De „Onvoltooide" van Lenin
STALINISME
1
Plastische chirurgie
verandert drastisch
gelaat van de aarde
1
door Paul v. Langstraat
ZATERDAG ia AMU 1970
IN ALLE COMMUNISTISCHE LANDEN
WORDT DIT JAAR DE HONDERDSTE GEBOOR
TEDAG GEVIERD VAN LENIN, DE GRONDLEG
GER VAN DE SOWJETSTAAT. RUSLAND HEEFT
1970 OFFICIEEL TOT LENIN-JAAR VERKLAARD
EN HOUDT TER ERE VAN LENIN DEZE MAAND
DE GROOTSTE INTERNATIONALE HERDEN
KING VAN DE AFGELOPEN TIEN JAAR. WIE
WAS LENIN EN WAT WAS ZIJN ROL IN EEN
VAN DE STORMACHTIGSTE GEBEURTENISSEN
VAN ONZE EEUW: DE RUSSISCHE REVOLUTIE?
VRAGEN WAAROP IN ONDERSTAANDE AR
TIKELEN GEPOOGD WORDT EEN ANTWOORD
TE GEVEN.
In hef najaar van 1868 hoort Karl Marx politieke balling in Londen
dat op dat moment in Rusland een vertaling van „Das Kapital"
wordt gedrukt. Hij is buitengewoon verbaasd. Hij had zelf grote ver
wachtingen van een Engelse vertaling, maar deze zou bij zijn leven niet
verschijnen. En nu komt het boek in Rusland uit, een jaar na de Duitse
uitgave. „Het is een gril van het lot", schrijft hij aan een vriend, „dat
de Russen, die ik altijd heb bestreden, mijn boek hebben uitgegeven".
door Bert van der Ent
ij een artikel over Lenin
t onvermijdelijk de vraag
f zijn invloed is geweest
de ontwikkeling van Rus-
i, nog steeds een land van
ri\e mensen, in bedwang
(jouden door de ijzeren dic-
wür van de partij.
snin hielp de gang van de ge-
edenis van zijn land te veran-
n. De bolsjewistische revolutie
een radicale breuk met het
den van Rusland, een breuk
zijn oude maatschappelijke
lijk, met zijn oude regerings-
loden, met zijn gewoonten, tra-
s en gebruiken. Het was een
e stormachtige begrafenis van
wat geërfd was van eeuwen
erlijkheid, lijfeigenschap en ti-
lie.
nder zijn opvolger Staiin zien
echter een ingewikkelde en te-
strijdige ontwikkeling: aan de
kant Ruslands vooruitgang met
enstappen; aan de andere kant
verbazingwekkende herrijzing
Ruslands begraven verleden.
Was die ontwikkeling een kwes
tie van verschil In temperament
tussen Lenin en Stalin? Of zat het
opkomende despotisme besloten in
de leer van Lenin?
De Nederlandse kenner van het
Marxisme prof. dr. W. Banning, is
van mening dat dit laatste het ge
val is. Als een van de belangrijkste
oorzaken ziet hij het feit. dat Lenin
en zijn medewerkers het Marxisme
hebben uitgelegd en uitgewerkt tot
een totalitaire levensbeschouwing.
Marx' theorie die uitsluitend de
werking belicht van de verandering
in de produktiewijze op maatschap
pijen, staten en klassen, werd door
Lenin tot een allesomvattende we
reldbeschouwing gemaakt.
Dit bolsjewisme ts dè totalitaire
levensbeschouwing van het com
munisme en sluit elke andere inter
pretatie en zeker elke religie uit
en is naar zijn aard intolerant. In
haar gedachtengang aldus prof.
Banning, is de terreur niet een toe
vallig, maar een wezenlijk element.
„De Stalinistische terreur Is niet
toevalligerwijs ontstaan. Het is het
gevolg van de door Lenin ontwik
kelde theorieën die door wie dan
ook toegepast, altijd tot tirannie
over de vrijheid van de geest moe
ten leiden. De oorzaak zit niet In
de persoon maar in het stelsel".
