Koudekerk logenstraft ideeën van minister ÏIhoe een klein dorp erin slaagt de tijd te volgen BROOD EN GELUIDSHINDER VOORTBESTAAN SPROEIWAGEN ERNST SLACHTOFFERS FORENSEN WENSEN Doorverbinding dag en nacht Ook de voorganger van de tegenwoordige Koudekerkse brug had een dubbele val. lijk wegennet ook nu onderwerp van aanhoudende zorg. De verbetering en uitbreiding van de verbindingen met het industriegebied dat zich zal uitbreiden tot de Lagewaard, mêt uitzondering van een brede groenstrook ter afscheiding van de in dustrie en het polderlandschap i» urgent. Ook de interlokale verbindingen met Hazerswoude, Leiderdorp en Al phen aan den Rijn zullen de overhe den de nodige problemen en werk zaamheden verschaffen. O.m. zal ge dacht moeten worden aan een meer op het hedendaagse verkeer af gestemde oeververbindingen met Ha zerswoude. Er zal een nieuwe provinciale wég komen ten westen van het industrie gebied, die een verbinding gaat vor men tussen de nieuwe Rijksweg 11 en een nieuwe provinciale verbin dingsweg Leiderdorp-Alphen (Noord 1 De reconstructie van de Hondsdijk en de Dorpsstraat is in behandeling, terwijl de Hondsdijk behalve door deze reconstructie ook door de kruising met de aan te leggen Rijksweg 16, die het polderland in het westelijk deel van de gemeente zal gaan „versieren" een geheel an der aanzien zal krijgen. De bouw van een dorpshuis is een punt dat iri de komende jaren zeker de aandacht zal vragen. Hoewel het moeilijk is op dit ge bied met cijferprognoses te komen, verwacht men toch voor het jaar 1980 een inwonertal van 6- 7000. Op dit moment bedraagt dat aantal ruim 3300, terwijl het in 1955 op 2020 stond. Het aantal woningen zal omstreeks die tijd als de zgn. Kerke- wijk verwezenlijkt kan worden, met 700 zijn gestegen, waardoor het on geveer 1600 zal zijn. Ook op onderwijsgebied staat er het een en ander te gebeuren; de plannen voor een nieuwe bijzondere school zijn in een vergevorderd sta dium, waardoor een opschuiving in gebouwen ten dienste van het on derwijs kan plaatsvinden. "Pj/TJ KOMEN, dit alles lezende. wel tot de conclusie dat de plan nen van de minister van binnen landse zaken met betrekking tot op heffing of samenvoeging van ge meenten (onlangs gepubliceerd), schril afsteken tegen de ontwikke ling van Koudekerk aan den Rijn. De verwachting van het voort bestaan van een zelfstandig Koude kerk-lijkt echter beslist gerechtvaar digd. Alleen de toekomst zal hiero ver zekerheid kunnen geven. Indien de ontwikkeling van Koudekerk zich voortzet in het huidige tempo zijn er voor deze gemeente goede toekomstverwachtingen. Ten slotte kan men grote voldoe ningen worden opgemerkt dat Kou dekerk aan den Rijn in de ontwik keling op allerlei gebied in Neder land niet is achtergebleven, maar de tred van de tijd heeft weten te vol gen. lY/AAR hier een beschrijving wordt gegeven van de voornaamste gebeurtenissen in Koudekerk aan den Rijn gedurende de periode, dat de Nieuwe Leidse Courant bestaat, moet de lezer wel bedenken dat Koudekerk iets ouder is. Hoewel over het ontstaan van dit dorp geen precieze gegevens bekend zijn en er bovendien over de herkomst van de naam Koudekerk geen zekerheid is te verkrijgen, kan toch wel worden aangenomen dat hier reeds zeer vroeg van een nederzetting sprake was. Eén van de volken die zich destijdsmet vele andere in deze streken nederzetten, was dat van de Cauchen. Toen de eerste Christelijke kerken werden gesticht, kregen vele dorpen en ambachten het achtervoegsel „kerk": door de samenvoeging van Cauchen en kerk is wellicht na eni ge tijd de naam Koudekerk ontstaan, waaraan later, ter voorkoming van verwarring met andere plaatsnamen „aan den Rijn" is toegevoegd. Aldus kan worden aangenomen dat