Gezond
maatgevoel bij
daar aanhaken
marine
WAAR0I
ZOU JE
NAAR DE
KERK
GAAN?
Vraagteken bij bidden aan tafel
Dopers vrijheidsideaal
bedreigt vrijgemaakten
Een woord voor vandaag
Uw probleem
is het
onze....
NIEUWE HOOFDVLOOTPREDIKANT VAN BEEK:
Radiokerkdienst
uit Nes Ammim
Amerikaanse theoloog: Eerst voedsel gelijk verdelen
Griekse Kerk:
Orthodoxie
nu gescheurd
Kleermakerij en
onderhandelen
over overname
Winst voor
de VVD
Ds. J. Haanstra
(61) overleden
Dr. H. Goedhar
naar Kenia
BEROEPINGSWER
Aantal Joden
verdubbelen
in Jeruzalem
$L
b
DONDERDAG 26 FEBRUARI 1970
Er zijn mensen, die altijd terugkijken. Wat was het toch goed, wat
was het toch mooi of wat heb ik toen fout gedaan en wat heeft een
ander mij aangedaan. Er zijn er ook, die zeggen voorbij is voorbij
en daarom zien zij alleen naar de toekomst.
Maar er zijn er ook, ze kunnen bij die eerste of tweede soort horen,
die in hun leven hun ogen naar de hemel richten. Zij hebben hun
hoop gevestigd op God.
Er zijn veel te weinig hemelkijkers. De mens kijkt veel te veel naar
de grond en te weinig naar boven. En toch: de Psalmist zegt zo
treffend: "Ik hef mijn ogen op naar de bergen: vanwaar zal mijn
hulp komen? Mijn hulp is van de Here. Die hemel en aarde ge
maakt heeft(Psalm 121:1 en 2).
Psalm 121 wordt het bedevaartslied genoemd, het pelgrinislied. En
daarom is het zo'n goed lied voor de mens. Want de mens is op
pelgrimstocht naar de eeuwigheid. En hij kan het daarbij moeilijk
hebben. Maar wie de ogen opheft naar de bergen, mag weten, dat
Hij niet zal toelaten, dat onze voet wankelt.
Weiezen vandaag: Marcus 6 vers 1 tol 13.
Brieven die niet zijn voorzien
van naam en adres kunnen niet In
behandeling worden genomen. Ge-
helmhouding la verzekerd. Vragen
die niet onderling met elkaar In
verband maan moeten In afzonder
lijke brieven worden gesteld. Per
brief dient een gulden aan postze
gels te worden ingesloten.
Vraag: Is het waar dat het huidige
Australische Nieuw-Guinea voor de
eerste wereldoorlog Duits bezit was,
en zo ja, wie was de laatste gouver
neur?
Antwoord: Het noordelijk deel is
het voormalige Kaiser Wilhelmsland,
de Bismarckarchipel, New Britain,
Bougainville en nog enige andere
eilanden. Deze namen wijzen er
reeds op dat dit gebied eerst bezit
was van de Deutsche Neu Guinea
Ge9ellschaft en later van de Duitse
staat.
Na 1921 werd het mandaatgebied
van Australië en het staat nu onder
trustship van de Verenigde Naties.
In 1949 heeft Australië de beide de
len van oostelijk Nieuw-Guinea tot
een bestuurseertheid samengevoegd
waarbij het trustship voor het noor
delijk deel erkend bleef. De laatste
Duitse (waarnemend) gouverneur
was Haber.
Vraag: Zou u iets over een coun
ter-tenor kunnen vertellen? Heeft
deze naast de vrouwelijk getim-
breerde stem ook een „gewone"
stem?
AntwoordEen counter-tenor,
haute-counter of tenorino is een zeer
lichte en zeer hoge tenor. Vroeger
was een castraat-tenor een zanger,
die men had laten castreren om zijn
(jongens)sopraanstem te behouden.
Evenals een bas naast het borstre-
gister gebruik kan maken van het
falset- of kopregister om zo nu en
dan hogere tonen voort te brengen,
mits hij dit oefent, kan een tenor op
voorwaarde van oefening zonodig
gebruik maken, althans gedeeltelijk
van het borstregister.
