tussen oud en nieuw
„Kaping" was
publiek geheim
SUKRISTOL
Door nalatigheid
zou zakenman
zijn overleden
Enorme brand vernietigt
voor anderhalf miljoen
- -
Prijzenslag in
mini-panty's
Frankrijk houdt
50 Israëlische
toestellen vast
Frans onderzoek in volle gang
Minder knallend
afscheid dan in
voorgaande jaren
Biafranen
houden stand
MBJ
WOENSDAG 31 DECEMBER 1969
ifiiiiPillfeïS*
We kijken ons tuintje in: in de greep van de winter. Groen is er
piet meer; alleen aan de boomtakken hangt nog een enkel ver
schrompeld blad. De chrysanten zijn sinds lang verdord, en de
jgneeuwklokjes schuilen nog onder de harde grond.
I Toch moet de lente onderaards werkzaam zijn. Maar we kun-
°Jnen het niet zien. Nu, 31 december 1969.
I Er zijn zoveel dingen, die we (nog) niet zien. In de jaren zestig
„hondejaren" lazen we ergens werd de komst van de nieuwe
jmens voorspeld. „Een nieuw type mens vormt zich. Mondiaal ge
oriënteerd inclusief denkend over de grenzen van volkeren en
rassen heen, het nieuwe type Nederlander, dat eindelijk de bood
schap van Teilhard de Chardin verstaat, die zei dat de poorten van
de toekomst slechts open zullen gaan voor allen tesamen."
Misschien zijn ze er, we kennen er weinigen.
De laatste dagen is traditie
getrouw vaak teruggeblikt: op
op de afgelopen tien jaar
vol geweld (het is al bijna
gênant dit uit te spreken) en
soms verder terug.
Ook worden verwachtingen
uitgesproken over de jaren die
als 't ware ongeduldig voor de
deur van onze woningwetwo
ning, flat of bungalow staan. Er
zijn „prognoses" van futurolo
gen, die iets van een heilsver
wachting hebben. Sommigen
vestigen hun hoop niet op de
techniek, maar op revoluties en
grote mannen.
Niet meer op Adenauer, Chur
chill en de Gaulle. De oude man
van Rhöndorf is dood, evenals
Winstons Churchill. Hun namen
staan in de geschiedenisboekjes.
En de Gaulle loopt soms mok
kend tenminste dat vermoe
den we door zijn tuin.
Er zijn anderen: Mao, Fidel
Castro, Che Guevara. De heilsver
wachting is zo oud als de mensheid.
En het streven naar een betere we
reld die we volgens sommige we
tenschappelijke voorspellers in de ja
ren zeventig tegemoethollen is niet
te veroordelen.
Maar hoe vaak slaat het niet in
zijn tegendeel om? We beginnen
woorden, die als reclame-slogans
worden misbruikt, te wantrouwen.
Bij voorbeeld het bijvoeglijk naam
woord NIEUW. Een soort nieuw dat
al zo oud is.
Op de drempel van deze eeuw ston
den onze voorouders te trappelen om
als we de verhalen mogen geloven
de nieuwe tijd binnen te gaan. en
milider lang geleden rolde de stoom
wals van de nieuwe orde over Euro
pa, dat een „Neuropa" moest worden.
De prille socialistische beweging
dacht aan een nieuwe dageraad. In
oprechte dankbaarheid voor de wel
vaart en de sociale verworvenheden,
constateren we toch dat de nieuwe
soorten chocola en spilnazie die de
tv-reclame door lekkerbekkende, gre
tig happende, mooie dames en heren
laat presenteren, ons meer doen den
ken aan schemering in het oude Euro-
Wat voor nieuws zullen de komen
de jaren brengen? De nieuwe
mens, waaraan in laboratora en psy
cho- technische instituten al opge
wekt wordt gedokterd? Of het type
mens, dat wijlen Romano Guardini
cultuurfilosoof in zijn boek „De
gestalte der toekomst" heeft ge-
schetst?
Over de generaties van de laatste
honderd jaar zegt hij: „De mens
heeft een mate van macht ontwik
keld, die boven alles wat men vroe
ger kon vermoeden, uitgaat. Deze
macht heeft zich verregaand geobjec
tiveerd; in wetenschappelijke inzich
ten en arbeidsstructuren, die steeds
nieuwe problemen oproepen; in poli
tieke structuren, die zich bewegen
naar iets In de toekomst; in techni
sche vormen, die als het ware vanuit
hun eigen dynamiek voorwaarts drin
gen..."
