Alles zien met infrarood
De
boot
was
aan
na
kras
op
auto
J*
DE MACHINE SPREEKT
r
Luchtmacht heeft katteogen
door Dick Ringlever
ZATERDA0 4 OCTOBER 196?
BIJLAGE VAN
HET KWARTET
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
-X- Een momentopname van een
vliegveld van 70 meter hoogte.
Duidelijk toont zij aan, dat de
Starfighters juist zijn aangeko
men. Het witte silhouet geeft de
plaats aan waar de toestellen
even tevoren nog met draaiende
motoren hebben gestaan; het
zwarte registreert de toestellen
in „ruststand".
Starfighters van de luchtmacht nemen op
het ogenblik in samenwerking met de op
tische industrie Oude Delft proeven met een
camera, die nieuwe, ongekende, perspectieven
biedt voor de luchtverkenning. Een apparaat,
dat foto's neemt zonder dat licht en weer
daarbij van invloed zijn. Zelfs bij volledige
duisternis registreert het feilloos het beeld,
dat door de lens valt.
De sleutel van het geheim vormen infra
rode stralen, warmtestralingen, die de camera
opvangt en in beelden omzet, net zoals een
normale camera met lichtstralen doet. Volgens
de Oude Delft zijn de resultaten van de
proeven uitstekend, zelfs beter dan die van
Amerikaanse camera's. Men heeft dan ook
goede hoop, dat als over enkele maanden de
proeven zijn afgerond, orders kunnen worden
geboekt. Zowel de Nederlandse luchtmacht
als de luchtmachten van verscheidene andere
landen hebben al serieuze belangstelling voor
de vinding getoond.
Hoewel in militaire kringen strik
te geheimhouding wordt betracht
ten aanzien van het nieuwe sys
teem, heeft men wel laten blijken,
dat het hier gaat om een revolutio
naire ontwikkeling, waarbij alle an
dere systemen in de schaduw wor
den gesteld.
Al enkele jaren nemen vooral de
Amerikanen er proeven mee. onder
yieer in Vietnam. De resultaten
jiaar noemt men opmerkelijk. Zo
plaagde men er verschillende ma
len in vijandelijke troepenconcen
traties te ontdekken eenvoudig
loordat de infrarood-camera de
vuren registreerde, waarop de sol
daten in het donker hun potje
kookten. Het ondoordringbare bla
derdak erboven vormde geen en
kele belemmering.
Op het ogenblik wordt hard ge
werkt aan vervolmaking van het
systeem in Amerika, Frankrijk, En
geland en Nederland. Wie het
verst is gevorderd, is niet bekend.
De fabrieken omgeven hun re
search met een waas van geheim
houding. Niet alleen omdat het mi
litaire projecten betreft, óók omdat
de concurrentie een rol speelt. Er
kunnen namelijk miljoenenorders
mee gemoeid zijn. En daar doet
men ook in Delft een forse gooi
naar.
Omdat het project geclassi-
fieeerd is en dus onder de
termen van militaire geheim
houding valt, wil de Oude
Delft er nog maar weinig over
bekend maken. Men gaat
slechts zover te zeggen, dat
de tot nu toe gemaakte foto's
verrassend goed zijn en dat
het nieuwe systeem onge
dachte mogelijkheden biedt.
Zowel voor de luchtverken
ning als later voor de
verkenning vanuit de ruimte.
De basis van het systeem is het
natuurkundig gegeven, dat elk ob
ject warmtestralingen afgeeft, ther
mische energie, die door de came
ra in een elektrisch signaal wordt
omgezet en ten slotte in een beeld
wordt vastgelegd.
Dat beeld op de infraroodfilm is
opgebouwd uit een aantal grijstin-
jten, variërend van helder wit tot
diep zwart. Hoe warmer een ob-
iject, hoe sterker het signaal, hoe
I feller de film wordt belicht en hoe
donkerder de registratie op de film
lis. Wordt dus een film afgedrukt,
dan zullen op het positief de
witste plekken de warmste delen
ïvan het terrein voorstellen.
Hoewel zo'n beeld op het eerste
gezicht de indruk wekt, dat men
met normale fotografie te maken
heeft, is er nauwelijks sprake van
tenige overeenkomst. De belichting
,van het object is immers van geen
ienkele betekenis, 's Nachts kun-
Inen even bruikbare opnamen wor
sen gemaakt als overdag. Alleen
het thermisch contrast is belang
rijk.
Ter illustratie van dit laatste:
wanneer men een infraroodfoto
vanuit de lucht maakt van een
;straat met rijdende en geparkeerde
jauto's, dan zullen de eerste lichter
op de foto komen dan de laatste.
De rijdende auto's stralen door
|hun draaiende motor nu eenmaal
-X- Luchtopname met een infrarood-camera van een vliegveld in Amerika.
