MÊÊ&m*
Ëmvimii.
Tussen koeien en koersen!
„Mij komt de wrake toe'
CENTRAAL WONEN
nieuwe leefvorm voor gezinnen
door
Ger Sïolkj
Jeanne de Vlieger
Vr ij bl ij vend
praten over
geloofszaken
dialoog
ZATERDAG 14 FEBRUARI 1970
„Voor weduwen en weduwnaars, geschei-
denen en ongehuwde moeders is ons plan
natuurlijk een oplossing. Maar de meeste
belangstelling voor mijn idee komt van
jonge gezinnen met één of twee kinde
ren". Aan het woord: mevrouw Lies van
den Donk-van Dooremaal uit Nijmegen,
moeder van vier kinderen. Ze zou dol
graag haar oude beroep, onderwijzeres.
weer opnemen moor vindt een crèche een
halve oplossing. Daarom bedacht ze dit:
centraal wonen.
„Vooral beneden de kleutertijd is con
stante aandacht voor de kinderen zo be
langrijk. Met een crèche of een Stichting
tussen Twaalf en Twee komen de kinde
ren nog in de knel. Wanneer moeder van
haar werk thuis komt, moet ze nog bood
schappen doen, voor het eten zorgen. Als
het kind ziek wordt, is de opvang voor
de werkende moeder een probleem. Bo
vendien wil je, als je een baan buitens
huis hebt, ook je hele aandacht geven aan
je werk. Een werkende moeder leeft al
tijd onder een zekere druk. Het maakt
haar kribbig en ongeduldig, hoewel ze
toch ook een prettige moeder voor haar
kinderen wil zijn."
Trainend voor de grote eond
tie. Voorop Wim Bravenboj»
aan zijn wiel Sjef van de Burg.
„Het moet anders kunnen. Er
zit nog een aantrekkelijke kant
aan mijn plan: het contact met
anderen. Nu wonen in een flat
gebouw honderden mensen die
elkaar nauwelijks (willen) ken
nen. „Centraal Wonen" beoogt
een gebouw, waarin de bewoners
de beschikking hebben over een
gezamenlijke crèche, een cen
trale keuken, een wasserette,
studieruimte en een gemeen
schappelijke hobbyruimte. We
trekken van buiten een kok of
door
een kookster en voor de crèche
een vaste betaalde kracht aan,
met desnoods nog een hulp."
„Dat huis moet een intercom
systeem hebben, waardoor alle
mensen die erbij horen, onder
ling bereikbaar zijn en ook
babysitdiensten kunnen verle
nen. Eén zo'n flat laten bou
wen, is niet haalbaar. Het moet
economisch realiseerbaar zijn."
„Het is dus zaak dat we met
dit experiment voor subsidie in
aanmerking kunnen komen,
want de financiering is een
vraagstuk apart. Overigens moet
het geen opeenhoping van pro
bleemgezinnen worden: we zoe
ken naar een zeker evenwicht."
Wie zijn „we"? willen wij
weten.
Het blijkt dat uit het hele land
reacties komen. Positief zowel
als negatief. De negatieven vin
den het „slecht voor de kinde
ren". Uit een enquête van een
damesblad blijk echter, dat vijf
tig procent van de kinderen
niet eens de nodige bescherming
en aandacht krijgt van de eigen
ouders. Zó veilig is dat celletje
moeder-vader-kinderen dus he
lemaal nog niet!"
Ook in de kiboetzim heeft
men goede resultaten wanneer
vader, moeder en de kinderen
elkaar zonder de zorgjes van
alle dag, zonder het organiseren
van wat moet er morgen weer
gebeuren, of het bestraffen van
overtredinkjes, bij elkaar komen.
Integendeel, er is een ontspan
nen gezellige sfeer van samen
uitblazen na gedane arbeid.
„We" dat zijn ook mensen
die uitgenodigd worden voor
een weekendconferentie te Hel-
voirt in het conferentieoord
„Guldenberg" (tel. 04118 - 731).