de eerste bewoners van deze streken ook de stichters van Koudekerk zijn ge weest. In 1264 komt in de geschiedenis de naam van de heren van Koudeker ken voor. In die tijd zijn hier enkele adellijke slotten verrezen, zoals het slot Klein Poelgeest, in 1150 gesticht door Gerrit vam Poelgeest. Van het slot Groot Poelgeest, dat ruim hon derd jaar later werd gebouwd, staan alleen nog een koetshuis en een to rentje overeind (resp. naast het raadshuis en t.o. het pand Dorps straat 76), terwijl de resten van de ridderhofstad Den Toll als boerderij in gebruik zijn (thans het perceel Lagewaard 44). Aan deze „oude ver gane glorie" herinneren enkele straatnamen in de gemeente. De geschiedenis van de Hervorm de Kerk in het dorp gaat zeer waarschijnlijk terug tot de 13de eeuw. In het jaar 1305 vermaakte de weduwe van Dirk van Poelgeest „voor haar mans saligheit" jaarlijks drie ponden aan de kerk. Van de buitenhuizen langs de Rijn, die in de 17e en 18e eeuw gebouwd werden, zijn de meeste verdwenen. Zoals overal langs rivieren en stromen in de lange landen onston den langs de Oude Rijn steen- en kleiwarenfabriekjes, die aan enige dorpelingen arbeid verschaften; het merendeel van de bevolking was echter werkzaam in wat nu genoemd wordt de agrarische bedrijven. Van gebeurtenissen, die voor de geschied schrijving van belang waren, in deze tijd evenwel geen sprake. J^E TOESTAND van de wegen was in het begin van deze eeuw niet al te best; er waren voornamelijk grind- en zandwegen. Het gemeente bestuur had destijds de beschikking over een door een paard voortge trokken sproeiwagen, die bij droog weer, als door het opwaaiende stof deuren en ramen gesloten moesten blijven, de wegen besproeide. Als het echter langdurig of hard regende, waren er ook moeilijke toestanden, want dan stonden de karresporen, de kuilen en de putten in de wegen vol met water. Deze situatie was eens voor een raadslid aanleiding om tijdens een raadsver gadering te vragen of het mogelijk was de kuilen in de wegen van ge meentewegen te laten leegscheppen. Toen voor de openbare verlichting overgeschakeld was op het gebruik van gas, kwam het meermalen voor dat tegen de schemering groepjes mensen om een lantaarnpaal geschaard stonden om af te wachten of de gasverlichting inderdaad van zelf zou gaan branden. Van waterleiding was in die tijd ook nog geen sprake. Door de Oude Rijn en Lagewaardse wetering trok echter regelmatig de waterschuit. waar degenen, die niet over een re genton of -put beschikten, water konden kopen. Enkele feiten die in de loop van deze eeuw plaatsvonden kunnen ge memoreerd worden. Zo werd op 20 augustus 1929 de Koudekerkse brug officieel geopend. Een grote gebeurtenis.In de ar- chieVen wordt hierover op lyrische wijze geschreven door de toenmalige verslaggever: „Een grote menigte trok uit om hiervan getuige te zijn vele hooge autoriteiten waren uit verschillende landstreken mede op gekomen. De nieuwe brug, een machtig werk, resultaat van groot ingenieus en technischkunnen, praalde onder het zonnelicht: hoog opgeheven stond zij in de lucht, om eerst plechtig en langzaam nederge- laten te worden nadat burgemeester Kwint en de waarnemend commissa ris der Koningin, Jhr. mr. L. E. M. von Fisenne, ieder een rede had uit gesproken en het oranjelint dat van zijde naar zijde strakgespannen stond, door den laatste met 'n zilve ren schaar was doorgeknipt. Koude kerk pronkte in vlaggetooi; van elk huis groot en klein wapperde on ze nationale driekleur en het anders zo stille dorpje verwonderde zich over de kolossale drukte, die tegen drie uur in de straten heerschte. Om drie uur verzamelden de autoriteiten zich op de brug omstuwd door tallo ze belangstellenden terwijl het har