„Wij kregen nooit inbreng
waar wij recht op hebben"
Meesten tegen
vrouw in ambt
Utrechtse synodeleden
organiseren hearing
Geen acti
maar wel
steun
Huidige kritiek op on
maatschappij is terec%
Een woord voor vandaag
Uw probleem
is het
onze...
Tilburg moet
elf kerken
sluiten
Ds. A. VroegindeweijNiet meedoen aan AKV
ïnlijke
De eigenlijke nood
de afval van God
Telling in Wereldraad
Open studiedag
doopsgezinde
vrouwen
BEROEPINGSWERK
Prof. Van der Kooy op VU-die
Beslissende
rol van
religie
Estafette loperskrijgen materiaal mee
Puzzelhoek
MAANDAG 20 OKTOBER 19(
„Een zoon eert zijn vader en een knecht zijn heer. Indien ik nu een
vader ben, waar is de eerbied voor Mij, en indien Ik een heer ben,
waar is de vrees voor Mij1" Deze woorden spreekt God tot de priesters
van Israël. Ze zijn te vinden in Maleachi 1 6.
Ik zou er op kunnen wijzen, dat wij leven in een tijd waarin het gene
ratieconflict zich duidelijk laat voelen. Maar zelfs in onze tijd is er
tussen de meeste zoons en hun vaders een goede verstandhouding. We
hebben een tijd achter ons, waarin de arbeiders zich hebben moeten
organiseren om hun deel te krijgen. En toch is er in de meeste be
drijven een goede verstandhouding tussen de werkgevers en de werk
nemers.
Daarom spreekt het beeld ook ons aan. Zonen eren vaders en
knechten eren heren. Zullen wij dan God niet eren? Met andere
woorden: Maleachi laat ons voelen hoe onnatuurlijk het feit is dat
de priesters God verachten. Maar wat gold voor de dagen van
Maleachi, geldt ook voor onze tijd. Vaders en werkgevers worden nog
geëerd, maar God is een vergeten grootheid geworden.
Hij ts de vergeten Vader en de in de steek gelaten Heer. In Jesaja 53
lees ik: ,JIij was veracht en van mensen verlaten." Die woorden heb
ben betrekking op Jezus Christus. Maar die woorden hebben ook
steeds opnieuw betrekking op God in iedere generatie. En toch is dat
onnatuurlijk. Heeft Augustinus niet geschreven dat we pas tot rust
komen als ons hart rust vindt in God! Dat is natuurlijk, want God
legde het in onze natuur.
We lezen vandaag: Spreuken 18 1024.
Brieven die niet zijn voorzien
van naam en adres kunnen niet Ln
behandeling worden genomen. Ge
heimhouding is verzekerd, vragen
die niet onderling met elkaar ln
verband staan moeten In afzonder
lijke brieven worden gesteld. Per
brief dient een gulden aan postze
gels te worden ingesloten.
Vraag: Een echtpaar heeft een
aanvraag ingediend voor afkoop
van rentekaarten. De vrouw is in
maart 1909 geboren en heeft volgens
de laatste afrekening 663,05 be
taald. Zij kreeg ten antwoord: „een
vroegere afkoop is uitsluitend mo
gelijk bij overlijden van de verzeker
den", enz. De man is september 1908
geboren en heeft volgens de laatste
afrekening 1232 betaald. Deze
kreeg bericht: „De verzekerde heeft
geen enkel recht op een afkoopsom
omdat hij op 1 juli 1967 ouder was
dan 35 jaar en het bedrag van de op
65-jarige leeftijd toe te kennen
ouderdomsrente 60 per jaar of
meer gaat bedragen". Een en ander
is ons niet duidelijk omdat de raden
van arbeid „zitten" met 25 mil
joen.
Antwoord: Zowel voor uw vrouw
als voor u zelf is meer aan renteze
gels geplakt dan voor 286 en dat is
de grens voor de afkoop. Is er meer
geplakt, dan ontvangt men op 65-ja-
rige leeftijd ouderdomsrente. Is er
minder geplakt, dan komt men in
aanmerking voor afkoop. De aanvra
gen zijn dus terecht afgewezen.
