Kleine apartheid thans veel
milder in Zuid-Afrika
ABN Spaarbiljet
1970176
Commentaar
Nationale Partij verliest
grond aan links liberalen
Geen discriminatie bij
toelating vreemdelingen
rrico
Algemene Bank Nederland
Protest tegen marteling
en terreur in Brazilië
Gesprek blijkt mogelijk
Veel gewonden
bij onlusten
in Brussel
iderzoek
HONDERD
DUIZENDEN
NEDERLANDERS
BEREIDEN
EXTRA
VAKANTIE
VOOR
Aandeelhouders
Philips blij
met bod op NKF
f100- groeit naar f155.-
in vijf jaar en acht maanden
Parlementsverkiezingen in Z.-Afrika
Zaterdag en zondag uw laatste kans
flora nova - 1970
Uit de Haagse hof geplukt
Nieuwe aardschok
treft Turkije
Oltmans: brief
tegen Soeharto
niet van mij
13
VRIJDAG 24 APRIL 1970 T
Het a.r. Tweede-Kamerlid M. w Schakel «as .x, Burgemeester Schakel terug
na tweeëneenhalf jaar opnieuw in Zuitl-Afrika.
Hem is gebleken dat men in dat land bereid is nAls purucliutist OJ) llf ItlttOJl
naar Nederland te luisteren. Hij bad wel de indruk
dat prof. Verkuyl daar op een zijspoor zat.
Verkiezingsstrijd met knotsen
(Van onze parlementsredaktie)
NOORDELOOS Burgemeester M. W. Schakel van Noordeloos
en Hoornaar heeft de verkiezingscampagne in Zuid-Afrika meege
maakt. En hij verbaast zich er nog over. Zo fel was de strijd tussen
de Nationale Partij van premier Vorster en de afgescheiden Her-
stigte Nationale Partij van dr. Hertzog.
Als lid van de Tweede Kamer weet
de heer Schakel echt wel wat moge
lijk is in een verkiezingscampagne.
Maar wat men er in Zuid-Afrika van
maakt, is moeilijk te beschrijven.
Burgemeester Schakel zegt: Het is
over en weer een gevecht als met
knotsen. Direct na aankomst in de
week na Pasen heb ik een verkie
zingsvergadering bezocht. Als erva
ren politicus voelde ik me in die
sfeer als een parachutist op de maan.
In zo'n verkiezingsvergadering is
men bereid 2Vt uur lang naar de
sprekers te luisteren. In de zaal met
Russische marine-oefening
Okean, die ook gedeeltelijk op
Noordzee wordt gehouden,
wordt o.a. geschaduwd door
tfe Koninklijke marine. Op de
foto een van de Russische krui
sers, gezien van uit een Neder
lands marinevliegtuig.
IRUSSEL Bij de onlusten op en
het universiteits-terrein in Brus-
hebben tot dusver ongeveer hon-
3 politiemannen en gendarmes en
r schatting 70 studenten verwon-
?en opgelopen. Een der politie-
uien verkeert in een kritieke toe-
d, aldus een bekendmaking van
Belgische ministerie van binnen-
Ise zaken.
Minister Polak in Kamercommissie:
IGRIJPELIJK wil de Amerikaan
se Senaat een onderzoek instel-
naar de ontwikkelingen in Cam-
ja, dat president Nixon om mili-
e hulp heeft gevraagd tegen op-
kende Noordvietnamese en Viet-
g-troepen.
senatoren willen voorkomen, dat
opnieuw voor voldongen feiten
den geplaatst, zoals in Zuid-
Inam en Laos is gebeurt* door-
zij onvoldoende waren geïnfor-
rd of wat ook gebeurd is
etend werden gehouden,
herinneren zich maar al te goed,
welk gemak de Senaat de Ton-
resolutie aanvaardde, die presi-
Nixon blanco mandaat gaf
fietnam en in zekere zin ook in
L Met de gevolgen zit Amerika
toe-
alleen begonnen massale lucht-
'allen op Noord-Vietnam en aan
lijnen, die door Laos naar Zuid-
oam liepen. Ook werd de Ame-
»nse troepensterkte binnen vrij
l tijd op meer dan een half
>en gebracht.