moniekorps Kunst Na Arbeid lustige tonen blies". Na de weergave van de toespraken volgt dan: „Plechtig klonk hierop het Wilhel mus. Het eerst schreden jhr. mr. Von Fisenne en burgemeesterKwint, met ambsketen omhangen de brug over, gevolgs door een schier onaf zienbare schare. S~iP 29 september 1933 werd het nieuwe raadhuis geopend, dat toen gevestigd werd in de voormali ge villa „Bijdorp", welk gebouw tot heden als zodanig in gebruik is. In de loop der jaren is het enige keren veranderd en in 1969 is het interieur geheel verbouwd en gemoderniseerd, welke laatste verbouwing is afgeslo ten met een officiële heropening in de maand januari van dit jaar. Vóór 1933 was het pand Dorps straat 64 in gebruik als secretarie. Gemeenteraadsvergaderingen wer den wel gehouden in de raadkamer van het koffiehuis op de hoek van de Bruggestraat. „Wegens den ernst der tijden" was in die dagen van de verbouwing niet veel werk gemaakt. In 1937 was het de Hervormde kerk, die vooral in de belangstelling stond. Op 26 mei van dat jaar werd de toren van de kerk, die zoals vele andere kerktorens in den lande ge durende de Franse tijd was gevor derd door de burgerlijke overheid, overgedragen aan de kerkvoogdij. Op 18 juli van hetzelfde jaar werd het gerestaureerde en uitgebreide kerkorgel in gebruik genomen tij dens een kerkdienst, waarin de heer Jac. van der Bijl te Uithoorn de organist was. Op 29 september ten slotte vond de plechtige inwijding van de kerk plaats. J~)E TWEEDE wereldoorlog heeft ook in Koudekerk zijn sporen nage laten. Zo werd op 14 mei 1940 een bombardement uitgevoerd door Duitse vliegtuigen, als gevolg waar van een aantal panden in puinhopen veranderde. Erger was dat hierbij in Koudekerk 14 en tn Hazerswou de-Rijndijk 19 slachtoffers te betreu ren waren. Op 11 januari 1949 vierde met het feit dat het fameuze Koudekerkse muziekkorps Kunst Na Arbeid 25 jaar geleden werd opgericht. Nog steeds laat dit gezelschap bij menige gelegenheid zijn welluidende klan ken horen. Inwoners, industrie en gemeentebestuur van Koudekerk hebben de leden van het korps on langs in de gelegenheid gesteld zich in nieuwe uniformen te presenteren. Na de oorlog is ook in deze ge meente de tijd aangebroken van wederopbouw en dorpsuitbreiding. Voorheen bestond Koudekerk aan den Rijn slechts uit Hondsdijk, Dorpsstraat, Hoogewaard en Lage waard. De eerste nieuwe woningen verschenen langs de Hoogewaard en vervolgens in het uitbreidingsplan Dorp-Oost 1966. Zo komen we dan bij Koudekerk, heden en toekomst. a LS WE DE Koudekerkse samenle- 4 ving van heden vergelijken met die van vroeger jaren, dan is het opmerkelijk dat de structuur en de samenstelling van de bevolking sterk zijn gewijzigd, een en ander als gevolg van de bloeiende in dustriële bedrijvigheid aan de ene kant en de toenemende mechanisatie in de agrarische bedrijven aan de andere kant. De toeneming van de industria lisatie is ook in Koudekerk te zien, als gevolg waarvan nu een aantal moderne geoutilleerde industrieën en transportbedrijven in de gemeente is gevestigd. Vermeldenswaard is het feit dat de laatste in Nederland in gebruik zijnde veldoven in Koude kerk (het begin van de moderne be- tonfabriek?) in het jaar 1956 werd gesloten. Zeker in de laatste jaren heeft ook een aantal forensen Koudekerk als woonplaats gekozen, waardoor toch wel wordt bewezen dat het in Koude kerk goed wonen is. De jongste dorps uitbreiding met o.a. brede woonstra ten en veel groenvoorziening getuigt van moderne stedebouwkundige op vattingen. Koudekerk kan trots zijn op het gemeentelijk Prins Willem-Alexan- derbad, een buitenbad met ver warmd water, aan de totstandko ming waarvan de gehele bevolking heeft meegewerkt. Het bejaarden centrum Nieuw-Poelgeest en het in aanbouw zijnde verzorgingstehuis voor bejaarden Rhijndael betekenen voor een groot aantal bejaarden een goedverzorgde oude dag. Ten slotte zijn er ook goede recre atieve voorzieningen, nl. een aantal voetbalvelden met kleedruimten en kantine en enkele tennisbanen. In het afgelopen jaar werd het sport veldencomplex nog uitgebreid. 