De foto werd genomen van een hoogte van 500 meter. De donker
afstekende vliegtuigen staan op het platform geparkeerd; de licht
gekleurde (op de foto nauwelijks te zien) staan er met draaiende
motoren.
meer warmte uit dan de stilstaan
de.
Dit is overigens nog maar een
zeer „grof" voorbeeld. De door de
Oude Delft ontwikkelde apparatuur
registreert veel kleinere nuances.
Men kan er zelfs mee vastleggen
hoeveel olie er op een gegeven
moment door een pijpleiding
stroomt.
Volgens het bedrijf zijn bij nacht
foto's gemaakt van een raffinaderij
bij Pernis, waarvan men precies
kon aflezen tot hoever de tanks
waren gevuld en op welke capaci
teit de raffinaderij draaide. De
door de olie afgegeven warm
testraling gaf er een feilloos beeld
van.
Het is duidelijk, dat deze gege
vens voor de luchtverkenning in
tijd van oorlog van groot belang
zijn. Zij geven een aanwijzing in
de richting van de activiteiten van
de vijand. Nog meer mogelijkhe
den zal het systeem bieden als het
zover vervolmaakt is, dat het in
satellieten kan worden ingebouwd.
Verkenningsvluchten zouden dan
zelfs helemaal overbodig zijn
Als een nog groter voordeel van
de infrarood-camera geldt, dat een
momentopname ervan een dyna
misch beeld verschaft. De foto
geeft namelijk niet alleen een in
druk van de situatie op de grond
op het moment, dat de informatie
op de film werd geregistreerd,
maar tevens van datgene, dat zich
enige tijd daarvoor heeft af
gespeeld- Dit voordeel wordt ge
boden dank zij het feit, dat een
object op de grond warmte afstaat
aan zijn omgeving, die deze enige
tijd vasthoudt.
Zo is bijvoorbeeld op een vlieg
veld duidelijk waar te nemen waar
enkele uren geleden vliegtuigen
hebben gestaan, hoeveel het er
waren, van welk type zij waren, in
welke volgorde zij binnen een ze
ker tijdsverloop zijn vertrokken en
of zij zijn gestart dan wel werden
weggesleept.
Dit alles is door de geroutineer
de interpreteur vast te stellen aan
de hand van vorm en helderheid
van de zgn. „thermische schadu
wen'', daar waar de vliegtuigen ge
parkeerd stonden en aan de ver
hitting van de grond door straal
motoren. Dit geeft uiteraard be
langrijke informatie over de opera
tionele of logistieke kracht van de
vijand.
Andere voordelen van het sys
teem zijn, dat camouflagemiddelen
geen enkele belemmering vormen
en dat de verkenning door de vij
and niet elektronisch kan worden
gestoord.
door BRAM OOSTERWIJK
Een forse kras op het glanzende lak van een Rolls Royce is
het startpunt geweest voor een scheepvaartmaatschappij, die
de grootste en modernste vloot op de korte Kanaalroutes in
dienst heeft: Townsend Car Ferries. Vier schepen - alle van
Nederlands fabrikaat pendelen het hele jaar door vele malen
tussen de Engelse haven Dover en Zeebrugge/Calais. Elk van
de vier schepen (volgend jaar komt er een vijfde bij) draagt de
naam Free Enterprise. „Vrije onderneming" dus, een begrip dat
niet zo vaak meer wordt gehoord, maar dat wat Townsend
aangaat veertig jaar stand heeft gehouden.
Die minder prettige ervaring met zijn auto overkwam Stuart
Townsend in 1926. Als Londens scheepvaartman reisde hij veel en
toen hij na een trip over het Kanaal met een boot van de Southern
Railway zijn auto beschadigd terugkreeg „was de boot aan".
Hij kreeg geen schadevergoeding en ook geen gehoor op zijn
klacht dat de passageprijs zo schrikbarend hoog was. Townsend nam
het incident zo ernstig op dat hij besloot voor zichzelf een Kanaal-
dienst te beginnen en Southern Railways felle concurrentie te gaan
aandoen. Volgens hem kon de prijs voor een overtocht wel de helft
lager!
Townsend kreeg steun van de Automobile Association en hij
huurde voor zijn ambitieuze projekt de kleine kustvaarder Artificer.
In juli 1928 begon hij er mee te varen. Hij vervoerde vrijwel alleen
auto's (vijftien stuks totaal), want een vergunning om meer dan
twaalf passagiers te vervoeren had hij niet. De overige passagiers
reisden met een postboot naar Calais; de auto's volgden met de
Artificer. Tweeëneenhalf uur deed het bootje er over om van Dover
in Calais te komen. Tijdens de overtocht maakte men in de kom
buis zijn eigen potje klaar.