Na Lenins dood begon werkelijk
heid te worden wat de Duitse com
muniste Rosa Luxemburg heeft
voorzien: „Zonder algemene ver
kiezingen, vrijheid van drukpers en
vergadering en vrije meningsuiting
verdwijnt het leven uit iedere
openbare instelling. Vrijheid alleen
voor aanhangers van de regering,
voor de leden van de partij, is
geen vrijheid. Vrijheid kan alleen
begrepen worden als vrijheid voor
de andersdenkenden."
Het ïs een merkwaardige
paradox, dat Lenin een poli
tiek stelsel ontwikkelde, dat
het Russische volk de weg
wilde wijzen naar bevrijding
van de onderdrukking, maar
dat nu, naar de geschiedenis
heeft geleerd, een wezenlijke
bevrijding in de weg staat.
De Russische revolutie wacht
nog steeds op haar voltooiing.
BIJLAGE VAN
HET KWARTET
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Marx koestert als Duitser een diep
gewortelde minachting voor de Slavi
sche volkeren. En dat in de primitieve
Russische samenleving de revolutie
zou kunnen uitbreken, houdt hij niet
voor mogelijk. Een bijzonder docu
ment hierover is bewaard gebleven: de
briefwisseling met Russische revolutio
nairen over de vraag of een totale Rus
sische revolutie mogelijk zou zijn met
déze boerenbevolking. Het antwoord
dat hij na lang aarzelen verzendt, is
kort: „Nee".
Twee jaar na het verschijnen van „Das
Kapital" in Rusland (1870) wordt in het
stadje Simbirsk aan de Wolga Wladimir
Oeljanof geboren, later bekend als Lenin.
Nu in Rusland geëerd als de schepper
van de Sowjetstaat en leider van de eer
ste communistische revolutie.
Wat Marx ondenkbaar achtte: revo
lutie in Rusland, verwerkelijkt Lenin,
een van de grootste revolutionairen, die
de wereld heeft gekend.
Het stadje Simbirsk ligt op een heuvel
hoog boven de rivier, op een afstand van
800 km van Moskou. Ten tijde van Wla
dimir Oeljanofs geboorte is er geen
spoorwegverbinding, 's Zomers doen ra
derschepen de stad aan en in de winter
loopt de enige weg over het bevroren ijs
van dc rivier. Van heuveltop tot rivieroe
ver strekken zich talloze appel-^en ker
senboomgaarden uit, die als zij in het
voorjaar in bloei staan, van Simbirsk een
van de lieflijkste stadjes van Rusland
maken.
Wladimir is een stevige roodharige
jongen met een groot hoofd en een ge
drongen lichaam. In de zomer gaat hij
met zijn broers en zusjes zwemmen in de
Wolga en bramen zoeken in de berken-
bossen. 's Winters schaatst hij veel. In
tegenstelling tot zijn broer Alexander,
die idealistisch en impulsief is, neigt
Wladimir tot precisie en behoedzaam
heid. Op school is hij een briljant leer
ling. Als de andere kinderen zwijgend
hun rapporten thuisbrengen, rent Wladi
mir de trappen op en schreeuwt: „Uitste
kend voor alle vakken."
Hij groeit met zijn broers en zusjes op
in een gelukkig gezin. Zijn vader is een
onvermoeibaar inspecteur van het lager
onderwijs, die er door zijn idealisme in
slaagt, de traagheid en achterlijkheid, die
overal heerst in de eindeloosheid van het
Russische platteland, te verdrijven. Dan
stort in één jaar tijd het welvarende ge
zin Oeljanof in. Zijn vader sterft voor
zijn ogen aaneen hartverlamming.
Een paar maanden later wordt zijn
broer Alexander gearresteerd in verband
met een (mislukte) aanslag op de tsaar.
In mei 1887 wordt hij opgehangen. Het
effect van zijn broers dood op Wladimir
is een veelbesproken onderwerp door ge
schiedschrijvers. Zijn broer wordt opge
hangen in hetzelfde jaar, dat hij eind
examen doet.
