,CNV MOET BEWEGING BLIJVEN' Krant van FORMAAT PANORAMA Vakbeweging mag niet in eigen apparaat vastlopen ■asEn VOOR U Geloofs waarden spelen rol staat niet in de krant komt niet op de t.v. Max Vis - vijftig jaar filmoperateur: Huib Goudriaan Bejaarde fietser door busje gegrepen 13 VRIJDAG 21 'NOVEMBER 1969 Voorzitter NKV „Die ouwe kan goed praten, zullen jongeinensen wel zeggen, ïaar ik vond het vroeger nu eenmaal rustiger en gezelliger. De feer in de zaal, zeg maar het publiek, is gejaagd geworden. Vroe- er gingen de mensen ook echt uit: ze gingen naar het theater, 'egenwoordig pikken ze een bioscoopje." Woensdag was het een halve eeuw geleden dat Rotterdammer ïax Vis (63) als leerling-filmoperateur zijn loopbaan begon. Op 9 november 1919 (Charly Chaplin was nog maar enkele jaren deur en Rudolph Valentino precies een jaar in Hollywood) nam Vis als leerling in een filmcabine plaat6. Niet voor het eerst van zijn leven: „Als kind neusde ik al rond d de cabines van het W.B.-theater, waarvan mijn vader de eige- aar was. Zodoende kon ik gauw leerling worden; en toen ik 1 jaar was stond ik al zelfstandig." In de film.ca.bine van de Rot- rdamse bioscoop Arena, waar is nu chef-operateur is, vertelt ij het verhaal van vijftig jaar chter projectors zitten. Begon £1 ij in 1919 met een projector met |ll poelen die elke tien minuten westen worden verwisseld, nu edient hij drie kanon-achtige tachines, met spoelen van elk ^|?00 meter en een draaitijd van <.er dan een uur. In een halve eeuw verandert er el iets: „Het materiaal van de films in die tijd slecht. Vaak stond de oei in brand, maar dat was niet zo Hoofdzaak was dat het publiek at niet merkte, want dan zou er jniek kunnen komen. En als film- [lerateur was je verantwoordelijk voor je publiek als een busohauffeur voor zijn passagiers Met orkest De heer Vis begon in een tijd dat nog geen geluidsfilms waren. Elk »Id werd toegelicht met on- rschriften, en aankondigingen als linde eerste acte". De eerste films geluid „sprekende films" aren in feite die met de muziekpar- in de ondertiteling „De diri- nt las vanuit de orkestbak, die elke oscoop toen had, de partituur en zo de muziek met de film syn- iroon doen lopen." „Een volgende stap" §-= vertelt de bilaris „was de operettefilm aarbij de artiesten, operettezangers, let de film van stad tot stad reisden in de bioscoop met hun eigen spel meezongen. Een van die films was Der Rosenkavalier, die in 1921 in Rotterdam kwam: natuurlijk een he le belevenis voor het publiek". (De acteurs in de orkestbak maar oplet ten of hun monden op het doek nog niet opengingen). Pas in 1929 draaide Vis de eerste geluidsfilms zoals wij die kennen. De film heette „Elaine. Inmiddels was ook gewerkt aan de ontwikkeling van de kleurenfilm. „De eerste waren met de hand gekleurd. Fabrieksmeisjes kleurden 52 beeldjes in een meter film; een film was zo'n 2000 meter lang, dus je kunt wel nagaan wat een werk dat was." Na de oorlog kwam de drie-di mensionale film, waarbij het publiek een bril moest opzetten om het diep te-effect te bereiken. Dit werd overi gens geen succes. De 70 mm groot beeldfilm liep beter. Bloed zien Als operateur was Max Vis in de eerste plaats betrokken bij de tech niek. Toch weet hij boeiend te ver tellen over de geleidelijk veranderde JUBILERENDE MAX VIS: grotere spoelen en bredere films maar minder gezelligheid Bejaarden Mijnheer, Sedert 14 april 1969 woon ik in het Hervormde Gasthuis op de bovenste verdieping. Ik ben goed gezond, maar wel wat slecht ter been. Klachten heb ik in geen enkel opzicht, alleen wacht ik op de aanleg van telefoon in mijn kamer: maar dat gaat buiten de direc tie om. De directrice noem ik „moeder overste". Ze is een echter moeder voor ons en ze draaft