Uitbreiding Rotterdam naar
zuiden biedt meeste kansen
fliil
Economische situatie dit
jaar beter dan in 1969
MASSALE KOMST
GASTARBEIDERS
IS ONGEWENST
Groenstrook scheidt huizen de '""'J'10""
van wegen en industrieën
leschcrming tegen stank- en geluidshinder
GS: Arbeidsreservoir Profijt van Antwerpen
Discussie
rapport
Minder werk in
Oók de auto
de
beste
hekken
'komen uit Best1
nVFRI APPTNC Veel cijfers zijn er nog niet bekend
7
WOENSDAG 25 AAA ART 1970
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Gedeputeerde
Staten schrijven in hun studie
nota. dat het stedelijk gebied
van ons land zich binnen enkele
tientallen jaren vermoedelijk zal
verdubbelen. Velerlei agglome-
rerende effecten zijn oorzaak, dat
de groei van de bevolking voor
namelijk binnen een aantal
stadsgewesten geschiedt.
Tot nu toe kan alleen het stadsge
west Amsterdam (IJ-mond, Haarlem,
[aanstreek, agglomeratie Amsterdam
het Gooi) een metropool worden
enoemd. In Zuid-Holland bestaan
wee elkaar enigszins overlappende
tadsgewesten die geen van beide
netropool genoemd kunnen worden.
Het stadsgewest Den Haag (agglo-
neratie Leiden, agglomeratie Den
laag, Delft, Zoëtermeer) telt ruim
•en miljoen inwoners, het stadsge
west Rotterdam van Hoek van Hol-
and tot en met Dordrecht) ruim 1.5,
loch de city-vorming is achtergeble-
door de eenzijdige industriële
ontwikkeling van dit gewest.
Zorgvuldig
GS menen, dat een belangrijk deel
iran de mogelijke agglomeratienade-
en kunnen worden voorkomen door
een zorgvuldige structurering van de
stedelijke gebieden. De stadsgewesten
Den Haag en Rotterdam moeten wor
den gezien als ontwikkelingszones. De
erm ontwikkeling slaat hier dan niet
zozeer op uitbreiding van de bebou
wing, maar heeft eveneensbetrek-
ting op de verbetering van de struc
tuur.
Ten aanzien van de Rotterdamse
industriële expansie wordt een voor
behoud gemaakt.' „Inderdaad is hier
sprake van agglomeratienadelen".
In principe bestaan er in deze si
tuatie drie keuzemogelijkheden;
afleiden van de groei naar gebie-
len waar een directe relatie met Rot-
erdam niet meer aanwezig is, bij
voorbeeld de stimuleringsgebieden;
afleiden van de groei naar gebie-
len in Nederland waar een aantal
elaties met Rotterdam kan blijven
estaan. In dit verband vinden G-S
iflet nuttig te herinneren aan het feit,
□at de Amsterdamse industriële orit-
Gedeputeerde Staten stellen in hun studie vier ontivikkelingsmogelijkheden voor RoUerdam voor. De twee die hun
voorkeur genieten zijn: 1. een as Rotterdam-Antwerpen via Dordrecht en Moerdijk en 2. een as Rotterdam-Antwerpen
waarin de Zoom teeg centraal ligt.
De dichte pijlen duiden de relaties aan die door een of meer autowegen resp. railverbindingen verwezenlijkt moeten wor
den; de open pijlen zijn structuur bepalende vaartvegen. De rondjes stellen grote stedelijke kernen voor, de rechthoekige
gearceerde afbeeldingen bedrijfsterreinen van meer dan regionale betekenis.
De nota van Gedeputeerde Sta
ten ter voorbereiding van een
structuurschets voor Zuid-Hol
land bevat uitgangspunten die
volgens GS aan het planologisch
beleid ten grondslag moeten lig
gen.
De vorm van de nota een
studie is gekozen om de Pro
vinciale Staten in de nieuwe sa
menstelling in de gelegenheid tc
stellen zich over de problematiek
uit te spreken zonder reeds ge
bonden te zijn aan een meer uit
gewerkte nota en op basis daar
van verrichte uitgebreide studies.
Het was aanvankelijk de be
doeling de nota vergezeld te doen
gaan van een structuursche'
voor het gebied Zuid-Holland-
Zuid. GS willen echter eerst de
algemene uitgangspunten van het
ruimtelijk beleid aan de ord<
stellen. Pas als daarover in prin
cipe overeenstemming bestaat
kunnen deze gedachten worden
uitgewerkt in studies over een
conreet streekplan.