Een en ander staat in verband met
de lengte van het gebruikte deel der
stembanden, die bij een jongen,
wanneer dezo nog geen stemwisse
ling heeft gehad, half zo lang zijn
als bij een volwassen man. Bij de
hoge tonen resoneren de holten in
het hoofd en bij de lage tonen de
borstholte mee ter versterking van
het geluid.
Vraag: Bestaan in Den Haag ke
gelclubs?
Antwoord: Het adres van de
's-Gravenhaagse Kegelbond, die 18
clubs telt, is: Mej. C. M. van der
Haar, Nieuwendamlaan 482.
HILVERSUM Het Convent van
Kerken zendt zondagmiddag om vijf
uur een radiokerkdienst uit, die is
opgenomen in de christelijke kibboets
Nes Ammim in Israel.
Voorganger is ds. C. B. Bavinck. In
Ds. H. VAN BEEK
altijd bij marine
verband met het internationale ka
rakter van Nes Ammim worden de
Schriftlezingen gehouden in het Ne
derlands, Duits en Engels. De dienst
der gebeden eindigt met een gemeen
schappelijk Gebed des Heren in het
Hebreeuws.
(Van onze kerkredactie)
DEN HAAG De nieuwe hoofdvlootpredikant, dominee Her-
mannus van Beek (47) heeft wel iets van zijn vóór-ganger in dit
geval niet religieus te verstaan die hem destijds in de marine
heeft gehaald: dominee J. H. Sillevis Smitt. In elk geval qua gestalte,
want beiden zijn rijzige figuren. Ook hun open, op-de-man-af-optre-
den heeft iets gemeenschappelijks.
'Maar dat laatste geldt eigenlijk al
gemeen voor de sfeer bij de konink
lijke marine. Een charme apart, die
de meeste buitenstaanders onmiddel
lijk proeven als ze met mannen van
onze zeestrijdkrachten worden gecon
fronteerd.
Dat prettige marine-klimaat, het
geen zich uit in wat je „een gezond
maatgevoel" zou kunnen noemen,
weet dominee Van Beek ook wel te
verklaren. Hij draait tenslotte niet
voor niets al ruim twintig jaar mee.
Het heeft te maken met het
scheepsleven, waar je je naaste nu
eenmaal niet kunt ontlopen, of je zou
hem overboord moet zetten. Je leeft
er in een eigen, gecomprimeerde
dorpsgemeenschap (in de goede zin
wel te verstaan) en zit op eikaars lip.
Van koksjongen tot commandant heb
je elkaar allemaal nodig en ben je
al mocht je het niet willen wel
gedwongen te zijn die je bent.
Dat betekent voor de geestelijke
verzorging een belangrijk plus, waar
door het pastoraat bij de marine mis
schien wel beter kan functioneren
dan in het leger. Zou het praktisch
ontbreken van vacatures bij de vloot-
predikanten, terwijl het vak als zoda
nig toch nogal onderwerp van kri
tische discussies is, er ook mee te ma
ken hebben? De dominee wordt in
elk geval volledig door jannen en
jantjes geaccepteerd, of ze nu gelovig
zijn of niet. Waarbij je je als pastor
natuurlijk wel steeds „waar" moet
blijven maken, stel je voor. En mede
daardoor je boodschap.
HOE?
Hoe dat gebeurt? Niet gemakkelijk
onder woorden te brengen. Want wat
zegt het tenslotte, als je erover mee
deelt dat je, door allerlei gesprekken
en gesprekjes aan te knopen, door ca
techisaties te geven, door (niet meer
verplichte) kerkdiensten te leiden,
door aan vormingswerk te „doen",
door raad te geven en ga zo nog maar
even door, dit tracht te realiseren?
Daarmee is de kern van het „waar
maken" nog niet geraakt. Die heeft te
maken met 'eeling, met het goeie
lijntje op het goeie ogenblik en voor
al met de alles overheersende factor
dat je mag vertrouwen op hulp, als je
naar beste weten vanuit de verticale
lijn probeert te handelen. Zo onge
veer, ja.