even hard mee als iedereen. Er is veel hulp, en bij het binnenkomen van mijn kamer wordt op de deur geklopt. Ik doe niets op slot én ik vind het helemaal niet erg als de hulpen eens in mijn spullen zouden neuzen. Wat de was betreft: alles is gete kend, wordt gewassen en bij mij be zorgd. Een lekkende kraan heb ik niet. Mocht dat wel het geval zijn: legt u dan een stukje flanel of watten in de wasbak, dan zult u dat niet meer ho ren. Ik lees veel, schrijf veel brieven, haak pannelappen, krijg veel bezoek en ik verveel me nooit. Mocht ik ziek worden, dan is er een verdieping lager een ziekenzaal en natuurlijk is er een lift. Demaaltijden zijn altijd op tijd, en worden zeer goed verzorgd. We hebben kerktelefoon, en 's zater dagsavonds als er geen ernstige zie ken zijn een uur lang muziek of liederen op platen. U ziet, ik heb geen klachten. Hervormd Gasthuis, Katwijk a. Zee, J. H. M. Hogers-Visch. Bejaarden Politiek avondgebed Mijnheer, Er is gebrek aan geld, personeelsge brek en een gebrek aan ruimte, wat een probleem kan zijn voor de bejaar denzorg. Maar laten we blijven ijve ren voor 'begeleiding, naar ziel zowel als lichaam. Arbeid naar krachten, goede zang (ook het geestelijk lied), bouw van te huizen, ook voor verpleegden, gehan dicapten, ongeneeslijk zieken en de menten. De bejaarden moeten zo mo gelijk een ongestoorde nachtrust heb ben. Personeel, commissies, gemeenten en Het is mij een raadsel, welke dienst bijstandswet doen veel, evenals de uw lezers meent te bewijzen met kerken. In de Bijbel staat in Deutero- let breed opgemaakte artikel van nomium 8 het veihaal van de Israëlie- Goudriaan over het politiek ten, die 40 jaar lang in de woestijn tvondgebed te Keulen. Het moge be- zijn onderhouden door God, om hen [end zijn, dat de opvattingen van dr. onder andere te leren dat de mens 1 5öHe aangaande God en aangaande de niet alleen van brood leeft, maar van m Persoon van Jezus Christus en het alles dat uit des Heren mond uitgaat, "door Hem volbrachte verlossingswerk Ook staat in Jac. 2 vers 13: „Want ta nadrukkelijke tegenspraak zijn met een onbarmhartig oordeel zal gaan *at Gods Woord ons daarover leert en over degene, die geen barmhartigheid wat de Gemeente des Heren, op gedaan heeft: en de barmhartigheid K>nd van dat Woord, dienaangaande roemt tegen het oordeel". Dit schrijf dijdt. ik niet uit zelfverheffing, want ik mag Binnen een eigen filosofisch raam niet oordelen, maar tot troost uit Gods W*igt zij wel bijbelse woorden, maar Woord. JacobU9 2: 13, 14, 15, 16 (de deze ontvangen een volkomen andere nooddruftige kleden en voeden). Naam en adres inzender bij redactie bekend. smaak van het publiek en zich wijzi gende agrd van het bioscoopbedrijf. „Vroeger gingen de mensen een avond naar de bioscoop, en dan was men echt een avond uit geweest. Er was dan één voorstelling per avond, die dikwijls werd onderbroken door een variéténummer. Later hebben we het bioscooporgel gekregen. Men hield toen van speelfilms, de klassieke dramatische films „met in houd". En niet te vergeten het ko mische genre, met Charlie Chaplin, Stan Laurel en Oliver Hardy. De jeugd van die tijd ging naar de bi oscoop om te kunnen lachen. Weer later kregen we de grote Amerikaanse showfilms als „Broad- waymelody" en „King of jazz". Ik hield zelf van deze films, met bij voorbeeld Fred Astaire, die voor die tijd goed gemaakt waren. Op het ogenblik is het geweld po pulair. De films zijn over het alge meen ruwer en gewelddadiger ge worden. In mijn tijd kwam er ook geweld in films voor, maar toen had het meer een functie in het verhaal. Tegenwoordig is het om het gruwe lijke zelf te doen. Ik weet niet, het wordt zo sug gestief gebracht. Als er iemand dood geschoten wordt, moet er bloed