lsém
DROPPINGS „KWAMEN HARD AAN"
Constance Stuart
.persbarrière" van
de presidentsvrouw
Kwartetreis bracht het
bijbels Israël dichterbij
Psychologische
nekslag voor
de Duitsers
door Dick Ringlever
Inne de Vlieger
ZATERDAG 18 AP RH 1970
Die zondagmiddag, de 29ste april 1945, om tien over één. West-Nederland
verkeert in alle staten van opwinding. Een armada van 250 Britse Lancasters
passeert de duinen even ten noorden van Hoek van Holland. Laag vliegend,
soms maar 30 meter boven de toppen, en met zwaar motorgeronk. Een geallieer
de luchtaanval Velen vroegen het zich af op die wat wazige lentemiddag.
Want lang niet iedereen had een uur daarvoor naar de BBC kunnen luisteren.
Naar die even korte als verlossende mededeling: „Een formatie bommenwer
pers is zojuist in Engeland opgestegen om voedseldropping uit te voeren boven
bezet Nederlands gebied".
Woensdag, 29 april ligt die dag
25 jaar achter ons. D-Day'voor de
vier miljoen in de hongerende
randstad. En hoewel vijf dagen te
voren al via de BBC was bekend
gemaakt, dat hij zou komen, kwam
hij voor de meesten toch nog als
een verrassing. De Duitsers, de ge
meentebesturen en de comman
danten van de Binnenlandse Strijd
krachten waren er van op de hoog
te, maar ook zij hoorden pas op
het laatste moment, dat zondag de
dag zou zijn.
Aanvankelijk had men de eerste
droppings op maandag de 30ste be
paald. Dat was de afspraak tussen
Britten en Duitsers. Maar op eigen
gezag had het Britse Bomber Com
mand besloten de droppings te
vervroegen, mede in verband met
het weer.
Rond half twee zouden de Lan
casters boven de steden moeten
zijn. En zo gebeurde het ook. Ten
aanschouwe van' miljoenen, in de
straten en op de daken, die zwaai
end met zakdoeken, lakens en al
les wat maar voor het grijpen was,
de vliegers verwelkomden.
Waalhaven, Ypenburg en vele
andere plaatsen in de randstad, tot
Utrecht en Alkmaar toe, werden
bedolven onder een bombardement
van containers en juten zakken;
1250 ton in totaal op die eerste
dag. Broodnodig voedsel voor die
velen, die al maandenlang op de
rand van de hongerdood hadden
geleefd.
Die droppings van de 29ste april:
ze betekenden het begin van het
definitieve oorlogseinde. Het begin
ook van een reeks van tien raids,
van zowel Britten als Amerikanen,
die gezamenlijk 8000 ton zouden
uitwerpen.
Voor velen kwam die redding net
op tijd. Voor vele anderen te laat.
Voor hen had de oorlog te lang
geduurd. De Nederlandse regering
in Londen wist dat, zij kende de
nood in bezet Nederland. Koningin
Wilhelmina en premier Gerbrandy
hadden al veel eerder bij Churchill
op de droppings aangedrongen. De
Britse oorlogsleider voelde er alles
voor. Maar generaal Eisenhower
had de verzoeken steeds afge
wezen. Hij vond de situatie in
Nederland nog te gevaarlijk om
daar tientallen squadrons bommen
werpers aan op te offeren.
Een niet onredelijke houding,
want de capitulatie was nog niet
getekend en de Duitse luchtdoel
lopen stonden toen nog steeds
recht omhoog. Nog op 20 april
meldde een formatie geallieerde
vliegtuigen op weg naar Duitsland
een zwaar spervuur van de Flak
aan de Nederlandse kust. Met an
dere woorden: de Duitse luchtaf
weer was nog paraat en beschikte
nog over grote voorraden munitie.