„Mensen die zich met het idee
„Centraal Wonen" vertrouwd
willen maken. Met je familie op
zo'n manier wonen zou een
ramp zijn. Je zou steeds broer
tje en zusje moeten blijven spe
len. Met vreemden zal zo'n
woonsysteem beter lukken, dacht
ik," aldus nog altijd mevrouw
Lies van den Donk.
„Nee, het wordt geen soort
commune. We zijn ervóór, een
zekere privacy te handhaven.
We moeten wel iets prijsgeven
natuurlijk. Wellicht kan de
maaltijd geschieden in een zaal
met harmonicadeuren, zodat men
desgewenst met eigen gezin kan
tafelen.
„Voor veel vrouwen zou zo'n
manier van leven een uitkomst
zijn. Velen zouden wel willen
werken, maar moeten een goede
sfeer hebben om hun man op
te vangen die de rust thuis
hard nodig heeft. Dat kan nu
eenmaal niet als je zelf ook
moe thuis komt van je werk."
„Met ons kan je samen even
gezellig napraten en dan zorge
loos aan tafel, geen rompslomp
van afwas. Je zult onder de
groep zeiver vrienden vinden.
Je moet ook op je nemen alle
gesprekken die nodig zijn om
het geheel te laten functioneren,
bij te wonen. Een soort coöpe
ratie in woonvorm, ja. Geen
comune, wel een zekere gebor
genheid binnen de groep. De
ouders hebben meer tijd over
voor het gezin."
„De ervaring in andere landen
stelt ons in 't gelijk. Een we
tenschappelijk onderzoek naar
commune, wel een zekere gebor-
gewezen dat er een fantastische
harmonie is tussen onders en
kinderen daar."
Dan heeft mevrouw Van den
Donk nog een dringende vraag:
„Dit interview komt toch niet
in een speciaal knus vrouwen-
hoekje?" Gelukkig kunnen we
haar geruststellen, Ze kent geen
aparte vrouwenhoek meer. Elk
onderwerp moet voor zowel
man als vrouw belangwekkend
zijn, da's pas emancipatie. Dit
bedoelt mevrouw Van den Donk
precies; haar man, die maat
schappelijk werker is, is het er
volkomen mee eens
Wie inlichtingen wenst over
deze coöperatie (er staat een
Stichting op stapel) kan dat
doen bij de heer A. Ploegma
kers, Honds Brink 6 in Ensche
de.
Bij de ingewikkelde taak, die de NOS wettelijk kreeg toege
schoven, behoort het „bevorderen van de ontmoeting" zowel
als het „aandacht schenken aan kleine groeperingen die geen
gelegenheid hebben, zichzelf in de ether te presenteren". Een
uiterst vage opdracht, waarover al heel wat is gediscussieerd.
De omroepen, die zich af en toe bezig houden met zowel „ont
moeting" als „kleine groeperingen", vinden dat zij het zelf wel
af kunnen en de NOS zich niet behoeft op te werpen als „be
schermengel" van degenen, die geen vaste plaats in de ether
hebben.
Een feit is, dat in verscheide
ne (soms wel wat krampachtig
opgezette) NOS-programma's
telkens groeperingen in het
licht worden gesteld, die niet
zo'n algemene bekendheid ge
nieten.
Dat kan zijn nut hebben,
want in een democratie behoort
iedereen aan zijn trekken te ko
men en het is niet bewezen, dat
enige omroep zoveel ruimte
heeft gegeven aan de represen
tatie van die saamhorigen.
Een van de zondagavondpro
gramma's waarmee de NOS
blijft volharden in het „bij el
kaar brengen", is „Zienswijze"
(het is al eens van naam veran
derd, maar loopt al enkele sei
zoenen mee) waarin vrijblij
vend wordt gepraat over ..ge
loof' en diverse geloofspunten.
Dat „vrijblijvend" wil zeggen,
dat vertegenwoordigers van
kleine of althans beperkte gees
telijke groeperingen worden
uitgenodigd om ieder voor zich
of in eikaars bijzijn verklarin
gen van eigen rnziohten af te
leggen. Gespreksleider Jack van
Belle biedt het gesprokene
daarna als praatstof voor de
huiskamer aan.