n heeft gezegd een ander beleid
allen voeren, als bevriende lan-
bij het uitbreken van conflicten
militaire hulp vragen. Op het
ën van Amerikaanse troepen zou
e toekomst niet meer gerekend
!n worden.
tbaar wil de Senaat zekerheid
en, dat in Cambodja niet in
I met deze toezegging wordt
hdeld. Bovendien willen de se-
ten uit de eerste hand weten,
de werkelijke toestand in het
is.
berichten van de laatste dagen
pen opnieuw de indruk, dat de
dvietnamese en Vietcong-troo-
Bnelle vorderingen maken in de
|ng van de hoofdstad Phnom
Ze zijn echter moeilijk contro-
aar.
is mogelijk, dat de ernst van
Ituatie bewust wordt overdre-
>m de hulpverlening, waarom de
bodjaanse regering heeft ge
ld. te bespoedigen. Maar de toe-
1 kan ook werkelijk ernstig zijn.
flat zo is. kan Amerika geen
'weigeren die de Cambodjanen
lat moet stellen, zichzelf te ver-
ën, zolang het nog kan. Presi-
Nixon moet zich in dat geval
tn aan de beperkingen die hij
Hf in zijn „doctrine" heeft op-
d.
(Van onze parlcmentsredactie)
DEN HAAG Minister Polak
heeft in de Kamercommissie van
Justitie ontkend, dat zijn depar
tement-zou discrimineren bij het
toelaten,, of uitwijzen van vreem
delingen. Niettemin diende me
juffrouw Anneke Goudsmit
(D'66) een motie in, die door de
Kamermeerderheid zal worden
verworpen.
De hele zaak is vorige week aan
het rollen gebracht tijdens een
tv-uitzending van VARA's om
budsman drs. Marcel van Dam. Deze
had getracht aan te tonen dat het
ministerie wel degelijk discrimineert
en dat de vreemdelingen te weinig
voorlichting krijgen over wat hen
in ons land te wachten staat.
Hij had een formulier samen
gesteld met inlichtingen en raadge
vingen voor vreemdelingen, die de
grens passeerden. Het Kamerlid
Goudsmit bood zich aan dit formulier
via de Kamercommissie verder te
spelen in de handen van minister
Polak.
Deze had daar echter geen enkele
behoefte aan. In de eerste plaats om
dat het departement zelf zo'n formu
lier aan de grenzen laat verspreiden
en ten tweede omdat hij zich niet de
dienst wilde laten voorschrijven door
„goedwillende buitenstaanders".
Mejuffrouw Goudsmit ging zelfs
zover, dat zij de minister suggereerde
het verder allemaal maar aan de VA
RA over te laten. Met name freule
Wttwaal van Soetwegen (chu) kwam
daar tegen in verzet. Als lid van een
commissie, die vreemdelingen verder
helpt, weigerde zij mee te doen aan
de beschuldiging als zou het departe
ment zich schuldig maken aan discri
minatie en „laks beleid".
Polak zelf: „Het vreemdelingenbe
leid is humaner dan ooit tevoren. Er
vindt beslist geen willekeur plaats."
En op een vraag waarom hij niets zei
over het VARA formulier: „Ik ben
alleen verantwoording schuldig aan
de Kamer".
In haar motie vraagt mejuffrouw
Goudsmit een centrale hulpverle-
ningspost, waar alle buitenlanders
nietvergeten-
fHeetten
FRICO. KAAS MET EEN GROTE K
eventueel rechtskundige hulp kunnen
krijgen.
De bewindsman deelde op vragen
van mejuffrouw Nel Barendregt (soc.)
mee, dat hij binnenkort bij de Kamer
een wetsontwerp zal indienen met
een wijziging van het burgelijkwet-
boek met betrekking to thet verlenen
van ontslag aan vrouwen die gaan
trouwen.
Mevrouw Singer-Dekker diende
een motie in, waarin werd gevraagd
om rechtskundige bijstand over het
gehele land, onmiddellijk na vrij-
heidsbenem ng. Vorige week ver
wierp de Tweede Kamer een motie
van dit Kamerlid met vrijwel gelijke
inhoud.
