Prins Hendrik bezocht
als enige Oranje Indië
DISCONTO'S
GAAN OMHOOG
Zesde voorzitter had een
rustige Tweede Kamer
Regering
volgens
krijgt het
Boersma
in 1970 erg moeilijk
Lanser: Door vriendjespolitiek
te veel ambtenaren in Suriname
D'66 niet in zee met
VVD en chr. partijen
Reis van bijna twee jaar
De bestuurders waren verbijsterd, maar....
Van Tuyll komt
als duveltje
uit een doosje
Tevredenheid op
Voorjaarsbeurs
9
ZATERDAG 7 MAART 1970
Mi
rettjan een onzer redacteuren)
Bij het voor-
ipiden van zijn reis naar
fmesië heeft Prins Bernhard
I ook verdiept in de bezoeken,
leden van het Koninklijk
s in het verleden aan de
hipel hebben gemaakt. De
ös had weinig keus, want
r hem heeft alleen Prins
idrik, zoon van Koning
Bern de Tweede en Anna
plona, Nederlands-Indië be-
Dat was in 1837.
v^jdurende de meer dan drie eeu-
dat Indië een kolonie van Ne-
mg»nd is geweest, heeft zegge en
|ve één lid van de Koninklijke
ilie dit land met een bezoek ver-
►RJL En toch is in de loop van de
(yen diverse keren erop aange-
\lgen, dat een van de leden van
Vorstenhuis de koloniecn in
(-Azië zou aandoen.
waarom dat niet is gebeurd heeft
!rse oorzaken, die zich gedeelte-
[hullen in het grijs van het verle-
In het begin van het koloniale
jerk werden de koloniën teveel
Wingewesten beschouwd, die niet
Jen Koninklijk bezoek behoefden
«Qekenen. Later, toen deze situatie
nderde waren er problemen van
rtische aard, die een reis naar
in de weg stonden.
Weinig animo
Ejlereerst was het voor een rege-
j vorst moeilijk zo'n lange reis,
irdoor hij een paar maanden zich
met staatszaken kon bemoeien,
jndernemen. Aan de andere kant
°i3 de animo niet zo bijster groot,
lat men eigenlijk niet goed wist
de Koninklijke gasten zouden
(ten worden ontvangen,
at diende te gebeuren met alle
:ht en praal, waarop een regerend
(t recht heeft en men heeft ver-
lelijk tegen de organisatie van
bezoek opgezien. Afgezien dus
de lange reizen in een tijd dat
niet over een vliegtuig kon
likken waren er allerlei prak-
problemen, waardoor het bij
;ne uitzondering is gebleven,
ilgens de Rijksvoorlichtingsdienst
j Koningin Wilhelmina het meest
óe gelegenheid het voormalig Ne-
hawds-Indië te bezoeken. Waarom
niet heeft gedaan is niet be-
'i- Koningin Juliana en Prins
ïhard waren heilig van plan de
Archipel officieel te bezoeken, maar
door de geboorte van de prinsesjes
en de oorlog is er nooit iets van
gekomen.
Voor zijn vertrek heeft Prins Bern
hard het reisverslag gelezen van de
tocht van Prins Hendrik, ook wel de
zeevaarder genoemd, in 1837 aan In
dië. Hij was toen zeventien jaar en
luitenant ter zee tweede klasse bij de
Koninklijke marine. Om speciale re
denen, die niet bekend zijn, heeft
zijn vader verzocht geen reisbeschrij
ving in druk te doen verschijnen.
Globaal overzicht
Wel is een officieus en globaal
overzicht gemaakt. Joh. M. Palm
maakt hiervan gebruik bij zijn'arti
kel over de reis naar Indie, versche
nen in het maartnummer van „Ons
Zeewezen'" in 1937. Als zeeofficier
was de jonge Prins Hendrik in staat
verre reizen te maken, zonder dat het
gepaard ging met hoge kosten en de
omslag van dergelijke tochten bij
vorstelijke personen.
