deskundi
gen. Deze sociale en geestelijke problematiek
wordt slechts daar aangepakt, waar we bereid
zijn om over de grondslagen van ons bestaan
en de zin van ons leven wezenlijk met de
ander in gesprek te komen.
Het gaat ten diepste om de strijd tegen de
roes, tegen de vlucht uit de werkelijkheid, om
de aanvaarding van de opdracht, die we in en
met ons leven van de Heer ontvangen heb
ben. En juist hier wachten duizenden jonge
ren op een écht getuigenis van mensen, die
weet hebben van een levende Heer, aan Wien
gegeven is all macht in hemel en op aarde.
Waar dat getuigenis overkomt, zien we men
sen bevrijd worden van hun gebondenheid en
opstaan tot de vreugde van het kindschap
Gods!"
DIEMER
Delftenaar ton van Bokhoven,
thans eigenaar van de sieraden-
boetiek annex atelier 'In den
gulden mortier', volgde zijn op
leiding aan de vakschool in
Schoonhoven. Op de expositie
komt zijn voorkeur voor royale
vormen duidelijk tot uiting. In
zijn spanningsvolle vormgeving
past hij kleine details toe,
waardoor de kracht gehand
haafd blijft zonder dat het sie
raad grof wordt. Een goed voor
beeld is zijn opmerkelijke gou
den broche met hydrokwarts en,
als details, kleine saffieren. Ton
van Bokhoven legt zich niet
vast op één techniek. Hij giet
zijn sieraden of monteert ze uit
plaat en draad.
Dick Wessels bouwt zijn sie
raden op uit plaat in verschil
lende lagen. Door zijn huidige,
wat Scandinavische gerichtheid,
vertoont hij een neiging tot ver
sobering. Zijn vaak geestige de
tails nemen een bescheiden
plaats in, dus de hoofdvorm
treedt op de voorgrond. Dick
Wessels volgde zijn opleiding
aan de Stadsacademie van
Maastricht, waar hij thans per
manent exposeert in de Plank-
straat
Eveneens aan de Maastrichtse
academie kreeg Jef Wishaupt
de smaak van het edelsmeden
te pakken. Hij gebruikt uitslui
tend de cire-verdu techniek,
waarbij de vormen eerst in was
geboetseerd en vervolgens in
metaal gegoten worden. Met een
schijnbaar gemak maakt hij
hangers en ringen, die soms een
flink formaat kunnen aanne
men. Sommige van zijn creaties
zijn zo exclusief, dat de draag
ster ze slechts één keer kan
dragen. Daarom verhuurt Wis
haupt enkele van zijn meest
unieke en forse hangers, waar
mee hij een primeur in Neder
land heeft.
Eveneens robuust zijn de
vierkante broches van Delfte
naar Jacob de Groes. Opvallend
is de steeds wisselende vlakver
deling, vaak gecombineerd met
stenen in contrasterende kleu
ren. Zijn gouden sieraden,
waarvoor hij de al eeuwenoude
smelttechniek toepast, zijn van
een zeer hoog gehalte en krij
gen van hem een fijne opper
vlaktestructuur. Jacob de Groes
studeerde aanvankelijk binnen
huisarchitectuur, maar keerde
deze studie de rug toe en volgde
een opleiding tot goudsmid aan
de Kunst- und Werkschule in
Pferzheim—West-Duitsland.
Met de mannelijke collega's
exposeren twee vrouwelijke be
oefenaars van het scheppend
ambacht. Lucie Leene verwierf
al enige bekendheid door haar
sculptures, die ze voor enkele
scholen, fabrieken en ziekenhui
zen maakte. Haar plastisch ta
lent komt ook in haar sieraden
tot uiting. Deze zijn vaak grillig
en speels van vorm, sterk geba
seerd op organische vormen.
Naast de cire-perdu techniek
gebruikt Lucie ook de sepia-
giettedhniek. De vorm van het
sieraad wordt dan uitgesneden
in zeeschuim, waarvan de
structuur een boeiende opper
vlaktebewerking van het giet-
materiaal garandeert. Lucie
leerde deze techniek in het
voorjaar van '69 onder supervi
sie van de Italiaan Arnoldo Po-
modoroin Milaan.
De grote uitschieter op deze
tentoonstelling is Amsterdamse
Anneke Schat. Haar juwelen
zijn wondermooie kunststukjes;
stralen de bezoeker onweer
staanbaar toe. Schijnbaar moei
teloos bouwt Anneke haar sie
raden op uit staafjes, bolletjes
en draadjes. Ook haar wat gro
tere sieraden blijven door hun
vormgeving tere lichtvoetige
weefseltjes, waarin vaak kris
tallen en mineralen ongelooflijk
geraffineerd zijn ingesloten.