Onderzoek
Een andere belangrijke reden
voor dit besluit is dat de resulta
ten van een onderzoek naar de
sociaal-economische ontwikkeür
in Zuid-West-Nederland niet tij
dig ter beschikking kwamen. D'
ze werkwijze maakt het volgens
GS mogelijk bij de opstelling var.
het streekplan Zuid-Holland-Zuid
rekening te houden met de stu
dies die al over dit gebied zijn
jemaakt en met het door de ver
:enomen standpunt.
;chillende organen daarover in-
In de aprilvergadering zullen
Provinciale Staten deze nota be
spreken.
wikkeling stagneert, dat vele hecta
ren industrieterrein braakliggen en
dat aan het gereedmaken van nog
meer industrieterreinen wordt ge
werkt;
het tot ontwikkeling brengen van
nieuwe industriegebieden op de
„rand" van het stadsgewest (30 a 40
kilometer van de city) zodat niet van
alle, maar toch nog van zeer vele ag
glomeratievoordelen kan worden ge
profiteerd. Uitstekende verbindingen
kunnen bovendien de nadelen tot op
zekere hoogte opheffen.
„Om redenen van milieuhygiëne
zullen voor een mogelijke verdere in
dustriële expansie van betekenis van
Rotterdam nieuwe wegen moeten
worden gezocht. Een blik op de kaart
van Nederland laat zien, dat een uit
breiding in zuidelijke richting de
meeste mogelijkheden biedt.
Bovendien kunnen industriële be
drijven bij een lokatie ten zuiden van
Rotterdam wellicht niet alleen profi
teren van wat Rotterdam te bieden
heeft aan toeleverings- en hulpbe-
drijven, maar ook van Antwerpen.
Dit laatste kan vooral belangrijk zijn
bij een verdere Europese integratie,"
menen GS. Expansie naar het zuiden
sluit tenslotte aan bij het in West
brabant aanwezige arbeidsreservoir.
ln dit verband stellen GS vier ont
wikkelingsmogelijkheden voor Rot
terdam voor: een as Rotterdam-Ant-
werpen via Dordrecht en Moerdijk,
een as Rotterdam-Antwerpen waarin
de Zoomweg centraal ligt
en as Rotterdam-Gent-Antwerpen
die rechtstreeks aansluit op de vaste
oeververbinding bij Kruiningen en
een as Rotterdam - Sloegebied
(Gent). Na afweging van alle belan
gen komen GS tot de eerste twee mo
gelijkheden. (Zie kaartjes).
Daarnaast ziet men een ontwikke
ling van het stadsgewest Den Haag
en de ontwikkeling van de landelijke
gebieden. In de verdere toekomst kan
worden overwogen de as Leiden-Al-
phen verder tot ontwikkeling te bren
gen. Deze ontwikkeling betekent ech
ter een verdere aantasting van het
open middengebied.
De stadscentra kunnen ondanks alle
mogelijke verbeteringen nimmer op
algemeen autogebruik worden geba
seerd. De auto beslaat een zo grote
ruimte, dat alleen al daardoor een
spreiding van de city-elementen ont
staat. die in de weg staat aan een
ideaal functioneren van de city.
City's kunnen alleen functioneren op
basis van een goed georganiseerd com
fortabel openbaar vervoer op eigen
baan. Niettemin: „Dat de auto in ver
schillende opzichten een ideaal vervoer
middel is, is zonneklaar. Speciale aan
dacht verdienen de mogelijkheden om
voor de auto's de toegankelijkheid van
de city te vergroten.
Met nadruk zij er op gewezen, dat
zonder een goed openbaar vervoer,
elke verbetering in de levensomstan
digheden meer mensen ertoe zal
brengen de auto te gaan gebruiken,
met als gevolg een toestand van con
gestie", zeggen Gedeputeerde Staten.
IN de nota wordt gesteld, dat
de werkgelegenheid in begin
sel zodanig verscheiden dient te
zijn, dat zij aansluit op de wen
sen en capaciteiten van de be
volking. Die maken een ontwik
keling door. Zo zal de verhou
ding rechtstreekse produktie-
dienstverlening vermoedelijk
sterk veranderen en zal het aan
tal on- en half geschoolde werk
nemers door verbetering van de
onderwijsmogelijkheden voor
alle groepen van de bevolking
tot een minimum dalen.
Toch zien Gedeputeerde Staten, dat
de industrie bij de voortschrijdende
techniek ook meestal oudere on
geschoolden. halfgeschoolden en een
zijdig geschoolden afstoot, die moei
lijk elders een plaats vinden. Onder
wijs, scholing en herscholing en het
stimuleren van werkgelegenheid
moeten dan ook voortdurend op el
kaar worden afgestemd.