EINDHOVEN Het bod dat Phi
lips heeft gedaan op de Nederlandse
Kabel Fabrieken heeft de ruim 1150
aandeelhouders die gistermiddag in
dfe jubileumhal van de Eindhovense
gloeilampenfabrieK bijeenkwamen in
een algemene vergadering danig be
ziggehouden. Het bestuur zei van me
ning te zijn, dat Philips met dit bod
een verstandige daad heeft verricht,
die een gunstige weerslag zal hebben
op de positie v;ip de aandeelhouders.
Wat er uiteindelijk met de staalfa
briek van de NKF gaat gebeuren,
acht de vergadering op het ogenblik
nog niet de verantwoordelijkheid van
Philips. Men heeft wel het gevoel dat
hierover besprekingen aan de gang
zijn, waarmee de NKF tracht de
staalfabriek een sleviger basis te ge
ven. Philips staat hier volkomen ach
ter, omdat het NKF-personeel er een
grotere bedrijfszekerheid door gega
randeerd kan worden.
duizenden bezoekers wordt niet gede
batteerd. maar direct op de man
gespeeld. Het gaat er hard en hand
tastelijk aan toe. In dat land, zegt de
heer Schakel, zou ik geen politieke
carrière kunnen maken.
Milder
Hij zit nu weer veilig en rustig in
het gemeentehuis van Noordeloos en
vertelt over zijn tweede reis naar het
land Zuid-Afrika. waarvoor hij veel
bewondering heeft. Vergeleken met
2Vz jaar geleden is de kleine apart
heid aanmerkelijk milder geworden.
De leiders van het land voelen goed,
dat ze daar van af moeten, zegt de
heer Schakel. Als het beleid in
hoofdlijnen wordt uitgevoerd, is die
kleine apartheid ook niet meer nodig.
Het is de heer Schakel weer geble
ken, dat men daar in Zuid-Afrika
naar Nederland wil luisteren en dat
een gesprek mogelijk is.
Zoeloehmd
Het Kamerlid van de ARP is, met
echtgenote, naar Zuid-Afrika gegaan
op uitnodiging van de deputaten voor
de emigratie van de Gereformeerde
Kerken (Dopperkerk) en om te spre
ken op de Van Riebeeckdag in Johan
nesburg. Op tal van plaatsen, waar
de heer Schakel kwam. was prof.
Verkuyl net geweest. „Ik had wel de
indruk", zegt de heer Schakel nu.
„dat prof. Verkuyl in Zuid-Afrika op
een zijspoor zat."
De burgemeester van Hoornaar
vloog duizenden kilometers kris-kras
over het grote Zuid-Afrika. Zo be
zocht hij Zoeloeland en Ovamboe-
land.
Als globale indruk heeft het Ka
merlid gekregen, dat de politiek van
de regering onder de heersende
omstandigheden wel goed is. Een al
gemeen stemrecht zou niet mogelijk
zijn. gezien het grote verschil, dat er
bestaat tussen de bevolkingsgroepen.
Maar de heer Schakel geeft wel tóe,
dat op den duur er wel een algemeen
stemrecht moet komen.
Geen opstand
Dat er binnenkort een opstand zal
uitbreken is beslist niet waar. De
welvaart neemt immers toe. De rei
zende burgemeester sprak nog met
generaal Van den Berg, de chef van
de geheime politie, die er trots op is,
dat is een samengestelde interest van 8% per jaar!
de inkomstenbelasting verschuift, en dat kan fiscaal voordeel opleveren
en bovendien krijgt u, als u meedoet met het Algemeen Premie Spaar-
plan, 'n extra premie, omdat er 5 jaarwisselingen in de spaarperiode
vallen
elk kantoor van de ABN kan u alle inlichtingen verstrekken over de finan
ciële voordelen van het ABN Spaarbiljet 1970/76
U bent welkom bij de
JOHANNESBURG De. Nationale Partij van premier Vorster
heeft gisteren bij de parlementsverkiezingen grond verloren aan de
meer linkse, liberale partijen.