Schijnbaar onaangedaan doet hij zijn
examen en slaagt als de beste van zijn
klas. Volgens sommige geschiedschrijvers
dateert zijn onverzoenlijkheid ten op
zichte van de tsaristische despotie van
die tijd af, al verwerpt hij d'e anarchisti
sche ppvattingen van zijn broer Alexan
der; niet als principieel onjuist, maar als
politiek ondoelmatig. Alexander beoogde
de dood van één man, waardoor niets zou
Boecharïn
veranderen. Wladimir zou later als Lenin
alles veranderen.
Omdat de familie na déze tragedie niet
meer in haar oude woonplaats mag blij
ven, gaat Wladimir rechten studeren aan
de universiteit van Kazan. Daar wordt
hem echter al gauw de toegang ontzegd
wegens opruiing tot onlusten. Hij stu
deert thuis en krijgt van de universiteit
van Petersburg toestemming hier zijn ju
ridische graad te halen. Maar al spoedig
nadat hij tot d'e advocatuur is toegelaten
verlaat hij die weer.
Het zint hem niet als advocaat te twis
ten over de toepassing van de heersende
wetten. Hij gaat al zijn tijd en energie
geven aan radicale verandering van die
wetten.
In zijn studietijd maakt hij voor het
eerst kennis met het werk van Karl
Marx. Het is de tijd waarin de oude poli
tieke ideeën waarop de Russen in het
verleden hadden vertrouwd, hun zeg
gingskracht hebben verloren. Het Rus
land van Lenins jonge jaren is een ver
schrikkelijk land. Het volk wordt op de
meest barbaarse wijze uitgebuit. Het is
ondervoed en gaat in lompen gekleed'.
Het verzet tegen de onrechtvaardige toe
standen leeft al sterk. Uit de steden
zwermen duizenden jonge revolutionai
ren uit naar het platteland om de boe
renbevolking politiek bewust te maken.
De hervormingsbeweging is sterk gecon
centreerd op het platteland, waar men
kleine agrarische gemeenschappen wil
stichten met gemeenschappelijk grondei
gendom.
In déze jaren vallen ook de pogingen
van de schrijver graaf Leo Tolstoi om
zich los te maken van zijn grondbezit en
andere rijkdommen en een nieuw soort
christendom, gebaseerd op armoede,
passieve gehoorzaamheid, sexuele ont
houding en handenarbeid, in praktijk te
brengen.
In de verwarring van heersende nieu
we geestelijke en politieke stromingen in
Rusland verschijnt het Marxisme aan
Trotzky
Wladimir als een heldere en realistische
theorie, die hem een redelijke verklaring
kan geven voor de situatie in Rusland en
van wat elders in de wereld gebeurt
Zijn zuster Anna beschrijft hoe hij „zit
tend op het fornuis dat bezaaid is met
oude kranten en tijdschriften, met woes
te gebaren en vurig enthousiasme de be
ginselen van het Marxisme en de nieuwe
horizonten, die zich voor hem openden,
uiteenzette, iedere keer als ik met hem
een praatje kwam maken"
De conceptie van Marx en zijn dwin
gende logica oefenen een enorme aan
trekkingskracht op hem uit.
Marx schetst het aan de macht komen
van de uitgebuite arbeidersklasse als een
onontkoombare historische ontwikkeling.
Door het kapitalisme zal een steeds klei
nere groep mensen de macht in handen
krijgen en een steeds grotere groep uit-
gebuitenen ontstaan, waartoe ten slotte
ook de kleine industriëlen en de midden
standers behoren. In de laatste fase van
het kapitalisme, aldus Marx, zal ook dat
deel van de heersende klasse zich bij de
revolutionairen aansluiten.
Wladimir Oeljanof wordt Lenin, de
schuilnaam waarmee hij zijn artikelen in
illegale bladen ondertekent. De zoon van
een gezagsgetrouw ambtenaar verloo
chent zijn sociale afkomst en wordt een
samenzweerder, wiens activiteiten tegen
de bestaande maatschappij zijn gericht.