Wat zou er gebeuren wanneer
een armada van Britse oorlogs
vliegtuigen, zó laag vliegend, bo
ven de Duitse kanonnen zou ver
schijnen? Een ramp zou niet denk
beeldig zijn geweest. De Duitsers
zouden de toestellen zelfs met mi
trailleurs een voor een hebben
kunnen neerhalen. Pas wanneer er
een waterdichte afspraak was met
Seyss Inquart zou Eisenhouwer zijn
fiat geven.
Die afspraak kwam tenslotte, zij
het dat ze de Duitse regerings
commissaris min of meer werd af
gedwongen. Zouden de Duitsers
zich aan hun afspraak houden?
De ervaring van tien dagen
droppings leerde al gauw, dat men
zich in het Duitse kamp beheerste,
om welke reden dan ook. Er werden
slechts enkele schoten gelost met
lichte wapens, maar deze richtten
geen schade aan, zodat de hon
derden toestellen Britse Lan
casters en Amerikaanse B-17 Vlie
gende Forten veilig naar hun
bases konden terugkeren.
De vliegers zélf waren daar
trouwens niet bang voor geweest.
Vooral de Britse piloten hadden er
fel op aangedrongen de droppings
eerder uit te voeren. Ze waren
enthousiast voor het idee. Er was
zelfs een squadron, dat in Enge
land het bureau van de comman
dant bezette onder het uitroepen
van „We want fooddroppings!"
Het waren ook de Britse vlie
gers, die het grootste aandeel heb
ben gehad in de droppings. Van
de totaal 8000 ton voedsel, wier
pen zij 6000 ton uit omdat zij meer
raids uitvoerden. Zelfs wanneer het
weer slecht was en de Amerikanen
nadat verkennende Mosquito-
jagers ongunstige berichten hadden
doorgegeven het lieten afweten,
gingen zij toch de lucht in.
Onder die Britten één Neder
lander: de nu in Londen wonende
en bij Shell werkende dr. Heuken-
feldt Jansen. Hij maakte deel uit
van het 72ste squadron van het
Britse Bomber Command.
Dat het er maar één was, kwam
voornamelijk doordat de meeste
Nederlandse vliegers waren inge
deeld bij het Britse 320e squadron
van Coastel Command, vliegers
van de Nederlandse MLD, die bij
het uitbreken van de oorlog had
den weten te ontsnappen.
De grote rest meestal Enge
landvaarders, want van de lucht
macht had op 10 mei 1940 vrijwel
niemand kunnen uitwijken was
ondergebracht in het in 1943 op
gerichte Nederlandse 322 Spitfire-
squadron en slechts enkelen waren
verspreid in de squadrons
van Bomber Command terecht ge
komen.
Het Nederlandse aandeel In de
operatie is dus maar gering ge
weest, althans in de lucht. Bij de
voorbereidingen op de grond wa
ren de Nederlanders wèl betrok
ken. Zeer nauwgezet moesten in
overleg met de BS de droppings
plaatsen worden bepaald: Ypen
burg, Waalhaven, voetbalvelden en
andere terreinen, waar met een wit
kruis was aangegeven, waar de
vliegers hun lading moesten lossen.
Zowel voor de Nederlanders als
voor de Duitsers waren de drop
pings een indrukwekkende gebeur
tenis. Het majestueuze vertoon van
de zeer laag en langzaam vliegen
de toestellen (de Amerikanen lieten
zelfs hun landingsgestel uit om de
snelheid maar zoveel mogelijk te
beperken) was voor de Nederlan
ders het eerste tastbare symbool
van de snel naderende bevrijding.
Aangrijpend was hun reactie.
Soms speelden zich wilde taferelen
af, voorals als containers en zak
ken vol kostbaar voedsel buiten de
officiële droppingsplaatsen vielen.
Dat gebeurde onder meer in Rot
terdam, waar een van de Lancas
ters zijn lading midden in de Kra-
lingse plassen dropte. Nog geen
kwartier later leverde een vloot
van roeibootjes er een complete
zeeslag
Bij de Duitsers had de operatie
een ander effect. Psychologisch
kregen zij de nekslag. Voor hen
was de capitulatie niet op 5 mei,
maar op die zondagmiddag, de
29ste april, de ouverture van een
voor hen onafwendbare nederlaag,
die zes dagen later definitief zou
komen.