Vorsters partij verloor twee zetels,
maar bleef met in totaal 118 zetels
toch wel de grootste partij in het
land. De links liberale Verenigde (op
positie) Partij van De Villiers-Graaf
dat sinds 1964 geen bommetje is ont
ploft in het land.
Volgens de informaties, die de heer
Schakel in de omroepwereld kreeg, is
het beslist niet waar, dat de geheime
politie geluidsbandjes van de NCRV
onklaar heeft gemaakt.
voor een bezoek aan de
in Boskoop
Zaterdag geopend jran 10 22
zondag geopend van 12 22 t
Voorlichting aan toinlieflHibb»
Gelegenheid tot kopen en meenemen.
Per „West Nederland" goedfrnrare, gecombineerd* bus-loegangskaorten.
boekte een winst van 10 zetels en op
een totaal van 47 zetels.
De Progressieve Partij van Helen
Suzman, de enige die tegen de apart
heid is, behaalde slechts een zetel.
De grote verliezer is de uiterst
rechtse Herstigte Nationale Partij
van de afgescheiden Albert Hertzog
die alle vier zetels verloor.
De Hertzogieten waren de verkie
zingscampagne ingegaan met de roep
om een „zuiver Afrikanerdom", een
taal voor geheel Zuid-Afrika, het A-
frikaans en geen contact met Zwarte
Afrikaanse staten. Het is een roep ge
bleken die zeer weinig Zuidafrikanen
heeft aangesproken. Desondanks zal
de ideologie ''an Albert worden
voortgezet, vertelde Jaap Marais,
rechterhand van Hertzog.
D*3 Villiers-Graaf is de verkiezin
gen ingegaan i>odei het motto: een
meer gematigde apartheid en meer
politieke rechten voor de zwijgende
meerderheid van 13,7 miljoen Afrika
nen die geen stemrecht bezitten.
DE VILLIERS-GRAAF
De ministers van de EEG zijn het
eens over de gemeenschappelijke
wijnmarkt. Dat vind ik nou een leuk
bericht. We zijn geen wijndrinkend
volkje. Een glas bier, èla; een borrel,
tot daar aan toe; een receptieglas
sherry, het kan nog.... maar wijn is
eigenlijk alleen voor de luxueuzen
en de levenskunstenaars.
De meeste Nederlanders proberen
het een paar keer als ze. uit meer
wijndrinkende vakantiestreken te
rugkomen.
Maar gek, het landwijntje aan ta
fel doet het niet bij de boerenkool,
de saucijzen en de snert. Zo slijt het
zonnige gebaar weer af en staat de
laatste fles vergeten in de kast.
Nu is wijndrinken ook niet zo
maar het glas ledigen. Bier lest de
dorst, een borrel sla je om. sherry
drink,je verplicht. Wijn moet je ge
nieten.
Je moet heel het geheimzinnige ri
tueel er omheen kennen. Het opsnui
ven van de geur; het voorzichtige
eerste slokje, dat kauwend door de
mond moet rollen. Men dient daar
ernstig bij te kijken.
De grootste giller in een restau
rant Is altijd het aandragen van een
fles. Het behoedzaam ontkurken. De
kritische blik van de ober bij het
ruiken aan de kurk. De man weet
dan precies hoe goed of slecht het is,
wat eronder zit. Dan komt het mi
nuscule scheutje in het glas van de
gast...
Die nipt. Misschien legt hij net
zijn sigaret weg en de ober giért van
binnen, want tabaksgeur in de mond
maakt de wijn machteloos om de
smaak te strelen. De gast is ontmas
kerd als een niet-kenner. Hij had
helemaal niet mogen roken of, heel
op zijn gemak, eerst een stukje stok
brood moeten verwerken om de
mond te kuisen.
Maar de argeloze gast neemt de
Wijn
slok. sluit de ogen en knikt met de
obligate glimlach van verrukking.
De ober haalt verlicht maar onhoor
baar adem. De sukkel, denkt hij, die
wijn is te koud en hij merkt het
niet. Vlug en vaardig schenkt hij de
glazen vol, dat is verkocht....