In 1895 wordt hij gearresteerd als aan
voerder van de Petersburgse Strijdhond
voor de Bevrijding van de Arbeiders
klasse. Hij wordt verbannen naar Sibe
rië waar hij zijn tijd gebruikt voor het
schrijven van artikelen en vertalingen
Ondertussen onderwijst hij de winkelier
van het Siberische dorp hoe hij zijn boe-
-ken moet bijhouden, maar vertelt hem
ook, dat de winkelier een parasiet is van
het kapitalisme.
In Siberië voegt zich Nadezjda Kon-
stantinofna Kroepskaja bij hem, een stu
dente, zijn vroegere secretaresse in het
revolutievak. Zij zou later zijn vrouw
worden. Na zijn ballingschap breekt tot
„Lenin proclameert de Sowjetmacht", een schilderij van W. Sjerow.
Stalin
de Russische revolutie in 1917 een tijd
aan, waarin hij van het ene Europese
land naar het andere reist. In talloze
pamfletten, boeken en illegaal verschij»
nende kranten debatteert hij met mede-
en tegenstanders.
Lenin en zijn vrouw gaan in het bui
tenland samenwerken met andere revo
lutionaire ballingen, onder wie de minder
radicale Plechanof met wie Lenin het
blad Iskra (de Vonk) gaat uitgeven. Le
nin verlaat de redactie als het op het
tweede congres van de Russische sociaal
democratische partij in Londen (1903) tot
een breuk komt tussen de mensjewiki en
de door hem gevormde groep bolsjewiki
(de beide uitdrukkingen betekenen res
pectievelijk minderheid en meerderheid)
De partij van het bolsjewisme bestaat
uit keiharde beroepsrevolutionairen die
onvoorwaardelijke gehoorzaamheid zijn
verschuldigd aan de partij. In tegenstel
ling tot de mensjewiki, die van mening
zijn dat de partij de brede massa van het
volk moet omvatten, ziet Lenin de parti j
als de leidende macht achter en boven de
massa der arbeiders, die de gehele bevol
king van Rusland naar het communisme
moet voeren.
Het is Lenin niet duidelijk, dat de
overwinning die hij boekt op het congres
in Londen, in de toekomst zal leiden tot
een radicale breuk met de sociaal-demfr-
craten in West-Europa. Op dit historische
congres is de felle onbarmhartige strijd
begonnen tussen twee gedachten werelden
die zich beide socialistisch noemen; hier
zien wij de eerste verschijning van de
russificatie van het marxisme.
De theorieën van Marx werkt Lenin op
zelfstandige wijze uit en het resultaat
verheft hij tot absolute waarheid. De leer
van Marx bouwt hij om tot een totalitai
re wereldbeschouwing, het Marxisme -
Leninisme. In 1905 het jaar van de
mislukte' revolutie keert hij tijdelijk
naar Rusland terug. In 1907 moet hij
weer vluchten. Deze tweede emigratie
duurt negen jaar.
Het jaar 1917 breekt aan. Lenin ver
blijft in Zurich en zegt op een vergade
ring van jonge arbeiders in januari dat
hij niet meer gelooft dat nog bij zijn
leven de revolutie in Rusland zal uitbre
ken.
Zes weken later stort het regiem van
de tsaar tijdens de februarirevolutie in
een. Als een van de revolutionaire emi
granten op een ochtend met dit sensatio
nele bericht bij Lenin binnenstormt, wil
hij het niet geloven; de Zürichse kranten
brengen bevestiging. Datgene waar hij zo
hevig naar verlangd had, is nu zeer on
verwachts werkelijkheid geworden.
Lenin arriveert weer in Rusland en be
gint de strijd met het Voorlopig bewind.
In de maanden voor de definitieve greep
naar de macht van zijn bolsjewistische
partij in oktober, bewijst hij al zijn ta
lent in het overreden van arbeiders sol
daten en boeren. Zijn kracht ligt in de
eenvoudige taal, waarin hij zijn ideeën
weet weer te geven en in de simplifica
ties tot leuzen zoals „Grond vrede en
brood" en „Alle macht aan de volksra
den".