Op zichzelf een loffelijk stre
ven, want de inzichten kunnen
worden gepresenteerd „ter
overdenking". Het altijddurende
gebrek in deze uitzendingen is
echter die vrijblijvendheid,
want het moet u ook zijn opge
vallen, dat er wel gepraat, maar
Scène uit „De Wals van de
Ëtoreador", morgen te zien op
7Ned. I. Van links naar rechts:
p|Fona Rademakers als de generaal.
■Elisabeth Andersen als zijn jeugd-
Ëliefde mademoiselle de Sainte-
Kuverte, Joop Admiraal in de rol
Seen zijn secretrais en Ank van der
jFpióer als generaalsvrouw.
nooit naar elkaar geluisterd
wordt.
Nooit wordt er gezegd: „Hé,
wanneer u die bijbeltekst naar
voren haalt en die zo uitlegt,
hoe komt het dan dat wij, ook
op Schriftgronden, tot een heel
andere overtuiging komen?
Kunnen wij eens vergelijken...?
O nee, men komt geen stap na
der tot elkaar, men laat zich in
feite niet eens met elkaar in.
Voor de kijker/luisteraar,
die een mixe van overtuigingen
zit aan te horen, wordt weinig
anders duidelijk, dat dat deze
voormannen (of -vrouwen) diep
overtuigd zijn van hun eigen
onwrikbaar gelijk en zich nim
mer afvragen, of een niet-me-
destander misschien ook gelijk
kan hebben.
Maar ja, dat is de vrijblij
vendheid. Zondag zullen wij
zo'n discussie kunnen aanhoren.
Enkele van de genodigden zijn
al eerder in Zienswijze versche-
De redactie van het pro
gramma. gevormd door Jaap
Jongedijk en Jack van Belle
noemde deze aflevering nogal
beschamend: „Ik geloof, jij ge
looft. hij gelooft....", alsof het
om een woordspel gaat. Aanwe
zig zullen zijn Frits Kief,
voorzitter van de vereniging De
Vrije Gedachte, de evangelist
Johan Maasbach de theosoof G.
P. Espeet en een jonge gerefor
meerde.
Het blijkt, dat naar dit pro
gramma een niet grote groep
kijkers intens luistert, en dat
Met het lengen der dagen is Sjef van de Burg weer die rusteloze, van koers naar koers
ijlende wielernomade, die ivanneer het voorjaar trillend in de lucht hangt, het bloed sneller
door de aderen voelt stromen. Anders gezegd, op de Berkelse boerderij sjokt het leventje
getvoon door, maar vader Van de Burg dient wèl om te zien naar een nieuwe invaller-mel
ker, omdat één van zijn negen telgen het fragiele racekarretje prefereert boven het paard.
Want voor Sjef van de Burg, succesvol amateurrenner in 1969, wordt het jaar 1970 alles
of niets.
Het gebeurde tijdens de kam
pioenschappen van Nederland
in Beek bijvoorbeeld, toen hij
ook in kansrijke positie de
rol van waterdrager kreeg toe
bedeeld. Sjef: Wim Braven-
boer en ik waren met een heel
stel anderen vooruit. Uit die
groep zou de winnaar moeten
komen. We hadden de meeste
angst voor Zoetemelk. Daar
vóór hadden we het steeds zo
gedaan, dat ik keihard de spurt
aantrok en dat Wim er op het
laatste eind overheen kwam.
Doordat ik zo hard aanzette
zat er voor mij meestal ook wel
een goede klassering in".
Achteraf beschouwd zeg je nu
dat de situatie die we al zo
vaak met succes afgerond had
den, bij die kampioenschappen
onverwacht kwam. Waarom?
Omdat we er nooit van hadden
durven dromen, omdat het ons
als een soort Fata Morgana
voorkwam. Goed, Wim maakt
de fout van zijn leven. Inplaats
dat hij mijn wiel pakt, blijft
hij bij Zoetemelk zitten. Maar
Joop zat er helemaal door."
„Echt, hij zat steendood. Vlak
daarvoor was hij gesprongen
en had daarbij die rappe Ben
Janbroers bij ons gebracht. Ik
was toch al kansloos, had bij
het aantrekken van die spurt
teveel gegeven. En Wim had
het verkeerde wiel gekozen,
kwam ook niet verder dan een
tweede plaats."