Vraag: ik heb een zilveren dukaat
(rijksdaalder) met opschrift: „Mon:
Nov: Arg: Prov: Confoed: Belg:
Com: Zei". (Nieuwe zilveren munt
van de Verenigde Provinciën van
Nederland, van het graafschap Zee
land). Op de keerzijde staat „Con
cordia Res Parvae Crescunt" of Een
dracht maakt Macht. Jaartal 1790.
Wat is de waarde?
Antwoord: Aangezien de Zeeuwse
rijksdaalders tegen een koers van 52
stuiver in omloop werden gebracht,
in plaats van tegen 50 stuiver zoals
elders, liet men voor de binnen
landse omloop de rijksdaalders
meestal in Middelburg slaan. Men
kreeg dan voor dezelfde hoeveelheid
zilver een hogere waarde in stui
vers. Zeeuwse rijksdaalders zijn
daarom het minst schaars. Als de
munt in goede staat is, is de waarde
tussen verzamelaars onderling ƒ30
tot ƒ35.
Vraag: Ik huurde een piano, die
op de 19de van de maand gebracht
werd door de eigenaar zelf. Ik zei:
„Ik zal u de huur direct overmaken.
Deze loopt dan van de 19de tot de
19de van de volgende maand". „In
orde," zei hij. Ik heb geen contract.
Wel zei hij dat het vervoer voor
mijn rekening was.
Op de 15de van de volgende
maand belde ik hem op dat ik de
Diano zou terugzenden. Hij zei
toen dat hij nog huur krijgt voor de
daarop volgende maand. Ik zei:
„Dat is niet afgesproken", maar hij
zei dat het stilzwijgend de gewoonte
is, een maand van tevoren op te
zeggen.
Antwoord: Als de piano voor één
maand gehuurd is, is u over de
tweede maand geen huur verschul
digd. Is de huur niet voor één
maand aangegaan, dus voor onbe
paalde tijd, dan wel.
Vraag: Zijn de vruchten van de
Japanse kers eetbaar?
Antwoord: Neen.
Vraag: Zijn er in de IJssel draai
kolken aanwezig?
Antwoord: In elke grote rivier
moet men rekenen op draaikolken.
Vraag: Een vrouw is gehuwd met
een weduwnaar met kinderen. Uit
dit tweede huwelijk is één kind ge
boren. De vrouw heeft een klein be
drag geërfd van haar ouders. Kan
zij dit geld op haar kind vastzetten?
Zij is in gemeenschap van goederen
gehuwd
Antwoord: Dit geld is in de huwe
lijksgemeenschap gevallen. Het
beste is daarom de zaak in overleg
met een notaris te regelen.
(Van onze kerkredactie)
TILBURG Tilburg moet elf
van de 22 rooms-katholieke ker
ken gaan sluiten bij gebrek aan
voldoende kerkgangers. Drie
kerken zullen zelfs al op zeer
korte termqn moeten worden af
geschaft. Dit is een gevolg van
de nijpende financiële situatie.
Al de kerken liggen in het oude
re deel van de stad.
Dit althans is de oplossing die de
adviescommissie suggereert aan het
bisdom Den Bosch. Het rapport gaat
nu naar de diocesane planningscom
missie die uiteindelijk de bisschop
advies moet uitbrengen.
Tellingen over vele jaren hebben
uitgewezen dat de 22 rooms-katholie
ke kerken in 1952 nog bezocht wer
den door 75 procent van de leden. In
1968 was het gemiddeld 50 procent,
maar voor verschillende kerken nog
veel lager.
i
I
(Van onze kerkredactie)
UTRECHT Men verwijt ons wel eens, dat wij de nood van de
wereld voorbijgaan, dat wjj te veel met onszelf bezig zijn. Maar wie
bij het Woord Gods leeft, ziet de nood veel scherper. De eigenlijke
nood is de zonde, de afval van God.