Zou dominee Van Beek ih de anna
len van het pastorale bijstandswerk
bij onze marine een unicum zijn? Hij
woonde namelijk nooit in een „gewo
ne" pastorie en zijn hele loopbaan
heeft hem het stoere uniform, dat hij
als 27-jarige vlootpredikant al aan
trok, gesierd. En nu hij morgen de
„baas" wordt, door het roer van ds. J.
W. Sepmeijer over te nemen, ziet het
er aardig naar uit dat hij in 's lands
dienst tot de pensioengerechtigde
leeftijd (55) zal blijven.
Waarom direct al naar de marine?
„Ik was een in „Indie" opgegroeide
jongen (in Medan geboren), uit een
nogal non conformistisch milieu, die
zich na zijn theologische studie nu
niet direct tot een Hollandse her-
FRANKFORT Vrijdag 6
maart, een dag later als was ge- I
pland, komt de Westduitse Centrale
Bankraad in Frankfort bijeen om te
beslissen welke maatregelen de Bun
desbank moet nemen om de economi-
sche expansie in West-Duitsland af te
remmen.
AMSTERDAM De stroom
boekjes in de serie Wat de Bij
bel ons vertelt" blijft aanhouden.
Jakob en Esau is de laatste uit
gave. Op de bekende blij humo
ristische wijze schildert De Kort,
waarvan we nu ook lezen dat hij
Kees heet, het gezin van Isaiik en
Rebekka.
Een sproeten jongetje met al
jong veel haar op zijn armen is
Esau, een bedeesder ventje Ja
kob. We zien Esau op jacht, va
der Isaiik in een paar bladzijden
sterk vergrijzen, het bedrog en
tot slot, de vluch t.
Deze boekjes zijn niet alleen
bestemd voor geestelijk gehandi
capten, maar ook voor kleuters,
want voor de kleintjes vindt men
neen betere boekjes, die het
Evangelie vertellen. Het boekje
kost f3.60 en is verkrijgbaar in
de boekhandel, maar ook bij het
Nederlandsch Bijbel Genoot
schap, Herengracht 366 te Am
sterdam.
Dit jaar zullen nu vier nieuwe
uitgaven verschijnen. Sommige
van de reeds eerder uitgekomen
exemplaren zijn vertaald in het
Deens. Engelsen Duits.
NIJMEGEN De praktyjk van het bid
den voor en na tafel neemt onder de chris
tenen bijna overal ter wereld snel af. Dat
vindt de jonge Amerikaanse theoloog dr.
Robert Ledogar niet een zaak om enkel over
te treuren. Hij ziet er zelfs een positieve
kant aan.
Hij schrijft in het februarinummer van Conci
lium, het in twaalf talen verschijnende internatio
nale rooms-katholieke tijdschrift voor theologie, dat
christenen van alle eeuwen het tafelgebed in ver
band hebben gebracht met het avondmaal. Zo heeft
de christen (evenals de jood) ook bijna altijd een
soort religieuze houding ingenomen ten opzichte van
voedsel.
ANDER RITUEEL
Ledogar beschrijft hoe in de sociaal hooggeplaats
ts Amerikaanse gezinnen, waar het tafelgebed zeer
weinig voorkomt, wel allerlei andere rituelen bij de
maaltijd strikt in acht worden genomen. Dat aange
naam bij elkaar aan tafel zitten, het uitspreken van
een compliment aan de gastvrouw en het elkaar
smakelijk eten wensen wil Ledogar opvatten in een
brede zin, die niet zoveel anders is dan de zin van
-1 ankgebed of voedselzegening.
Want daarmee wordt evenzeer tot uitdrukking
ïebracht, dat het voedsel in een menselijke gemeen
schap niet alleen een zaak is om te verorberen,
naar ook een symbolische werkelijkheid.
Geen christen zal willen negeren, dat voedsel een
geschenk van God Is. Maar daarom is het nog niet
iltijd zinrijk, het met sacrale handelingen te omrin-
,-en. De missionaris, die ln een hongergebied in
Afrika of Azië tracht een beter voedingsprodukt uit
de grond te halen met kunstmest in plaats van met
gebedsceremoniën, is een agent van de desacralise
ring. En de lunch, die men aan een snelbuffet haalt
of uit een automaat trekt, mist doorgaans elke ge
meenschapsbetekenis.