0NDANKS een scala van voorzie ningen op velerlei gebied zijn er toch ook wensen voor de toekomst. Aan de vervulling wordt hard ge werkt. De woningbouw gaat verder; met name in het bestemmingsplan Dorp-Oost III, waar men bezig is de eerste fase te realiseren, zullen in totaal ongeveer 245 woningen wor den gebouwd. Voor de verdere uitbreiding van het dorp wordt gedacht aan een woonwijk achter de beide plaatse lijke kerken. Zoals vroeger jaren is het plaatse- ~v. VERVOLG VAN PAG. 55 luw samen. Daardoor ontstaan leu- i ideeën. ,,Ik beschouw die teams als een oot winstpunt om in de dorpen poie wijken te krijgen. Wijken die ifbaar zijn en waar het dus prettig >nen is.In samenwerking wordt de bsofie van het nieuwe dorpsdeel jgezet en dat leidt tot fraaie resul- ,Je doet dan ook meer ontdekkin- h. Een huis moet niet alleen uit krekken bestaan, maar het moet Ssen in het geheel; het moet één ,n met de omgeving. Dat team Staat uit zo'n dertig man. Het zijn hder meer deskundigen, niet al en op het gebied van de woning- juw, maar ook op dat van de kntsoenen. Want de groenvoorzie- ing is even belangrijk. Het is niet leer ioals vijftig jaar geleden, dat i een stuk grond had en je liet een huis bouwen", pok de tweeduizend woningen die Nieuw-Vennep zullen komen, jrden gebouwd volgens het „re lt" van het team. Wethouder Van |m staat er borg voor dat het aie wijken zullen worden. Nieuw-Vennep zal één van onze biste dorpen worden", aldus de ■houder. tweeduizend woningen. „Dat bete rt, dat Nieuw-Vennep als de Innen worden verwezenlijkt rr vijf jaar zo'n achtduizend in kers méér zal hebben dan nu Usminus 9000). Dat betekent ook het karakter van het dorp zal [anderen". (Wie had vijftig jaar geleden dur- dromen dat Nieuw-Vennep eens uitgroeien tot een klein stadje? wij het nu goed doen, dan zal I altijd goed zijn. Als het ons niet It, dan zal het nooit lukken. Dan 'de volgende generatie ongetwij- I met de gebakken peren. En om i zo goed mogelijk te doen, torn hebben wij mensen van ni- ju aangetrokken en gaat er een studie aan vooraf, voor een n definitief op papier staat. Ook fceersdeskundigen nemen wij in ^irm". I HAARLEMMERMEER houdt rien al rekening met het feit dat gemeente over enkele jaren lelijk in 1980 of misschien zelfs ier honderdduizend inwoners hebben. De zestigduizendste dt begin volgend jaar verwacht. IVaar moeten die allemaal wor- gehuisvest", zo vraagt wet- der Van Stam zich af. Het hele ed rond Haarlemmermeer is wel volgebouwd. Haarlemmer- r wordt „het groene hart in de dstad Holland" genoemd. Maar lat zo zal blijven? „Er zijn ge- tnten waar het bevolkingsaantal gloopt. Zoals in Bennebroek en riem. In heel Kennemerland gemeenten kunnen nog acht end woningen worden gebouwd, en de Haarlemmermeer om. aarom ook neemt Haarlemmer- r-zuid zo'n belangrijke plaats in ten Nieuw-Vennep, zal gedacht ten worden aan uitbreiding van erbroek en Abbenes, hoewel die erkt zal blijven. aar over ongeveer tien jaar, zo t een prognose, zal de gemeente rlemmermeer het slot op de deur i en vol zijn. De enige oplossing is dat er spoe- een spoorverbinding komt. Er fdt wel gesproken over een ver ging AmsterdamSchiphol Haag, maar het duurt allemaal |lang. Deze spoorlijn zou dwars ir onze gemeente lopen. Langs bfddorp. Nieuw-Veniien en Abbe- t Als die trein zou rijden, dan is «en nieuwe en snelle verbinding I bijvoorbeeld