Aldus ds. A. Vroegindeweij uit Veenendaal in zyn openingswoord
als voorzitter op de jaarlijkse toogdag van de hervormde mannen
bond, zaterdag in Utrecht.
Men probeert met behulp van „ho
ge christelijke waarden" een betere
wereld, vrede en gerechtigheid te be
reiken, maar dat zal nooit lukken.
Alleen Christus Zelf zal het doen.
Straks komt de nieuwe wereld door
oordeel en gericht heen en wie in
Christus gelooft, zal leven en wonen
op die nieuwe wereld, waar gerech
tigheid wonen zal. Die enige Naam
heeft de kerk uit te roepen. Daarnaar
zal zij geoordeeld worden.
Om deze roeping vast te stellen,
heeft de kerk geen Algemene Kerk
vergadering (AKV) nodig, aldus ds.
Vroegindeweij, want deze roeping
staat vast. Wanneer de kerk niet
meer oproept tot waarachtige beke
ring, zal het bloed van hen die verlo
ren gaan, van de wachters worden
geëist. Maar met smart konstateerde
hij, dat veel dominees meer thuis
zijn in boeken over ontwikke
lingshulp en maatschappijver
nieuwing, dan in de Bijbel. „Nu zegt
men, dat men het niet meer weet en
dat men wil luisteren naar allerlei
groepen. Maar het is de nood, dat
men niet meer hoort naar het Woord
van God."
Hij ondersteunde dan ook het ad
vies van het hoofdbestuur van de
Gereformeerde Bond, om niet mee te
doen met deze AKV.
Misschien zal iemand het jammer
vinden, dat zo de hervormd-gerefor-
meerde stem niet gehoord zal wor
den. Maar men heeft zich in het ver
leden weinig of niet bekommerd over
die hervormd-gereformeerde stem.
Men heeft de hervormd-gereformeer
den nooit de inbreng gegeven, die
hun toekomt. Men make zich dan
ook nu geen illusies.
(Van onze kerkredactie)
GENEVE Een recente tel
ling heeft uitgewezen, dat on
geveer vijftig kerken, die bij de
Wereldraad zijn aangesloten,
vrouwelijke predikanten kennen.
De grote meerderheid (170)
staat tot nu toe afwijzend tegen
over de vrouw in het ambt.
De kerken, die de vrouw tot de
kansel hebben toegelaten, zijn meest
luthers of hervormd (presbyteriaans),
terwijl er ook enkele baptisten- en
methodistenkerken bij zijn.
De assemblee van Uppsala vorig
jaar drong er op aan, dat de studies
over de toelating van de vrouw tot
de ambten zouden worden voortgezet
en „dat daarbij vooral de ervaring
betrokken zou worden van de ker
ken, die thans vrouwen ordenen, zo
dat er in het licht van deze ervaring
theologisch verder kan worden ge
dacht over de oecumenische gevolgen
van deze ontwikkeling."
Deze vragen zullen volgend jaar
september aan de orde komen op een
conferentie over het ambt, die het
secretariaat van de commissie voor
geloofsbelijdenis en kerkorde organi
seert.
Met het oog op deze conferentie
belegt de afdeling van de Wereld
raad voor de samenwerking van man
en vrouw vlak ervoor een samen
komst van vrouwelijke theologen en
predikanten. Daarop zullen de resul
taten besproken worden van een en
quête, die onder deze groepen over
de gehele wereld gehouden wordt.
Dit onderzoek richt zich speciaal
op de moeilijkheden, waarmee de
vrouwelijke predikant in haar werk
te maken heeft (verhouding tot man
nelijke collega's, gemeenteleden en
kerkelijke organen).
Niet meedoen zal volgens de Vee-
nendaalse predikant een helderder en
klaarder getuigenis zijn dan wel
meedoen. Men zal nog moeilijk kun
nen spreken van een algemene kerk
vergadering, als zo'n grote groep niet
meedoet en ook zegt waarom niet.
Trouwens, van een kerkvergade
ring kan men ook niet spreken. Groe
pen en stemmen komen aan het
woord, zonder dat men duidelijk
stelt, dat zij zich stellen onder het
gezag van de ene Koning der kerk.