EERLIJKHEID
Misschien ook is de afkeer, die vele mensen in het
westen hebben om te danken bij de maaltijd een
teken van een sluimerend eerlijkheidsgevoel. Diep
in hun bewustzijn bespeuren zij dat 'net voedsel
geen persoonlijke gift van God aan hen is, maar.
evenmin een nietszeggend consumptieartikel. Het is
iets dat verkregen kon worden met een bepaalde
koopkracht, die de mensen in het westen wel heb
ben, en vele anderen niet.
Men heeft het fatsoen om God niet te willen
lanken voor deze koopkracht, omdat het lang niet
iridelijk is, dat deze koopkracht door God exclusief
•an de mens in het westen geschonken is.
Het danken van God voor ons voedsel zal ons
•olgens ler'ogar veel minder moeite kosten, wan-,
neer het over de hele aarde gelijkelijk verdeeld is
ook al zal het dan wellicht helemaal synthetisch
zijn.
(Van onze kcrkdredactie)
ATHENE Het blijft een raadsel,
waarom de Griekse kerkelijke leiders
het recente besluit van de Russische
Orthodoxe Kerk, dat de priesters de
sacramenten mogen toedienen aan
rooms-katholleken, onjuist blijven
weergeven.
Het Russische besluit, dat reeds in
december genomen is, „lekte" eind
vorige week in Athene „uit". De
Griekse kerkelijke zegslieden vertel
den de pers echter, dat de Russische
kerk besloten had, in „volldige ge
meenschap" met Rome te treden.
Prompt werd dit uit Moskou tegenr
gesproken en werden de werkelijke
merites van het besluit uit de doeken
gedaan.
Toch heeft aartsbisschop Hiero-
nyjnos de primaat van de Griekse or
thodoxe Kerk, dinsdagavond weer ge
zegd dat hij „gegriefd ep verbaasd"
is over het besluit van de Russen, om
in volledige gemeenschap met Rome
te treden, en dat dit tot „de scheuring
van de orthodoxe gemeenschap" zal
leiden.
Het ligt voor de hand, deze woor
denstrijd te zien tegen de achter
grond van de rivaliteit tussen Moskou
en Athene inzake de orthodoxie in de
Verenigde Staten. Er is daar een
groei naar grotere eenheid onder de
orthodoxen. Moskou's invloed kan
toenemen, doordat het deze maand
zijn dochterkerk (na vijftig jaar on
enigheid) zelfstandigheid heeft gege
ven. Deze kerk heeft de pretentievol
le naam „Orthodoxe Kerk van Ame
rika" aangenomen.
DEN HAAG Het bestuur van de
nv Verenigde Nederlandse Kleerma
kerijen, Gebr. Ibelings, voert op het
ogenblik besprekingen met bedrijven
over gedeeltelijke samenwerking met
of algehele overname van het bedrijf.
Dit is de aandeelhouders op de jaar
vergadering in Den Haag meegedeeld.
Het boekjaar 1968-1969 geeft een
verlies te zien van ruim 400.000 gul
den. Van bestuurszijde werd aange
voerd dat de invoering van de BTW
een soort kopersstaking tot gevolg
heeft gehad. Het publiek heeft in het
tweede halfjaar van 1968, vooruitlo
pend op de invoering van de nieuwe
omzetbelasting, veel gekocht, waarna
in 1969 de verkoop kwam stil te
staan.
Er zijn nog mogelijkheden voor
voortzetting van het bedrijf. Een ac
countant stelt een onderzoek in. Het
resultaat daarvan zal op een nieuwe
vergadering worden meegedeeld. Dan
zal tevens volledig opening van zaken
worden gegeven Inmiddels zijn en
kele verliesgevende afdelingen geslo
ten.
Twee aandeelhouders, de heren
Van den Berg en Mees, waren van
mening dat het bestuur veel eerder
maatregelen had moeten nemen. Zij
stemden tegen de jaarstukken, die
door de overige negen aandeelhouders
werden goedgekeurd onder voorbe
houd dat. daarmee geen uitspraak was
gedaan over het beleid van het be
stuur.
vormde pastorie aangetrokken voelde.
Daar kwam bij, dat ik geen domi-
neSE kon leveren, vanwege m'n vrij-
gezellenstaat. Toen kwam Sillevis
Smitt op mijn weg."