te zien zijn, is het gat in het hoofd te zien." Gehaast Wil het publiek dus meer geweld zien? „Ja, ik schrijf dat toe aan de laatste oorlog en aan televisie, radio en pers, die het geweld dichter bij de mensen brengen". „Het publiek is ook gehaast gewor den. Het liefst ziet men alleen de hoofdfilm. Daarna gaan de meesten zo gauw mogelijk weg. Het echte uit- gaand publiek kwam meer voordat er televisie was. Vroeger zocht men het amusement buiten de deur, nu thuis." De grote breuklijn in het leven van Max Vis, dat geldt voor heel zijn generatie, was de oorlog. De direc teur van „Arena" wilde na mei 1940 geen Duitse films draaien en maakte een revue-theater van de bioscoop. Max Vis werd toneelmeester. In de oorlogsjaren traden veel ar tiesten, die later naam zouden krij gen, op in Arena. „We kregen grote revues en toneelstukken als Hamlet en Maria Stuart. Dit theater was het enige in Rotterdam met toneelaccom modatie. Daarom werd niemand van het personeel door de bezetter naar Duitsland gestuurd om daar te wer ken. We waren onontbeerlijk voor de cultuur". Dit droeg ertoe bij dat de plaatse lijke Duitse commandant veel kon verdragen van de mensen van Arena. De „Wehrmacht" had weinig te ver tellen. Als een officier werd ontdekt, die zijn wapens in de garderobe had afgelegd, werd de Feldgendarmerie telefonisch gewaarschuwd. Het ge volg was altijd vermakelijk voor oevreuses en toneelbedienden dat de officier uit de zaal werd wegge haald. In de oorlog haalde Vis ook de projectie-apparatuur weg uit Arena, en metselde die in in het Capitol-the- ater. Toch licht „We hebben wel van alles gedaan om met toneel aan de gang te blij ven. Zelfs in de hongerwinter hebben we gedraaid. De zaal werd de laatste oorlogsjaren verlicht met autolam pen, waarbij we elektriciteit opwek ten door op een tandem te trappen. Alles trapte: de portiers, de werksters, de ouvreuses. Voor een voorstelling van twee uur was acht uur trappen nodig. We hebben toen een revue opgevoerd, die heette: „En toch hebben we licht!" In een krant van 4 november 1944 was te lezen: „Er waren veel bloe men en Max Vis, de elektricien die de verlichting zo trouw verzorgde werd terecht niet vergeten." Na de bevrijding wilden de mensen Engelse en Amerikaanse films. „Strike up the band" heette de eerste film, film, die weer werd gedraaid. In 1946 maakte Via mee dat de Rotterdammers Charles Trenet in een variété-programma wegfloten, omdat de Wama's de voorkeur had den. Hij nam toen de Wama's, die overigens van een grapje hielden, bij de neus. Terijl ze bezig waren met hun succeslied „Hotsjek, Hotsjek, ou we trouwe merrie" draaide hij het toneellicht uit. En hij zorgde er voor dat plotseling een knol van de groen teboer voor de verbouwereerde Wa ma's stond. Televisie-pion i er Vis heeft zijn vak altijd als zijn hobby gezien. „Het gaat er om de mensen het beste voor te zetten, en dat is mooi werk." Zijn eohte hobby was het bou wen van tv-toestellen, voordat de Nederlanders ooit van zoiets hadden gehoord. In 1936 bouwde hij een eigen televisie-toestel. Hij had een eigen zender en ontvanger op de 365 meter. Vis ontving beelden in grove lijnen van de BBC, een experiment dat de Engelsen zeer op prijs stelden. De televisie-pionier zegt nu: „Een journalist die kwam kijken, dacht dat hij water zag branden toen hij een beeld op het kleine buisje zag!" Max Vis overziet in zijn film cabine vijftig jaar. De films ver anderden, het publiek verander de: de onrust nam toe. „Maar mijn werk is hetzelfde gebleven; zo goed mogelijk zijn voor de mensen, die in de zaal zitten." inhoud dan de Schrift daaraan geeft. Zo ontstaat bij haar een ander ivangelie dan het Evangelie naar de thrift, dat nog altijd een kracht Gods |8 tot zaligheid voor een ieder die ge- ooft. Daarin alleen is heil voor enke- Be jaarden Mijnheer, -„«„a oneen io lien >uui din.