„Wij vrezen, dat dit geen kerkverga
dering zal zijn, omdat men de wereld
het woord geeft."
PUN
Ds. Vroegindeweij, die eerder vast
gesteld had, dat de kerk bezig is te
verbasteren tot een religieus huma
nistisch genootschap tot verbetering
van de wereld, zei, dit allemaal met
grote pijn te constateren. „Wij snij
den in ons eigen vlees, want deze
kerk is ons lief. En ook wij laten ons
zo vaak meeslepen door de wereld."
Daarom sloot hij de hervormd-gere
formeerden ook met nadruk in bij
zijn oproep tot wederkeer.
„Na dit openingswoord zegt u mis
schien: Daar heb je er zo een!" zei
ds. G. Wursten uit Sprang (zelf gere-
formeerdebonder), die vervolgens als
assessor van het moderamen een
groetwoord namens de synode sprak.
„Toch kan ik de voorzitter zo goed
begrijpen", vervolgde hij. „Er is op
het ogenblik een geweldige strijd
aan de gang. En telkens kwam in
zijn betoog ook naar voren, dat wij
in onze kerk willen staan."
Als wij waarlijk bewogen zijn om
de ander, kunnen wij nooit vrijwillig
in het isolement gaan. Dan proberen
wij zolang God ons de gelegenheid
schenkt, als een zuurdesem in het
midden van de Hervormde Kerk te
leven en te werken. Wat'het ons ook
kost, als wij maar dienen mogen.
GENESIS
Twee referaten werden op deze
druk bezochte dag gehouden. Ds. J.
den Besten sprak over Schriftgezag
en Schriftgeloof in onze tijd". Hij
legde er de nadruk op, dat Jezus Zelf
en de apostelen de geschiedschrijving
uit het Oude Testament niet zagen
als de beschrijving van wat subjec
tief door de bijbelschrijvers geloofd
w.erd, maar als beschrijving van de
werkelijke daden Gods, ook in de
schepping.
De kerk belijdt, dat de wereld is
ontstaan uit het niets, door het won
der van Gods scheppende daad. Het
wonder is niet wetenschappelijk na
te rekenen. Dan zou het geen wonder
meer zijn. Daarom zal de kerk luiste
ren naar de wetenschap voor zover
deze de heerlijkheid van de werken
Gods in de schepping uitstraalt. Maar
de kerk zal de wetenschap ook moe
ten wijzen op haar grenzen.
FIOLET
Drs. K. Exalto gaf een scherpzinni
ge analyse van de oecumene van nu.
Hij ging in op Fiolets nieuwe boek
„De tweede reformatie" en consta
teerde, dat we steeds meer terecht
zijn gekomen in het stadium van sa
menwerking en daden. Dat betekent
voor de hervormd-gereformeerden
een nieuwe en zeer scherpe uitda
ging.
„Wij zullen steeds meer ook voor
praktische beslissingen komen te
staan. De houding van het zich afzij
dig houden wordt onmogelijk; wij
zullen ja of neen moeten zeggen en
dienovereenkomstig moeten hande
len. Dat kan een nieuwe onrust en
gisting betekenen, maar naar wij ho
pen gaat er ook een zuivering van uit
en zal blijken dat het gereformeerde
deel van onze kerk een zeer krachtig
en vitaal deel is."
Drs. Exalto vond het er ver van
daan, dat men zich op Calvijn zou
kunnen beroepen voor wat tegen
woordig onder oecumenische arbeid
doorgaat. Calvijns eenheidsstreven
had duidelijke grenzen. Rome en de
wederdopers vielen er buiten. En van
de jongste ontwikkelingen in de
Rooms-Katholieke Kerk zou hij zich
niet minder afkerig getoond hebben
dan van het Rome van Trente.