'1
eha
:t b»
;RV^ze vlotte vrouw met het
h gezicht, gulle glimlach
wenkbrauwen boven
ere kijkers, verdient der-
lizend dollar (dat is naar
lotte oers van nu 108.880.—)
perschef van mevrouw
n. Zij heeft in korte tijd
rerscheidene vrouwelijke
lalisten op stang gejaagd
itspraken als: „Dames
n op een party niet rond
pen én aantekeningen te
in", „dames stellen zich
arty's netjes voor met ver-
ling van de onderneming
voor ze werken", en
nes verbergen geen band-
Nöfniers in haar bh's."
prouw Stuart: „Ik doe wat
dat het beste is om
I eerste plicht waar te ma-
I het beschermen van de
van mevrouw Nixon.
weede plicht gaat de pers
ince Cornell is 31 jaar
ïhuwd met de 32-jarige
Stuart, een assistent
president. Zij aanvaard-
taak bij Patricia Nixon
[mevrouw Gerry van der
wegging, om te gaan
op de Amerikaanse am-
in Rome.
sommige dames van de
rich erover beklaagden dat
soms bepaalde journalis-
exclusieve mededelingen
zei ze: „Ik kan er tegen,
'len nog meer exclusieve
ïlingen worden gedaan,
van de dames komt aan
10.p opmerking werpt ze dan
groepje felle concurren
te verslaggeefsters geven
~ns toe dat mevrouw
nu beter voor de pers
relijk is dan bij Con-
'oorgangster. Niettemin let
Stuart nauwgezet op de
van haar werkgeefster,
wat aktiviteiten van de
visvrouw komen niet in
'den omdat mevrouw
zegt: „Geen verslag".
naaèuiy Stuart is levendig, vro-
P aantrekkelijk, rood haar
-X- Constance Stuart, perschef van mevrouw Nixon.
groene ogen. Tweemaal per
week ontmoet ze de pers in de
gehoorzaal van het Witte Huis.
Ze heeft die bijeenkomsten met
verslaggeefsters zelf ingesteld.
Het gaat er soms vermakelijk
aan toe. Mevrouw Stuart neemt
de dames onderhanden wegens
fouten die zij in berichten heeft
ontdekt.
Zij lijdt onder een gemis aan
beroepskennis inzake het nieuws
en daarvan is ze zich bewust.
Ze heeft 65 verslaggeefsters uit
genodigd om zo erachter te ko
men wat zij verlangen en om
hun ideeën te leren kennen. „Ik
leer van de pers," geeft ze
openhartig toe.
Door haar pogingen regels
vast te stellen voor de verslag
geving van het presidentieel
gezelschapsleven is Conny
Stuarl zelf voer voor klets-
rubrieken geworden. Ze verbood
namelijk het meenemen van
bandrecorders naar feestelijke
bijeenkomsten, met de waar
schuwing: „Wanneer ik buiten
gewoon zware boezems consta
teer doordat jullie bandrecor
ders meesjouwen, zou ik open
lijk de vraag kunnen stellen hoe
jullie zo zwaar geworden zijn".
De dames zetten dat prompt in
de krant. Conny was er „een
beetje verbaasd" over. Ze blijft
niettemin van plan openhartig
te zijn.
Eén van haar preekjes over
étiquette zat de pers ook niet zo
lekker. „Alsjeblieft dames."
luidde het vermaan, „jullie zijn
gasten en gasten lopen niet
rond terwijl ze aantekeningen
aan 't maken zijn, zelfs niet
achter palmen in potten. Laat
de blocnotes in de tasjes. Wan
del rond en doe indrukken op,
en maak jullie verslag na de
party".
Ze gaf de verslaggeefsters
voorts in overweging zich keu
rig voor te stellen met haar
eigen naam en de naam van
blad of persbureau waaraan zij
verbonden zijn, „zoals elke wel
opgevoede dame zou doen",
't Was te voorzien dat welbe
kende verslaggeefsters zich toen
gingen voorstellen aan welbe
kende gasten.