Inmiddels is ook Wim Braven-
boer, de bonkige Rotterdammer
die zo verschrikkelijk hard op
het lange rechte stuk aankomt,
op het appèl verschenen. De
keer over. Maar dan goed." En
laatste woorden heeft hij nog
net opgevangen. Eerste reactie
van de renner die als geen an
dere het grote mes kan hante
ren: „We doen het nog wel een
lachend: „Wanneer Janbroers
er weer bijzit, gebeurt ons dat
niet meer. Dan is het één Wim
Bravenboer, twee Sjef van de
Burg."
Koeien en koersen. Sjef van de
Burg is voorlopig een tijd van
zijn plicht als invaller-melker
af. Voor de fotograaf wil hij
echter nog wel een keer onder
Sjoukje kruipen. Het lukt, er
komt zelfs melk uit.
Even later fietsen twee ama
teurs de weg op. De gezichten
staan gespannen. Want zij be
seffen één ding heel goed: om
je waar te maken in het roeri
ge rennersmilieu, om bij de gro
te fabrieksploegen een profcon-
tract af te dwingen, moeten er
overwinningen komen. En dat
kan slechts op één manier. Door
keihard trainen
Op de winderige dijken van
Zuid-Holland, tusen de waren
huizen van driftig tomaten en
sla kwekend Westland en in
de stille bossen van Noordwij-
kerhout werkt hij samen met
Wim Bravenboer intensief aan
de conditie, schaaft hij secuur
aan dat wat tijdens het wieier-
seizoen de grote vorm moet
worden.
Sjef van de Burg: ,Jk heb
gedurende de wintermaanden
op de meelfabriek gewerkt.
Doelbewust zwaar werk ge
daan. Ik geloof dat al dat ge
sjouw met meelbalen de borst
spieren ontwikkelt, de long
capaciteit vergroot. Daarom
móet het volgens mij kunm_
lukken. Al kan je daarvan na- fagg
tuurlijk nooit iets zeggen. Kijb lp?'
je kan je voor de ploeg moeter ^=3*
inzetten. Wanneer ik bijvoor
beeld mijn kans zou moeten op
offeren, omdat Wim Braven
boer - hij is kapitein in d
Acyfit-Tricot Noble-ploeg e
ik speel de rol van luitenant
plat rijdt, is het: „Dag goed In h
klassering". Ik kan
^tekent
-#• Sjef van de Burg prefereert weliswaar de fiets boven het paard,
maar voor de fotograaf klimt hij nog wel op de brede rug. Braven
boer ziet toe.
fiets moeten afstaan, ik kan ht
bevel krijgen te moeten ruachie st«
ten, ik kan bijvoorbeeld ooy Q0
zelf stukken rijden."
Sjef van de Burg, door Joottel Ht
Zoetemelk, de winnaar van d e no<
Tour de l'Avenir, geroemd i
vérband met zijn knechten iet w.
dien zou je om grond te at-he
kunnen kopen zo'n beetje mul
ti-miljonair moeten zijn. Dcfialiste
is misschien wél wat overdre ;rjjgSn
ven, maar feit is dat er gèli 1
heel veel geld op tafel morfo ge<
komen om iels te beginnenje
„Het feit dat ik als kleine jon
yen al gek op fietsen wus, ivek Jicntii
te in een familie waar alle e |ejc
warm loopt voor de paarden
sport weliswaar bevreemding rvan.
maar iedereen heeft zich er in
middels mee verzoend. Ster "n
leer nog, ik bespeur zelfs en erle-ba
thousiasme. Wim en ik hebbe kot ef
samen een heel goed seizoe n
gemaakt verleden jaar. Ik gi 9
loof dat ik het zo kan stellet voudi9c
dat, wanneer we er in slagt ware
een paar klassiekers te winnej moeten
de stap naar de Profession!
gerust kan worden gemaakt.i '^p
Maar vóór het zo ver
vóór de eerste grote amateun
klassiekers zoals de Ster v<j m z<
Zwolle en de Ronde van Zui
Holland aan de orde korr\
moeten er wel heel wat kilornp
tertjes in de benen zitten. Sjt
Een reeds verleden jaar aangt
kondigde doorbraak dient tij
dens de komende maanden l
worden gerealiseerd. Evenal
boezemvriend Wim Braven
boer hoopt Sjef in 1971 in d
rijen der broodrenners
royaal inkomen bijeen te fiet
sen.