*:- Als lid van een bejaardenkoor daoht wg en volk. Dat Evangelie is de Ge- ik dikwijls: wat zien onze leden, die meente gehouden te verkondigen tot in een bejaardencentrum wonen, er ,an de laatste dag. toch blijmoedig, rustig en welverzorgd En het is geen stap vooruit, doch uit. ,et behoort tot de voorzegde afval Ik was dan ook dankbaar dat, toen vanneer, met terzijdestelling van wat het om verschillende redenen nodig J0ds Woord ons leert, zulk een ander was, ik een plaats kon krijgen in ons ivangelie wordt gebracht. tehuis, dat voor de meesten van ons T. H. Penning,, Rolterdam werkelijk een ,*uis" is waar liefde de boventoon voert. Onze krant geeft informatie ook Als, if. als bejaarde alleen woont, rubriek LS otier de meest uit- knlS 'e dan een kraan vfr" tui lopende onderwerpen. We ochien nieuw,d.? Medicijnen innemen vergeten >ezer rolumssen genoeg om zelf het wa,»!f meestal en zouden we ons niet - jebodene te beoordelen. De reductie y°"«hg verzorgd mogen noemen, en- kan niet voor de lezer selecteren, met •Mere moorden de lezer bepoopden, wasserij moeten schnjven? kern een lieoe wereld uoorteppen, °mdat nomt klachten hebben, ts "'«niet bestaat er sprake van wie gelijk of onge- ICS Wat Politiek avondgebed" betreft: heeft of krijgt. Liefde en weder- theologie van dr. Sölle wordt niet z^ds bepp lossen vele moeilijkhe<ten fw alle leden van de groep on- °P- Ik hoor b,i ve!e dankbare be schreven. Christenen met verschil- woonsters van de bejaardencentra, kei en alleen omdat we zelf naar de lende opoottinpen nemen deel aan het die 01?5 z?'n levensavond wil- - -r-v'in.yti, iicincit ucci uit r i net FP«riment. Overigens ts het wel dui- len schenken. el'jk dat dr. Sölle een grote invloed Rotterdam/Lombardijen. Mevr. Oekregen. Kats-Vreugdenhil. (Van onze soc.-econ. redactie) UTRECHT „Wil de vakbe weging zich niet beperken tot een sociale ANWB, maar wil zy zich in sociaal-politieke zin in zetten voor maatschappijver nieuwing dan moet zij zich rich ten tot de Partij van de Arbeid of de radicale groeperingen bin- Als een soort generale werd gister middag de pers een primeur in ons land getoond: een 266 meter lange en 14,40 meter brede voetgangers traverse, die het Utrechtse centraal station met de Jaarbeursgebouwen verbindt. Voetgangers kunnen nu vanaf het station, zonder zich in het verkeer te begeven, naar het com plex van de nieuwe Jaarbeurs gaan. nen de christelijke partijen. Dan zal zij vooraan moeten staan in de strijd voor een rechtvaardige inkomensverdeling en democra tisering van de onderneming en onze economie. Het sociaal-poli tiek uitgangspunt zal bepaald moeten worden door normen van recht, menselijkheid en econo mie." Prof. dr. W. Al bed a gaf hiermee gistermiddag in de jubileumvergade ring van de Christelijke bedrijfsbond voor handel, bank- en verzeke ringswezen een nadere toelichting op zijn opvattingen over een sociale ANWB, waarvan het CNV zich distantieerde. Wil de vakbeweging maatschap pij- vernieuwend optreden dan zal zij er voor moeten waken, niet vast te lopen in het eigen apparaat. Een vakbeweging kan zich niet christelijk noemen, wanneer dit apparaat zich nestelt in de bestaande orde en volstaat met het antwoorden op de kleine dagelijkse vragen van de le den. Vele leden zijn inderdaad tevreden met kleine verbeteringen in inkomen en sociale voorzieningen. Grote aan tallen hebben forse inkomens bereikt en vragen niet om medezeggenschap. Binnen de vakbeweging is een grote differentiatie gegroeid. In onze sterk gecentraliseerde vak beweging dreigen emancipatie en ra dicaliteit niet meer verwezenlijkt te kunnen worden. Vele leden