Levendigheid was er altijd genoeg
in zijn pastoraat, waarin voorlopig
wel geen verandering zal komen,
want een hoofdvlootpredikant is heus
niet een man, die altijd op zijn bu
reaustoeltje aan het Haagse Lange
Voorhout (boven Diligentie) blijft zit
ten.
Vlootpredikanten en -aalmoezeniers
voelen zich in feite al werkers in één
pastoraat. Wederzijdse erkenning en
samenwerking is er volop, wat zich
o.m. uit in oecumenische diensten en
ook in het nieuwe blad van de gees
telijke verzorging bij de marine, dat
in de plaats kwam van Roerganger
(protestants) en Stella Maris (rooms-
katholiek) samen,
Het blad is nogal gedurfd, dat wil
zeggen, een tikkeltje reactionair
waardoor het bij de „jongens" alleen
maar geloofwaardiger is geworden.
Het heet dat schijnt er in deze tijd
nu eenmaal bij te horen Experi
ment) 69.
Resultaten? (wat een woord overi
gens). De niet verplichte kerkdiensten
werden toen ze eenmaal vrijwillige
zaak waren wel wat minder bezocht,
maai- van „lege kerken" is geen spra
ke. Ook met de catechese loopt het
over het algemeen vrij aardig en het
aantal jongeren dat belijdenis doet is
belangrijk hoger dan in gemiddelde
Nederlandse gemeenten. Wat de bui
tenkerkelijken betreft: met het woord
„kerk" moet je bij de meesten maar
niet meer aankomen, dat heeft voor
hen een nogal rare klank. Maar van
uit begrippen als Christus en Evan
gelie daar gaat het ten slotte om
is vaak veel beter te praten.
Kijk, dit is toch wel een manier or
de eerste aandacht te trekken, als j
(overwegend) jongelui van allerle
pluimage met de kerkgang wilt con
fronteren. Het is een illustratie ui
E69, het blad dat in de korte tij(
van zijn bestaan erg „in" is bij d
marine.
Synode gisteren beëindigd
(Van een onzer medewerkers)
HOOGEVEEN Wij bidden
om wonderen van nieuwe bloei
en haken daarbij aan bij de won
deren van ouds. Dat zei praeses
ds. J. Kok gisteravond bij de
sluiting van de synode v van de
Gereformeerde Kerken (vrijge
maakt)
In de nood van vandaag grijpen we
terug naar de vrijmakingsakten Gods
in de geschiedenis, die onze vaderen
bevrijdde uit het diensthuis van Ro
me en uit het Babel van de Hervorm
de Kerk en die onze banden brak in
de Vrijmaking.
De vrijgemaakte kerken zijn nog
steeds in grote nood, aldus ds. Kok.
In Zeeuws-Vlaanderen
TERNEUZEN De VVD heeft bij
de gemeenteraadsverkiezingen giste
ren in Zeeuws-Vlaanderen drie zetels
meer in de wacht weten te slepen. De
KVP verloor één zetel en de Combi
natie christelijke partijen twee. Daar
tegenover stond echter de nieuwe ze
tel voor het GPV en een tweede ze
tel voor de SGP. D'66 deed met twee
zetels intrede in Zeeuws-Vlaanderen.
Er waren gemeenteraadsverkiezin
gen nodig wegens de herindeling. Er
zijn acht nieuwe gemeenten gevormd.
Omdat de grenzen van Aardenburg
praktisch ongewijzigd bleven, worden
hier gewoon op 3 juni gemeenteraads
verkiezingen gehouden. Er waren to
taal 23 gemeenten.
Gezien het grote aantal kleine par
tijtjes in Zeeuws-Vlaanderen, is het
moeilijk conclusies te trekken uit de-
zè uitslagen ten opzichte van de ko
mende provinciale en gemeenteraads
verkiezingen.