De prins maakte de reis met het
fregat Bellona, bemand met 337 kop
pen, onder bevel van de kapitein ter
zee titulair P. Arriëns. De Bellona
werd vergezeld door de brik Snel
heid, die haar naam weinig eer aan-
UTRECHT Het a.r.-Twee-
IKamerlid Boersma verwacht
het kabinet-De Jong in 1971
fet grote moeilijkheden te kam-
tbafc zal krijgen. 'Ik moet nog
in, dat ze de begroting voor
nfl voor elkaar zullen krijgen',
rkiIus Boersma op de jaarverga-
fing van de Arjos in Utrecht
°fij bracht daar ook weer de belas-
ter sprake. Als enig a.r.-
amerlid stemde hij tegen de 600 en
Ijoen gulden, die minister Wit-
ten daaraan wil besteden. 'Wat
"Tl je allemaal niet met 300 m Ijnen
Hen doen', vroeg hij z ch af.
poningbouwminister Schut verde-
ide op zeer geemotioneerde wijze
n woninobeleid: 'Er moet een goede
vopino komen voor iedereen, op de
ste plaats en op tijd'. Op dat laat-
I probeerden enkele overmoedige
lossers de bewindsman vast te pin-
Napraten9
laar zonder succes. Hij somde
er het gebruikelijke rijtje op dat
1 beleid moet rechtvaardigen en
lide de knuppel in het Arjos-hok
t zijn hartekreet, dat men ook in
-kringen soms de oppositie 'na
lat' als het over de woningbouw
41.
lij deed een vurig beroep op de
„daar niet aan mee tc
i". Het was hem juist van geest
wanten tegengevallen dat men
beleid aanviel. Hij ontkende
erp dat hij 'te lief' voor WD-col-
a Witteveen zou zijn.
I Ook de heer Geelkerken, a.r.-Twee-
^Kamerlid kwam met verwijten
h het adres van de jongeren: 'Het
's Irdt in Nederland langzamerhand
j gewoonte steeds meer kreten te
iken en ongelukkige uitspraken te
*n over het buitenlandse beleid'
JTpten alle kanten hoort men bij-
II >rbeeld het verwijt dat Nederland
weinig aan de kwestie-Biafra heeft
laan. Maar het zijn juist de Afri-
anse landen die zich over het Ne-
•landse optreden in deze hebben
rwonderd en zeggen: 'waar bemoei-
jullie je eigenlijk mee?'
Defensie
Defensie-specialist Walburg toonde
!r h erg verontrust over onze defen-
nadat hij eerst had meegedeeld,
ed- t een mogelijke verlaging van de
ilkprijs hem zeer hoog zat'.
:e|l 'Het gevaar zit erin dat onze solda-
met Inferieure wapens de vijand
gemoet zullen moeten treden. Geen
rommel voor de Nederlandse soldaat',
wilde hij.
Staatssecretaris Van Es zei, dat de
soldaat thans beslist niet over rom
mel beschikt, maar dat het wel zover
zal komen, als we niet meer aan de
fensie zullen besteden.
deed, omdat ze de Bellona vaak niet
kon bijhouden.
Beide schepen vertrokken op 15
oktober 1936 uit Den Helder. Na eerst
Rio de Janeiro te hebben aangedaan,
ging de tocht om de Kaap de Goede
Hoop naar Indië, waar de Prins op 10
februari voet aan wal zette. Daa-rna
volgt een periode van officiële diners,
bezoeken en festiviteiten. .De Prins
bezocht Batavia, Makassar, Kema,
„waarbij het Europeesche gezelschap
vaak geamuseerd werd door de soms
potsierlijke kleedij der stamhoofden,
bestaande uit een mengeling van in-
landsche en verouderde Hollandsche
kledingstukken".