Dit raffinement wordt ner
gens een maniertje, bij elk sie
raad verwondert men zich over
het stralende en luchtige effect,
juweeltjes in de ware zin van
het woord. Op de expositie kunt
u onder meer een verrukkelijke
amethystkwartsring zien, die
sterke associaties oproept met
de bedrieglijk mooie, maar
vleesetende, zeeanemoon.
Tot en met 25 juli kunt u zich
verbazen in het COSA-exposi-
tiecentrum, Oude Delft 183b,
Delft
Gouden armband van Jacob de Groes en een zilveren hanger van Lucie
Leene.
Het gaat deze week over een
tamelijk dikke romen van de
Ierse schrijver Aidan Higgins.
Een late lente (uitg. De Bezige
Bij/Meulenhoff, Amsterdam,
295 blz., ƒ16.50). Men kan
het boek een soort drieluik
noemen: een uitvoerig mid
dengedeelte, waarin de lief
desverhouding wordt beschre
ven tussen Imogen Langrishe
een ongetrouwde vrouw van
achter in de dertig met de
enkele jaren jongere Beierse
student Otto Bock, een terug
blikkend voorstuk waarin ook
een oudere, eveneens onge
huwde zuster Helen de scherp
observerende aandacht van de
auteur krijgt, en een slotge
deelte waarin Imogen, na de
dood van Helen, eenzaam ver
oudert.
Na de dood van vader Langrishe
leven de gezusters Langrishe op
het landgoed van deze oude, Ierse
familie. Ze worden niet ten huwe
lijk gevraagd. Er is geen man die
de hereboerderij met krachtige
hand bestuurt Personeel wordt
wegene financiële moeilijkheden
ontslagen. Verval en verwaarlozing
treden in, zowel buiten als bin
nenshuis. Het schijnt niet in het
Ierse karakter te liggen schoon
schip te maken.
Otto Beck is een intelligente
man van goede familie, die voor
een deel een Engelse opvoeding
heeft gehad en zelfs nog beter En
gels spreekt dan de provinciale
Ierse Langrishes. Hij werkt aan een
dissertatie over een Iers onder
werp met een vertakking naar de
klassieke Duitse literatuur. Hij ia
•en groot natuurkenner en veelwe
ter, Interesseert zich voor alles,
zoals bijv. de herkomst van lerae
aardrijkskundige namen.
Beek woont in een tuinhuis van
de familie Langrishe en zorgt voor
zichzelf, nauwkeurig waar het zijn
werk en studie betreft en
bohémlenachtig slordig in zijn
huishoudelijk doen en vooral laten.
Imogen, preuts en stijf, komt met
hem In aanraking, laat zich door
hem veroveren en leeft ongeveer
twee en een half jaar met hem
eamen.
door
dr. C. Rijnsdorp
Wat opvalt, is, dat de lezer niet
te weten komt hoe Helen op deze
verhouding reageert, al is hiervoor
niet veel fantasie nodig. Een enke
le maal is er een confrontatie tus
sen de beide zusters, naar aanlei
ding van een rekening. Otto Beek
heeft brutaalweg Iets gekocht op
rekening van de familie. Maar ver
der blijft Helen in het middenge
deelte bulten de lijst.
Wat zijn eigenlijk 'gebeurtenis
sen' in een roman? In de ruim hon
derdtachtig bladzijden van het mid
dengedeelte. gebeurt er tegelijk
veel en weinig. Het is de kroniek
van een liefdesverhouding: het aar
zelende begin, de middaghoogte en
het tamelijk abrupte einde wanneer
Imogen merkt dat de egocentrische
Otto Beek het is gaan aanleggen
met een veel jonger meisje in de
buurt.
Het zou allemaal in een bladzij
of dertig kunnen worden verteld.
Maar de auteur geeft aan zijn kro
niek een brede omlijsting mee. Het
Is het Ierse landschap in elk jaar
getijde en bij elke weersgesteld
heid; het is de Ierse historie en
prehistorie, het zijn de Ierse men
sen.
Bovendien is het de geestelijke
wereld van de Duitse intellectueel,
zijn lectuur, zijn citaten en verwij
zingen, de herinneringen aan zijn
jeugd in Beleren, de Spaanse bur
geroorlog en de opkomst van de
nazi's in Duitsland, die, althans
voor hem, in deze tijd van liefde
meespelen.
Hij is arrogant en egoïstisch;
Imogen is er alleen voor de licha
melijke liefde, voor de orde In zijn
hut en voor zijn verzorging. Hij
praat met haar over alles wat hem
interesseert, zonder op gelijk ni
veau een antwoord te verwachten.