Calvijn correspondeerde met, angli
caanse bisschoppen, maar dat bete
kende niet dat voor hem een bis
schoppelijke kerkinrichting accepta
bel was. Hij kon eenvoudig niet an
ders, wilde hij invloed uitoefenen in
een proces daar, dat nog maar net op
AMERSFOORT Op donderdag
30 oktober is er in het Doopsgezind
Centrum te Amersfoort een open stu
diedag over het onderwerp: Zijn wij
bij de tijd?
Een drietal lezingen zal worden ge
houden. Mevrouw Woudstra-Gorter
spreekt over: Wat bepaalt onze le
venshouding?; ir. Sj. Schamhart
over: Hebben wij invloed op ons
leefklimaat? en dra. J. W. Zuidema
over: Ons doopsgezind antwoord.
NED. HERV. KERK
Beroepen te Beusichem: T. H. Oos-
tenbrug. ziekenhuispred. te Rotterdam
(Bergwegziekenhuis)
Aangenomen naar Heerde: P. Holst
te Den Haag; naar Waddinxveen: D.
van Vliet te Zetten-Andelst, die be
dankte voor alle andere beroepen.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Harderwijk: D.
Pasman te Alkmaar.
GEREF. KERKEN (VRIJGEM.)
Bedankt voor Leens: M. v. Dooren
te Vlaardingen; voor Nijkerk: J. Pouts-
ma te Nijega-Opeinde.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Sliedrecht (Middel
diepstraat): J. P. Geels te Haarlem-
centrum.
gang was. Het ging Calvijn steeds om
eenheid in de waarheid.
KWAAD
Overigens, al veroordeelde drs.
Exalto het „moderne oecumenisme",
de verdeeldheid van de kerk noemde
hij een groot kwaad. Vooral daar
waar men in religie en belijdenis
maa.r heel weinig van elkaar
verschilt, is de verdeeldheid op geen
enkele wijze te rechtvaardigen.
Maar geen eenheidsstreven, dat
buiten Christus, zijn Woord en waar
heid omgaat. „Waar wij voor de keus
gezet worden: waarheid öf eenheid,
zullen wij voor de waarheid moeten
kiezen, omdat er zonder waarheid
geen sprake kan zijn van waarachti
ge eenheid. Met een onwaarachtige
eenheid is noch de kerk van nu, noch
die van de toekomst gebaat."
Ook veroordeelde drs. Exalto de
moderne rooms-katholieke opvatting
van de katholiciteit van de kerk. Het
deed hem denken „aan een kwaad
dat Rome al van oude tijden aan
kleeft, namelijk dat van het synkre-
tisme, dat alles, tot en met het bui-
ten-christelijke en heidense doet sa
mensmelten met het christelijke. Dat
loopt op niets anders uit dan een
vermenging van waarheid en leugen,
een vermenging die in de zestiende
eeuw terecht de reactie van de Re
formatie heeft opgeroepen, welke de
waarheid weer in haar zuiverheid
herstelde. Het moderne roomse oecu
menisme kan onmogelijk recht doen
aan de reformatie, dreigt haar alleen
maar te overwinnen en te verslin
den", aldus drs. Exalto.
(Van onze kerkredactie)
UTRECHT De Gereform
de Kerken doen niet mee aai
Adventsactie van de Roo j
Katholieke Kerk en de kei
die samenwerken in de stich
Oecumenische Hulp. 'Maar
hebben wel besloten om e ATW
projecten in Zuid-Amerika ^assei
gaan financieren tot een be
van 100.000 gulden. l23"16
hstru
Dit werd besloten ondanks he ^toi
dat het gereformeerde wereldc v£m j
naat misschien een half miljoen
den tekort zal komen op de begr°P
van dit jaar. Daarvoor moet ooi|ens
een extra actie gevoerd worden.