Het planologisch beleid dient een
zodanige spreiding van de werkgele
genheid na te streven dat lange-af-
standspendel kan worden voorkomen.
Dit betekent, dat ook plaatselijk de
werkgelegenheid voldoende gediffe
rentieerd behoort te zijn.
BESPARINGEN
Ook massale immigratie van bui
tenlandse arbeiders noemen Gedepu
teerden een ongewenst verschijnsel.
„Buitenlandse arbeidskrachten bren
gen bijkomende kosten met zich mee,
die bij de beoordeling van bepaalde
plannen uit nationaal oogpunt veel
aandacht dienen te krijgen. Deze ar
beiders zullen op den duur hier met
hun gezinnen willen wonen en nor
male huisvesting en goede voorzie
ningen willen hebben.
Te hunnen dienste moet uit onze
besparingen worden gefinancierd.
Economisch bezien behoren deze kos
ten aan ieder expansieproject te wor
den toegerekend èn ter wille van de
nationaal-economische rentabiliteits-
besparing èn ter wille van de juiste
kostprijscalculatie van overheid en
bedrijfsleven."
„Indien dc kosten van infrastruc
tuurvoorzieningen ten laste van de
overheid komen en dc kosten van ab
normale voorzieningen als gevolg van
lucht- en waterverontreiniging of van
accumulaties voor dc bedrijven zelf.
zal de groei van de werkgelegenheid
zich meer gaan voltrekken in over
eenstemming met de eisen, die aan
het toekomstige leefmilieu moeten
worden gesteld."
„Wellicht resulteert dit tevens in
een minder ver gaande uitbreiding
van de Rotterdamse haven- en Indus
triegebieden dan door sommigen
wordt voorgestaan".
VRIJHOUDEN
De huidige bevolkingsverdeling
over Nederland geeft voor wat Zuid-
Holland betreft geen aanleiding tot
het voeren van een beleid, waarbij de
groei van de werkgelegenheid overal
in de provincie zoveel mogelijk wordt
afgestemd op de eigen natuurlijke
aanwas. Een streven naar optimale
werkgelegenheid betekent dan ook
niet anders, dan dat ruimte vrij
wordt gehouden voor zoveel en zoda
nige bedrijfsvestigingen, als het alge
mene belang van Nederland en zijn
bevolking vraagt.
Hierbij dient ernstig rekening te
worden gehouden met kosten van
factoren als lucht- en watervervui
ling. extra verkeersvoorzieningen en
bijzonder kostbare kunstwerken.
Daarom moeten in Zuid-Holland al
leen hoogwaardige bedrijven worden
toegelaten.
Een uitzondering moet worden ge
maakt voor bedrijven die beslist aan
zeer diep vaarwater moeten zijn gele
gen en nog een plaats kunnen vinden
binnen dp nu voorhanden zijnde pro
jecten. dat wil zeggen op de toegesta
ne uitbreiding van de Maasvlakte en
de reserve binnen de reeds uitgege
ven of in optie genomen industrieter
reinen.
B G levert
gegarandeerd roestvrije
hekwerkendoor
geheel Nederland tegen
TOT de verschijnselen die een
ongunstige invloed hebben
op het wonen, behoren als be
langrijkste de stank- en geluids
hinder. Een drukke verkeers
weg die te dicht langs een woon
gebied ligt, doet het woongenot
dalen. Datzelfde kan gelden
wanneer de afstand van een
woongebied tot een industriege
bied te klein is.
Ged. Staten constateren dat over de
stankhindcr in Zuid-Holland veel
wordt geklaagd. Deze hinder is in het
algemeen afkomstig van de chemi
sche industrie, speciaal in het Rijn
mondgebied.
Wanneer ervoor zal worden ge
zorgd, dat de uitworp aan vaste,
vloeibare en gasvormige bijmengselen
tot een minimum wordt beperkt en
de door de dan nog resterende bij
mengselen af te leggen afstand van
bron tot woon- en leefgebied vol
doende groot wordt gehouden, zal het
woon- en leefmilieu niet ongunstig
worden beïnvloed.
Activiteiten
In de praktijk zöu men daarin re
delijk kunnen slagen, indien men aan
de industriële activiteiten de juiste
eisenstelt en Wel:
eisen omtrent een juiste keuze
van de grondstoffen, het fabriekspro-
ces en de zuivering van afvalgassen
eisen ten aanzien van het bouwen
van schoorstenen.
Voor de luchtverontreiniging door
het verkeer zijn wettelijke maatrege
len geboden. Doordat steeds meer wo
ningen en andere ruimten worden
verwarmd met aardgas, is reeds enig
succes geboekt.