Imogen is weliswaar als jong meis
je in Frankrijk op de kostschool
geweest, maar intellectueel timmert
zij niet hoog. Het gaat goed zolang
de lichamelijke aantrekkingskracht
over en weer sterk werkt, maar
zelfs zo is Imogen niet veel meer
dan de slavin van haar hartstocht
en dus ook van de man die deze
passies in haar heeft ontstoken.
De auteur wil dus de liefdesver
houding niet uit de ruime context
isoleren. De mensen zijn product
van hun milieu en hun verleden, je
kunt ze er niet los van maken;
liefde komt altijd weer op hetzelfde
neer, maar door verleden en mi
lieu, door de individuele karakters
en hun botsingen, door de seizoe
nen en de uren. door de humeuren
van het ogenblik, is het altijd weer
anders. In dit alles zet Higgins de
traditie voort van de grote romans
van de negentiende eeuw, maar
zijn visie is moderner, zijn techniek
nerveuzer.
De schrijver is niet de alweter,
de man die in alles aan de touw
tjes trekt, want soms vertélt de
auteur, dan weer kruipt hij voor
korter of langer tijd In de huid van
Helen, van Imogen of van Otto
Beek. Het is een soort unanisme,
een stroming in de literatuur, die
juist in de tijd waarin de roman
speelt was opgekomen; met dit
verschil, dat het aantal mensen
hier sterk beperkt Is en dat de una
anima het wonderlijke, fascine
rende Ierland Is, waarvan de toe
rist alleen maar een oppervlakkige
indruk meeneemt.
Higgins heeft een grote aandacht
en liefde voor het detail. De figuur
van Otto Beek; geleerd, sportief,
onafhankelijk, rücksichtslos wat an
deren betreft, ondankbaar, onvat
baar voor de echte liefdespassie
die lichamelijk is èn geestelijk in
een, enorm geïnteresseerd In het
leven met al zijn verschijnselen
(behalve de godsdienst), lééft van
binnen en van buiten. Ook dit laat
ste. Zijn uiterlijk, meestal uiterst
nonchalant, soms verzorgd, zijn ge
dragingen, doen en laten, zijn ma
nier van zitten, drinken en roken,
het wordt alles zo scherp getekend
en geschilderd, dat men hem niet
vergeten kan.
Imogen leeft ook wel. maar meer
secundair, zoals trouwens ook haar
rol is. Na de breuk met Otto ver
wacht ze een baby. Het kind wordt
dood geboren. Dan is alles voorbij
en vegeteert ze verder, te midden
van achteruitgang en verwaarlo
zing. Helen is gestorven (de be
grafenis is een meesterlijke episo
de). Niets is er overgebleven dan
een pijnlijke en knagende herinne
ring.
Ouderwetse beschrijvingskunst
met een modern sentiment. Een ro
man van Europese allure, met, om
zo te zeggen, een sterk Iers ac
cent. Men ziet: ditmaal een bespre
king zonder een enkel citaat.
PAUL VAN LANGSTRAAT
Er is teel veel ophef gemaakt over het maanstof dat de bemanning van de Apollo
11 naar de aarde bracht, maar als Amerikaanse onderzoekers gelijk hebben, ligt
er al minstens tien miljoen ton van op onze planeet. Verspreid over verscheidene
delen van de wereld treft men kleine glasachtige bolletjes aan genaamd „tek-
titen" die al meer dan een eeuw een geologische curiositeit zijn.
Na tien jaar van intensief speurwerk meent dr Dean R. Chapman, verbonden aan
het Ames Research Centrum, dat deze bolletjes van de maan afkomstig zijn. Zijn
onderzoek wees uit dat de laatste „bui" van maansteen ongeveer 700.000 jaar
geleden plaats had, toen een asterïde die een omvang had van een kleine berg. de
maan raakte en een grote krater in de bodem sloeg. Maansteen en gesmolten rots
vlogen met grote snelheid alle richtingen uit, hetgeen is af te leiden uit de kerven
die radiaalsgewijs vanuit de krater „Tycho" weglopen. Eén van deze kerven is zo
uitgediept dat dit de weg markeert waarlangs volgens de theorie van dr Chap
man een deel van de maansteen naar de aarde werd geslingerd. De stenen kwamen
terecht in een gebied van Madagascar tot aan Tasmanië. ten zuiden van
Australië.
Met de computer is de baan berekend die het maanmateriaal volgde en men kwam
tot de conclusie dat dit geland moet zijn in een S-vormig patroon, hetgeen overeen
stemde met de werkelijkheid. Alle gevonden tektiteh in dit gebied zijn chemisch
aan elkaar gelijk en blijkbaar het gevolg van één enkele gebeurtenis.