„Het werk en het effect daarvan
gijn hem over het hoofd gegroeid en
Huib Goudriaan
(Foto Herbert Behrens)
hebben zich onafhankelijk gemaakt.
Zij zijn iets van buitenmenselijke,
kosmische, om niet te zeggen demoni
sche aard geworden, dat niet meer
door de mens geleid kan worden Be
tekent dit dat hij niet meer de
macht, maar de macht hem regeert?"
Guardini concludeert dat de mens
die in de komende tijd nodig is, moet
weten dat er geen heerschappij be
staat, die niet tevens heerschappij
over zichzelf is. „Er kan geen vorm
tot stand komen, als degene die hem
wil scheppen niet zelf gevormd is. Er
bestaat geen grootheid, die niet op
zelfverloochening steunt. Het geloof
aan de zogenaamde goede natuur is
lafheid. Het kijkt langs het kwade
heen, dat er evengoed is."
Dit lezend denken we aan de plan
ners, de planologen, de opstandige
studenten. de sociologen, de psycholo
gen, de mensenmakers die ons biolo
gisch erfgoed denken te verbeteren.
We denken ook aan de regeerders:
aan Pompidou en Nixon, Husak en
Ulbricht, Luns en Wilson.
Wie zi.in de mensen, die ingrepen
in Tsjechoslowakije en Vietnam? Wie
beslissen voor ons en onze kinderen?
We hopen van ganser harte dat ze
soms ook door twijfel worden bekro
pen, zoals wij. We hopen tevens dat
ze niet alleen de problemen, maar
ook zichzelf doorzien.
Guardini zegt dat het type mens,
dat we nodig hebben, bij machte
moet zijn door de schijn heen te zien,'
die temidden van alle wetenschappe
lijke en technische ontwikkeling
heerst: door het bedrog van de
liberale cultuurvergoding, maar ook
van de totalitaire wereldvervolma-
king en van de nieuwe mythen."
En hij gaat verder: „Als u de we
tenschappelijke onderzoekingen de
technische constructies en de econo-
miscge ondernemingen en organisa
ties nagaat tot het punt, vanwaar zij
uitgaan waar komt u dan terecht?
Bij de mens. In waarheid voeren al
le, ook de meest „realistische" beslui
ten terug naar een uur waarin d#
mens met zijn inzicht, zijn wil ein
zijn geweten alleen was en zich af
vroeg: wat is het juiste?"
Guardini besluit: „Ofwel er was
'.o n uur niet, en dan was juist deze
afwezigheid het eerste, en daaruit
ontstond dan de zinloosheid... Wan
neer men tijden beleefd heeft als de
laatste tientallen jaren, dan moest
men eigenlijk enigszins weten hoe
het menselijk bestaan verloopt. Em
waarom de meest doordachte orde
ning en de aanwending van de mach-
tigste krachten op puinhopen konden
uitlopen."
Waarom? Waarom zullen wij wel
licht de komende jaren mieuwe puin
hopen aanschouwen? Misschien heeft
het er iets mee te maken dat we
steeds minder met onszelf alleen zijn.
Wat ook niets nieuws is. Blaise pa
scal schreef al in de zeventiende
eeuw „dat al de ellende uit één oor
zaak voortspruit, namelijk deze dat
zij geen ogenblik rustig in een kamer
kunnen blijven zitten. Iemand die er
behagen in schept thuis te zijn, zou
niet er op uit trekken om een stad te
helpen belegeren."
Wij, twifctigste-eeuwers, kunnen he
laas niet eens rustig thuis zitten. Het
tv-scherm brengt de onrustige we
reld bij de thuiszitters. En volgens
een terzake kundige psycholoog over
voert de Amerikaanse televisie de kij
kers met zoveel geweld, dat doden
lustprikkels opwekt bij kinderen, er
een breuk tussen ouders en kinderen
ontstaat, en eenderde van de kinde
ren van de Newyorkse lagere scholen
niet kunnen lezen bij het verlaten
van de school.