Pracht en praal
„In Ternate", aldus het artikel in
„Ons Zeewezen", „ontbrak het niet I
aan pracht en plechtigheid. De sultan
van Ternate was gekleed in een I
blauw-fluwelen statierok, zwaar met
goud geborduurd en met een gouden i
kroon op, versierd met zwarte
struisveren en diamanten; de sultane
en princessen droegen sarong en ka-
baai en droegen eveneens kostbare
juwelen en melatti in het haar. I
Dansers en danseressen konden van-
zelf niet ontbreken en droegen veel
bij tot de statigheid van deze
Oostersdhe ontvangst".
Op Ambon, juist in een periode
van grote aardbevingen, was de prins
gehuisvest in een speciaal tegen
aardschokken bestand bamboehuis
De rondreis op dit eiland duurde drie
dagen en werd in draagstoelen ge
maakt. Na uitstapjes naar omliggen-
de eilanden ging het naar Banda,
waar de ontvangst bijzonder lui
druchtig was.
In Madoera werd de Prins met gro
te voorkomendheid en ceremonieel
ontvangen. Onder meer had hij drie
duizend personen uit de kraton op
eigen kosten gekleed en een in Euro
pese stijl ingericht verblijf voor de
Pris in gereedheid laten brengen,
waartoe hij uit Nederland speciaal
een ameublement had laten komen.
Tijger en buffel
Op Java werden de belangrijkste
plaatsen bezocht met al sbijzonder-
heid het bijwonen van een gevecht
tussen een tijger en een buffel te
Kediri, het bestijgen van de kal
krotsen te Karangbolong om de ge
vaarlijke afdaling langs rotanladders
naar de eetbare vogelnesten aan de
kust bij te wonen. Onvermoeid trok
men verder, gevolgd door een grote
stoet inlandse hoofden te paard, die
zich bij de Prins en zijn gevolg had
den aangesloten.
Zes maanden was Prins Hendrik
van Batavia afwezig geweest, na een
groot deel van de Archipel te hebben
bezocht en zowat geheel Java te heb
ben doorkruist, voordat hij in de
hoofdstad terugkeerde. Opnieuw be
gonnen toen dé feestelijkheden. Op
30 september lichtten de Bellona en
de Snelheid het anker en zetten
koers naar Riouw, om over Singapore
en Penang, na veel oponthoud door
windstilte, op 28 november Calcutta
te bereiken.
Tot zover de eis van Prins Hen
drik naar Nederlands Indië. In India
wachtte de jonge Prins eveneens eer
grootste ontvangst met allerlei festi
viteiten en vele trips. Ook Kaapstad
werd bezocht, evenals Engeland,
waarna dé Bellona op 19 juli 1838 het
Marsdiep binnenliep. De grootste reis
van Prins Hendrik, die 21 maanden
duurde, was ten einde.
BONN/ROME Zowel in
Duitsland als in Italië is gisteren
het bankdisconto verhoogd. De
Westduitse Bank besloot een
verhoging door te voeren van 6
tot 7,5 procent, terwijl de Ita
liaanse minister van financiën
gisteravond laat bekendmaakte
dat het bankdisconto met onmid
dellijke ingang omhoog is gegaan
van 4 tot 5,5 procent.
De Westduitse maatregele, die
maandag ingaat, is in dc eerste plaats j
bedoeld om prijsverhogingen tegen te I
gaan. De president van de Bundes-
bank, Karl Klasen, maakte voorts be
kend dat de rente die de centraio
bank berekent aan commerciële ban
ken tegen zekerheid „de Lombardi
sche rente" verhoogt van 9 tot 9.5
procent.
In New York werd direct na het
bekendmaken van de maatregel een i
scherpe stijging van de Duitse Mark
geconstateerd. In West-Duitsland zijn j
het idisconto en beleningsrente nu ho-
ger dan na de Tweede Wereldoorlog
ooit is voorgekomen. Vorig jaar werd
het bankdisconto op II september
verhoogd van 5 naar 6 procent.
Het besluit tot verhoging werd ge
nomen in aanwezigheid van de minis
ter van economische zaken K. Schil
ler en van. financiën A. Möller.