Een andere oorzaak is dat de °°r^
formeerden dit jaar al een over de F
actie-programma hebben, omdi de
Stichting Steun Kerkbouw de r
miljoenen bijeen wil brengen. "I peld
heeft men zich in gereform ast v
kring sterk ingezet voor de acti larakl
de Unie „School en Evangelie" s sta
chirstelijke scholen buiten onze |ann<
zen. de
Oecui «m
Volgens de Informatiedienst v is e<
Gereformeerde Kerken heeft he rijdt
relddiakonaat ook rekening geh ede
met het feit dat in verschillende -
amerikaanse landen de o«
nische verhouding tussen room
tholieken en protestanten nog vei
niet zo is ontwikkeld als in N r se
land. Men zou het daar dan ooi enor
kunnen begrijpen dat van rt aa
testantse zijde wordt meege m j
aan de opleiding en huisvestin j,)
missionarissen en priesters.
Volgens de Informatiedienst
kent dit niet dat de gereforme JT.
nooit zouden willen samenwerki
landen waar de situatie andeiJJ
gebeurt dit wel, onder meer i
kistan eri op Curagao.
erre
1 ar;
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM Ondanks een
herstel van de welvaart na de tweede
wereldoorlog is er thans veel aanlei
ding tot gerechtvaardigde kritiek.
Wij bevinden ons op een niveau van
bezinning waar religieuze factoren
een beslissende rol spelen. Daarbij
denk ik allereerst aan het liefdege
bod. dat ons oproept tot solidariteit
met de medemens en met komende
generaties. Anders gezegd: men moet
in God geloven om het geloof in de
toekomst van het menselijk geslacht
niet te verliezen.
Deze uitspraken zijn van prof. dr.
T. P. van der Kooy, hoogleraar in de
economie, en hij deed ze maandag in
een rede ter gelegenheid van de 89ste
Dies der Vrije Universiteit in het ge-
Hor.woörden invullen die verticaal
dezelfde betekenis hebben: 1. water
.n Gelderland, 2. bijb. figuur (R.K.),
3'. vertegenwoordiger.
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
1. zendeling, 2. buitenman, 3. sti
mulans, 4. donderdag, 5. schelling, 6.
overdadig. 7. enterdreg, 8. tegendeel,
9. voornemen. ZUIDLAREN.
(Van onze kerkredactie)
UTRECHT Niet bovenma
tig groot was de belangstelling
voor de „praatmiddag", die de
Utrechtse afgevaardigden op de
gereformeerde synode zaterdag
middag georganiseerd hadden in
de Pniëlkerk. Toch waren er nog
een tweehonderd gemeentele
den, die vooral over het oorlogs-
vraagstuk hartstochtelijk discus
sieerden.
Deze hearing was een novum, uit
gedacht door de Utrechtse synode
leden als een experiment, om de af
stand tussen synode en kerk, die de
laatste decennia steeds groter gewor
den is. weg te nemen, zo vertelde
ds. P. Heinen, studentenpredikant in
Utrecht en synodelid.
Er heerst argwaan in het achter
land. Aan de ene kant is er veront
ren ditmaal echte jongeren, in leef
tijd variërend van 16 tot 25 jaar.
Zij openden de discussie met het
voorlezen van een aantal moties. Zij
vroegen, dat de synode zich duide
lijk zou uitspreken tegen de ABC-
wapens. De synode zou er voor moe
ten ijveren, dat Nederland al zijn
verplichtingen met betrekking tot
de ABC-wapens afbreekt, even
tueel uit de NAVO treedt en langs
diplomatieke weg initiatieven ont
wikkelt voor een internationaal af
schaffen van de ABC-wapens.
Verder vroegen zij herroeping van
het synodebesluit uit 1936, waarin
„antimilitaristische verwerping van
de oorlog in elke vorm" een on
schriftuurlijke dwaling genoemd
wordt De militaire dienstplicht zou
samen met vormen van hulpverle
nende dienst ingebed moeten wor
den in een algemene dienstplicht.
De vrijstelling voor theologen zou
moeten vervallen, zodat ook zij een
bewuste keuze zouden moeten ma
ken.
Ook drongen zij aan op een speci-
rusling. aari de andere kant agressie. aa, dtputaalKl,ap dat erv00r 10rft
Verschillende jongeren nemen de hjat nnrin«rcvraoo-c<..k r...»» var
synode niet meer serieus, omdat ze
haar niet meer als representatief er
varen. Vandaar het zoeken naar
nieuwe middelen om te weten, wat
het achterland denkt en bedoelt.