Niets kwaadaardigs over het
medium als zodanig, maar in
Nederland heeft het kunstmatige
leven van het scherm gelukkig
nog niet zoveel invloed. En het
alleen zijn, het zoeken van de
stilte? Misschien is er vanavond
naast de oliebollen, de sherry,
de port, de jonge of de ouwe,
het bier, de whisky, de diverse
wijnen tijd voor bezinning.
Over het jaar dat aan de deur
klopt, en dat nog nieuw is. Een
onbeschreven blad papier, dat
hopelijk vol komt op de manier
die u gelukkig maakt.
Het kan ook anders gaan dan
we willen. Temidden van 's we
relds troosteloosheid, die ons af
en toe naar de keel grijpt, den
ken we wel eens aan het slotkoor
van Beethovens Negende Sym
fonie:
„Seid umschlungen, Millionen!
Diesen kuss der ganzen Welt!
Brüder, überm Sternenzelt
Muss ein lieber Vater wohnen."
Broeders, boven de sterren
moet een goede Vader wonen.
EMMEN Onder dameskousen
fabrikanten wordt een felle concur
rentiestrijd in z.g. mini-panty's ver
wacht. Danlon zal ze gaan brengen
van 1,75. Andere fabrikanten zullen
volgen met prijzen eveneens onder de
twee gulden.
De mini-panty heeft een snelle op
komst gehad. Hij kenmerkt zich door
grote elasticiteit, waardoor het moge
lijk is één kwaliteit en één maat te
brengen, die door een groot aantal
vrouwen kan worden gedragen.
Behalve deze goedkope „eenheids
kous" zullen ook de duurdere panty's
voordeliger worden. Volgens de in
dustrie gebruikt de Nederlandse
vrouw per maand gemiddeld twee
paar kousen of twee panty's. De
meesten beschouwen ze als weggooi-
kleding: bij beschadiging worden ze
niet meer gerepareerd.
BORDEAUX Direkt na de „ka
ping" van de vijf kanonneerboten,
kwam ook de kwestie van de vijftig
door. Israël gekochte straaljagers
weer in het volle daglicht. Frankrijk,
gebonden door het wapenembargo
dat de Gaulle begin januari instelde,
levert deze toestellen niet af.
De laatste drie Miragestraaljagers
zijn gisteren aan de Franse lucht
macht overgedragen. Nadat het le
veringsverbod was opgelegd, heeft de
Dassault-fabriek de toestellen over
verscheidene bases verspreid.
Luchtvaartmensen zeggen dat een
gang van zaken zoals bij de kanon
neerboten bij de Mirages niet mo
gelijk is. Commercieel en juridisch
ligt dit heel anders.
Eigendom
Israël heeft terugbetaling van het
bedrag dat voor de kanonneerboten
was gestort, aanvaard, maar weigert
pertinent de koopsom voor dc Mira
ges terug te nemen. Deze vliegtui
gen zijn dus nog geheel hun eigen
dom. De Franse regering levert de
vliegtuigen niet af, maar kan er op
geen andere manier over beschikken.
De luchtmachtbases Istres, waar
40 van de 50 Israëlische Mirages
staan, wordt streng bewaakt. Boven
dien kunnen deze vliegtuigen Israël
niet bereiken zonder minstens een
maal tijdens een dergelijke vlucht
te tanken. Daarvoor zou een tussen
landing in Italië of Griekenland no
dig zijn.
Dassault onderhoudt de vliegtui
gen op zijn kosten omdat zij voort
durend vliegklaar moeten zijn. Daar
om ook vliegen Franse piloten er
tweemaal per maand mee.
Inspectie
Israëlische deskundigen, die deel
uitmaken van de Israëlische aan
koopcommissie die al jarenlang in
Parijs is gevestigd, voeren regelma
tig inspectie uit op de vliegvelden
waar hun straaljagers staan. Zij zijn
hiertoe onder het koopcontract ge-
rectigd.
Hoewel Israël in de VS 50 Phan-
tom-straaljagers heeft gekocht, en er
nog 25 wil kopen alsmede 75 Sky-
hawks, blijft het land belangstelling
houden voor de Mirage-5 omdat deze
veel goedkoper is.