Waarom? Ligt het niet voo
de hand dat iemand met he
diploma middelbare landbouw
school de voetsporen van zijl
voorouders gaat drukken, even
eens boer wordt?
Sjef van de Burg peinzend
„Voor het boerenbedrijf is et
in het licht van de EEG ge
zien weinig toekomst. Sane
ring en fusie zijn op het ogen
blik niet van de lucht. Boven
werk, had daar ook tijdens he
afgelopen wielerseizoen mei
te maken.
geeft dan aanleiding tot heel
wat kritiek en vragen. Een mooi
resultaat, maar er zit ook een
schaduwkant aan, want een uit
zending die zoveel vragen op
roept, heeft weinig verklaard en
daar moet het toch mede om
gaan.
Dikwijls wordt bij de NOS
geïnformeerd waarom de „grote
kerken" zo wemig worden uit
genodigd om te komen getuigen.
Vaststaand antwoord: die komen
voldoende aan het woord mid
dels de ether (en dat is ook zo),
en dit programma is juist be
doeld voor kennismaking met
kleine secten en groeperingen.
Maar... hoever strekt die „ken
nismaking" eigenlijk? Is dit
werkelijk een .dienst" aan deze
mensen?
„De doodstraf is in ons land geluk
kig niet van kracht. Het zou vreselijk
zijn als een onschuldige ter dood werd
gebracht. In de gevangenis kan men
zich nog bekeren. Zo ook de drie uit
Breda. Jezus sprak: „Vader vergeef 't
hun want ze weten niet wat ze doen."
Zouden wij mensen dan van geen ver
geven weten?", oordeelt mevrouw C.
Peters te Dordrecht.
„Moet de overheid het zwaard in de zin
van doodstraf hanteren? Mevrouw J. M.
Busser te Papendrecht gelooft van niet:
God zegt: Mij komt de wrake toe, ik zal
het vergelden. Mooi natuurlijk als je zelf
buiten schot blijft als je er niet voor
behoed wordt, zou het moeilijk zijn je
handen thuis te houden. Laten we het
overgeven aan Hem die zei: „Ik heb u
'oü uw naam geroepen, gij zijt Mijn".
Deze brief zou een troost kunnen zijn
voor de heer H. Muis te Hardinxveld-Gies-
;endam. Vier jaar geleden werd een fa
milielid van hem vermoord en een bedrag
van tien mille geroofd. „De eis was twintig
jaar. de uitspraak twaalf jaar en zijn vrouw-
vertelde mij: als de dader goed oppast,
komt hij met zes jaar vrij. Is dat recht?
Gemeen en smerig! Hij had de kogel ver
diend. De reclassering moeten ze maar
ïfschaffen, die houdt smeerlappen de hand
jocen het hoofd".
De heer A. de Boon uit Hardinxveld-
ziessendam vindt dat de overheid tekort
schiet. „Ieder die niet blijft in al hetgeen
geschreven is in het Boek der Wet om
dat te doen is vervloekt. Ik heb alle res
pect voor psychiaters, alleen jammer dat
/.ij er aan te pas komen als het kwaad
i-eeds geschied is. Laten we onze schuld
belijden en leven iaar Zijn rechten'.
De heer G. Jansen Gillebaard uit Den
Haag is het eens met de uitspraak van
André Obrecht, dat de Franse beul zijn
guillotine de beste bewaker van de maat
schappij vindt. Het ontstellend aantal
gruwelijks misdaden in ons land gepleegd,
bewijst toch wel hoe weinig beangst men
is voor de bestraffing die volgt op een
veroordeling! Enige jaren gratis logies in
een comfortabele gevangenis of een psy
chiatrische inrichting waaruit ontsnapping
mogelijk is, is helemaal niet afschrikwek
kend! Waarom ik als christen vóór de
doodstraf ben? De bijbel stelt duidelijk dat
de moordenaar die opzettelijk iemand
doodt, zeker gedood moet worden. Er wordt
beweerd dat de wetten voor het maatschap
pelijk leven zoals God ze aan Israël heeft
gegeven,alle zijn opgeheven. Dat is ner
gens in de bijbel te vinden, alleen de
schaduwwetten betrekking hebbend op de
Messias, zijn vervuld. Ik denk vaak aan de
bijh|1(
- wen
flimproducer Cecil de Mille die zei: „De
toekomst van de wereld zal ervan afhangen
hoe de jeugd met de Tien Geboden han
delt".