Het voorbeeld van het pastoraal con
cilie werkte inspirerend, aldus ds.
Heinen.
Twee onderwerpen, die ter synode
nog hete hangijzers zullen zijn,
kwamen aan de orde: het oorlogs-
vraagstuk en de belijdeniskwestie.
Een aantal jongeren hadden zich
op het eerste geducht geprepareerd.
Zij hadden 's morgens een eigen sa
menkomst gehad onder de naam
„Synoodzaak Utrecht" en het wa-
dat het oorlogsvraagstuk punt van
bezinning in de kerk blijft, onder an
dere door regionale actieavonden
a la de VU-avonden.
Eisen
Het was allemaal niet zo erg re
volutionair en al stoten sommige
ouderen zich aan de vorm waarin
de jongeren hun verlangens ver
woordden (,,Wij, jongeren uit de pro
vincie Utrecht, eisen hun be
sprak ieder wel aan. ,,Wij zijn in
principe allemaal anti-militarist",
zei de heer Van Bemmel uit Harme
ien, „maar hoe kunnen we bereiken
dat het militarisme niet meer nodig
is?" En de heer Wartena beleefd:
I „Zodra ik aangevallen word, ben ik
I onmiddellijk anti-militarist af."
Theologisch student P. Suurmond,
die zich zeer weerde: „Mijnheer, u
bent geen anti-militarist, maar op
portunist!"
Een andere theologische student
vond dat we wel eens serieus mogen
nagaan of de vrijheid hier werkelijk
zoveel groter is dan achter het IJze
ren Gordijn. Nadat de verontwaar
diging was gestild, lichtte Suurmond
toe: Wat heb je er aan als je vrij
heid van spreken hebt en het komt
toch niet door. Men laat je maar
praten.
Mag de kerk wel over deze din
gen spreken? Wij lopen als kerk zo
de politici, speciaal de christen-poli
tici, voor de voeten, meende de heer
Breekveld. Maar Suurmond vond
zwijgen ook een vorm van spreken:
een sancitoneren van het bestaande.
De synode-uitspraak van 1936 was
ook politiek spreken.
Ds. Heinen stelde dat het evange
lie altijd over konkrete zaken gaat.
Waar elementaire menselijke rech
ten in het geding zijn, moet de kerk
spreken. Hij herinnerde aan wat met
de kerk in Rusland is gebeurd we
gens haar niet-politieke spreken.
Het kwam er op neer, dat men
het in de grond van de zaak toch
eigenlijk wel met elkaar eens was.
Aalleen waren de ouderen meer ge
neigd zich bij de bestaande situatie
neer te leggen en wilden de jon
geren er tegen strijden, zonder dat
zij scherp in het vizier hadden hoe.
Belijdenis
Na dit debat was de fut er een
beetje uit, om ook nog over de
problematiek van de belijdenis te
praten Een mevrouw vroeg om
herschrijving van de belijdenisge
schriften in modern Nederlands en
in verkorte vorm. Dan zouden ze
weer gaan leven, dacht zij.
Ds. Heinen benaderde het bin
dingsprobleem met de categorieën
fundamentele en niet-fundamentele
waarheden en toen trachtte de heer
Wartena de synodeleden uit hun
tent te lokken. Zij moesten hoofd
voor hoofd maar eens zeggen, wat
zij als niet-fundamentele stukken in
de belijdenis beschouwden, waarop
wijselijk niemand inging.
In het opstellen van een nieuw
belijdenisgeschrift zag niemand iets.
Misschien sloeg ds. J. P. Bos uit
Scherpenzeel mog het meest de
spijker op de kop, toen hij de sy
nodeleden vroeg: we moeten on
derscheid maken tussen centrale
waarheden in de belijdenis en waar
heden. die meger aan de periferie
staan. Maar laat de synode dan
duidelijk aangeven, hoe wij niet
kunnen vervallen in de fout van
de negentiende eeuw. De gemeente
wil zekeringen houden.