Andere „tektitebuien" zouden 15 en 35 miljoen jaar geleden zijn voorgekomen.
Ze troffen gebieden in Tsjechoslowakije en de Verenigde Staten.
Het glasachtig uiterlijk van de tektiten en hun ronde vorm is volgens dr Chapman
een aanduiding dat de botsing van de meteoriet met de maan een zeer grote
hoeveelheid vrijwingswarmte tot gevolg had die het materiaal deed smelten en
bij het binnentreden in de aardse dampkring aërodynamisch vervormde tot gladde
bolletjes.
-M- De krater „Tycho", die waarschijnlijk de t
de tektiteregen.
De meest uiteenlopende be
richten van het binnenlandse so
ciaal-economische front vroegen
deze week onze aandacht. Bo
vendien werd bekend dat Enge*
land en het genabuurde Noord-
-lerland spannende dagen tege
moet gaan: maandag de jaarlijkse
optochten van protestanten in Ul
ster, waarbij ongeregeldheden
stellig niet zullen uitblijven, de
volgende dag zullen 47.000 Britse
havenarbeiders het werk neerleg
gen.
Het Centraal Planbureau ver*
wacht dat onze economie zich
gunstig zal blijven ontwikkelen*
Tot 1973 gaat het besteedbaar in
komen met gemiddeld 3 procent
omhoog, de prijzen met 2,5 3
procent, de produktivlteit met 5
procent.
Het staat vast dat de wagon-
fabriek niet blijft, daarmee lijkt
het lot van de afdeling rollend
materieel van Werkspoor-Utrecht
beslecht.
Het kabinet dient wetsontwerp
In ter optrekking van het mini
mumloon tot f 157,50.
De Total-raffinaderij komt In
het Sloegebied en niet in de om
geving van Rotterdam, waar geen
ruimte is. Ze biedt 200 man
werkgelegenheid.
De textielfabriek Transburg In
Enschede (300 man) krijgt uitstel
van betaling.
Het verfconcern ICM gaat fu
seren met het Belgische oliecon
cern Petrofina.
De werkloosheid daalt verder
door seizoeninvloeden.
De winkeliers hebben volgens
een wetsontwerp straks slechts
één vergunning nodig voor uit
oefening van de hele detailhan
del.
En verder weigert het Kamer
presidium vragen van de heer
Van der Spek (PSP) door te stu
ren naar minister Den Toom om
dat hij geciteerd heeft uit een
dienstgeheim over abc-wapens;
verze
keraars menen dat de premie
voor autoverzekeringen twaalf
procent omhoog moet;
Het gerenommeerde hotel 't
Heerenhof in Emmen gaat dicht,
een nieuwe Soefi-tcmpel in Kat
wijk open en het Holland Festival
wordt ludiek besloten in het Am
sterdamse Concertgebouw.
Ten slotte dreigt een steking
onder het omroeppersoneel.
Buiten onze landsgrenzen de
den zich vijf vliegrampen voor,
waaronder twee ernstige. Bij Bar
celona slaat een Britse Cornet te
pletter tegen een berg: 112 do
den en in Toronto stort een Ca
nadese DC-8 brandend neer: 106.
Indochina: het afgezette Cam
bodjaanse staatshoofd Sihanoek
wordt bij verstek ter dood ver
oordeeld wegens corruptie. Thal-
landse troepen komen in actie
om een aanval van Vietcoogmiii-
tairen die vanuit Cambodja het
land zijn binnengetrokken, af te
slaan.
Israel is boos over de posi
tieve reactie van Oe Thant op het
Russische voorstel inzake het
Nabije Oosten. Ook gelooft men
dat Israëlische straaljagers zijn
neergehaald vanaf Egyptische ra
ketbases die door Russen zouden
zijn bemand.
De Beneiuxtop blijft steken in het
accijnzenprobieem. Alles zal wor
den gedaan om per 1 januari de
formaliteiten aan de grenzen op
te heffen. De CSU doet een felle
aanval op Brandts Ostoolitiek.
Even later kondigt de Westduitse
regering maatregelen af om de
overspannen economie af te rem
men.
Mexico heeft een nieuwe presi
dent, de communisten winnen bij
verkiezingen op Cyprus, het Ita
liaanse kabinet-Rumor treedt af
wegens onderlinge verdeeldheid.
De premier van IJsland ver
brandt in zijn vakantiehuisje. De
nieuwe Europese commissie, on
der voorzitterschap van de Ita
liaan Malfatti wordt geinstalleerd
en in New York begint de we-
reldjeugdsassemblee.