Het eerste jaar reeds maakte Towsend winst en in 1929 zette hij
de kustvaarder Royal Firth en de door hem gekochte mijnenveger
Forde in. Dit laatste schip kon 30 auto's en 200 passagiers herber
gen. Als het getij gunstig was, konden de auto's direkt via het voor-»
schip het dek worden opgereden: de allereerste vorm van rij-op-
rij-af verkeer! Townsend was er de pionier van.
Tot aan de oorlog volbrachten deze kolengestookte schepen hun
dagelijkse reizen naar Calais, later ook naar Zeebrugge. In 1939
vorderde het ministerie van transport de Forde voor oorlogsdoel
einden en pas in 1947 kreeg Townsend het schip terug.
Drie jaar later kwam de Halladale er voor in de plaats, het eerste
echte rij-op-rij-af-schip. Tot aan 1960 ging het auto- en passagiers
vervoer geleidelik aan omhoog, maar daarna kwam de toeristische
trek bij Engelsen en continentalen pas goed los. Het gevolg was
dat een geheel nieuwe vloot moest worden opgezet. Inmiddels was
het aandelenkapitaal van Townsend opgekocht door George Nott
Industries, die nu behalve de diensten tussen Dover en Calais/Zee-
brugge van Townsend onder de naam Thoresen ook een dienst tus
sen Southampton en Le Havre exploiteert.
Townsend kwam in contact met de Werf Gusto in Schiedam en
daar werd in 1961 het eerste schip van de Free Enterpriseklasse
op stapel gezet. De werf heeft er intussen vier gebouwd en is aan
de vijfde bezig (die gaat in januari a.s. te water).
In het eerste jaar dat de Free Enterprise I dienst deed (1962)
werden 55.000 auto's en ruim 175.000 passagiers overgezet. Een ge
weldig aantal in vergelijking met de 2.261 voertuigen, die de Arti
ficer in 1928 vervoerde.
Met de regelmaat van de klok werden nieuwe schepen in de
vaart gebracht, nodig om de groeiende stroom auto's en passagiers
te kunnen opvangen. In mei '65 kwam de Free Enterprise II, ruim
een jaar later nummer drie en in mei van dit jaar de vierde van
de serie.
Inmiddels staat de vyfde dus in Schiedam op stapel: het grootste
schip van zyn type, dat kanaalreizen zal gaan maken. Het meer
dan twintig miljoen gulden kostende schip zal 1200 passagiers eri
280 auto's kunnen overzetten, naast nog eens veertig grote vracht
wagens.
En als de toeristische gi'oei
zich blijft doorzetten, zoals de
afgelopen jaren, is het onver-
mijdelijk dat er nog meer
schepen zullen moeten volgen.
Vorig jaar had Townsend 200.000
auto's en 800.000 passagiers. Dit
jaar zit er een stijging van zo'n
tien procent in. In het zomer
seizoen varen de schepen twaalf
maal retour tussen Dover en
Calais (anderhalf uur varen) en
vier maal heen en terug naar
Zeebrugge (reisduur vier uur).
Townsend is uiteraard niet de
enige maatschappij, die zich op
het Kanaal bezighoudt. De En
gelse, Franse en Belgische
Spoorwegen doen 't ook en
groeien eveneens. De concurren
tie is fel, maar het reizen naar
en van Engeland via het Ka
naal blijft een aantrekkelijke
zaak. De tijd is nauwelijks vol
doende om echt zeeziek te kun
nen worden
T^R ZIJN speelgoedautootjes te koop, die op het
'i™ commando „stop" stilstaan. De geluidstrillin-
°jgen verbreken een kontaktje, waardoor de veer
wordt geblokkeerd en het autootje niet kan door-
tijden. Dat andere woorden tot zelfs „doorrijden"
Waarschijnlijk hetzelfde effect hebben, is aan de
jeugdige automobielbezitter meestal niet bekend.
door Paul van Langstraat
Wat vroeger een aardig
grapje was, zal binnen af
zienbare tyd reële toepas
singen hebben. Er zijn
stcmherkcnningsmachines
in ontwikkeling die bijvoor
beeld een astronaut buiten
zijn capsule in staat zullen
stellen zich op commando
te verplaatsen. Door een
voudigweg in een micro
foon te zeggen „vooruit,
achteruit, stop, dalen en
opstijgen" zal hij zich kun
nen bewegen. De beide
handen blijven vrij om be
paalde taken uit te voeren.
Ook voor invaliden kan
vocabulaire he.rkent. Al de
ze machines zijn gebaseerd
op identificatie van akoesti
sche klanken.
Om zich in een taal te
kunnen uitdrukken is een
woordenschat van ca.
10.000 woorden noodzake
lijk. Deze kunnen elektro-
loopt dan als volgt: men
zegt in de microfoon ver
bonden aan het telefoon
toestel het eigen nummer.