Lenins bolsjewisten nemen in oktober
de macht over van een wankelende rege
ring: het huidige Rusland is geboren.
Lenin sterft in 1924, 54 jaar oud. Zijn
politieke testament is vol duister voorge
voel. In zijn ogen is geen van de drie
mannen die voor zijn opvolging in aan
merking komen (Stalin, Trotzki en Boe-
charin) voldoende bekwaam.
Ook de Moejoenkoem-woestijn, waar kamelen niet tot de rariteiten behoren,
zou gebaat zijn met grootscheepse bevloeiing door het verleggen van
rivierbeddingen.
Kunstmatige veranderingen van
het aardoppervlak zijn zo oud als
de mensheid zelf. In de afgelopen
duizenden jaren zijn ontelbare
bossen gekapt, werd land afge
graven, zijn kunstmatige meren
aangelegd en soms „vrat" de
mensheid het land zo aan, dat
verdere bewoning zeer moeilijk
werd (bijv. het Middellandsezee-
gebied). Daarnaast waren er ook
veranderingen in het landschap
die ten goede kwamen aan de
menselijke bewoning.
Het ontginnen van steppen, veenge
bieden, maakte het mogelijk dat de
mens er zich kon vestigen. Naarmate
het technisch kunnen van de samenle
ving wordt vergroot, ontwerpt men
steeds ambieuzer plannen. De toene
mende bevolking die steeds hogere
eisen stelt aan het leefklimaat zoals
temperatuur, vochtigheid en grond voor
de landbouw, maken dit noodzakelijk.
De plannen ter beïnvloeding van het
weer zijn algemeen bekend. Op be
perkte schaal zijn reeds opzienbarende
successen geboekt bij de bestrijding
van mist, orkanen en droogte.
Zowel in de Verenigde Staten als in
de Sowjetunie zijn thans plannen in stu
die om de loop van enige rivieren gron
dig te wijzigen. Dit gedurfde project
wordt echter van verscheidene kanten
argwanend gadegeslagen omdat men
vreest dat de uitvoering onvoorziene ge
volgen kan hebben. Met name acht de
Amerikaanse hydroloog dr. Raymond L.
Nace het mogelijk dat de aarde hier
door langzamer gaat draaien, misschien
onregelmatiger en dat grote onvoorziene
klimaatsveranderingen optreden.
De plannen hebben betrekking op en
kele grote rivieren die In Noord-Canada
naar de Noordelijke IJszee stromen, om
te buigen naar het zuiden om de step
pegebieden op de grens van de Ver
enigde Staten en Canada te bevloeien.
In de Sowjetunie zijn dat rivieren die
ten Noordwesten van de Oeral naar de
Noordelijke IJszee stromen. Ook deze
zouden naar het zuiden moeten worden
omgebogen ten behoeve van irrigatie-
werken.
Vooraanstaande hydrologen vrezen
thans dat een deel van het gewicht der
aarde van de polen in de richting van
de evenaar wordt verplaatst. Het effect
dat dit heeft op de aarde is het best te
illustreren met een danseres die een
pirouette wil beëindigen en daarvoor
haar armen uitstrekt om de draaisnel
heid te verminderen. Ook de schomme
lingen van de aaidas zouden worden
beïnvloed zoals ook een gewichtje aan
de velg van een wiel dit wiel uit balans
kan brengen.
Dr Nace die op een Unesco-confe-
rentie sprak, voorziet ook een verande
ring van de warmtobalans van de aarde.
De Noordelijke llszee zou verstoken
worden van relatief warm rivierwater
hetgeen zijn invloed zal hebben op de
hoeveelheid ijs In dat gebied.
Zijn conclusie is dat de hydrologen
bij lange na nog geen inzicht hebben in
wat allemaal gebeurt met en door de
watermassa's van de aarde. Daarom ad
viseerde hij zijn gehoor voorlopig nog
maar niet te veel te knutselen aan zaken
waarvan de qevoigen nog niet zijn te
overzien.