Niet alle regels van Conny
zijn te handhaven, maar ze blijft
plezier hebben in haar werk.
„In de grond van de zaak vind
ik de baan leuk," zei ze in een
interview.
Mevrouw Stuart beschikt voor
haar werk over vijf medewerk
sters, allen zijn ze republikeinen
en niemand heeft perservaring.
Ze creëerde titels voor haar
teams zoals coördinatrice voor
speciale projecten.
De enige die overbleef van
het personeel van mevrouw Van
der Heuvel is mevrouw Helen
McCain Smith die veel journa
listieke ervaring heeft. Ze was
negentien jaar redactie-secre
taresse van de New York Daily
News. Mevrouw Smith kreeg de
titel ..directrice betrekkingen
met de pers". „Maar dat be
tekent niet dat ze perschef is,"
zegt mevrouw Stuart, „die rang
heb ik voor mezelf gereser
veerd".
De Kwartetreis was voor de 55 deelnemers een onvergetelijke belevenis, al
is zwemmen in de Dode Zee geen pleziertje, want je ogen zeggen steeds nee
tegen het zout. Beter gaat het in Natanya, verrukkelijke badplaats niet ver van
Tel-Aviv. En Tel-Aviv is niet ver van Amsterdam: El Al overbrugt de afstand
in vijf uur.
Dertig Joodse jongelui uit Argentinië
gingen voor een jaar werken in een kib
boets. Wie de verrukking zag en hoorde
hoe zij, toen ze Israël uit zee zagen op
blinken „O land van melk en honing"
zongen, en even later in het vliegtuig bij
het raken van de bodem elkaar in tranen
omhelsden, die voelt iets van de onzicht
bare kracht achter de opbouw van de
staat Israël.
Zou deze ontroering niet verwant zijn
met de opwindende ervaring van „nu
gebeurt het", die er is in de onderschei
den fasen van hét grote herstel van mens
en wereld? Dan heeft wat thans op het
knooppunt van drie werelddelen in Israël
gebeurt, onmiskenbaar perspectief.
Ds. J. W. van der Hoeven sprak er over
in de graftuin. Daar leidde hij vlak bij
het geopende graf, ook de paasdienst.
Een dienst die voor de deelnemers aan de
Kwartetreis een hoogtpunt in hun her
innering blijft.
Het is rustig in Israël. Aan de tragedie
van de oorlog herinneren op de meeste
plaatsen alleen de berichten, die, telkens
als er slachtoffers vallen, in deze ge
meenschap van bijna drie miljoen diepe
indruk maken.
Voor de bezoeker krijgt een verblijf in
dit land een bijzondere inhoud door het
vele dat er aan herinnert hoe God hier,
op dit kleine plekje van de aardbol, de
mensheid in Christus reddend aangreep.
Iedereen weet van de overdadige kerk
bouw over de heilige plaatsen heen. Maar
die hinderlijke kerkbouw getuigt toch
ook van verering. Soms tot in details. Het
ijzeren hekwerk rondom de „steen van
Jezus' doodsangst" in Gethsémané ver
toont vogels met hun nestjes. Waarom
zouden wij het ook niet zo mogen zien.
dat vrome kunstenaars namens de mens
heid ervoor wilden danken dat door
Jezus' doodsangst het leven mag voort
gaan?
Die storende kerkbouw- en de kille
souvenirhandel verhinderen gelukkig niet
dat een veel betere voorstelling ontstaat
van de bijbelse tijd, ook al ligt de Via
Dolorosa door ruïnering en herbouw na
herbouw wel zes meter lager dan de
huidige.
Archeologen zijn naast de overlevering
een woordje mee gaan spreken. Het lijkt
er veel op dat in de laatste halve of kwart
eeuw de echte plaats waar Jezus door de
soldaten werd bespot, is blootgelegd,
evenals de plaats van Petrus' verlooche
ning, met het keukengerei van de dienst
maagd erbij.