Stemming
Er werd aan het eind nog een po
ging gedaan door de jongeren om een
stemming te forceren over de vraag
ABC-wapens ja of nee, mar daar was
de situatie duidelijk niet rijp voor.
„Wij hopen, dat dit begin een ver
volg krijgt", aldus namens de synode
leden drs. H. Schut. „Rapporteer van
deze middag in uw eigen kring. Wij
nemen de moties van de jeugd mee
naar de synode en wie er verder nog
wat heeft, kan na afloop nog bij ons
terecht. Wij zijn de estafettelopers,
die het overnemen op weg naar Lun-
teren."
En verder was er op deze dag de
gewone foklore van jongeren, die bor
den tussen de banken plantten, de
boze koster, die een spandoek op de
galerij („Makker, wordt wakker!)
probeerde op te rollen, de boze mijn
heer die protesteerde omdat de koster
belemmerd werd in het uitoefenen
van zijn plicht enzovoort.
van
tewe
nte<
zev<
bouw van de Vrije Gemeente,
het ware aanleunt tegen de i
wekkende nieuwbouw van de
Buitenveldert.
De hoogleraar, die in kort
een boeiende analyse gaf van
dendaagse maatschappijkritiek
met op te merken, dat de sai
ving der westerse democratisch 1
den noch kapitalistisch, noch
ratistisch, noch socialistisch t|wo
men is.
Het is immers de bedoeling dL
kelingen, groepen en staalL
hun/zijn aard zo goed mogeli r
hun recht komen. Een moeilijl au
gaaf. die aanleiding vormt to!l(Wi
kritiek.
Studenten icereld
In de eerste plaats door
aanstaande economisten die b )tS
rijke constructieve bijdragen i
kritiek leverden. Maar uit neg
kritiek, die met name in de
tenwereld grote weerklank hef er]
vonden. Hierin treffen we net
xistische en anarchistische tern
Marcuse is een Amerikaan
de herleving van het mai eii
krachtig heeft bijgedragen. Hi 00
vast, dat de arbeidersklasse dc b
welvaart haar revolutionair
ment heeft verloren. Toch cons de
hij in rijke landen onderdru
gevolg van bureaucratische
nocratische overheersing. N
heeft weinig hoop dat volke
deze druk zullen worden n,
vrijd.
Tegenover deze pessimis
visie ontstond verpet, onder
bij de Westduitse socioloo
bermas, die gelooft, dat activi
studenten een belangrijke
tot de geestelijke bevrijding i
massa kunnen leveren. Anden
als de Franse auteur Gorz, 1 [j
meer vertrouwen in de arbeidt
met nieuwe georganiseerde act
dit doel zouden kunnen
Anarchisten stellen hun lioopj.£
op geëmancipeerde enkelingen
provocerend optreden „het zou
ten doen".
Eendrachtig
Plicht daarentegen, een Wes l
auteur, meent dat alleen eeni n
ge, planmatige, wetenscha] s
verantwoorde inspanning var
volkeren een uitvlieg uit de h j
impasse, waar we ons inderdi
bevinden, een uitweg kan bieden
Professor Van der Kooy bief
laatstgenoemde auteur van rr 1
dat de „rationaliteit" van de rr* 2
maatschappij alleen tot „rede
worden gebracht als de eiser
mondiale sociale gerechtlghei
korte termijn en met alle kracl j
de orde worden gesteld.
De „rede" is het vermogen v
woordelijk te denken en te har e
Grondslag van de rede is de fl i
de menselijkheid en deze wor i
voorstellingen die uit de religi
voortgekomen.
Het liefdegebod in de PT
daar gaat het ten diepste om. M l
vrucht daarvan de solidaritei
bestaat uit het zich openstellen
dc noden en behoeften van de i
De ongerechtigheid en ellende
naaste) die wij dan ontwaren i
ons drijven tot inspanning v* i
krachten om zowel dadelijke n<
lenigen als noodzakelijke strut
veranderingen aan te brengen
maatschappijstructuur.