Zoeken naar vermist
jongetje gestaakt
HAARLEM Het zoeken naar de
vermiste 8-jarige Erik Hoogenboom j
is gisteravond gestaakt Honderdvijf- i
tig militairen hebben vergeefs de om
geving van de Hartekamp, waar de
iongen werd verpleegd, uitgekamd.
De politie van Heemstede neemt
aan dat het jongetje door het ijs van
de Leidse vaart is gezakt en is
verdronken. Behalve de militairen
hebben ook politiemannen en kik
vorsmannen aan de speuractie deel
genomen.
(Vervolg van pagina 1)
CHERBOURG Vier Franse
ministeries: van financiën, de
fensie, buitenlandse zaken en
transport, zijn gisteren een uit
gebreid onderzoek begonnen van
de papieren, die het vertrek van
de vijf kanonneerboten uit Cher-
bougr mogelijk hebben gemaakt.
Deze vier hebben alle een aan
deel gehad in de goedkeuring
van de verkoop van de boten en
hun vertrek uit Frankrijk.
Een van de onopgehelderde vragen
is hoe het mogelijk was dat de auto
riteiten de boten hebben laten ver
trekken met Israëlische bemannin
gen.
De Israëliërs waren, zoals gebrui
kelijk is, in Cherbourg om de sche
pen te testen. Hoewel Starboat de
schepen had gekocht voor vreedzame
doeleinden, zoals de Franse regering
volhoudt, Heten ze ze toch gaan met
de Israëlische zeelui.
Publiek geheim
Franse kranten schrijven .dat
strenge maatregelen zullen worden
genomen tegen de ambtenaren en
autoriteiten, die bij deze zaak een
AMSTERDAM De weduwe van
een op 24 december in het Wilhelmina
Gasthuis overleden zakenman, de 49-
jarige M. J. J. Wijnberg, heeft by de
justitie om een nader onderzoek ge
vraagd naar de omstandigheden die
tot de dood van haar man hebben ge
leid.
De heer W. werd op 21 december
opgenomen wegens blindedarmontste
king. Er werden complicaties vermoed.
Volgens de echtgenote zou het voor
onderzoek te lang hebben geduurd,
waardoor buikvliesontsteking kon ont
staan. Als gevolg daarvan zou de man
zijn overleden.
Zij wendde zich tot de justitie, op
vermoeden van nalatigheid in het zie
kenhuis.
(Vervolg van pag. 1)
De brand ontstond in het schaftlo
kaal van de firma Zwijsen,
waarschijnlijk rond de brandende
oliekachel. Het vuur greep om zich
heen en in geen tijd stonden kantoor
en opslagruimte van de ijzerhandel
in lichtelaaie. Men kon een nieuwe
vorkheftruck en enkele papieren in
veiligheid brengen; voor verder ber
gingswerk was geen tijd.
Vlucht
Het personeel, 25 van de 35 werk
nemers van Zwijsen, dat op punt
stond naar huis te gaan, kon weinig
meer doen dan de vlucht nemen.
De vuurhaard nam direct zulke ge
weldige vormen aan, dat de ge
reedschapswagen, die op het eerste
alarm was uitgerukt en binnen drie
minuten ter plaatse was, machteloos
stond.
Daar kwam bij, dat de eerste aan
pak van de brand weinig gelukkig
was. De gcreedschapswagen werd zo
ongelukkig opgesteld, dat deze op een
beslissend moment snel moest terug
trekken, daarbij een waterver-
deelstuk met aangesloten slangen
stuktrekkend.
Het gevolg was, dat de vlammen,
die inmiddels uit het dak van de
opslagloods sloegen en tot de
vensters op de tweede verdieping van
de zijgevel van de zeilmakerij reik
ten, vrij spel hadden.
Onder de hitte knapten de ruiten,
het vuur sloeg naar binnen, rondgrij-
pend in de stikkerij op deze tweede
etage. De opgeslagen vlaggen, die
hier afgestikt worden, waarna ze dan
elders geverfd moeten worden, wil
den wel branden.
Hoewel het binnen negen minuten
van klein alarm groot alarm was ge
worden en er rond half zes, dertien
minuten na tet uitbreken van de
brand, een macht aan materieel
beschikbaar was, bleek het niet mo
gelijk uitbreiding van de brand in de
zeilmakerij te voorkomen.