Horecamensen hebben me eens
verteld, dat gemiddeld eens in de
vijf jaar een fles geweigerd wordt.
Dat is dan een klant die of werke
lijk een kenner is of een ongelooflijk
brutale kwast. In ieder geval krijgt
hij altijd gelijk. Er komt een andere
fles.
Het ontstellend moeilijke van wijn
is. dat je uit zo'n lange lijst moet
kiezen. Het is voor de leek dan een
gok. want het ritueel,'dat ergens in
boekjes staat is heel bepaald. Bour
gogne of Bordeaux, wit of rood....
Rood bij vis is het verschrikke
lijkste wat je doen kan. Dat weet de
grootste wijnanalfabeet.
Maar mij moest het natuurlijk
overkomen, dat ik eten zou met een
heel bijzondere Franse dame. Haar
man had als liefhebberij een wijn
gaard. Met veel moeite had ik een
fles van zijn eigen teelt veroverd.
Enige kunst nog en haar de Chateau
briand die er bij hoorde, te laten kie
zen. Ze aarzelde en aarzelde over
het menu.... de ober bemoeide er
zich mee, of hij een suggestie mocht
doen? De tong in witte-wijnsaus
was superbe.
Ze knikte: „Dat was een goed
idee...."
Die fles rode wijn heb ik later zelf
maar opgedronken. Toen snapte ik
waarom ze persé vis koos. Die wijn
was bocht.
ISTANBQEL Bij een aarbe-
ving in het Turkse dorpje Demirci, 60
km ten westen van Gëdiz, zijn giste
ren volgens een voorlopige telling 30
mensen gewond geraakt.
Ongeveer 400 huizen zijn verwoest
Het aantal slachtoffers is beperkt ge
bleven omdat het merendeel van de
bevolking buitenshuis de nationale
feestdag van Turkije vierde. Een
kwart van Demirci, met inbegrip van
drie oude moskeeën, is vrijwel met
de grond gelijk gemaakt.
AMSTERDAM De journalist
Willem Oltmans, uie vorige week o.m.
via Vrij Nederland een brief van me
vrouw Dewi, vroegere echtgenote van
ex-president Soekarno, met kritiek op
het huidige bewind in Indonesië in
Nederland introduceerde. ontkent
hiervan de schrijver te zijn, zoals wel
is gesuggereerd.
Naar aanleiding van wat wij
daarover op 16 april publiceerden,
bericht de heer Oltmans ons dat de
brief reeds in november in Japan
werd gepubliceerd en dat hij me
vrouw Soekarno pas sinds eind maart
kent.
Actiecomité: betrekkingen herzien
DEN HAAG De regering
dient haar bezorgdheid en af
schuw over de toestanden in
Brazilië aan de regering van dit
land kenbaar te maken.
Minister Luns moet er bij de VN op
aandringen, dat de schending van de
mensenrechten door de Braziliaanse
overheid aan de orde wordt gesteld.
Hij zou voorts moeten nagaan of de
diplomatieke betrekkingen die Neder
land met Brazilië onderhoudt, moeten
worden herzien.
Ten slotte verdient het aanbeveling,
dat de VS onder druk worden gezet,
opdat hun hulp aan het dictatoriale
bewind in Brazilië wordt verminderd.
Een en ander werd gisteren op het
Binnenhof aan de voorzitter van de
Vaste Kamercommissie voor buiten
landse zaken drs. Schmelzer, in een
petitie voorgehouden door ccn dele
gatie van het actiecomité „Hulp aan
ontwikkelingslanden".
Drs. Schmelzer zei, dat vanuit de
politiek scherpe aandacht wordt ge
schonken aan enkele ontwikkelingen
in Brazilië. Daarmee moest het comi
té het maar doen.
De gehele dag hadden leden van
het comité met borden by de Brazi
liaanse ambassade gedemonstreerd.
De demonstranten droegen borden bij
zich met naamkaarten van slacht
offers van de martelingen. Leden van
de actiegroepMoeders willen vrede
telefoneerden uit alle delen van het
land met de ambassade. Ook op de
Amerikaanse ambassade werd
petitie aangeboden.