De computer haalt uit het
geheugen het stemproficl
te voorschijn, waarna men
het verlangde telefoonnum
mer kan opgeven. De com-
Hier is het IBM 7772 audio „antwoordorgaan" gekoppeld aan een computer.
De machine zet in code opgeslagen zinnen om in spreekgeluid.
dit systeem uitkomst bren
gen. Zij behoeven slechts
te zeggen „open" en de ge
sloten deur voor hen wijkt.
Al meer dan dertig jaar
zijn universiteitslaborato
ria en die van het bedrijfs
leven vooral de elektro
nische industrie aan het
experimenteren met stern-
herkenning door machines.
Het uiteindelijke doel van
de onderzoekers is een ma
chine te bouwen, die kan
luisteren, begrijpen en han
delen overeenkomstig het
gesproken woord.
Vooralsnog ligt een ma
chine, die zich schriftelijk
of mondeling kan uitdruk
ken ver beneden de weten
schappelijke horizon. De
onderzoekers zijn er tot nu
toe wèl In geslaagd een
elektronisch systeem te
houwen, dat een beperkte
nisch worden geanalyseerd
in drie richtingen: duur
van de klank, frequentie en
geluidssterkte. Er wordt
dan een elektronisch pa
troon gemaakt van de ver
scheidene woorden. De her
kenning bestaat dus uit
vergelijking van het pa
troon met de ingevoerde
akoestische klanken.
De introductie van stem-
herkenningsmachines kan
twee belangrijke proble
men oplossen. In de eerste
plaats biedt het een vereen
voudiging van de reeds be
staande communicatiemo
gelijkheden met de ma
chine. In plaats van het
gebruik van kiesschijvcn,
knoppen en dergelijke
krijgt men direct wat men
wil door de machine „toe
te spreken".
Een telefoongesprek ver
richt omgezet. Bij het uit
zenden van de code heeft
men minder bandbreedte
nodig dan met de menselij
ke spraak.
Het systeem van stem-
herkenning is natuurlijk in
gewikkelder dan hier voor
gesteld. Ook al spreekt
pute«r (de stemherkennings-
machine) herkent de getal
len en brengt de verbin
ding tot stand. In een an
der geval is het mogelijk
aan een computer monde
ling een opdracht te ver
strekken, waarna ook een
mondeling antwoord
komt uit het archief van
200 tot 500 opgeslagen ba
sisklanken.
Een ander voordcel van
de stemherkenningsmachi-
nes is dat het een eind kan
maken aan een tekort aan
frequenties op de korte
golf. Het principe is het
zelfde. Een boodschap van
bijvoorbeeld een agent in
een politieauto wordt door
de machine tot een korte
code omgevormd en uitge
zonden. Öp het hoofdbu
reau wordt deze code dan
weer in een gesproken bc-
men de zelfde taal, er zijn
toch nog grote verschillen
in dialect en wijze van
spreken. Elk mens heeft
zijn eigen geluid. De stem-
herkenningsmachine moet
deze variaties kunnen vol
gen, ook wanneer de
spreker bijvoorbeeld bij
zonder geëmotioneerd is.
Het huidige onderzoek
richt zich met name op de
afwijkingen van de spraak
en de wijze waarop zij
toch nog geïdentificeerd
kan worden, onafhankelijk
van de uitspraak.
De toepassing van de
stemherkenningsmachinc in
de ruimtevaart is reeds
genoemd. De Radio Corpo
ration in America (RCA)
ontwikkelt een toepassing
dichter bij huis. In post
kantoren in grote steden le
vert de grote aanvoer van
-X- De spreekmachine IBM 7770 geeft telefonisch antwoord,
waarvoor het instrument de geschikte woorden verzamelt
uit miljoenen vocabulaire gegevens. Deze zijn opgeslagen
in het magneettrommelgeheugen. De technicus zit hier voor
een opengewerkt model van de trommel.
poststukken steeds meer
problemen op. De bottle
neck zit hem vaak in de
wijze van sorteren. Hier
voor heeft RCA een ap
paraat ontwikkeld dat veel
efficiënter werkt. De post
beambte pakt een pakket,
leest de bestemming en
spreekt een codenummer
uit dat hiermee overeen
stemt. De lopende band
voert het pakket dan auto
matisch naar de bedoelde
postzak.
Er zijn twee problemen,
die nog niet volledig zijn
opgelost. Wanneer een
postbeambte snel werkt,
zullen de codenummers
zonder onderbreking vol
gen. Dit geeft moeilijkhe
den met de machine, die
niet weet waar een be
paald getal begint en ein
digt. Een andere storende
factor is het lawaai in het
postkantoor. De mogelijk
heid is namelijk niet uit
gesloten dat dit de geluids
ontvangers stoort of dat
de stemherkenningsmachi-
ne wordt misleid.