Ook hier werden de eerste verdie
ping en het magazijn op de begane
grond zo snel door de vlammen vero
verd, dat ook het 20 man tellend
personeel van de zeilmakerij, dat uit
gelopen was om de brand bij de bu
ren te zien, niets uit het gebouw heb
ben kunnen redden.
Toch nog
Tot overmaat van ramp was een
deel van de administratie van
Zwijsen bij Hendrik Veder in veilig
heid gebracht, een maatregel, die er
toe geleid heeft dat dc geredde pa
pieren alsnog verloren zijn gegaan.
Een spectaculaire foto van de
grote brand aan de Rotterdamse
IJselhaven, die gisteravond twee
bedrijven vernielde. De politie
hield de samengestroomde
nieuwsgierigen op een veilige af
stand. Er was zoveel publieke
belangstelling dat een uit Over-
schie opgeroepen ploeg vrijwil
ligers grote moeite had het ter
rein van de brand te bereiken.
De politie moest hen ten slotte
verder helpen.
Op het kantoor van Hendrik Veder is
men er tenminste nog in geslaagd
iets van de administratie in de
brandkast te doen voordat men de
vlucht nam.
Hoewel de brand in de zeilmakerij,
waar alle aandacht zich op richtte
omdat er van de ijzerwarenopslag
toch niets te redden zou zijn, van
drie kanten werd aangevallen, en on
der meer de waterkanonnen van de
drie blusboten van de havendienst
ongelooflijk veel water naar binnen
wierpen, was de strijd hopeloos.
Het vuur liet zich door de felle
Noordoostenwind opgejaagd door
niets weerhouden. Het heeft er zelfs
naar uitgezien, dat het gebouw zou
instorten; een zijgevel en de voorge
vel trokken bij de geweldige hitte
ontwikkeling zienderogen krom.
Wel slaagde de brandweer erin,
links de opslagplaats van de groot
handel in bouwmaterialen van Van
Wijngaarden en rechts de be
drijfsruimten van de handelscompag
nie Goudriaan te sparen, ofschoon
brand en waterschade konden wor
den voorkomen.
Op een moment dat het ernaar uit
zag dat het vuur in de zeilmakerij
wat afnam en men tenminste enige
greep op de brand kreeg, deed zich
een nieuwe moeilijkheid voor.
Oliewalm
De olieopslagtank van de kachel,
waaromheen alle ellende begonnen
was (gisteravond bestond overigens
niet de minste zekerheid over de oor
zaak van de brand) vatte vlam. het
geen onmiddellijk het hele operatie
gebied in een dikke vette walm zette,
waarin niets meer te zien was. De
persluchtmaskers bewezen uitsteken
de diensten, de schijnwerpers van de
brandweervoertuigen moesten het te
gen de rookdelen afleggen.
Rond acht uur was ook de zeilma
kerij zo ver uitgebrand dat men de
brand meester was en het gevaar
voor nieuwe uitbreidingen onder
meer naar de opslagplaatsen van de
handelscompagnie en voorts de
nieuwbouw van de zeilmakerij Hen
drik Veder iets verder op bezwo
ren had. De nablussing heeft echter
ook nog uren gevergd.
Geen cyclamaten èn
geen calorieën!
de veilige zoetstof
In handig draaldoosje.
400 tabletten 85 cent.
Goedgekeurd door de Ned. Ver. van
Suikerzieken.
minder duidelijke rol hebben ge
speeld.
Het persbureau Associated Press is
na een onderzoek in Cherbourg tot
de voorzichtige conclusie gekomen
dat een aantal hoge functionarissen
op de hoogte geweest moet zijn van
de operatie. Het vertrek van de ka
nonneerboten scheen een publiek ge
heim.
Een voorbeeld: op kerstavond
vroegen drie Israëlische zeelui aan
de apotheker Thorel om alle vita
minetabletten die hij in voorraad
had. René Lavieille hoorde deze con
versatie aan. De apotheker zei dat hij
bijna niets voorhanden had, maar dat
zijn voorraad maandag weer zou zijn
aangevuld. De zeelui hadden hem,
aldus Lavieille, geantwoord dat ze
er dan niet meer zouden zijn.