Hieronder een overzicht van de ze
telverdeling (het aantal onder 1966 is
omgerekend)
LE
rge:
ver
e C
eds
'kei
bjei
Is
olie
ij
Ze zijn gekomen in de grote verzoe oor
king de verleiding om de vrijheid, i
de Vrijmaking geschonken, te mi»
bruiken voor het vlees. Velen hange e
een dopers vrijheidsideaal aan. Z trip
willen vrij zijn van geschreven beli ien
denlsse"- \cht
Volgens ds. Kok zijn de kracht
van ontbinding in het kerverbai
nog niet uitgewerkt. De synode hei
ze in haar besluiten weerstaan, mai
die besluiten zijn op zichzelf machti
loos. Alleen Gods zegen kan ze effei
geven.
Namens de hoogleraren sprak
H. J. Schilder. Hij herinnerde eraai
dat ds. Kok eens had gezegd, dat Go
de storm in de vrijgemaakte kerke 1§lt
bestraft heeft en de kerken nu zegen
met vrede. Daarin zag hij een samen 'a*,u
vatting van gevoelens. Prof. Schilde
sprak van een ware maar door d M.
Here licht gemaakte kerkelijke situa
tie. >°gt
Er wa voor de sluiting van de sy )a f
node grote belangstelling van
meenteleden.
Deze synode, die 15 april 1969 bel
gon, is met haar 29 vergaderweken dfra j
langste geweest sinds de Vrijmaking.
1966
1970
KVP
10
9
CCP
26
24
PvdA
21
19
WD
9
12
SGP
1
2
GPV
1
1
D'66
2
PPR
-
1
Overige lijsten
42
38
109
109
SUAMEER Qp 61-jarige leeftij
is overleden de hervormde predikai
ds. J. Haanstra te Suameer, die twaa n G
jaar als zendingspredikant in voor1 18
malig Nederlands Indië heeft gewerk
Ds. Haanstra studeerde te Leide
en vertrok in 1935 naar Indië en wa
werkzaam op de Molukken en t
Amahai en Piroe op het eiland O. Ci
ram.
In 1947 keerde hij naar Nederlan
terug en stond achtereenvolgens
Lollum, Spijk (Gr.), Nijehaske, Opet i
de (Gr.) en sinds 1967 te Suamee
zijn laatste plaats.
ROTTERDAM Dr. H. Goedhaf
hervormd predikant te Rotterdan
Delfshaven, is benoemd tot docent aa rripr
het Sint Pauls-college in Limui
(Kenia) om onderwijs te geven in hi
Oude Testament.
Hij wordt uitgezonden door de G
ref. Zendings Bond.
JERUZALEM Alle nieuwe im
migranten moeten in Jeruzalem wor
den gevestigd, zodat de joodse bevol
king van de stad binnen de kortst
mogelijke tijd kan zijn verdubbeld,
zo heeft Shimon Peres, Israëls mi
nister voor immigratie voorgestend.
Hij acht dit nodig in verband met
de toekomstige politieke strijd over
het vaststellen van Israëls nieuwe
grenzen. Zijn plan voorziet in 400.000
inwoners van de stad Jeruzalem in
1974, die thans 200.000 mensen telt.
Het plan zal binnenkort onderwerp
van kabinetsberaad uitmaken.
NED. HERV. KERK
Beroepen te Spaarnwoude-Spaan
dam: C. Meijer te Ransdorp; te Brie
len (toez.): D. J. Froentjes te
Burg (Texel).
Aangenomen naar Souburg: J. v.
Heide te Eek en Wiel.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Hoogeveen:
P. v. Belzen te Vorden.
Het weer in Enropa
Amsterdam
Brussel
Frankfort
Genéve
Innsbruck
Kopenhagen
Locarno
Londen
Luxemburg
Madrid
Majorca
Mllnrhen
N-ce
Rome
i Wenen
1 Ziirich
mist
geh.bew.
motsneeuw
sneeuw
sneeuw
I.bew
zw.bew
zw.bew.
h.bew,
zw bew
sneeuw
l.bew.
bew
zw.bew.
geh.bew.
zw.bew.
LEI
G v
ieljc
;ijei
rne!
C
ra d
Bijt
DVI
apr
ïtge
mm'
asl
oo
plol
Th.
cl
irscl
[astc
ir
o.
shot
H
tie
buia
kenl
h
B
iren
Zo
e bi
r.k,
tius
ari m-
'OO
dstr
•s nen
uwe
'.V-
e v
r d
bPJi
Veri>
1
di.r
l jd i',