De centrale bank van West-Duits-
i land heeft ook nog bekend gemaakt
dat de verplichte minimum reserves
I die men moet aanhouden voor bui-
tenlandse deposito's zijn verhoogd
I met dertig procent. De verhoging, die
j woensdag 1 april van kracht wordt,
heeft tot doel de leningen van West
duitse handelsbanken in het buiten
land te verminderen.
J In Italiaanse financiële kringen
i werd gisteren 1 verwacht dat dit land
zou volgen op de Westduitse maatre
gelen. Bankdirecteuren verklaarden
dat Itlië behoort tot de landen in
Europa met de laagste bankdisconto's.
I De lage rentetarieven tot de tweede
j helft van 1969 werden er grotendeels
voor verantwoordelijk geacht dat. er
grote stromen lires naar het buiten
land zijn gegaan.
Zesduizend van de 75.000 inwo
ners van Pozzuoli (Italië) zijn ge
ëvacueerd, nadat bleek dat de stad,
zen havenplaatsje in de baai van
Napels, omhoog wordt gedrukt
ioor vulkanische krachten. Warme
zwaveldampen persen zich door de
overal scheurende bodem. Op de
foto boven: Een oud Romeins
amfitheater, eeuwenlang sluime
rend onder de golven in de haven,
komt nu langzaam tevoorschijn.
Foto links: De evacuatie: het hele
hebben en houden op de kar ge
laden. men staat klaar voor vertrek
naar veiliger oorden.
DEN HAAG In de grote
stoel van de voorzitter van
de Tweede Kamer zetelde don
derdagmiddag de Staatkundig-
Gereformeerde Partij. Ir. H. van
Rossum leidde de plenaire ver
gadering als zesde voorzitter,
omdat de eerste tot en met de
vijfde verhinderd waren.
Een dergelijke verhindering op
grote schaal in het presidium
komt niet elke dag voor. Van
daar deze foto van de SGP in
een dominerende positie in ons
parlement.
De voorzitter van de Tweede Ka
mer heeft overigens een mooie, die
nende taak. Hij moet ervoor zorgen,
dat de discussie ordelijk en volgens
de regels verloopt en alleen, wanneer
dit niet het geval is, praat hij mea
De voorzitter en ook de zesde is neu
traal- en. artikel 36 van NGB kon geen
ogenblik ter sprake komen.
Eerder op de donderdag had éérste
voorzitter mr. F. J. F. M. van Thiel
Ir. H. VAN ROSSUM
UTRECHT CNV-voorzitler
Lanser noemt het „niet ondenk
baar dat het ambtenarenapparaat
in Suriname met meer dan de
helft kan worden teruggebracht."
Hij sprak gisterer op een lunchbij-
eenkomst van het Nederlandsch ge
nootschap voor internationale zaken
naar aanleiding van het recente be
zoek van de voorzitters van de drie
vakcentrales aan de West.
Volgens hem wordt er in Suriname
een vriendjespolitiek toegepast. Dit
heeft tot gevolg dat de regerende
partijen zich verplicht voelen mensen
uit de bevolkingsgroepen die haar
steunen, aan een baantje te helpen.
„Soms zitten er zes ambtenaren op
een post, waaraan één man nog geen
volle dagtaak zou hebben".
De consequentie van sanering van
het ambtenarenapparaat, iets wat de
huidige regering wel overweegt, zou
een nog grotere werkloosheid zijn.
Het officiële werkloosheidscijfer ligt
nu al tussen de 20 en 25 procent. Als
nog eens grote aantallen ambtenaren
zouden afvloeien zou dit cijfer aan
zienlijk stijgen.
Ook de sterke bevolkingsgroei
draagt bij tot een grotere werkloos
heid: 45 procent van de Surinaamse
bevolking is jonger dan vijftien jaar.
wel druk aan de discussie meegedaan.
Nog nooit had men de voorzitter zo
veel horen zeggen en hameren en nog
nooit had het er zo op geleken, dat de
KVP-fractieleider toch gelijk heeft,
dat de Tweede Kamer soms op een
kleuterklasje lijkt.