zijn te vreden met het genieten van de consumptiemaatschappij en vragen niet naar de idealen van de voorman nen. Zoals altijd is ook nu het leden bestand weinig actief. De heer Albeda gaf toe, dat er thans over de gehele wereld een ster ke wijziging van het maatschappelijk klimaat optreedt. Er is een sterke drang naar democratisering, vooral onder de jongeren. De vakbeweging, die naar verdere emancipatie streeft, zal zich in moeten zetten voor deze democratisering. De vakbeweging zal zowel de zake lijke, materiële, individuele belangen van de leden moeten behartigen als de maatschappelijke idealen moeten nastreven. De vakbeweging heeft als taak de arbeidsmarkt tc corrigeren, maar zy heeft ook een ideële, geïnspireerde, activerende, kritiseren de functie. Extern zal de vakbeweging zich moeten inzetten voor de invloed bin- ne de ondernemingen. Prof. Albeda vond de didcussies over gezag, onder nemingsraad, raad van commissaris sen en medezeggenschap tot nog toe te theoretisch. Dat de mensen er zich in de praktijk wel voor interesseren is de afgelopen weken bij Werkspoor Utrecht gebleken. Bij de externe bezigheden zal aan groepen leden de vrijheid gelaten moeten worden, andere visies naar voren te brengen. Binnen de groep werknemers bestaat een sterke diffe rentiatie. Vakbondsacties moeten van vele plaatsen uit gevoerd worden. Een be roep op de zelfwerkzaamheid van de leden noemde prof. Albeda van groot belang. Dankzij voldoende vorming zal een kritische opstelling de zelfge noegzaamheid tegengaan. Een derge lijke vakbeweging zal dan ook de inspiratie van het Evangelie niet kunnen missen, aldus prof. Albeda. KRABBENDIJKE Donderdag avond omstreeks vijf uur heeft zich op rijksweg 58 door Zuid-Beveland ter hoogte van Krabbendijke een aanrijding voorgedaan met dodelijke afloop. De 74-jarige fietser A. de Bel uit Krabbendijke, werd bij het oversteken van de weg door een pas serend busje geraakt. Bij aankomst in ziekenhuis Bergizicht te Goes bleek het slachtoffer te zijn overle den. (Van onze sociaal-economische redac tie) UTRECHT „We moeten ons de vraag stellen, of de vakbeweging na de oorlog niet te ver is gegaan met het zich laten opsluiten en opslorpen door instellingen, waarvan zij thans deel uitmaakt. Er wordt gesteld: De vakbeweging heeft zich laten in kapselen. De vakbeweging kent het wapen van overreding en overleg, maar ook van acties met gebruik van machts middelen. De waardering voor de in schakeling van de vakbeweging, het werken langs lijnen van overleg is thans aan het afnemen. De roep om acties met gebruik van machtsmidde len is groeiende." De heer J. J. Mertens, voorzitter van het Nederlands katholiek vak verbond, stelde vanmiddag dit pro bleem in de jubileumvergadering van het verbond ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan. De heer Mertens stelde, dat in de vakbeweging waarden meespelen, die de activiteit uitheffen boven de prag matische belangen van elke dag. De inhoud van deze waarden is ontleend aan een godsdienstige overtuiging, of een ethische levenshouding of is the ologisch of filosofisch gefundeerd. De voorzitter vond het vanzelfsprekend, dat voor katholieken deze waarden mede stoelen op hun geloof en hun beleving daarvan. Structuur De vakbeweging moet enerzijds naar sterkere bundeling en grotere eenheid streven, maar anderzijds moet iemands levensovertuiging religieus of ethisch kunnen functi oneren binnen deze vakbeweging. Het NKV heeft zich bereid ver klaard samen met CNV en NW de mogelijkheden af te tasten om beide doelen te verwezenlijken. Hij noemde het conflict niet het ideaal van de vakbeweging. Iedereen heeft voorkeur voor harmonie en in tegratie. Maar iedere groep ziet deze harmonie verschillend. De onderne mers