■oheldera
Deze luchthartige conversatie, con
cludeert AP, zou er wel eens np kun
nen wijzen dat de zeelui wisten dat
de Franse autoriteiten hun niets in
de weg zouden leggen als zij door
het radarscherm van dc haven zou
den vertrekken.
Grote haast
Aan de andere kant blijkt echter
dat de Israëliërs in grote haast zijn
vertrokken: op de kade werd een
kist gereedschap achtergelaten en
ook zes personenauto's van de zee
lui bleven in Cherbourg. Een aantal
officieren had in een hotel plaatsen
gereserveerd voor het kerstdiner.
Een jonge verslaggever, die vriend
schap had gesloten met twee Israë
lische officieren, zei echter dat zij
openlijk verkondigden dat zij de bo
ten mee naar Israël zouden nemen.
Een andere verslaggever hoorde op
21 december van een (Franse)
vriend, die op de scheepswerf werkte
waar de kanonneerboten waren ge
bouwd. dat de schepen in de loop van
de volgende week zouden vertrek
ken.
V rachtauto\s
Ook had deze man gezegd dat
iedereen het stilzwiigen was opge
legd. Dit ofschoon iedereen dc
vrachtauto's, die voedsel en voorra
den naar dc kanonneerboten brach
ten, duidelijk had kunnen zien.
De meest gehoorde uitleg in Cher
bourg voor de geheimhouding rond
het vertrek van de kanonneerboten
is, dat de Israëliërs en hun vrienden
bang waren dat, als zij te lang wacht
ten, anti-Israëlische elementen er
achter zouden komen en het vertrek
zouden verhinderen.
DEN HAAG „Ik schat, dat het
Nederlandse publiek dit jaar voor on
geveer 8,5 miljoen gulden heeft uitge
geven voor de aanschaf van vuur
werk. Opmerkelijk is echter, dat er
een tendens is naar minder lawaaie
rig vuurwerk. De vraag naar knal
lend vuurwerk is wat afgenomen,
maar de interesse voor vuurwerk
met lichteffecten is gestegen.
Aan het woord is de heer Chr.
Hoekstein, stafmedewerker van de
Kon. Ned. Kunstvuurwerk- en muni
tiefabriek A. J. Kat v/h Loeff NV,
aan de vooravond van het einde ven
de jaren zestig.
De fabriek heeft het hele jaar door
enorme hoeveelheden vuurwerk gefa
briceerd en uit China geïmporteerd.
Alle voorraden zijn thans vrijwel uit
verkocht Het Chinese vuurwerk
met name het zogenaamde slinger-
vuurweric is dit jaar bijzonder iai
trek, zo vertelt de heer Hoekstein.
Hij meent, dat het publiek, evenals
het vorig jaar, duidelijk voor het
duurdere vuurwerk heeft gekozen.
Zonder aarzeling worden stukken ge
kocht van 10 of zelfs meer. Toch
blijft het goedkope rotje bij velen
een geliefd artikel.
GENÈVE Biafraanse troepen
hebben een een federale Nigeriaanse
eenheid, die probeerde in een gebied
ten zuidoosten van de weg Owerri -
Port Harcourt door te dringen, ver
nietigd.
Tijdens gevechten In het zuid
westen hebben de Biafranen een vij
andelijke aanval afgeslagen waarbij
zware verliezen aan de Nigerianen
zouden zijn toegebracht en verf mili
tair materieel werd buitgemaakt
De federalen hadden in het gebied
van Anambra en in Onitsja een ge
weldig offensief ontketend. Ook hier
konden de Biafranen stand houden.
Samen werki lig
KNSM-Müller
in onderzoek
AMSTERDAM/ROTTERDAM
De direkties van de Koninklijke Ne-
derlandsche Stoomboot-Maatschappij
en van Wm H. Müller en Co N.V.
hebben .meegedeeld in overleg te
zijn<
Zij onderzoeken of een samenwer
king op het gebied van de zeescheep
vaart en erin intensivering van de
reeds jaren bestaande samenwerking
op het gebied von de daarmede ver
band houdende bedrijfsactiviteiten
tot een versterking van de positie
van beide ondernemingen zou kun-
tnen leiden.
Het is echter op dit ogenblik niet
mogelijk enigerlei indicatie te geven
tot welk resultaat dit overleg zal lel*
den, aldus de mededeling.