DREMIER De Jong had een korte
verklaring afgelegd, waarin hij
tegenover de Kamer had bekend dat
hij zich in Roermond had versproken
en in het geheel niet het beleid van
minister Schut had willen veroorde
len.
Deze verklaring en geen woord
meer (en dus ook niet de tekst op het
bandje van drs. Van den Doel) was
aan de orde.
Voorzitter Van Thiel, die soms de
indruk wekt graag over ordeproble
men te praten, gaf de Kamerleden
die het woord waagden te voeren,
weinig ruimte.
Na de verklaring van de premier
viel kennelijk weinig meer te zeggen.
De homogeniteit van het kabinet naar
buiten was duidelijk gebleken.
Hoewel, tussen de premier en mi
nister Schut stond nog een lege stoel.
Daar moest men niets achter zoeken.
Zo dicht bij elkaar is ook weer over
dreven, nietwaar?
Serene rust dus achter de rege
ringstafel. Maar voor de rest was de
verwarring groot. Het debat gaf een
belabberde indruk.
Bestuurders van gemeenten aan de
grens van Zuid-Holland en Utrecht,
die in afwachting van hun onderwerp
al op de publieke tribune zaten, hoor
den alles met stijgende verbazing aan
en toonden duidelijke verbijstering.
Was dit nu de Tweede Kamer? In
hun gemeenteraden gaat het beter
toe.
Als ongevraagde voorlichter heb ik
de bestuurders verzekerd, dat ze een
haast niet meer waar te nemen diep
tepunt hadden meegemaakt.
'TOEN dan hun onderwerp aan de
orde was, was het parlement weer
geheel rustig geworden. Het ging nu
niet om een bandje met woorden van
de minister-president maar onder
meer over een grenswijziging tussen
Zuid-Holland en Utrecht.
Ja, vroeger voerden de bisschoppen
en graven over zo'n lapje grond oor
log. In deze tijd maken we ons druk
ker om geluidshandjes.
Zesde voorzitter Van Rossum had
een makkie aan de Kamer. Na 700
jaar kregen de bisschoppen van het
Sticht postuum hun zin en werd
Oudewater weer Utrechts. Voor een
voorzitter moet het een eer zijn zo
iets onder de hamer door te krijgen
in een rustige Kamer.
UET zal daar voorlopig wel rustig
blijven. Het politiek rumoer
wordt tot 18 maart (statenverkiezin
gen) in hoofdzaak buiten het Binnen
hof geproduceerd.
Van de fractie van de PvdA kreeg
ik een lijst met 77 spreekbeurten van
Kamerleden en van de KVP een lijst
met 63 keer sprekende Kamerleden
en 17 keer een spreekbeurt van een
lid van het kabinet.
Ja, premier De Jong ook weer.
Maandagavond in Rotterdam. Band
recorders thuis laten graag.
DOLITIEK vandaag in de Rotter-
damse Rivièrahal waar de CHU
verder werkt aan de vernieuwing, en
in het Utrechtse Congrescentrum,
waar aftredend Arjos-voorzitter Hans
de Boer vandaag in zijn rede de ARP
doorlichtte.
De Zuidhollandse kandidatenlijst
voor de verkiezingen van de provin
ciale staten vond hij teleurstellend.
Zo goed als geen vernieuwing. Op de
zeven eerste plaatsen van de ver
schillende centrales niemand van de
jongeren en radicalen
Gerechtvaardigde kritiek. Maar
wat moet je als je op je kiesvereni
ging een lijst met veel totaal onbe
kende namen krijgt voorgeschoteld.
Wat is er in het uurtje na de pauze
aan te veranderen. Graag voor over
vier jaar een andere procedure. En
voor wie het aangaat: maak het hok
je heel voorzichtig rood.
Bert de Jong.
UTRECHT Burgemeester De
Ranitz van Utrecht, die 1 mei met
pension gaat, heeft in een ANP-inter-
view gezegd de gang van zaken bij
de benoeming van zijn opvolger, de
Zoetermeerse burgemeester, baron H.