GS menen, dat er niet op mag wor
den gerkend. dat de afgifte van
stankstoffen bij de industriële proces
sen zal verdwijnen; het moet als een
voorlopig nog niet te vermijden bij
verschijnsel van de industriële be
drijvigheid en dan speciaal van de
chemische industrie worden be
schouwd.
Op grond van onderzoekingen op
dit terrein en rekening houdende met
de toenemende eisen die aan het
woonmilieu gesteld zullen worden,
achten GS in het algemeen een af
stand van tenminste vijf kilometer
noodzakelijk tussen industriegebieden
en de gebieden waarin men woont en
leeft.
Gedeputeerde Staten menen dat door
de voorstellen van de Europese Com
missie de werkgelegenheid in de
landbouw in versneld tempo zal te
ruglopen. De voorstellen van de
Europese Commissie (minima voor
akkerbouw 80 tot 120 ha. en voor de
veehouderij 70 tot 90 melkkoeien)
zullen binnen de randstad Holland
worden toegepast. Vervangende
werkgelegenheid is in de min of meer
directe omgeving, in elk geval binnen
forensen-afstand, aanwezig in de
stadsgewesten en de regionale centra
Alphen aan den Rijn, Gouda en Go-
rinchem.
Daarnaast zal ook door de recreatie
nieuwe werkgelegenheid ontstaan.
„Het probleem is dus niet zozeer dat
er ter plaatse te weinig arbeidsplaat
sen aanwezig zullen zijn, maar dat
deze arbeidsplaatsen een geheel an
dere opleiding en scholing vereisen
dan waarover de agrarische bevol
king beschikt."
De werkgelegenheid in de tuinbouw
wordt met de nu ter beschikking
staande gegevens voor de toekomst
stabiel geacht."
Beveiliging
Deze zone geeft niet alleen een be
scherming tegen stankhinder. maar
tevens een zekere mate van beveili
ging tegen de gevaren van brand, ex
plosie en ontsnapping van vergiftige
gassen. Ook geluidshinder wordt er in
aanzienlijke mate mee ondervangen.
De zone is te beschouwen als een in
ferieure zone, die niet geschikt ge
maakt kan worden als woon- of ver-
blijfmilieu voor langere duur.
Tussen grote verkeerswegen en
woonbebouwing zouden Gedeputeerde
Staten een ruimte willen houden van
enkele honderden meters en boven
dien deze ruimte willen beplanten
met veel groen.
JJET Centraal Planbureau heeft
nogal optimistische ver
wachtingen geuit over de ont
wikkeling van onze economie in
de loop van dit jaar. Zo zal de
koopkracht van de lonen gemid
deld 3,2 procent groter worden.
Dat betekent dus dat de lonen
meer zullen stijgen dan de prij
zen, waardoor de grootte van de
marge groter wordt dan voriig
jaar.
Wel heeft het Centraal planbureau
dc vinger opgestoken over de infla
tiegevaren die in 1971 zullen dreigen,
maar dat doet niets af aan het feit
dat de economische situatie dit jaar
beter wordt: de produktic stijgt, de
consumptie wordt groter en de werk
gelegenheid is bijzonder gunstig.
J.I ïVJ over het verloop in het eerste kwar-
Gedeputeerde Staten constateren een j wnVa" 2?° hmaar zaker 's de
toenemende mate van overlapping n gehele "nJe
van de invloedssferen van de stads gaa"' cao S"*
gewesten. Vooral de stadsgewesten 5Xftn"laS 1?6®werd a'«e;
Rolterdam en Den Haag rijn met el- 8old hier als richtsnoer: op 1
kaar vervlochten. Voorts heeft Den lanuan ls 4'75 »rocenl •>■16'*°™'!.
Haag Delft al overvleugeld. Het
Westland, vroeger verzorgingsrayon
van Delft, oriënteert zich al tientallen
jaren, wat dienstverlenende activitei
ten betreft in toenemende mate op
Den Haag.
Er zijn symptomen die erop wijzen.
nat dit proces zich tevens gaat voor-
doen voor gedeelten van de verzor-
gingsravons van Leiden ten opzichte i
van Den Haag en van Dordrecht ten
opzichte van Rotterdam.
Met deze overlapping zal terdege 1
rekening moeten worden gehouden
bij het opstellen van streekplannen
Wellicht zal in de toekomst moeten
worden gewerkt met elkaar overlap
pende streekplangebieden.
In het kader van de twee grote
stadsgewesten blijven middelgrote
steden als Leiden, Delft en Dordrecht
(en nieuwe steden als Zoetermeer) i
een belangrijke rol spelen als secun- j
daire centra.