Purmerend dat fdt genoemd ais uitwijkplaats r werknemers van de luchthaven liphol". Pe minister moet heel gauw gissingen nemen. Anders is het fn1 vraag of wij Haarlemmer- w als een open landelijk gebied wat aan gaan doen. Het zou wel leuk zijn een paar van die landelijke weggetjes dwars door de korenvel den. Wij kunnen als gemeente he laas niet alles tegelijk. Geldgebrek is ook voor ons een probleem. Wij den ken zelfs ook nog aan een herten kamp en dat komt er ook wel". De heer Van Stam (49 jaar en ze ven jaar wethouder) is en blijft opti mistisch. „Als ik dat niet was, had ik het bijltje er al lang bij neerge gooid". Over de bouw van bejaardenwo ningen zegt hij: „Die komen er ook. Maar als ik zo die tv-uitzendingen over het bejaardenprobleem zie, dan denk ik: wij denken veel aan be jaarden en te weinig aan de kinde ren". Volop wordt gewerkt aan een win kelstraat in Nieuw-Vennep, die zal komen in de Venneperstraat. Dat zal nog wel even duren, omdat er oude huizen moeten worden afgebroken. De gemeente Haarlemmermeer vijftig jaar geleden en nu. Het lijkt niets meer op elkaar. Een verschil van dag en nacht En de toekomst zal het aanzien en het karakter van deze plattelandsgemeente nog veel ingrijpender wijzigen. „Als eerst die woningnood maar voorbij is", ver zucht de wethouder, die de jongste is in het college van B. en W. Dat Haarlemmermeer ook een ge liefkoosd oord is voor de beleg gingsmaatschappijen, staat vast. Re gelmatig wordt de gemeente ook van deze zijde benaderd. Haarlemmermeer bouwt aan de toekomst. Aan de gemeente zal het niet liggen. „Als de minister nu maar eens wist met welke proble men wij zitten. Hij denkt het te weten, maar hij weet het niet „Heerlijk spiegelde zich de opko mende maan in het effen watervlak van het Haarlemmermeer, en ver lichtte de witte zeilen van eenige voorbijgaande vaartuigen", aldus Ja cob van Lennep in 1822. Daar klopt niets meer van. De vaartuigen maakten plaats voor voortsnellende auto's op de rijks- en provinciale wegen die de Meer doorkruisen. houden, of dat wij alles moeten opofferen voor de woningbouw, zal spoedig moeten worden beant woord". Haarlemmermeer anno 1970 zit met zorgen. De woningbouw is hier zeer urgent. Men wil ook het lande lijke karakter graag bewaren. Toch zal de geplande woningbouw niet al leen bestaan uit eengezinswoningen. Twintig procent zal vermoedelijk hoogbouw worden. In Nieuw-Vennep zullen volgens de plannen vierhonderd flatwonin gen komen. „Er zijn nu eenmaal al tijd mensen die graag in zo'n flat wonen", zegt de wethouder. Over enkele maanden hoopt de ge meente de eerste paal in de grond te slaan voor de woningbouw in het plan „Linquenda" in Nieuw-Vennep. „Wij streven naar een ideale wijk, zoals ook het plan „Welgelegen" is geworden. De omgeving van Zwa- nenwater en Wageningenstraat is een aardig model". Bij het ontwer pen van woonwijken moet terdege rekening worden gehouden met par keerplaatsen". W/ AT BETREFT de industrialisatie in Haarlemmermeer-zuid: „Wij trekken geen industrieën meer aan. Wij moeten nu rekening houden met de plaatselijke bedrijven. In vijfen twintig jaar is de werkgelegenheid uitgegroeid tot duizend man. Maar nu gaat het veel vlugger, want over vijf jaar zal dat aantal ruimschoots zijn verdubbeld. Nieuw-Vennep moet een dorp worden, waar men ook fijn kan wandelen. Want tot nu toe ontbreekt deze mogelijkheid. Maar dat wordt anders volgens wethouder Van Stam, die hierbij wijst op de dreef die vrijwel rond Nieuw-Vennep loopt Ten zuiden van Nieuw-Ven nep wil de gemeente een park ma ken. „Je mist hier inderdaad wandel en fietspaden, maar daar willen wij WETHOUDER VAN STAM

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1970 | | pagina 69