G. I. van Tuyll van Serooskerken.
wat vreemd te vinden. „Hij kwam
voor mij als een duveltje uit een
doosje".
Utrechtse fractievoorzitters en we
thouders zijn bij de commissaris der
Koningin op bezoek geweest om hun
wensen ten aanzien van de nieuwe
burgemeester kenbaar te maken. Of
die wensen veel gewicht in de schaal
hebben gelegd, betwijfelt de heer De
Ranitz echter.
Hij is tegen een gekozen burge
meester, maar voor inspraak van
raadsleden en wethouders.
Veel bezoekers
Van een onzer redacteuren
UTRECHT Over het algemeen
waren de zakelijke resultaten van de
gisteren gesloten Voorjaarsbeurs
goed en soms zelfs beter dan verle
den jaar. Er was tweemaal zoveeL
belangstelling als in 1969, maar een
stroom van bezoekers wilde uit
nieuwsgierigheid het nieuwe Beatrix -
gebouw bekijken.
De groep goud, zilver en uurwer
ken heeft bijzonder vlotte zaken ge
daan. De verlichtingsbeurs had meer
bezoek verwacht, al deed driekwart
van de deelnemers gelijke tot betere
zaken dan verleden jaar.
Algemeen is de klacht over de zeer
grote moeilijkheden, die het be
drijfsleven ondervindt van het
prijsbeleid. Het verbod van het
handhaven der procentuele marges is
met name frustrerend voor distribu
tie en marktpositie. Mede daardoor,
zeggen de deelnemers, krijgt de bui
tenlandse industrie een grote
voorsprong bij het invoeren van
nieuwe artikelen.
VAN MIERLO: LIEVER PvdA"
AMSTERDAM Mr. Hans
van Mierlo, de fractieleider van
D '66, heeft gisteren in Amster
dam als persoonlijke keuze de
VVD en de confessionele par
tijen als partners in een regering
na de verkiezingen van 1971 af
gewezen.
Het congres van zijn partij
moet zich nog uitspreken, maar
mr. Van Mierlo vond de kans
gering dat zijn congres (na no
vember) iets anders zou uit
spreken.
In een soms vinnig debat met de
fractieleider van de VVD, mr. W. J.
Geertscma, maar vooral met de kri
tische zaal, wist men Van Mierlo ver
der de uitspraak te ontlokken dat hij
persoonlijk qua mentaliteit en gedrag
in de Tweede Kamer de voorkeur gaf
aan de PvdA. „Ook met Nieuw
Links?", brulde het zonder microfoon
uit de zaal. „Jazeker", 'ei mr. Van
Mierlo.
AFGEWEZEN
Het genereuze aanbod van de VVD
om te praten over een stembusak
koord ees mr. Van Mierlo met een
breed gevaar van de hand. Hij zei:
„Eerst moet je een schedpartij en een
regen verwijten aanhoren en vervol
gens moet je samenwerken".
En verder: „Al drie jaar zegt de
VVD dat we geen programma heb
ben. Dat hangt me meters de keel
uit".
Reactie van mr. Geertsema: „Het
gaat om een beginselprogram. Begin
sel lijkt wel een vies woord bij D'66".
De christelijke partijen verweten
mr. Van Mierlo, dat ze vervalsend
onder de kiezers werken en de WD
moest horen dat' ze geen wezenlijke
staatsrechtelijke hervormingen wil.
Het ideologische denken blijft van
kracht.
Mr. Geertsema: „Wij hebben ten
minste al gekozen en uitgesproken
met welke partijen we in een rege
ring willen gaan zitten. Maar D'66
weigert duidelijk te zijn en durft nog
steeds niet te kiez
D'66", zei mr. Geertsema, „is bang
zelf te ontploffen."
Maar mr. Van Mierlo antwoordde
dat hij noch het liberalisme noch het
socialisme erkende en dat zijn partij
zeker niet het midden hield tussen
deze twee. Hij ging niet van verou
derde begrippen uit.