willen daarbij hun beslis singsmacht behouden en de werkne mers wensen een stem in het kapittel als het gaat over zaken, die hun le venslot bepalen. Mertens had niet de illusie, dat de allesomvattende inte gratie spoedig gevonden zal zijn. De vakbeweging zal permanent in de spanningsvelden staan en in con flictsituaties geraken. Den Toom sprak niet Debré PARIJS Minister Den Toom van defensie heeft gisteren besprekingen gevoerd met zijn Franse collega Debré. Het overleg ging over moge lijke uitbreiding van de Frans Neder landse samenwerking op het gebied van de ontwikkeling en produktie van militair materieel. Onder meer de opvolging van de Starfighter was een punt van bespreking. Vorige week was minister Den Toom in Noorwegen waar hij over- pleegde met zijn ambtgenoot Tide- mand. (Van onze soc.-econ. redactie) UTRECHT „De vakbewe ging is geen doel, maar middel. We kunnen ons de vraag stellen of de vakbeweging nog wel een juist middel is? Een juiste vak beweging is geen sociale ANWB; geen beperking tot een sociaal verzorgingsinstituut. Ook deze functie heeft de vakbeweging, maar zij moet ook een beweging zijn, een eenheid, zij moet staan middenin de maatschappelijke ontwikkeling, zij moet beïn vloeden, het welzijn van de werknemers dienen, zich kritisch opstellen en mogelijkheden be nutten." Met deze woorden verdedigde dc heer J. Lanser, voorzitter van het CNV, gisteren de toekomstige taak van de christelijke vakbeweging. Hij deed dit in de jubileumvergadering van de christelijke bedrijfsbond voor handel, bank- en verzekeringswezen. We moeten streven naar een maatschappij, aldus de heer Lanser, waarin de mensen, zoals God ze heeft bedoeld, kunnen leven en zich ont plooien. Het middel van de christe- lijk-sociale beweging is hier belang rijk. Het gaat niet om de vorm, maar om de dienende functie voor de mens en de samenleving. „Moet er dan een vakbeweging zijn, die werkt vanuit het Evangelie of niet?" Moet in de toekomst het Evangelie ook func tioneren door vakbewegingsactivi teiten?" Het antwoord op de vraag zullen wij moeten geven; aan ons is de taak, aldus de heer Lanser. STRUCTUUR Voor de toekomstige structuur van het CNV noemde hij vijf eisen: 1. Het CNV moet als een eenheid opereren; met mankracht, geld en apparatuur de belangen van de leden optimaal behartigen. 2. De organisatie moet doorzichtig zijn voor de leden en de buitenstaan ders. Dit geldt ook voor de besluit vorming. 3. De structuur moet democratisch zijn volgens de nieuwste inzichten voor inspraak, medezeggenschap en mede verantwoordeli j kheid 4. De organisatie moet flexibel zijn en snel kunnen inspelen op nieuwe situaties. 5. Zoveel mogelijk deskundigheid op alle gebied zal moeten worden aange trokken. De heer Lanser gaf nog als toelich ting, dat op het ogenblik de structuur binnen het CNV volop in discussie is. Het CNV heeft inmiddels maatrege len genomen om te voorkomen, dat nog nieuwe interne kortsluitingen ontstaan. Ondanks de slechte vorde ringen van de besprekingen in de CNV-structuurcommissie werden de aangesloten bonden enkele malen verrast door plotselinge fusieberich- ten van eigen bonden. Zowel interne als externe verrassingen zijn onmo gelijk gemaakt. De heer Lanser staat op het stand punt, dat primair samenwerking in eigen kring onder ogen moet worden gezien. Het CNV blijft als eenheid opereren. Solidariteit is het parool. De CNV-voorzitter gaf toe, dat de structuur van de ene bond-moeilijker is dan van de andere. Er moet echter voor gezorgd worden, dat via de structuur de dynamiek van de maatschappelijke ontwikkeling tot uitdrukking kan komen. We mogen vandaag niet volstaan met antwoor den van gisteren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1969 | | pagina 13