De heer A. Dröge te Vuren werd als
zeventienjarige jongen in Schiedam door
de Duitsers bij een razzia opgepakt. „Ik
behoor tot de middengroep, (in uw artikel
veel communicatie maar weinig begrip).
Ik vind dat de doodstraf toegepast moet
worden op personen die met voorbedachte
rade grote wreedheden en afschrikwek
kende moorden gepleegd hebben op dik
wijls weerloze en onschuldige medemensen.
Hans van Z. of Oude Nol moesten ze niet
de kans geven een bewaker te vermoorden
of om te kopen. La word misselijk als ik
die dingen lees. Een paar jaar geleden
stapte in Soest een twintigjarig meisje uit
de bus, ze werd van achteren aangevallen
en vermoord door een gestoorde. Hij was
nog zo weinig gestoord dat hij geen flinke
kerel van voren aanviel maar wel een
weerloos meisje kijk die man kreeg bij
mij gelijk de kogel."
„Als ik lees dat gevangenen staket
omdat ze in augustus erwtensoep krege
en dat die staking geaccepteerd werd, i
bij mij, die als zeventienjarige jongen drie
maal in de week zonder eten naar mij
werk moest, de misselijkheid helemae
compleet. Er zijn landen waar de arbeider
nog geen stakingsrecht hebben, kan j
nagaan hoe vrij wij in Nederland zijn al
zelfs gevangenen stakingsrecht hebben.
De heer Jan Retiep uit Den Haag -vind
ons land te goedig om streng te straffen
laat staan met de dood. „De doodsti
is in Nederland niet haalbaar. Ik behoef
tot hen die primair vragen wat de
zegt. Lang niet iedere moordenaar
met de dood gestraft. Dus geval voor ge\
bekijken. Ons goedige volk spaart HeveL(
de gruwel-moordenaar dan dat het zij
slachtoffers (gezinsleden) financieel scha
deloos stelt! Het is te gek dat de belasting
betaler plm. 150,per dag op tafel le
voor iemand die moet zitten. Bovendii
betaalt de belastingbetaler in vele gevalle j,
zijn gezin! Als ik lees dat er ook sport
dieven zijn (zie het artikel over kunst doo
gevangenen) dan begrijpt u wel dat ik
dat gevangenen hun kosten zelf dragen.
„Rechter zijnde, zou ik niet gaarne
doodstraf op mijn geweten hebben, w
de doodstraf is onherroepelijk", aldus me
vrouw Van Vliet uit Den Haag. Dan bet
levenslange dwangarbeid, kan nog nutt
zijn. Maar hoe en waar, wy hebben ge
Siberië. Zeer gevaarlijke personen moet
voor altijd'uit de samenleving gebanm
worden. Dit geldt ook voor gevaarli
psychische gestoorde mensen. Hoe vaal
is het nu al voorgekomen dat iemand n
proefverlof een vrouw of kind doodt?"
Mevrouw Van Vliet heeft nog een idee
„Laat herrieschoppende jongeren in ee:
kamp om beurten de leiding dragen, een!
kijken of zij dan ook afwachten om afge
ranseld te worden. Arbeidsdienst, zoals it
de bezetting, lijkt mij niet kwaad."
Willen lezers die om een of anlere reder
zelf eens van hun vrijheid zijn berooft
(wij laten desgewenst uw naam weg!
daar eens verslag van doen?
1 me' tr
In e
en I
lafste
«I
la'-ob
'oonF
Gr<
lad e
list d
lat d<
De l
It: „I
•te ien' r
deed.
iSjWe
■liji taan 1