Uitkering voor vissers
DEN HAAG Vissers die in de
Tweede Wereldoorlog dienst hebben
gedaan bij de marine, komen alsnog
in aanmerking voor een uitkering. De
uitkering bedraagt ƒ150 per jaar (ƒ90
p.j. voor de weduwen). Belangheb
benden kunnen tot 21 december 1971
hun aanvragen indienen bij de direc-
teur van de visserij in Den Haag.
j terwijl op 1 juli de lonen opnieuw
bekeken worden met het oog op de
I prijsstijging.
I Die prijsstijging is slechts bekend
tot en met 15 februari. Uit de cijfers
i is te berekenen dat de prijzen gemid
deld sedert 15 december 1,2 procent
zijn gestegen. Met andere woorden,
het leven is in die twee maanden
goed een procent duurder geworden.
Dat is in belangrijke mate aan de
voeding te wijten, die twee procent in
prijs is gestegen.
De minister van Economische Za-
I ken wil de prijsbeschikking van vo
rig jaar zoveel mogelijk handhaven.
1 Ontheffingen zullen alleen worden
I verleend als dp rentabiliteit van de
be drijven tot op enkele percenten is
gedaald. Het bedrijfsleven vraagt
voortdurend om de kostenstijgingen
De Amsterdamse mode-ont
werpster Anne Molenaar heeft
gistermiddag haar collectie
kinderkleding voor voorjaar
en zomer gepresenteerd. Op
de foto v.l.n.r. een vistram mi-
di-meisjesjas in bruin, een
vistram franje jongenspakje in
rood en een vistram franje hes
met jumpsuit.
in de prijzen te mogen doorbereke
nen, maar de minister voelt hier niets
voor.
Anderzijds kan hij niet blijven
weigeren, omdat er dan voor de be
drijven geen verschil meer tussen
kosten en prijzen overblijft en be
drijfssluitingen zullen volgen.
De werkloosheid blijft op een laag
niveau. Eind februari waren er onge
veer 64.500 werklozen, evenveel als
vorig jaar. Hier stond tegenover een
vraag naar 75.000 werknemers. De
vraag is dus groter dan het aanbod.
De werkloosheid is overigens nogal
verspreid. Van de 64.500 werklozen
wonen er bijna 11.000 In N. Brabant,
6.250, in Limburg, 6250 in Gelderland
en bijna 6000 in Groningen.
Onze in- en uitvoer liggen op een
hoog niveau. In de eerste twee maan
den van het jaar was de invoer 23
procent hoger dan een jaar geleden,
terwijl de uitvoer 22procent steeg.
Het verschil tussen in- en uitvoer
was eind februari opgelopen tot ƒ830
miljoen: ƒ150 miljoen meer dan de-
ze'fde neriode in 1969.
Produktiecijfers over het nieuwe
jaar zijn er nog niet; het Planbureau
is ervan uitgegaan dat de produktie
in de bedrijven met vijf procent zal
oplopen.
Hoge
rente
Er wordt nog steeds goed gespaard,
zij het wat minder dan in 1969. Zo is
er hij de Rijkspostspaarbank in de
eerste twee maanden van dit jaar ƒ45
miljoen gespaard tegen ƒ66 miljoen
een jaar geleden. Bij de bondsspaar
banken was het nu in twee maanden
ƒ89 miljoen en in 1969 ƒ138 miljoen.
De verschillen lijken groot maar eind
1968 is er extra gekocht In verband
met de Invoering van de BTW.
Dc rente op de besparingen blijft
hoog. Bij de spaarbank is een rente
van zeven procent normaal, als het
geld twee jaar onaangeroerd blijft.
Koopt men een obligatie dan is de
rente 8 procent en 8Vt procent al
naar gelang: men een kortlopende of
een langlopende obligatie neemt Die
hoge rente, die voor beleggers na
tuurlijk aantrekkelijk is,, heeft wel
als schaduwzijde dat degene die le
nen moet veel kosten moet betalen.
En dat wreekt zich ook bij de wo
ningbouw. De rentekosten zijn hoog
en dat drijft de prijzen en de huren
op.
Het ziet ernaar uit dat 1970 voor
aandeelhouders geen slecht jaar zal
worden. Er zijn nog maar weinig di
videndverlagingen bekend gemaakt.
De dividenden blijven op zijn minst
gelijk; in vele gevallen gaat het divi
dend zelfs omhoog. Aandeelhouders
zullen echter ook te maken krijgen
met de verder gaande concentratie in
ons bedrijfsleven.