Wij voeren van Tiberias naar Kaper-
naüm over dezelfde „zee" waarop Petrus
wandelde en zagen bij de opgegraven
resten van de waarschijnlijk uit Jezus'
tijd stammende synagoge schaftende
werklui op het gras hun brood opeten
met een gebakken visje uit het meer
erbijDe Church of Scotland heeft in
Tiberias bij het meer een prachtig ge
legen hospitium voor toeristen. Om te
onthouden!
opbouw van het nieuwe Israël. Duidelijk
volgens een prioriteitenschema. Een grap
pig en vernuftig voorbeeld van efficiency
zijn op de platte daken de kleine tanks,
waarin via een spiegel het water door
de zon wordt verwarmd. Praktisch: een
landingsplaats voor helikopters voor de
deur van het departement van Golda
Meir en ook bij het Hadassa-ziekenhuis,
wat tijdens de Sinaï-oorlog vele levens
redde.
Een vermenging van nut en ideële be
leving blijven de tweehonderd kibboetsim,
de bekende vorm van gemeenschapsleven
in arbeid en omgang. Ook een generaal
kan er als lid van die gemeenschap zijn
thuis hebben. Op een verlofdag wast de
generaal dan borden.
Telkens weer treft het tempo van de Voor- en nadelen van het systeem zijn
-X- Waarschijnlijk uit Jezus' tijd stammen deze resten van de synagoge in Kapernaüm
-X- Gezicht op Bethlehem. Djaar
staat het oudste christelijke bede
huis van Israël nl. de Geboorte
kerk.
ter discussie, maar vast staat dat zonder
de zich verdedigende kibboetsim de
grens heel anders zou lopen. Als je in
zo'n kibboets rondloopt (men is er gastvrij)
en bijvoorbeeld een sinaasappel of een
banaan zo van de boom eet, verbaast
men zich erover wat besproeiingssyste
men aan dorre bodem ontlokten.
Een christelijke kibboets is het te
weinig bekende Nes Ammim, 25 km ten
noorden van Haifa. De naam betekent:
Banier der volken en in het nieuw-
Hebreeuws: Wonder der Volken. Het ini-
liatief ligt in Nederland en de bedoeling
is om tegenover al wat de kerk aan Israël
misdeed, de woorden van het evangelie
te vertalen in een evangelische daad door
mee te werken aan de opbouw. Nes Am
mim heeft te weinig vakmensen en te
weinig geld. Ds. R. Bakker (Molenlaan 25,
Rotterdam), onze ervaren reisleider, wijst
de weg als u hieraan wat wilt doen.
Dat Israëli kunstzinnig zijn moét er
wel uitkomen bij een zó met emotie ge
laden verleden en heden. We herinneren
aan Mare Chagalls prachtige ramen van
de twaalf stammen in de synagoge van
het Hadassa-ziekenhuis te Jeruzalem. Het
gebouw van de Knesset (parlement) over
weldigt onontkoombaar door zijn impres
sie van werkzame rust. En ontroerend is
het gebouw dat sober en geladen als
muziek in zware mineur de zes miljoen
geslachtofferde Joden van de Tweede
Wereldoorlog herdenkt, de Yad Vashem.
Er is voor Joden veel stof voor him
gebed bij de klaagmuur, na de zesdaagse
oorlog van juni '67 weer hun klaagmuur.
Zie ze daar bezig, hartstochtelijk in riten
gevangen. Letterlijk met heel hun heen
en weer wiegende lichaam. Moge weldra
gelden dat ook dit „klagen wordt gezang™
door Hem, die maakte dat zelfs de vogels
kunnen blijven zingen.
Aangenaam werd op deze reis ervaren
dat verschil van kerk of van wat niet al
er rondom de heilige plaatsen gewoon niet
is. Er was een sterke sfeer van harmonie
en gemeenschap. Wie eenheid wil beleven
rondom het wezenlijke moet zulk een re ia
meemaken.
